Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЭТНОМАДАНИЙ КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЗАРУРАТИ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЭТНОМАДАНИЙ КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЗАРУРАТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Этник тикланиш / компетенция / касбий ва педагогик компетенция / этномаданий модернизация / этник қизиқишлар / истак ва интилиш / этномаданий билим / бағрикенглик / мулоқот қилиш / касбий компетенция.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Исмаилова З, Мустафаева Д, Исамидинова З

Ушбу мақола ўқитувчиларнинг ўз касбига хос олиб бораётган фаолияти ва шахсий намунаси, шунингдек талабалар ўртасида этно-маданий компетенцияни шакллантиришнинг муҳим жиҳатларига бағишланган бўлиб, унда этномаданий компетенцияни шакллантириш бевосита талабаларнинг индивидуал хусусиятлари, қизиқишлари, шахсий истаклари ва интилишларига, талабаларнинг этник қизиқишлари ва мойиллигини ҳисобга олиш зарурлигига асосланиши, шунингдек, бўлажак ўқитувчиларнинг муваффақиятли фаолиятини таъминлаш, талабаларни муваффақиятга эришиш учун масъул бўлишга ўргатиш зарурлиги ҳақида маълумот берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЭТНОМАДАНИЙ КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЗАРУРАТИ»

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЭТНОМАДАНИЙ КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЗАРУРАТИ

1Исмаилова З., 2Мустафаева Д., 3Исамидинова З.

1Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мухандислари институти -

миллий тадкикот университети профессори, п.ф.д 2Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мухандислари институти -

миллий тадкикот университети доценти, п.ф.н 3Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мухандислари институти -миллий тадкикот университети, Профессионал таълим (СХМ) - боскич талабаси

https://doi.org/10.5281/zenodo.11222721 Аннотация. Ушбу мацола уцитувчиларнинг уз касбига хос олиб бораётган фаолияти ва шахсий намунаси, шунингдек талабалар уртасида этно-маданий компетенцияни шакллантиришнинг му%им жщатларига багишланган булиб, унда этномаданий компетенцияни шакллантириш бевосита талабаларнинг индивидуал хусусиятлари, цизицишлари, шахсий истаклари ва интилишларига, талабаларнинг этник цизицишлари ва мойиллигини %исобга олиш зарурлигига асосланиши, шунингдек, булажак уцитувчиларнинг муваффациятли фаолиятини таъминлаш, талабаларни муваффациятга эришиш учун масъул булишга ургатиш зарурлиги %ацида маълумот берилган.

Калит сузлар: Этник тикланиш, компетенция, касбий ва педагогик компетенция, этномаданий модернизация, этник цизицишлар, истак ва интилиш,этномаданий билим, багрикенглик, мулоцот цилиш, касбий компетенция.

Abstract. This article is devoted to the activities and personal example of teachers specific to their profession, as well as important aspects of the formation of ethnocultural competence among students, in which the formation of ethnocultural competence is directly based on the individual characteristics, interests, personal desires and aspirations of students, the need to take into account the ethnic interests and inclinations of students, as well as the

Keywords: Ethnic revival, competence, professional and pedagogical competence, ethnomadanic modernization, ethnic interests,desire and aspiration, ethnomadanic knowledge, tolerance, communication, professional competence.

Кириш. Бугунги кунда таълим сифатини жах,он стандартларига мослаштириш буйича тизимли ишлар олиб борилмокда. Шу сабабли, таълим муассасалари учун юкори интеллектуал салох,иятга эга укитувчиларни тайёрлаш ва этномаданий компетенцияни шакллантиришнинг илмий-услубий асослари ишлаб чикилмокда. Республикамизда узлуксиз таълим тизими жах,он стандарти даражасида янги мазмун ва йуналишда такомиллаштирилмокда. Булажак укитувчиларнинг малакаси ва педагогик мах,оратини шакллантиришнинг мазмуни ва технологиялари мамлакатимизнинг етук олимлари томонидан синчковлик билан тах,лил килинди.

Сунгги йилларда бу йуналишда илмий тадкикотлар олиб бориш ишлари кескин ошиб бормокда. Мана шундай масалаларга оид ишлар борасида С. Тургунов, Б. Дониеров, Н. Турдиев, Ю. Асадов, Ш. Шодмонова, А. Холиков, М.Т.Мирсолиева, Н. Нуриддинова,

М.Умаралиева, этномаданият ва унинг мох,ияти, А. Аширова [1-130 б.], Н. Жураева [2-64 б.] илмий тадкикотлар олиб борганлар.

Утказилган илмий тадкикотлар келажакда уз касбий фаолиятини урганаётган укитувчиларнинг касбий ва этномаданий компетенциясини шакллантиришнинг куйидаги жихдтларини камраб олади:

- укитувчининг педагогик изланишлари ва уни ташкил этиш;

- касбий педагогик майорат турлари, дидактик тадкикотлар методикаси;

- тизимли диагностикани амалга ошириш;

- таълим муассасаларида илмий-методик ишларни ташкил этиш ва унинг мазмуни;

- укиш давомида талабаларнинг педагогик кобилиятларини намоён этишга тугри ёндашувни аниклаш;

- укитувчининг дидактик жараённинг яратувчиси ва модератори сифатидаги фаолияти;

- кушма ижодкорлик;

- инновацион педагогик фаолиятнинг назарий асослари.

Укитувчиларга куйиладиган ижтимоий талабларга тулик жавоб берадиган таълим мух,итини яратиш зарурлиги, келажакдаги булажак укитувчиларнинг этномаданий компетенцияни шакллантириш учун узлуксиз мустакил таълим олишлари, шунингдек келажакда укитиш жараёнида узлуксиз касбий таълим олишларига имконият эшигини очишдан иборатдир.

Ушбу талабларнинг асосий хусусиятлари:

- таълимнинг турли шакллари ва воситаларидан фойдаланиш;

- укув фаолиятига тайёргарлик;

- илмий дастурларни тах,лил килиш, умумий касбий тайёргарлик фаолиятини ташкил

этиш;

- илмий дастурларни такомиллаштириш ва уларни умуминсоний кадриятлар билан уйгунлаштирилган таълим тамойилига асосланиш;

- замонавий таълим технологияларининг шакли ва мазмунини ишлаб чикиш;

- ракобатбардош мех,нат бозори талабларига жавоб берадиган юкори даражадаги мутахассисларни тайёрлаш;

- вакт талаблари даражасида тарбиявий вазиятларни яратиш;

- бошлангич таълим учун мос булган замонавий ахборот тармогига асосланган ягона тизимни яратиш;

- этникмаданий компетенция билан боглик тупланган тажриба ва натижаларни саралаш;

- талабалар томонидан олинган билим, куникма ва малакалар даражасини тах,лил килишдан иборат.

Этномаданий компетенция х,ар бир инсоннинг фазилатларидан бири булиб, бу айникса ёш авлодни тарбиялаётган укитувчилар учун мух,имдир. Чунки тез узгарувчан куп миллатли мамлакатимизда ва бутун дунёда мух,ожирларнинг этник тикланиши ва кенгайиши тенденцияси барча турдаги, шу жумладан олий таълимнинг долзарб вазифаси х,исобланади. Замонавий таълимнинг асосий максади малакали кадрлар тайёрлаш билан бирга этномаданий компетенцияни шакллантиришдир. Олий таълим жараёни талабалар уртасида этник маданиятни шакллантириш механизми сифатида каралса, иккинчи

томондан, миллатлараро муносабатларни ривожлантириш воситаси сифатида хам каралади.

Узбекистон Республикаси Президентининг "2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистонни ривожлантириш стратегияси тугрисида" ги Фармонида "жамиятда миллатлараро тотувлик ва динлараро багрикенглик мухитини мустахкамлаш, миллий маданият марказларини давлат томонидан куллаб-кувватлаш тизимини янада такомиллаштириш, Узбекистон Республикаси давлат сиёсати консепсиясини изчил амалга оширишни таъминлаш, Узбекистон Республикаси миллатлараро муносабатлар сохасида, турли миллат ёшлари учун кушимча кулай шарт-шароитлар яратиш уларнинг устувор йуналишлари фукаролик бурчини англаш, ватанпарварлик ва багрикенгликка асосланган миллатлараро хамкорлик маданиятини ошириш, хорижий давлатлар билан дустона муносабатларни ривожлантириш максадида дустлик жамиятларини ривожлантиришдир" деб алохида курсатиб утилган.

Шунинг учун юкоридаги масалаларни мамлакатимиз таълим тизимининг максади, мазмуни ва мохиятига киритиш зарур. Илмий манбалар ва адабиётлар тахлили шуни курсатдики, этномаданият ва этнокомпетенция тушунчасининг мохияти етарлича урганилмаган. Бирок, "компетенция" тушунчаси купинча таълим амалиётида кулланилади.

Бу таълим мазмунини ислох килиш зарурати билан узвий богликдир. Инглизча "компетенция" атамаси сузма-суз "кобилият" деган маънони англатади. Таркиби эса "фаолиятда назарий билимлардан самарали фойдаланиш, юкори даражадаги касбий малака, куникма ва истеъдодни намойиш этиш кобилиятидан иборат"дир.

Рус олимлари А.К.Маркова [3-192 б.], Н.В.Руднева [4-20 б.] фикрларига кура -касбий компетенция таълимга каратилган илмий категория сифатида белгиланди ва махсус фан сифатида кулланила бошланди. "Компетенция" тушунчаси психологик тадкикотлар натижасида таълим сохасига кирди. Шунинг учун компетенция деганда мутахассиснинг ностандарт вазиятларда, кутилмаган вазиятларда узини кандай тутиши, мулокот килиши, ракиблар билан узаро муносабатларнинг янги йулидан бориши, ноаник вазифаларни бажариши, низоларга тула маълумотлардан фойдаланиши, изчил ривожланаётган ва мураккаб жараёнларда хдракат режаси тушунилади.

Шунингдек, "компетенция" тушунчаси назарий билимлардан фаолиятда самарали фойдаланиш, юкори касбий мах,орат, куникма ва истеъдоднинг намоён булиши сифатида талкин етилади.

Компетенция-бу шахснинг танлаган касби буйича олган билимлари, амалий куникмалари ва малакаларини куллаш кобилияти, касбий мустакил равишда хал килиш кобилияти сифатида белгиланган [5-248с].

Олимнинг фикрича, компетенцияни касбий бурч ёки мутахассиснинг хукуклари деб аташ мумкин. Педагогика сохасида чукур ва хар томонлама билимга эга булган инсон чукур ва ишончли хисобланган инсоний фазилатдир. Компетенция ва компетенция тушунчалари билим, куникма ва малака тушунчаларига караганда кенгрок маънога эга. Чунки бу инсоннинг йуналиши (мотивация, кадриятлар йуналиши), унинг стереотипларни енгиш, муаммоларни хис килиш, кузатувчан булиш, фикрлаш кобилияти; характер, мустакиллик, максадлилик, кучли иродали фазилатларни уз ичига олади. Сунгги йилларда "компетенция" тушунчаси ва педагогик фаолиятни ривожлантириш муаммолари, унинг ваколатлари

мазмунини аниклаштириш буйича бир катор тадкикотлар утказилди. Бу уларнинг таснифи муаммосини келтириб чикаради.

Зеро, юкорида айтиб утилган ваколат сохалари умуминсоний компетенциянинг таркибий кисмидир. Уз-узини хурмат килиш ва уз-узини ривожлантириш талабаларнинг урганиш зарурати ва истагини ривожлантириш учун этномаданий компетенциясини ривожлантиришда мухим рол уйнайди. Л.В.Занина, Н.Р. Меншикованинг сузларига кура," касбий педагогик компетенция-бу педагогик фаолият, педагогик хулк-атвор ва муайян кадриятлар, идеаллар ва педагогик онг эгаси сифатида укитувчи шахсини шакллантиришни белгилайдиган билим ва куникмалар тизимига эга булиш " [6-288 б.;101].

Этномаданий компетенцияни шакллантиришда медиа-мухит ва инновацион жараённи яратиш укув жараёнининг асосий талабидир.

М.А.Чошанов "компетенция" тушунчасини куйидагича изохлайди: "компетенция"-бу нафакат билимга эга булиш, балки уни мунтазам равишда янгилаш ва муайян шароитларда куллаш истаги, яъни тезкор билим, нотугри хукмларни рад этиш билан бирга энг макбул ва самарали ечимларни танлаш кобилияти. Мослашувчанлик ва маънони танкидий тушуниш "[7-162 б.]. Дархакикат, укув жараёнида этномаданий компетенцияни шакллантириш оркали талабалар уртасида миллий гурур ва уз кадр-кимматини шакллантиришга эришиш мумкин.

Касбий компетенция-бу мутахассис томонидан касбий фаолият учун зарур булган билим, куникма ва малакаларни эгаллаш ва уларни юкори даражада амалий куллаш. Компетенция ва компетенция тушунчалари билим, куникма ва малака тушунчаларига караганда кенгрок маънога эга. Улар инсоннинг йуналтириш мотивацияси, бахолаш йуналишлари, стереотипларни енгиш кобилияти, муаммоларни идрок этиш, кузатиш ва фикрлаш кобилиятларини камраб олади. Л. В. Занина, Н. P. Меншикова "компетенция-бу мулокотни белгилайдиган билим ва куникмаларга эга булиш ва укитувчининг шахсиятини маълум кадриятлар, карашлар ва педагогик онг эгаси сифатида шакллантириш"деган фикрни илгари суради [9-101б.].

Талабалар уртасида этномаданий компетенцияни шакллантириш учун эътиборни миллий гурур ва маданиятни англашга каратиш лозим. Натижада уларнинг миллатга булган садокати ва мухаббати мустахкамланади. M. А. Чошановнинг сузларига кура," компетенция нафакат билим олиш, балки уларнинг доимий янгиланиши, уларни педагогик вазиятларда ишлатиш истаги, энг макбул, самарали ечимларни танлаш, фикрнинг мослашувчанлиги ва танкидийлиги"дир деган фикрни билдиради [10-162 б.]. Куп миллатли жамиятда талабалар купинча бошка маданий вазиятга дуч келишади, шунинг учун улар этник узига хослигини саклаб колиш ва атроф-мухитга мослашиши зарур.

Тадкикотимизда биз талабалар уртасида этномаданий компетенцияни шакллантиришда этномаданият ва миллатлараро мулокотнинг устуворлигини куриб чикдик. Юкоридаги маълумотларга асосланиб, компетенцияни маълум бир сохага оид билим, куникма ва шахсий фазилатлар сифатида аниклаш мумкинлиги, компетенция эса олинган билимларни фаолиятда куллашдир деган хулосага келиш мумкин. Шуни таъкидлаш керакки, этномаданий компетенция, бошка компетенция турлари сингари, умумий маданий компетенциянинг таркибий кисмидир.

Этномаданий компетенция - бу "умумий маданий компетенция" сифатида этномаданият ва миллатлараро узаро таъсирга хос булган бошлангич саводхонликда

намоён буладиган мураккаб тушунча. Ушбу концепция интеграл жараён булиб, уни таълим психологларининг фукаролар ва укитувчилар сифатида касбий ва шахсий фазилатлари туплами деб аташ хам мумкин.

Этномаданий компетенцияга этномаданий билим, багрикенглик, яъни.турли миллат вакиллари билан мулокот килиш, бошка миллат вакилларининг урф-одатлари ва анъаналарига кизикиш, педагогик фаолиятни самарали ташкил этишда куп миллатли жамиятимиз сиёсатини хисобга олиш кобилияти. ва халкаро муносабатлардаги турли вазиятларга ечим топиш тушунилади. Булажак укитувчилар уртасида этномаданий компетенцияни шакллантиришнинг туб мохияти инсоний фазилатлар ва шахсий фазилатлар, юкори салохият, маданиятга хос билим, куникма ва малакаларни эгаллашдан иборат.

Этномаданий компетенция - бу булажак укитувчиларнинг ёш авлодга халк маданияти ва тарихи билан боглик тажрибани утказиш куникмаларини шакллантиришдан иборат. Этномаданий компетенция педагогик ва психологик ижтимоий ходиса хисобланади, у халк маданияти ва кадриятларини узлаштириш, назарий ва амалий тайёргарлик, етнопедагогика тамойилларини билиш, миллий психологик хусусиятларни тушунган холда таълим тизимини амалга оширишни уз ичига олади.

Этник билимлар халклар харакатида узаро хурмат ва муваффакиятга эришишнинг асосий воситасидир. Бу, шунингдек, талабаларнинг уз миллий маданияти ва кадриятларини чет эл маданияти билан таккослаш, умумий маданий жараёнларда этномаданиятнинг ахамиятини тушуниш, этномаданий онгни шакллантириш, этносентризм ва шовинизм гояларига карши иммунитет, узини хурмат килиш ва ватанпарварлик....каби хусусиятларни уз ичига олади.

Мамлакатимизда олиб борилаётган илмий тадкикотларда олий таълим жараёнини сифатли ташкил этиш, самарадорликни таъминлаш, таълим турлари уртасидаги интеграцияни таъминлаш, касбий компетенцияни шакллантириш билан боглик куплаб масалалар урганилган. Хусусан, талабаларни педагогик фаолиятга тайёрлашнинг илмий-педагогик асослари, ташкилий-услубий жихатлари махаллий олимлар Н. С. Турдиев ва Ю.М. Асадов компетенция ва компетентлик тушунчаларини куйидагича тавсифлайди:

- билимларни амалий куллаш;

- инсоннинг тарбияси, хусусиятлари, фазилатлари;

- амалий фаолиятга тайёргарлик чораси; муаммоларни хал килиш, амалда керакли натижаларга эришиш кобилияти;

- инсоннинг касбий фаолиятини таъминлайдиган билим, куникма ва малакаларнинг яхлитлиги;

- фаоллаштирилган (амалда кулланиладиган) тренинг, билим, тажриба туплами;

"инсоннинг максадли хиссий иродаси."[ 12-160. б].

Булажак укитувчиларнинг замонавий таълим технологияларидан фойдаланиш кобилияти курсаткичлари Б.В.Мамуров томонидан тизимлаштирилган. [13-71 б.]. Таълим талабаларнинг харакатлари билан амалга оширилади, уларнинг истаклари ва табиий кизикишларига боглик. Талабаларни биргаликдаги фаолиятга тайёрлаш, уларнинг эхтиёжлари, мойиллиги, кизикиши ва мотивацияси, мулокот усуллари, укитувчи ва талабалар уртасидаги узаро таъсир шакллари Н. З. Азимов томонидан илмий асосланган [14-15; 127 б.].

Талабалар ва укитувчилар уртасидаги узаро муносабатларда миллий кадриятлар ва этномаданият мухим хисобланади. Шунингдек, талабаларнинг психологик-педагогик билимларини ошириш, билим, куникма ва тажрибани шакллантириш максадга мувофикдир. Ш.А.Содикованинг тадкикотлари талабаларни ижтимоий-педагогик фаолиятга тайёрлаш мазмуни, омиллари ва мезонларини ишлаб чикишга каратилган [15- б. 138].

Маколада талабалар уртасида этномаданий компетенцияни шакллантириш, талабалар ва укитувчилар уртасида ижобий ижтимоий муносабатларни урнатиш хусусиятлари куриб чикилган, укув жараёнида бу нафакат билим, куникма, малакаларни шакллантириш объекти, балки уларнинг шахс сифатида ривожланиши хамдир.

Этномаданият асослари, этномаданий жараёнлар, этноэтиканинг мазмуни ва мохияти Н. O. Жураева томонидан тахлил килинган [16-64 бетлар]. Этномаданий компетенция укув фаолияти жараёнида талабанинг шахсий фазилатларини янада ривожлантиради. Унинг таъсири остида янги фаолият турлари пайдо булмокда. Тадкикотимизнинг асосий йуналиши касб-хунар таълими курсининг "Педагогика ва психология" укув модули мазмунида этник билимларнинг акс этишини урганиш ва олинган натижаларни тахлил килиш эди.

Юкоридагиларга асосланиб, этномаданий компетенция индивидуал хусусиятларга, этник маданий билимларни ифодалашга, хулк-атвор нормаларига, шунингдек миллатлараро муносабатларни самарали ташкил этишда хар бир миллатнинг узига хослигини хисобга олишга асосланади. Этномаданий компетенция мухим сифатдир. хар бир фукаро, айникса касб-хунар таълими укитувчилари укитилиши керак, чунки улар турли тоифадаги одамлар билан бевосита психологик-педагогик маслахатлар, тузатиш ва профилактика ишларини олиб борадилар.

Бирок, ёш авлод уртасида этномаданий компетенцияни шакллантириш бугунги кунда долзарб хисобланади, чунки у куп миллатли жамият хаётида мухим рол уйнайди. Миллий менталитетни ривожлантириш турли халкларнинг кадриятлари ва маданий анъаналари намоён буладиган жамият эхтиёжларидан биридир.

Ушбу мулохазаларга асосланиб, биз тадкикотимизнинг долзарблигини асослайдиган холатларни тавсифлашни макбул деб хисобладик. Улар куйидагича айтилган:

- талабалар ижтимоий жамиятда миллат вакиллари сифатида ишлайдилар, уларнинг этник маданий компетенциясини шакллантириш оркали шахслараро муносабатларни яхшилайдилар;

- укув жараёнида укувчиларнинг этнопсихологик хусусиятларини хисобга олиш;

- миллатлараро тотувликни мустахкамлашга талабаларнинг хиссасини ошириш;

- талабалар уртасида миллий маданиятни шакллантириш;

- таълим жараёнига этнопедагогик ёндашувни жорий этиш;

- мухожир талабаларнинг муносабатлари, хатти-харакатлари ва улар илгари яшаган ижтимоий мухитдаги салбий одатларни йук килиш.

Уларнинг янги мухитга мослашиши, маданиятни ривожлантиришда укитувчиларнинг таъсирини кучайтиришдан иборат. Ушбу ёндашув жуда мухим, чунки у хар бир талабанинг этник билимидаги бушликларни тулдиришга каратилган.Уз-узини хурмат килиш ва уз-узини ривожлантириш талабаларнинг касбий эхтиёжлари ва

интилишларини ривожлантириш учун этномаданий компетенциясини ривожлантиришда мухим рол уйнайди.

Юкоридаги коидаларга асосланиб, биз муаллифнинг "этномаданий компетенция" тушунчасининг таърифини такдим этамиз: этномаданий компетенция талабаларга психологик ва педагогик вазиятларда миллий хусусиятлар билан боглик билим, куникма ва малакалардан фойдаланишга, усуллар, технологиялар ва воситалардан мохирона фойдаланишга имкон беради. Талабаларнинг этник-маданий компетенциясини шакллантиришда куйидагиларни хисобга олиш керак:

- таълим жараёнида миллий ва умуминсоний кадриятлар уйгунлигини таъминлаш;

- миллий ижодкорликка эга булиш; - миллатлараро мулокот маданиятига эга булиш;

- укитишнинг энг кулай ва самарали усуллари ва воситаларини танлай олиш;

- таълим фаолиятини миллий манфаатларга мувофик, ижодий ёндашган холда ташкил етишга тайёргарлик;

- ташаббускорлик, мустакиллик ва масъулият, хар кандай муаммоли вазиятга тайёрлик ва уни хал килиш кобилияти.

Хулоса. Талабалар уртасида этномаданий компетенцияни шакллантиришда укитувчиларнинг шахсий намунаси, мамлакат сиёсати ва касбга садокати хам мухим ахамиятга эга. Шу сабабли улар юкори касбий махорати ва малакаси билан талабаларга урнак булишга интилишлари керак. Ушбу коидаларга асосланиб, этномаданий компетенцияни шакллантириш талабанинг индивидуал хусусиятлари, кизикишлари, шахсий интилишлари ва истакларига бевосита боглик деган хулосага келиш мумкин. Талабаларнинг этник кизикишлари ва мойиллигини хисобга олиш, шунингдек, касбий компетенцияни ривожлантириш керак. Уларнинг узаро богликлигини таъминлаш келажакдаги укитувчиларнинг педагогик олий таълимдаги муваффакиятларини таъминлайди. Талабаларга муваффакият учун жавобгарлик хам ургатилади.

REFERENCES

1. Аширова А. Этнология.Т.: 2014.-130 с.

2. Джораева Н. Этнокультура и общность национальной идеи. Бухара.:2018.-64 с.

3. Маркова А.К. [Маркова А. К. Психология труда учителя: Кн. для учителя. М.: Просвещение, 1993.192 с..

4. Н.В. Руднева «Формирование ключевых компетенций в процессе подготовки специалистов на факультете искусств». Автореф. Махачкала 2006-20 гг.

5. Мирзиёев Ш.М. янги Узбекистоннинг 2022-2026 йилларга мулжалланган ривожланиш стратегияси тугрисидаги Фармон. Т.: 28 январь 2022 й.., № ПФ-60.

6. Ожегов С.И. Словарь русского языка.М.: 1999-248 с.

7. Занина Л.В. Меньшикова Н.П. Основы педагогического мастерства. - Ростов-на-Дону: «Феникс», 2003.-288с.;101.

8. Ожегов С.И., Шведова Н.Ю. Толковый словарь русского языка М.: 2010-578 с.

9. Занина Л.В., Меньшикова Н.П. Основы педагогического мастерства.-Ростов-на-Дону: «Феникс», 2003.-288 с. 101.

10. Чошанов М.А. Гибкая технология поблемно-модульного обучения. -М.: 1996, -162 с.

11. Поштарева Т.В. Теория и практика формирования этнокультурной компетентности в сфере образования в полиэтнической образовательной среде: Монография. Ставрополь.-2006-180 с.

12. Турдиев Н.Ш., Асадов Ю.М. Акбарова С.Н., Темиров Д.Ш. Образовательные технологии, направленные на формирование компетенций учащихся в системе общего среднего образования. НИИ педагогических наук Узбекистана имени Т. Н. Кори Ниёзи, Т.: 2015.-Б 160. с.

13. Администратор Б.Б. Система развития умений проектирования образовательного процесса у будущих учителей на основе акмеологического подхода: пед. наука. док. ... автореф. -Ташкент, 2018. -71 стр. См.: 66; 71-с.

14. Азимов Н.Ш. Динамика сотрудничества учителя и учащихся: пед.фан.ном....дисс. -Ташкент, 1995. -127 стр. См.: 15; стр. 127

15. Садыкова Ш.А. «Подготовка воспитанников дошкольного образования к социально-педагогической деятельности:» пед.фан.ном. дисс. -Ташкент, 2010.-139 с. См.: 88; 138 с

16. Джораева Н.О. Этнокультура и общность национальной идеи. Методическое руководство. Бухара.: 2018-64 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.