Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ ИҚТИСОДИЙ ФУНКЦИОНАЛЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ МОЛИЯВИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ ОШИРИШ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ ИҚТИСОДИЙ ФУНКЦИОНАЛЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ МОЛИЯВИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ ОШИРИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
42
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Инвестиция / инновация / молия / маркетинг / бизнес университет. / Инвестиции / инновации / финансы / маркетинг / бизнес университет.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Усмонов Азамат Журабоевич

Мақолада олий таълим муассасаларининг иқтисодий функционаллигини такомиллаштириш орқали ўзини-ўзи молиявий таъминлаш имкониятларини ошириш, таълим муассасаларида хизматлар маркетингини ташкил этиш ва ривожлантириш, илмий-техник ва инновацион ишланмаларни тижоратлаштириш орқали инвестицион жозибадорлигини ошириш бўйича тадқиқотлар ўрин олган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В статье проведены исследования по увеличению возможностей самофинансирования за счет повышения экономической функциональности высших учебных заведений, организации и развития службы маркетинга в образовательных учреждениях, повышения инвестиционной привлекательности за счет коммерциализации научно-технических и инновационных разработок.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ ИҚТИСОДИЙ ФУНКЦИОНАЛЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ МОЛИЯВИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ ОШИРИШ»

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ ЩТИСОДИЙ ФУНКЦИОНАЛЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРКАЛИ МОЛИЯВИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ ОШИРИШ

Усмонов Азамат Журабоевич

Жиззах давлат педагогика университети мустакил изланувчи

+998902970918

Аннотация. Маколада олий таълим муассасаларининг иктисодий функционаллигини такомиллаштириш оркали узини-узи молиявий таъминлаш имкониятларини ошириш, таълим муассасаларида хизматлар маркетингини ташкил этиш ва ривожлантириш, илмий-техник ва инновацион ишланмаларни тижоратлаштириш оркали инвестицион жозибадорлигини ошириш буйича тадкикотлар урин олган.

Калит сузлар: Инвестиция, инновация, молия, маркетинг, бизнес университет.

Аннотация. В статье проведены исследования по увеличению возможностей самофинансирования за счет повышения экономической функциональности высших учебных заведений, организации и развития службы маркетинга в образовательных учреждениях, повышения инвестиционной привлекательности за счет коммерциализации научно-технических и инновационных разработок.

Ключевые слова: Инвестиции, инновации, финансы, маркетинг, бизнес университет.

Annotation. The article contains research on increasing the opportunities for self-financial support by improving the economic functionality of higher education institutions, organizing and developing marketing services in educational institutions, and increasing investment attractiveness through the commercialization of scientific, technical and innovative developments.

Key words: Investment, innovation, finance, marketing, business university.

Дунё тажрибалари шуни курсатмокдаки, хрзирда иктисодиёт тармокларининг ривожланиши, унинг ракобатбардошлиги илгор илмий тадкикотларга асосланган инновацион лойих,аларни амалиётга тадбик этиш тизимининг самараси билан белгиланади. Бунда тизимнинг асосий субъекти сифатида олий таълим муассасалари алохдда ахдмият касб этади.

Бугунги кунда олий таълим муассасалари уз бизнес архитектурасини классик тавсифдаги «Кадрлар тайёрлаш» миссиясидан универсал тавсифдаги хизматларни такдим этувчи ва бунда инновациялар яратиш, инновациялар трансфери жараёни, стартап лойих,аларини реализация килиш ва актив тижоратлаштириш йули билан иктисодий тараккиётнинг хдкикий драйверига айланиб бормокда. Замонавий жамиятда инсон фаолиятининг энг кенг

сохаларидан бири - бу таълим хисобланади. Охирги йилларда таълимнинг ижтимоий роли ортиб, жахоннинг аксарият давлатларида таълимнинг барча турларига булган муносабат узгарди. Таълим ижтимоий ва иктисодий тараккиётнинг бош, етакчи омили сифатида каралмокда. Бундай эътиборнинг сабаби замонавий жамиятнинг энг мухим кадрияти ва асосий капитали - бу янги билимларни излаш, эгаллаш ва ностандарт карорлар кабул килишга кодир

булган инсон хисобланади. Шундай экан, хозирги даврда таълим шахс ва

1

жамиятни ривожлантиришда хал килувчи роль уйнайди.

Айни вактгача олий таълимнинг иктисодий функцияси имкониятларини такомиллаштириш сохасида тегишли тадкикотлар амалга оширилган. Бундай тадкикотларда хар бир мамлакатнинг худудий хусусиятлари билан бирга жахонда кечаётган олий таълим бошкаруви билан боглик жараёнларнинг умумий тенденциялари хам тахлил этилган. Олий таълим бошкаруви, унинг бошка функциялари билан бирга иктисодий вазифалари, ишлаб чикариш билан боглик инвестицион фаолияти, илмий иш натижаларини тижоратлаштириш масалалари буйича бир катор тадкикотларни эътироф этиш мумкин.

Хусусан, олий таълим муассасаларининг миллий иктисодиётдаги ролини ошириш, олий таълим муассасаларида хизматлар маркетингини ташкил этиш ва ривожлантириш, илмий-тадкикот ва инновацион лойихаларни

тижоратлаштириш, олий таълим муассасаларининг инвестицион имкониятлари жахон олимларидан С.Джамес, Жай Счалин, Г.Беккер, К.Благг, Э.Блом,

л

П.Дракерларнинг, МДХ, олимларидан, В.Марщенкевич, Т.Ю.Красикова, И.Соболева, С.А.Дятлов, Ю.М.Федорчук, Н.Литвинова, В.Шереметева, Л.И.Якобсон, Л.И.Юзвович, С.А.Дегтярева, Е.Г.Князевой, Т.Шамова, П.И.Третьяковларнинг, республикамиз олимларидан С.С.Гуломов, А.М.Магрупов, Н.Р.Рахмонов, А.Х.Эшбоев, А.Вахабов, Э.Имамов, О.А.Сафаров, Р.М.Усмонова, А.А.Махмудовлар ишларини келтириб утиш мумкин.

Айтиш лозимки, юкоридаги тадкикотларда олий таълимнинг иктисодий функционаллиги очиб берилган булса-да, хар бир мамлакатнинг узига хос хусусиятларидан келиб чикилган маълумотлар тадкикот марказига тортилган.

1 N.S.Fayzullayeva Ta'lim iqtisodiyoti va menejmenti. O'quv qo'llanma. LESSON PRESS. Toshkent. 2020y. 186-bet.

2 James S. Fairweather Professor of Educational Administration College of Education, Educational Administration Michigan State University "Higher Education and the New Economy" 2006., Jay Schalin "State Investment in Universities: Rethinking the Impact on Economic Growth" Copyright 2010 John W. Pope Center for Higher Education Policy., Kristin Blagg, Erica Blom. Evaluating the Return on Investment in Higher Education. An Assessment of Individual- and State-Level Returns. Washington. Urban Institute.2018. n.flpaKep nocTKanHTamcTe^ecKoe o6mecTBo// Экoнoмнкa XXI BeKa-MocKBa, 1999.-№11-c.3-4: Becker G. Human Capital-N.Y. 1964 43.p..

1-чизма. Олий таълим тизимида инвестицион жараёнларнинг

3

таркибий схемаси

Евpопa, А^Ш вa Жaнyбий-Шapкий Осиё мaмлaкaтлapидa олий тaълим мyccacaдapи инвестицион жозибaдоpлиги билaн aжpaдиб тypaди.

АKШдa олий тaълим мyaccacaдapи дapомaдлapнинг тapкибий тyзилмacи олий укув юpтлapи дapaжacи вa тypигa кapaб yзгapиб боpaди: Дaвлaт олий тaълим мyaccacaдapидa умумий хapaжaтлapни инвecтициялaшдa фeдepaд бюджет мaблaFлapи улуши 16,4 фоизни, штaт бюджети мaблaFлapи улуши 22,7 фоизни, мax1aллий бюджет мaблaFлapи улуши 6,6 фоизни, укиш учун тyловлap 22,8 фоизни, нодaвлaт инвecтициялapи вa хaйpиядap ypтaчa 16 фоизни, xдмдa KOлгaн 16 фоиз кисми бошкд тypли хизмaтлapни кypcaтиш вa тижоpaтлaштиpиш оpкaди кeлaдигaн дapомaдлap хдсобига тyFpи кeлaди. Keлтиpилгaн дaдиллapгa acоcлaнcaк, бyндa ОТМ умумий хapaжaтлapнинг Уpтaчa 46 фоизгa якин кисми дaвлaт бюджети хдсобига, 54 фоиздaн оpтик кисми нодaвлaт инвестицион мaнбaлapи ^nccac^a тyFpи келишини кypaмиз.

Нотижоpaт фaолияти acоcидaги хусусий олий тaълим мyaccacaдapидa эca молиялaштиpиш мaнбaлapи дaвлaт олий тaълим мyaccacaдapидaги xолaтдaн биpмyнчa фapк килиб, yндa умумий хapaжaтлapини инвecтициялaш мaнбaдapидa тaдaбaдapнинг укиш учун тyловлapи 32,5 фоизни, инвестицион

3 Бaигyзинa Люзa Зaкиeвнa. Фоpмиpовaниe и оцeнкa инвестиционной пpивлeкaтeльноcти высшего учебного зaвeдeния. Спeциaльноcть 08 00.05 Экономии и yпpaвлeниe нapодным хозяйством. Автоpeфepaт Диccepтaции пa cоиcкaниe ученой степени кaндидaтa экономических нayк. Уфa - 2008.

манбалар 26,5 фоизни, федерал бюджет маблаглари 12 фоизга якин кисмини, хайрия маблаглари, грантлар ва хамкорлик шартномалари 11,1 фоизни, муниципиал бюджет маблаглари улуши эса 1 фоизини, бошка турли хизматларни курсатиш ва тижоратлаштириш оркали келадиган даромадлар 17,2 фоизга якин кисмини ташкил этган4. Натижада нотижорат фаолияти асосидаги хусусий олий таълим муассасаларида давлат бюджети хисобига инвестициялаш умумий молиявий манбаларнинг атига 13 фоизини ташкил этган холда, 87 фоизи нодавлат инвестицион манбалар хисобига тугри келган.

1-жадвал

А^Шда университетларида умумий харажатларни молиялаштиришнинг _инвестицион манбалари__

№ ОТМ тypлapи Давлат бюджет (федерал, штат ва махаллий бюджет) улуши (фоизда) Бюджетдaн тaшкapи мaнбaлapи улуши (фоиздa)

1 Дaвлaт олий тaълим мyaccacaлapи 46 54

2 Нотижоpaт фaолияти acоcидaги хycycий олий тaълим мyaccacaлapи 13 87

Уpтaчa улуши 29,5 70,5

Гарбий Европа университетлари таълим сифати, илмий, инновацион ва молиявий имкониятлари, шунингдек бизнес фаолиятга трансформациялашуви борасида жахоннинг куплаб олий таълим муассасалари учун эталон вазифани бажаради:

Келтирилган статистик маълумотларга таяниб хулоса киладиган булсак Гарбий Европада, АКЩдан фаркли равишда олий таълим муассасаларини инвестициялашда давлат фондларининг улуши асосий кисмни эгаллайди. Масалан Францияда 87,7 фоизни, Германияда 76,5 фоизни ташкил этмокда.

Японияда эса давлатнинг таълимни молиялаштириш харажатлари ялпи ички махсулотнинг 5,5 - 6,0 фоизини ташкил этиб, бунда давлат университетлари асосан табиий ва инжинерлик фанлари буйича мутахассисларни тайёрлайди, гуманитар, ижтимоий-иктисодий ихтисосликлар буйича мутахассислар хусусий олий таълим муассасалари томонидан тайёрланади. 5

Олий таълим муассасаларининг иктисодий имкониятлари уларнинг ташкилий-бошкарув ва молиявий мустакиллиги шароитида янада туларок намоён булади. Чунки, бозор иктисодиётининг объектив конунига асосан

4 A.B.fflepoB. O^hh TaMHM Myaccaca^apuHu MO^HH^amTHpHmHHHr AKffl Ta^puöacu. «SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 /Volume: 1, ISSUE: 6. www.scientificprogress.uz

5 Pe^enoB X.X. O^HH Tat^uMHu MO^HH^amTupumHUHr xopu^HÜ Ta^puöa^apH. H^THCogueT Ba MOOTH. №9. 2012H.

мустакил иктисодий фаолиятга эга субъектлар уртасида товар ва хизматларни кулай шароитда яратиш ва оптимал даражада фойда келтирадиган нархларда сотиш, умуман иктисодиётда уз мавкеини мустахкамлаш учун тинимсиз харакатда ва изланишда булади. Бу жихатдан ракобат барча соха ва тармокларни, хусусан таълим тизиминининг ривожланишини таъминловчи, уларни харакатга келтирувчи асосий куч сифатида намоён булади. Бугунги кунда бозор муносабатларига асосланган макроиктисодий мухитда муайян фаолиятни амалга оширувчи барча субъектлар уз фаолиятини бозор иктисодиётининг объектив конунларига мос ташкил этмасдан ракобатда устунликка ва афзалликга эга булмайди.

Бу борада олий таълим муассасалари бошлангич, урта ва урта махсус таълим муассасаларидан фарк килган холда бозор иктисодиёти конунларига асосан ишлай олиш имкониятининг юкорилиги билан ажралиб туради. Чунки олий таълим муассасаларида, улар уртасида соглом ракобат мухитини вужудга келтирувчи хатти-харакатлар, шу билан бирга киймат ва нархнинг эркин шаклланишига сабаб булувчи омиллар таъсирининг мухим ахамиятга эга эканлиги субъектларда иктисодий функцияларнинг кенгрок жабхаларда намоён булишини такозо этади. Буни олий таълим муассасаларида таълим олиш учун яратилган шарт-шароитлар, укитишнинг моддий-техник базаси, профессор-укитувчиларнинг илмий ва методик салохияти, укув машгулотларнинг сифат даражаси, тармок ва сохаларни жамият талабига мосга юкори махоратга эга, замонавий мутахассисислар билан таъминлаш, олий таълим муассасаси доирасида илмий-тадкикот ва инновацион фаолиятни ташкил этиш, хамда уни амалиётга изчил тадбик этиш билан боглик функциялар биринчидан, улар уртасида соглом ракобат мухитини вужудга келтирса, иккинчидан уларнинг иктисодий ва инвестицион имкониятларининг кенгайишига сабаб булади.

"Олий таълим муассасаларини инвестицион манбаларини диверсификациялашда асосан 3 тоифадаги молиялаш манбалари кенг кулланилади. Булар:

1. Давлат томонидан молиялаштириш (солик туловчилар томонидан);

2. Талабаларнинг таълим олиш учун белгиланган шартнома туловлари ёки молиявий бадаллари;

3. Мукобил ёки кушимча инвестициялаш манбалари (хусусий молиялаштириш, хайрия (этдаумен) фондлари, илмий-тадкикот ва инновацион фаолиятни тижоратлаштириш, турли пуллик хизматлар ташкил этиш).

Бугунги кунда дунё микиёсида келтирилган инвестицион манбалардан дастлабки иккитаси барча олий таълим муассасаларини молиялаштиришнинг энг катта кисмини ташкил этади." 6

Олий таълим тизими юкори интелектуал салохиятли кадрлар тайёрлаш тизимини узида мужассамлаштириб, сервис ва хизматлар сохасидаги юкори кушилган кийматга эга бизнес тури сифатида ривожланиши уларнинг миллий

6 Thomas Estermann & Enora Bennetot Pruvot "Financially Sustainable Universities II" European universities diversifying income streams. EUA publications 2011. Page 26.

HKTucogHëTgaru ponuHH «Haga KeHrañTupMoKga. Ma3Kyp тeнgeнцн«нннr puBo^naHumu TapaKKHñ этгaн MaMnaKaraap HKTHcogHëTHgarH xu3Maraap cox,acuga «paranaëTraH KymunraH KHñMarga onuñ TatnuM xH3MaraapuHHHr ax,aMH«TH opTu6 6opumuHH TatMHHnaMoKga. XycycaH, 3aMoHaBHñ HKTHcoguëTra эгa nocTHHgycTpnan ®:aMH«Tga «nnu hhkh MaxcynoT TapKu6uga xu3Maraap coxacuHHHr WKopn ynymu Ky3aranagH. Xu3Maraap coxacuHHHr KeHr goupacu puBo^naHumuga onuñ TatnuM xH3Maraapu MyxuM ax,aMH«T Kac6 этмoкga.

AK^ga Eэ«-,Цoyп aKTH Kaôyn KH^HHraHgaH 6up Hena nunnapgaH cyHr CTapan noHHxanapHHH MyBa$$aKH«Tnu peanroauua KH-^um Harn^acuga yHHBepcHTeraap 2000 gaH opTHK «Hru KoMnaHH«nap TamKun KH-^raH 6ynu6, 6epunraH cTaiucTHK MatnyMoraapra Kypa Kapuñ6 260 MHHr nm ypuHnapu «paranraH. Ey ^apaëH MaB^yg TexHonoru«napgaH ^apKgu paBumga Hoy-xaynap, «Hru нннoвaцнoн noHHxanapHH peaпнзaцн« KH^um Bocuracuga «Hru TexHonoru«napHH TH^oparaamTupumra acocnaHraH. ^Ha ^aKraapHH KenTupaguraH 6yncaK, A^fflHHHr eTaKHH TapMoKgapu (Kapuñ6 80 %) yHHBepcHTeraap ToMoHugaH maKmaHTupunraH нннoвaцн«пap TpaHc^epu xuco6ura maKmaHTupunraH.

2019 HHH A.A.Ma^MygoBHHHr "Onuñ TatnuM Myaccanapuga mo.hh«bhh pecypcnapHH 6omKapum MexaHU3MUHH TaKoMunnamTupum" MaB3ycugaru 08.00.07-Monu«, nyn MyoManacu Ba KpeguT, uxTucocnuruga ë3unraH PhD gнccepтaцн«cнga onuñ TatnuM MyaccacanapuHH MonuanamTupum MaH6aanapuHH cy6etKTHB ^Hx,argaH rypyxgamTupumra KyñugarHHa ëHgamagu.

2-^agBa.

KanHTa. KyHH.Ma.apgaH o.HHraH ñongara MyBO^HK Tai^HMHH

7

_HHBecTHUHfl.iam wapaeHH_

Hнвecтнцн«пam cy6teKraapu Xapa«:araap Ooñga

Yñ xy^anuKnapu TatnuM onaëTraHHHHr yKumu, Mogguñ TatMHHOTH Ba amamu ynyH TynoB Kena^aKga MKppu um xaKU umra ^oñnamum: «Haga WKopu MHKgopga ^aMrapum: maxcuñ Ba Kac6uñ xapaKarnaHnuK: y3HHHHr Ba ouna at3onapu TypMym cu^aTHHUHr omumu: maxcuñ MaKOMH omumu

KopxoHa Ba ^upManap YKum ynyH TynoB, Tana6aHHHr Mogguñ TatMHHOTH, yKyB wpTHHHHr Mogguñ Ba TexHHK 6a3acura a^pamanap Me^HaT yHyMgopnuruHHHr omumu: WKopu ManaKanu Kagpnap: KopxoHaHHHr нннoвaцнoн puBo^naHumu: MaKoMHHHr omumu: Kac6uñ xapaKaTHaHHHK: Me^HaT mapouTnapuHHHr axmunaHumu

^aBnaT Erog^eTgaH MaKcagnu a^parnnraH MunnuH Ba xygyguñ pHBo^naHHm: TatnuM TH3HMHHHHr WKcanumu: KaM

7 2019 hh^ A.A.MaxMygoBHHHr "O^hh Tat^HM Myacca^apuga mo^hhbhh pecypc^apHH 6omKapum MexaHH3MHHH TaKOMH^amTHpHm" MaB3ycugaru 08.00.07-Moot«, nyn MyoMa^acu Ba KpeguT, uxTucoc^muga ë3H^raH PhD guccepTanuacu 22-6eT.

мaблaFлap: aжpaтмaдap тapкиби: тaдaбaдapни кУллaб-кyввaтлaш: коммyнaд хизмaтлap тулови: моддий-техник бaзaни caкдaш вa pивожлaнтиpиш

мaдaкa тaдaб этaдигaн ме^тат^ acоcлaнгaн индycтpиaд иктиcодиётдaн юкоpи билимлapгa

acоcлaнгaн индycтpиaд иктиcодиётдaн юкоpи билимлapгa acоcлaнгaн индycтpиaд иктиcодиётгa утишни paFбaтлaнтиpиш вa мycтax1кaмлaш: жaмиятдa билим дapaжacининг ошиши вa жиноятчиликнинг пacaйиши

Жахондаги куплаб илмий марказларда олий таълимнинг функционал вазифалари истикболлари билан боглик тадкикотлар мунтазам утказиб турилади. Хдтто, таълим ва ишлаб чикариш алокадорлиги масаласи халкаро ташкилотлар (БМТ, Жахон банки ва хоказо) хисоботларида хам киритилади. Ривожланишда юкори курсаткичларга эришишга харакат килаётган ва инсон капиталидан самарали фойдаланиш тизимига эга булган мамлакатларда олий таълим аник миссия билан фаолият юритади. Унинг фаолиятида молиявий ва академик мустакиллик намоён булади. Шунда иктисодий функционаллик ривожланади, олий таълимга инвестиция киритиш йуллари кенгаяди. Олий таълим узининг даромадлари ва харажатлари балансини узини-узи бошкариш тизими оркали юритади. Бундай жараён хозиргача менежментнинг тадкикот объектларидан бири булиб келмокда.

Хулоса урнида, Узбекистонда хам сунгги беш йилда олий таълимнинг иктисодий функционаллигини такомиллаштиришга катта эътибор берилмокда. "Фан-таълим-ишлаб чикариш концепцияси" узок вактдан буён амалда булсада, аммо самарадорлик даражасини курсата олмаган. Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясида "Университет 3.0" концепциясини боскичма-боскич жорий этиш, хорижий инвеститцияларни кенг жалб килиш, пуллик хизматлар куламини кенгайтириш ва бошка бюджетдан ташкари маблаглар хисобига олий таълим муассасаларида технопарк, форсайт, технологиялар трансфери, стартап, акселератор ижтимоий-иктисодий ривожланишини тадкик килувчи ва прогнозлаштирувчи илмий-амалий муассасалар даражасига олиб чикиш, олий таълимнинг инвестициявий жозибадорлигини ошириш, хорижий таълим ва илм-фан технологияларини жалб этиш каби бир катор масалаларни ривожлантиришни назарда тутади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. N.S.Fayzullayeva Ta'lim iqtisodiyoti va menejmenti. O'quv qo'llanma. LESSON PRESS. Toshkent. 2020y. 186-bet.

2. James S. Fairweather Professor of Educational Administration College of Education, Educational Administration Michigan State University "Higher Education and the New Economy" 2006.,

3. Jay Schalin "State Investment in Universities: Rethinking the Impact on Economic Growth" Copyright 2010

4. John W. Pope Center for Higher Education Policy., Kristin Blagg, Erica Blom. Evaluating the Return on Investment in Higher Education. An Assessment of Individual- and State-Level Returns. Washington. Urban Institute.2018.

5. n.^paKep nocTKannTanncTenecKoe oömecTBo// 3K0H0MHKa XXI BeKa-MocKBa, 1999.-№11-c.3-4: Becker G. Human Capital-N.Y. 1964 43.p..

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.