Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА КРЕДИТ МОДУЛ ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ХУСУСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА КРЕДИТ МОДУЛ ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ХУСУСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
252
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
кредит модуль / индивидуал таълим траекторияси / ўқиш юкламаси / ўқиш натижаси / мустақил таълим / талабага йўналтирган таълим / таълимда шаффофлик / таълимда мослашувчанлик / талабалар мобиллиги. / credit-module / individual learning trajectory / reading load / learning outcome / independent learning / student-centered learning / transparency in education / flexibility in learning / student mobility.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Абдуганиева Гулрух Мансур Кизи, В.Р.Топилдиев

Муаллиф мазкур мақолада республикамиз олий таълим муассасаларининг ўқув жараёнини босқичма-босқич кредит-модуль тизимига ўтказиш механизмларини ишлаб чиқиш ва уларни янада такомиллаштириш борасида кредит модул тизимини амалга ошириш учун профессор-ўқитувчиларга биринчи навбатдаги мажбуриятларини тахлил этган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOME COMMENTS ON THE INTRODUCTION OF CREDIT-MODULE SYSTEM IN HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS

In this article, the author analyzes the priorities of higher education institutions of the country for the development of mechanisms for the gradual transition of the educational process to the credit-module system and the implementation of the credit-module system.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА КРЕДИТ МОДУЛ ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ХУСУСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР»

ОЛИИ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА КРЕДИТ - МОДУЛ ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ХУСУСИДА АЙРИМ МУЛО^АЗАЛАР Абдуганиева Гулрух Мансур кизи

Узбекистан Миллий университети ижтимоий фанлар факультети 2-курс талабаси

В.Р.Топилдиев ю.ф.д., профессор https://doi.org/10.5281/zenodo.6677714 Аннотация. Муаллиф мазкур мацолада республикамиз олий таълим муассасаларининг уцув жараёнини босцичма-босцич кредит-модуль тизимига утказиш механизмларини ишлаб чициш ва уларни янада такомиллаштириш борасида кредит -модул тизимини амалга ошириш учун профессор-уцитувчиларга биринчи навбатдаги мажбуриятларини тахлил этган.

Калит сузлар: кредит - модуль, индивидуал таълим траекторияси, уциш юкламаси, уциш натижаси, мустацил таълим, талабага йуналтирган таълим, таълимда шаффофлик, таълимда мослашувчанлик, талабалар мобиллиги.

НЕКОТОРЫЕ КОММЕНТАРИИ О ВВЕДЕНИИ КРЕДИТНО-МОДУЛЬНОЙ

СИСТЕМЫ В ВУЗАХ Аннотация. В данной статье автор анализирует приоритеты высших учебных заведений страны по разработке механизмов поэтапного перехода образовательного процесса на кредитно-модульную систему и внедрения кредитно-модульной системы.

Ключевые слова: кредит-модуль, индивидуальная траектория обучения, читательская нагрузка, результат обучения, самостоятельное обучение, личностно-ориентированное обучение, прозрачность обучения, гибкость обучения, студенческая мобильность.

SOME COMMENTS ON THE INTRODUCTION OF CREDIT-MODULE SYSTEM IN HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS Abstract. In this article, the author analyzes the priorities of higher education institutions of the country for the development of mechanisms for the gradual transition of the educational process to the credit-module system and the implementation of the credit-module system.

Keywords: credit-module, individual learning trajectory, reading load, learning outcome, independent learning, student-centered learning, transparency in education, flexibility in learning, student mobility.

КИРИШ

Маълумки, бугунги кунда Республикамиз таълим тизими ва ундаги укитиш жараёнларини такомиллаштириш максадида ривожланган давлатларнинг таълим сохдсидаги ислох,отлари тах,лил килиниб, шунга кура таълим тизимини модернизациялаш унинг максад ва вазифаларини амалга ошириш ишларига алохида эътибор каратилмокда.

Дунё таълими олдида турган глобал вазифаларнинг х,ал килинишида ечимини кутаётган муаммолар олий таълим тизимининг тах,лили, вазифалари, максадларини урганиш ва керакли тавсиялар яратишга йуналтирилган булиб, таълим сохдси билан шугулланувчи барча таълим ташкилотларининг х,озирги кундаги асосий вазифалари таълимни ташкил этиш, унинг сифатини юкори даражага кутариш, таълимни

ракамлаштириш, бошкариш, молиялаштириш, таълим муассасаларининг моддий-техник базасини ривожлантириш каби масалаларнинг хал килинишига каратилган. Айнан шу муаммолар республикамиз таълим тизимида хам мавжуддир.

Мустакиллик йилларида иктисодиётнинг, ижтимоий хаётнинг реал талабларидан келиб чиккан холда, юртимизда олий таълим тизимини модернизация килиш, унга укитишнинг замонавий шакл ва технологияларини жорий этиш, мутахассислар тайёрлаш буйича ихтисослик йуналишларини такомиллаштириш борасида катта ишлар килинди.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Узбекистон Республикасининг "Таълим тугрисида"ги конуни, Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида" 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847-сон хамда "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Х,аракатлар стратегиясини "Илм, маърифат ва ракамли иктисодиётни ривожлантириш йили"да амалга оширишга оид давлат дастури тугрисида" 2020 йил 2 мартдаги ПФ-5953-сон фармонлари, Вазирлар Махкамасининг "Олий таълим муассасаларида таълим жараёнини ташкил этиш билан боглик тизимни такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 824-сон карорида олий таълим муассасаларининг укув режаларини кредит-модуль тизимига утказиш механизмларини ишлаб чикиш ва уларни боскичма-боскич мазкур тизимга утказиш; индивидуал таълим траекторияларига асосланган, талабаларда креатив фикрлаш, амалий куникмаларни шакллантиришга каратилган укув режалар ишлаб чикиш оркали талабалар кизикишлари хдмда кадрлар буюртмачилари эхтиёжларига мувофик таълим дастурларини шакллантириш, уларни тасдиклаш буйича олий таълим муассасаларига боскичма-боскич академик мустакиллик бериш;

мустакил таълим соатлари улушини ошириш, талабаларда мустакил таълим олиш, танкидий ва ижодий фикрлаш, тизимли тахлил килиш, тадбиркорлик куникмаларини шакллантириш, укув жараёнида компетенцияларни кучайтиришга каратилган методика ва технологияларни жорий этиш, укув жараёнини амалий куникмаларни шакллантиришга йуналтириш, бу борада укув жараёнига халкаро таълим стандартларига асосланган илгор педагогик технологиялар, укув дастурлари ва укув-услубий материалларни кенг жорий этиш;

талабалар билимини бахолаш тизими технологияларини такомиллаштириб бориш ва холисоналигини таъминлаш, жумладан бахолашнинг талабалар билан бевосита алокасиз шаклларини ривожлантириб бориш;

фанларни узлаштиришда талабалар орасида соглом ракобатни ривожлантириш механизмларини ишлаб чикиш ва бошка вазифалар белгилаб берилган.

2021 йил 16 июнь куни олий таълим тизимидаги устувор вазифаларга багишланган Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигидаги видеоселектор йигилиши Ёшларни билим ва малакали этиб тарбиялаш, жахон тараккиётига мос мутахассислар тайёрлаш максадида таълим тизими изчил ривожлантириш, Олий таълим сохасидаги дастлабки ислохотлар, аввало, камровни ошириш, институт ва университетларнинг молиявий холатини яхшилаш, профессор-укитувчиларни моддий куллаб кувватлашга багишланди. Жумладан, охирги 3 йилда олий таълим муассасалари

сони 65 тадан 117 тага етганлиги, кабул уринлари 66 мингтадан 181 мингтага оширилганлиги. Уларнинг моддий-техник базаси мустахкамланаётганлиги, хорижий мамлакатлар билан кушма таълим дастурлари доирасида 64 та янги касб буйича мутахассислар тайёрлаш йулга куйилганлиги, профессорукитувчиларнинг маоши уртача 3,5 бараварга оширилганлиги таъкидлаб утилди. Мухтарам Президентимиз таъкидлаганидек, хали сифат борасида узгаришлар сезилмаяпти. Таълим сифатини яхшилаш, укув ишларини бозор эхтиёжларидан келиб чикиб ташкил этиш масаласи Олий ва урта махсус таълим вазирлиги, ректорларнинг эътиборидан четда колиб кетмокда. Масалан, бугунги кундаги 815 та йуналишнинг 55 фоизи мехнат бозори талабларига жавоб бермайди. Олий таълим муассасалари 2 мингга якин фанлар буйича дарсликлар билан таъминланмаган, укув дастурлари бундан 40 йил олдинги фан ва йуналишлар асосида тузилган. Бундан ташкари, тизимда коррупция холатлари жуда куп.

Шу боис, йигилишда давлатимиз рахбари Ш.М.Мирзиёев сохадаги куйидаги 4 та устувор вазифани курсатиб утди:

биринчиси - олий таълим муассасалари бошкарув кенгашларининг ролини ошириш ва кафедралар ваколатларини кенгайтириш.

иккинчиси - укув жараёнини бозор талабларига мослаштириб, ишлаб чикариш билан узвийлигини таъминлаш ва талабанинг уз устида ишлаши учун мухит яратиш.

учинчиси - олий таълим муассасаларининг илмий салохиятини ошириш, илм-фан ва инновацияни ривожлантириш.

туртинчиси - профессор-укитувчилар ва талабалар учун когозбозликни камайтириш, сохани ракамлаштириш оркали бюрократия ва коррупцияни кескин кискартириш.

Бу вазифаларни самарали бажариш учун олий таълим муассасаларига академик ва ташкилий-бошкарув буйича мустакил карор кабул килиш ваколати берилиши таъкидланди.

Олий таълим йуналишлари билан замонавий эхтиёжлар уртасида узилиш жуда катта экани танкид килинди. Бугунги кунда хизмат курсатиш сохасида 40 мингта, саноатда 38 мингта, курилишда 12 мингта, кишлок хужалигида 10 мингта, алока ва ахборот технологияларида 4 мингта олий маълумот талаб этадиган буш иш уринлари бор. Лекин битирувчилар сон жихатидан хам, малака буйича хам бу талабни кондира олмайди.

Таълим жараёни 2001 йилда тасдикланган стандартлар асосида олиб борилмокда. Лекин, шу даврда Таълимнинг халкаро стандартлари 2 марта янгидан кабул килинган. Айрим укув дарслари замон ва бозор талабига эмас, балки профессор-укитувчиларга мослашган. Талабалар уз йуналишига дахлдор булмаган фанлар билан хам шугулланмокда.

Шу боис, мутасаддиларга давлат таълим стандартларини халкаро стандартларга мослаштириш, барча олий таълим муассасаларида укув жараёнларини кредит-модул тизимига утказиш буйича топширик берилди. Укитилаётган фанларни мазмунан кайта куриб чикиб, ортикча такрорланишларни кискартириш, бушаган дарс соатлари урнига мутахассислик фанларни купайтириш хамда талабаларга мустакил илмий изланиш учун имконият яратиш кераклиги таъкидланди.

Хозирги вактда дунёда таълим дастурларини амалга оширишда таълим сифати ва меъёрларининг улчов бирлиги булган кредит тизимлари тушунчасидан фойдаланилмокда.

Мазкур тизимларни энг куп таркалгани А^Ш кредит тизими (USCS), Британия кредитларни туплаш ва утказиш тизими (CATS), Европа кредитларни йигиш ва туплаш тизими (ECTS) ва Осиё Тинч океани кредит тизими (UCTS) хисобланади.

Кредит-модуль тизими таълимни янги усулда ташкил этиш жараёни булиб, укитишнинг модуль технологиялари жамламаси ва кредит улчови асосида бахолаш модели хисобланади. Бугунги кунда мамлакатимиз ОТМларининг кредит-модуль тизимига утишда ECTS (European Credit Transfer System) асос килиб олинган. Бу тизим хозирги вактда Европанинг 48 давлатида амал килмокда.

Фикримизча, кредит-модул тизимини республикамиз таълим жараёнига тадбик

этиш:

ривожланган давлатлар олий таълим муассасаларининг илгор тажрибалари асосида халкаро таълим стандартларини республикада жорий этиш оркали таълим сифатини ошириш;

хорижий олий таълим муассасалари билан талабалар алмашинув дастурларини кенгайтириш хамда дипломларни узаро тан олишга боскичма-боскич утиш;

замонавий таълим технологиялари асосида укув жараёнларини ташкил этиш оркали олий таълим тизимида ракобат мухитини шакллантириш;

талабага таълим дастурини мустакил шакллантиришда мустакиллигини ошириш ва улар билимларини бахолашнинг шаффоф тизимини яратишдан иборат.

Хуш, Узбекистон Республикаси олий таълим тизимида кредит-модул тизимини жорий этиш кандай самара беради? У кай даражада истикболли? Таълимнинг кредит-модуль тизими узи нима? У кандай ишлайди? Кредит - модуль тизими кандай шароит ва эхтиёжлар асосида пайдо булган? Ушбу тизим бизга нималарни беради? Унинг амалдаги таълим тизимидан афзалликлари нимада? деган саволлар тугилади. ^уйида биз мазкур маколада ушбу саволларга жавоб беришга харакат киламиз.

Уз-узидан маълумки, Узбекистон Республикасининг таълим тизими динамик равишда ривожланиши хамда глобаллашув ва ахборотлашув жараёнига муносиб жавоб бера олиши керак. Шу сабабли зарур ахборотни мустакил излаб топадиган, унга ишлов бериб, тахлил кила оладиган ва ундан самарали фойдаланадиган мутахассисларни шакллантиришда укитишнинг кредит тизимини кенг татбик этиш лозим.

Талаба олий таълим муассасасига укишга кирганидан сунг у ерда айнан кайси фанларни урганишни кисман булсада узи танлаши мумкинлигини хеч тасаввур килганмисиз? Ёки хар бир укитувчи семестр бошида талабаларга уз фани буйича ёзма дастур "syllabus" такдим этиб, унда ушбу фан нималар хакида эканлиги, унинг талабанинг мутахассис булиб шаклланишидаги роли, урганиладиган мавзулар руйхати, талабалар фойдаланадиган адабиётлар руйхати, бахолаш мезонлари хакида батафсил тушунтириб, шундан кейингина дарсларини бошлашини-чи?

Кредит-модуль тизими авваламбор, мамлакатимиз олий таълим тизимига таълимнинг амалдагидан кура анча мукаммал, замонавий лекин хамма учун тушунарли булган улчов бирлигини олиб киради. Унга кура ОТМ укув дастурлари муайян укиш

натижаларини кузловчи турли фан ва модулларга булинади. Х,ар бир фан ёки модуль эса ундаги укиш юкламаси микдорига караб муайян микдордаги кредитларда акс этади.

Кредитлар шунчаки ракамлар эмас. Х,ар бир кредит талаба бажариши керак булган маълум микдордаги укиш юкламасини ва талаба бунинг натижасида муайян укиш натижаларига эришганлигини билдиради. Яъни, ECTS кредит-модуль тизими таркиби икки зарурий элементдан иборат:

а) укиш юкламалари

б) укиш натижалари.

Талаба шу элементларни бажаргандагина тегишли фан буйича белгиланган микдордаги кредитларни кулга киритиши мумкин.

Кредит - олий таълимнинг муайян боскичида таълим (бакалавр, магистр) даражасини кулга киритиш максадида талаба томонидан мунтазам равишда туплаб бориладиган рамзий улчов бирлиги. Бу бирлик талаба маълум микдордаги укиш юкламасини бажарганлиги ва муайян укиш натижаларини муваффакиятли тарзда эгаллаганлигини англатади.

Kредит-модуль тизимининг асосий мазмуни:

1)Талабага йуналтирган таълимни ташкил этиш (student-centered education);

2) Таълимда шаффофликка эришиш (transparent education);

3)Таълимда мослашувчанликни кучайтириши (improving flexiblity);

4) Талабалар мобиллигини кучайтириш (improving student mobility) каби тамойилларига асосланади.

Хорижлик хамкасбларимиз айни кундаги давлат таълим стандартимизни «рахбарлик килувчи» стандарт деб номлашади. Бу эса таълим мазмуни ишлаб чикариш ва илм-фандаги замонавий тараккиёт туфайли юзага келаётган тезкор узгаришлар билан баробар кадам ташлай олмаётганини курсатади.

Бундай узгаришлар таълим стандартларининг амал килиш муддатига хам таъсир утказади. Бундан келиб чикадики, анъанавий тизим узини тула окламаяпти, халкаро стандартларга мослашиш учун олий таълимда кредит тизимини жорий этиш керак.

Болония декларацияси талабларига мувофик Республикамиз ОТМларида укув жараёнини модернизация килиш талабанинг мустакил иши хажмини сезиларли даражада (50-60) фоизга ошишини назарда тутади. Бу эса тегишли укув-услубий тайёргарликни талаб килади. Шунингдек, ОТМларда моддий - техник базани кучайтириш, талабаларни маиший холатини яхшилашни хам назарда тутади.

Бу узгаришлар ОТМларнинг илмий - педагогик ходимларидан уз фаолиятини янги услубий-технологик асосда кредит - модул таълим тизими асосида ташкил этишда фундаментал билим, куникма ва малака талаб этади.

Фикримизча, модулли таълимнинг мохияти шундан иборатки, талаба купрок мустакил ёки (тулик мустакил) равишда унга таклиф этилган индивидуал укув дастури билан ишлай олади, унда максадли харакатлар режаси, ахборот пакети, тавсия этилган дидактик максадларга эришиш учун услубий кулланмалар мавжуд булади. Бунда профессор-укитувчининг асосий функцияси назорат килиш эмас балки маслахатчи координатор функциясини бажаришига олиб келади.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Укув жараёнида профессор-укитувчи ва талабанинг узаро алокаси тубдан янги асосда амалга оширилади: модуллар ёрдамида талабалар онгли ва мустакил равишда тайёргарлик даражасига эришадилар. Модулли таълимнинг муваффакияти профессор-укитувчилар ва талабалар уртасидаги паритет муносабатларга боглик булади.

Биз аввало, мазкур тизим нега айнан «кредит-модуль» деб номланишига эътибор каратишимиз лозим. Кредит бу - талабанинг укув юкламаси булиб, ОТМда 1 кредит 30 соатга тенг деб олинади. Демак, кредитлар сонига караб, талабанинг укув жараёнида узлаштириш соатларини тушунсак тугри булади. Халкаро тажрибага кура, укув йили мобайнида талаба хар бир семестрда 30 кредитдан, бакалавр боскичида жами 8 семестрда 240 кредит, магистратура боскичида 4 семестрда эса 120 кредитни туплаши керак булади.

ОТМларда хар бир семестр буйича 15 хафтадан укув жараёни ташкил этилган булиб, бунда талаба бир семестр мобайнида (40/60 нисбатда) аудитория ва мустакил таълимни узлаштириши лозим. Демак, укув режада келтирилган 4-6 фаннинг хар бир мавзусини тулик узлаштирмаса тегишли кредитларни туплай олмайди. Буни тулик англаган холда, семестр бошидан профессор-укитувчилар ва талабалар хам масъулият билан билим беришга ва билим олишга интиладилар.

Кредит-модуль олий таълим муассасаларида укув жараёнига Кредит туплаш ва кучиришнинг Европа тизими (European Credit Transfer and Accumulation System - ECTS) асосида таълимнинг кредит-модуль тизимини жорий этиш тартибини белгилайди.

Кредит модуль тизимида укув жараёнини ташкил этиш куйидаги вазифаларни куриб чикиш ва хал этиш учун комплекс ёндашувни талаб этади:

1.Укитишнинг мазмуни амалиёт эхтиёжларидан келиб чиккан холда реал талаблар асосида шакллантириш;

2.Талабаларнинг мустакиллиги ва маъсулиятини рагбатлантириш;

3.Профессор-укитувчиларни ижодий потенциалини ошириш учун уларни функционал мажбуриятларини куриб чикиш;

4.Таълимнинг мазмуни ва диференциациясига кура таълимни индивидуаллаштиришни таъминлаш;

5.Укитиш жараёнини сифатли амалга ошириш, бунинг натижасида барча талабаларни, укув режада берилган фанлар буйича тегишли билим, куникма ва малакаларни мукаммал узлаштиришига эришиш ва бошкалар.

Кредит - таълим олиш натижаларига кура талаба томонидан муайян фан буйича узлаштирилган укув юкламасининг улчов бирлиги.

Академик кредит - олий таълимнинг муайян боскичида ушбу таълим даражасини кулга киритиш максадида талаба томонидан мунтазам равишда туплаб бориладиган рамзий улчов бирлиги. Бу бирлик талаба маълум микдордаги укиш юкламасини бажарганлиги ва муайян укиш натижаларини муваффакиятли тарзда эгаллаганлигини англатади.

Модуль сузи лотинча суздан олинган булиб биринчидан, меъёр, иккинчидан, логарифмлар тизими, учинчидан, бирор бир тизимни нисбатан мустакил кисми маъносини билдиради. Яъни, бир суз билан айтганда: модуль - тарбиялаш, укитишга урнатилган

максадлар ва натижаларга нисбатан муайян мантикий тугалланганликка эга булган укув фани (курси) ёки укув фанлари (курслари) кисмларининг мажмуаси.

Академик модуль - яхлит, муайян укув натижаларига эришишга каратилган, узининг бахолаш мезонларига эга булган тизимли, изчил укиш ва урганиш харакатлари жамланмаси. У одатда бир семестр давом этади лекин айрим холларда бир неча соатдан иборат булиши хам мумкин. ECTS тизимида хар бир модуль узида муайян микдордаги кредитларни акс эттиради.

Маълумки кредит модул тизимида укув жараёни тасдикланган меъёрий -услубий хужжатлар, профессор-укитувчилар штатлари, потоклар ва академик гурухлар ва дарс жадваллари асосида ташкил этилади.

Модулли таълим бу Узбекистон Республикаси таълим хизматлари бозорида инновация.

Укув жараёнини ташкил этишнинг кредит - модул тизими куйидаги вазифаларни хал этишни назарда тутади:

1. Фан буйича материалларни мантикан тугалланган укув модулларига булиш ва уларни узлаштирилишини назорат килиш;

2. Билимларни бахолашни кенгрок шкаласидан фойдаланиш;

3. Билимларни холислигини таъминлаш;

4.Семестр давомида талабаларнинг тизимли мустакил таълимини ташкил этиш ва рагбатлантириш;

5.Таълимга соглом ракобат мухитини жорий этиш.

Бу борада Республикамизнинг барча ОТМларида харакатлар бошланган. Жумладан, юкорида берилган топширик ва вазифаларни ижросини таъминлаш максадида Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 16 июлдаги "Олий таълимнинг Давлат таълим стандартларини тасдиклаш тугрисида"ги №311-сонли буйруги кабул килинди. Мазкур буйрук билан:

1.Олий таълимнинг Давлат таълим стандарти. "Асосий коидалар";

2.Олий таълимнинг Давлат таълим стандарти. "Олий таълим йуналишлари ва мутахассисликлари класификатори";

З.Олий таълим сохалари буйича таянч олий таълим муассасалари руйхати тасдикланди.

Мазкур меъёрий-услубий хужжатларга асосланган холда таянч ОТМлар томонидан бакалавриат таълим йуналишлари ва уларнинг негизидаги магистратура мутахассисликларини Малака талаблари ишлаб чикилди ва щрнатмилган тартибда тасдикланди. Тасдикланган Малака талабларига асосан барча ОТМлар таянч укув режалари ва укув дастурларини ривожланган хорижий давлатлар тажрибаси ва миллий кадриятларимизни инобатга олган холда мустакил ишлаб чикиб амалиётга жорий этишди.

Шу сабабли, ОТМларда мунтазам равишда (ECTS) кредит-модуль тизимини амалга татбик этишга оид мастер класслар, семинар-тренинглар, давра сухбатлари ва ижтимоий Telegram каналида онлайн маслахатлар каби самарали тадбирлар ташкил этилмокда.

Хулоса урнида шуни таъкидлаш жоизки, юкоридагилардан келиб чиккан холда кредит - модул тизимини амалга ошириш учун профессор-укитувчиларга биринчи навбатда, узларининг фанларидан куйидаги укув материалларини:

1.Hmnu (Mogy..u) yKyB pe^ara acocaH ^aHHHHr hehh yKyB gacTypu (Cu..aGyc)HH Ty3Hm, ^aHHH Gup Hena MaHTHKaH Tyra..aHraH yKyB Mogy..apura a^param, xap Gup yKyB Mogy.HHHHr MaKcagu Ba Ba3H$a.apuHH Ge.ru.am, yKyB Mogy.u GyMuna Ta.aGa.ap y3.amTHpumH, Gu.Hmu Ba aMa.ga Ky..aM o.umu .O3HM Gy.raH компeтeнцнfl.apнн Ge.rH.am;

2.y^yB Mogy.u ($aH.ap) GyMuna aygmopufl MamFy.OT.apu (Matpy3a MaTH.apu, aMa.uM, ceMHHap Ba .aGopaTopua MamFy.OT.apu ynyH MaTepua..apHH TaMep.am, TecT.ap, Ba3H^T.H (KeMc.apHu) Maca.a.apHH Ty3Hm, HHguBugya. TonmupHK.apHH maK..aHTHpum;

3.0oMga.aHum ynyH yKyB Ba h.mhm agaGueT.ap pyMxaTHHH maK..aHTHpum;

4.Ha3opaT Ba MycTaKH. Tat.HM ynyH TonmupHK.apHH (pe^epax, Kypc um.apu, MaHÖa.apHH Tap^HMa KH.um, Terum.u MaB3y.ap GyMuna c.aMg.ap TaMep.am, r.occapuM Ty3Hm, caB0.-:®:aB0G.ap GaHKHHu) maK..aHTHpum;

5.Ykyb э.eмeнт.apннннг: TeKCT.H, KapTorpa^HK (aT.ac, KapTa), «agBa..u (rpa$HK.ap, guarpaMMa.ap, rHCTorpaMMa.ap), H..rocTpaTHB (pacM.ap), ayguo Ba Bugeo.u, HaTypa. (KO..e^ua.ap, repGapuM.ap) Ba GomKa Typ.apuHH um.aG HHKum KaGu Macty.HflT.H Ba3u$a.apHH roK.aMgu.

XY^OCA

KpeguT Mogy.b th3hmh Ta.aGa.ap ynyH:

GupuHHugaH, Ta.aGaHHHr Gup MaM.aKaT OTMga o.raH gun.OMH GomKa MaM.aKaT OTM.apu TOMOHHgaH x,en KaHgaM opTHKHa xy^^aT.apcH3 TaH o.HHagu;

HKKHHHHgaH, TaH.OB $aH.apuHHHr Kyn.uru Hm GepyBHH.ap Ta.aGugaH Ke.uG hhkhG MyraxaccHC TaMep.am hmkohhathhh KeHraMTupagu;

yHHHHHgaH, Ta.aGa.apga MycraKu. x,apaKaT KH.um, ypraHum th3hmh, TaHKuguM Ba aHa.HTHK ^HKp.am KyHHKMacu maK..aHagu;

TypTHHHHgaH, Ta.aGa.apga Matcy.HaT Ba y3ura hmohh KyHHKMacu maK..aHagu, atHH, y3 o.gura aHHK MaKcag KyagH Ba my MaKcag capu x,apaKaT.aHagu;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

GemHHHHgaH, Ta.aGara y3H KH3HKKaH KacG Ba MyTaxaccHC.HrugaH Ke.uG hhkhG MyTaxaccHC.HK $aH.apugaH KeparuHH TaH.aG yKum hmkohhathhh Gepagu;

o.THHHugaH, Ta.aGara yKHTyBHUHH TaH.am hmkohhathhh xaMga aKageMHK MoGu..HrHHH aMa.ra omupumra hmkohhat Gepagu.

0oüdanaHumaH adaöuemnap

1. Tonu.gueB B.P. O.hm Tat.HMHHHr HopMaTHB-xyKyKuM acoc.apu. -TomKeHT., 2018. 356. E.

2. Y3GeKHCTOH PecnyG.HKacuHHHr "Tat.HM TyFpHCHga"rH 23.09.2020 Mu.garu kohyhh, (KoHyH xy^^aT.apu Mat.yMOT.apu mh..hm Ga3acu, 24.09.2020 M., 03/20/637/1313-coh; KoOnynHunuK MabnyMomrnpu Munnuü 6a3acu, 21.04.2021 ü., 03/21/683/0375-coh, 12.10.2021 ü, 03/21/721/0952-coh)

3. y^GeKHCTOH PecnyG.HKacu Ba3up.ap MaxKaMacuHHHr 2020 Mh. 31 geKaGpgaru "O.hm Tat.HM Myaccaca.apuga Tat.HM «apaeHUHH TamKH. этнm Gu.aH Gof.hk th3hmhh TaKOMH..amTHpum Hopa-TagGup.apu TyFpHCHga"rH 824-coh Kapopu. (^OHyH xy^^aT.apu Mat.yMOT.apu mh..hm Ga3acu, 31.12.2020 M., 09/20/824/1689-coh).

4. Y3GeKHCTOH PecnyG.HKacu npe3ugeHTHHHHr MY3GeKHCTOH PecnyG.HKacu o.hm Tat.HM th3hmhhh 2030 Mu.rana pHBO«.aHTHpum концeпцнacннн TacguK.am TyFpucHga" 2019

Man 8 OKTflGpgara 5847-coh ^apMOHH GunaH TacgHK;naHraH Y3ÖeKHCTOH PecnyGnHKacH onuM TatnHM th3hmhhh 2030 HHnrana pHBO^namupHm KOHUFnUHflCH 5. Y3ÖeKHCTOH PecnyGnHKacH OnuM Ba ypTa Max,cyc TatnHM Ba3HpnHrHHHHr 2021 Mun 16 Hrongaru "OnuM TatnHMHHHr ^aBnaT TatnHM CTaHgapxnapHHH Tacgu^nam TyFpHCHga"™ №311-coHnu GyMpyFH.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.