Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ПЕДАГОГЛАРИНИНГ КРЕАТИВ ҚОБИЛИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МАЗМУНИ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ПЕДАГОГЛАРИНИНГ КРЕАТИВ ҚОБИЛИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МАЗМУНИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

166
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Креативлик / креатив потенсиали / педагог тарбиячи қобилияти / интерфаол услублари / педагогик маҳорат / Creativity / creative potential / pedagogical skills / interactive methods / pedagogical skills.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Гулноза Хасанова

Ушбу мақолада олий таълим муассасаларида педагогларнинг илмий фаолиятида креатив қобилиятларнинг ривожлантириш ватакомиллаштиришнинг мазмуни хақида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CONTENT OF DEVELOPING THE CREATIVE ABILITIES OF TEACHERS OF HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS

This article discusses the content of the development and improvement of creative abilities in the scientific activity of teachers in higher education institutions.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ПЕДАГОГЛАРИНИНГ КРЕАТИВ ҚОБИЛИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МАЗМУНИ»

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ПЕДАГОГЛАРИНИНГ КРЕАТИВ

КОБИЛИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МАЗМУНИ

Гулноза Хасанова

Жиззах давлат педагогика институти gulnozaxasanova353@gmail. com

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада олий таълим муассасаларида педагогларнинг илмий фаолиятида креатив кобилиятларнинг ривожлантириш

ватакомиллаштиришнинг мазмуни хакида фикр юритилган.

Калит сузлар: Креативлик, креатив потенсиали, педагог тарбиячи кобилияти, интерфаол услублари, педагогик махррат.

CONTENT OF DEVELOPING THE CREATIVE ABILITIES OF TEACHERS OF HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS

Gulnoza Khasanova

Jizzakh State Pedagogical Institute gulnozaxasanova353@gmail.com

ABSTRACT

This article discusses the content of the development and improvement of creative abilities in the scientific activity of teachers in higher education institutions.

Keywords: Creativity, creative potential, pedagogical skills, interactive methods, pedagogical skills.

КИРИШ

Жахон микёсида оилй таълим тизимида бугунги кунга келиб таълимнинг максади, мазмуни, укитиш технологиялари ва воситаларининг такомиллаштиришга олиб келмокда. Хусусан, А^Ш Гaрвард университети кошидаги Cареер Сервиcес Маркази томонидан малакали мутахасис касбий компитентлигини белгиловчи мезон ва талаблар ностандарт педагогик тафаккур тари эътироф этилган.

Дунё микёсида олиб борилган илмий тадкикотларда таълимга компитентли ёндашув асосида педагог кадрлар ракобатбардошлигини ошириш, ижодий таълим жараёнини лойих,алашнинг замонавий усул таъминоти

механизмларини такомиллаштириш, педагог-тарбиячиларни педагогик кобилиятларини ривожлантириш, интерфаол услублари ва технологияларини амалиётга тадбик этиш ва педагогик фаолият самарадорлигини оширишга хизмат килмокда.

Кейинги йилларда мамалакатимизда таълим муассасаларининг модди-техник ва ахборот базасини мустахкамлаш, халкаро стандартларга мос келадиган олий таълим тизимини яратиш, кадрлар тайёрлашнинг замонавий таълим йуналишлари ва мутахасисликлари, сиртки хамда кечки булимларнинг очилиши, олий таълим муассасаларига кабул квоталарининг оширилиши, олий таълим муассасалари билан жахондаги етакчи олий таълим муассасалари уртасида якин манфатли хакорлик алокалари урнатиш борасида олиб борилган ишлар укитувчи, педагог-тарбиячи кобилиятини ривожлантириш имконини бермокда. Хозирги кунларда шиддат билан тараккий этаётган давр олий таълим тизимини дунё талабларига янада мослаштиришни, сохага илгор педагогик технологияларни тадбик килинишини, укитишнинг замонавий усулларини куллашни талаб этмокда.

Айни шу жихатлар хисобга олиниб, Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг таълим тизимини ислохотига каратилган катор фармон ва карорлари кабул килинди. Хусусан, давлатимиз рахбарининг "Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепсиясини тасдиклаш тугрисида"ги Фармони хамда Узбекистон Республикасининг "Таълим тугрисида"ги (23.09.2020й, № УРК-637) конуни бу борада алохида ахамиятга эга.

2018-йил 5 июндаги "Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги Президентимизнинг карорида "мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда оилй талим муассасаларининг иштироки хамда ташаббускорлигини ошириш, профессор- укитувчиларнинг билим ва педагогик махорати мониторингини юритиш" вазифаси белгиланди.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Таълим-тарбия жараёнини такомиллаштириш, жумладан, олий таълим сохасида ислохотларни изчил амалга ошириш масалалари Узбекистон Республикаси Президенти Ш. Мирзиёевнинг маъруза ва нуткларида акс этган. Мазкур манбалар тадкикот иши учун назарий-методологик асос булиб хизмат килади.

Креативлик, касбий компитентлик, жумладан олий таълим муассасалари педагогларни касбий тайёргарлигини такомиллаштиришнинг назарий ва амалий масалалари юртимиз олимлари Н.М.Азизхаджаева, Р.Ш.Ахмеддинов, У.Ш.Бегимулов, У.И.Иноятов, Ш.С.Шарипов, Я.У.Исмадияров, Р.Х.Жураев, О.Мусурмонова, У.Толипов ва И.А.Муслимовлар ишларида битилган. Педагог кадрларни кайта тайёрлаш ва ва малакасини ошириш жараёнларида касбий-педагогик фаолиятини, креативлик, касбий компитентликни ва асосида такомиллаштириш муаммолари эса, А.Р.Исянов, Ш.К. Мардонов, Ж.Г.Юлдашев, А.С.Жураев, М.Т.Мирсолиевалар томонидан илмий тадкик килинган. Утказилаётган илмий-услубий адабиётлар тахлили натижаларига кура, бугунги кунда олий таълим муассасаларида иш фаолият юритилаётган профессор-укитувчилар креативлик асосида педагогик-психологик фаолиятларини такомиллаштириш, уларни самарадорлигини педагогик тажрибага асослаш зарурати мавжуд.

НАТИЖАЛАР

Х,ар бир педагогнинг узини узи ривожлантириши ва узини узи намоен эта олиши бевосита унинг креативлик кобилиятига эгалиги билан боглик.

Педагог уз-узидан ижодкор булиб колмайди. Унинг ижодкорлик кобилияти маълум вакт ичида изчил укиб-урганиш, уз устида ишлаш оркали шакллантирилади ва у аста-секин такомиллашиб, ривожланиб боради. Х,ар кандай мутахассисда булгани каби булажак педагогларнинг креативлик кобилиятига эга булишлари учун талабалик йилларида пойдевор куйилади ва касбий фаолиятни ташкил этишда изчил ривожлантириб борилади. Бунда педагогнинг узини узи ижодий фаолиятга йуналтириши ва бу фаолиятни самарали ташкил эта олиши мухим ахамиятга эга. Педагог ижодий фаолиятни ташкил этишда муаммоли масалаларни ечиш, муаммоли вазиятларни тахлил килиш, шунингдек, педагогик характердаги ижод махсулотларини яратишга алохида эътибор каратиши зарур.

Педагогнинг креативлик потенциали унинг умумий хусусияти сифатида акс этади. У ижодий фаолиятнинг дастлабки шарти ва натижаси саналади. Мазкур сифат шахснинг уз-узини намоен килиш лаекатига эгаликни ва тайерликни ифодалайди. Крлаверса, креатив потенциал негизида хар бир мутахассиснинг шахсий кобилиятлари, табиий ва ижтимоий куввати яхлит холда намоен булади. Педагогнинг илмий-тадкикот ишлари ва илмий еки ижодий лойихаларни амалга ошириши унда креативлик потенциалини янада ривожлантиради. Натижада педагог:

uwoflMM $UKp.nawra oflaTnaHagu

M.MMM-TaflK,MK,OT ^ao.uflTMHM o.m6 6opuw KyHMKMa.apuHM nyxTa y3.amTMpaflM;

negaroruKa eKM MyTaxaccucnuK ^aHM roTyK.apu ^aMga u.fop Ta^pu6a.apgaH ^oMga.aHMm MMKOHMAT.apMHM MycTa^u.

negaroruK waMoa TOMOHugaH o.u6 6opu.aeTraH m.MMM

Tag,K,MK,oT Ba uwoguM .oMM^a.apHM 6awapuwg,a ^ao. MWTupoK этaA^l

MYXOKAMA

negaror y3-y3ugaH u^ogKop öynuö KonMafigu. YHuHr u^ogKopnuK KOÖHnnaTH MatnyM BaKT unuga ronun yKuS-ypraHum, y3 ycTuga umnam opKanu maKnnaHTupunagu вa y acTa-ceKuH TaKoMunnamuö, puBo^naHuö öopagu. X,ap KaHgafi MyTaxaccucga öynraHu Kaöu öyna^aK negarornapHuHr KpearuBnuK KOÖHnnaTHra эгa öynumnapu ynyH TanaöanuK fiunnapuga nofigeBop Kyfiunagu Ba KacÖHfi ^aonnaTHH TamKun этнmga ronun pHBO^naHTHpnö öopunagu. EyHga negarorauHr y3HHH y3u u^ogufi ^aonuarra fiyHanTHpnmH Ba 6y ^aonutfrau caMapanu TamKun этa onumu MyxuM axaMH^Tra эгa. negaror u^ogufi ^aonu^THu TamKun этнmga MyaMMonu MacananapHu enum, MyaMMonu BasuaraapHu Taxnun Kunum, myHHHrgeK, negaroruK xapaKTepgaru u^og MaxcynoTnapuHu aparumra anoxuga эtтн6op Kaparumu 3apyp.

MyaMMonu Macana Ba BasuaraapHu x,an Kunap экaн, negarorHHHr Macana enuMHHH Tonumra u^ogufi eHgomumu yHga xuccufi-HpogaBufi cu^arnapHuHr puBo^naHumura epgaM öepagu. negaror y3 ongura MyaMMonu MacananapHH Kyfium opKanu MaB^yg öunuMnapu Ba xaerafi Ta^puöanapura 3ug öynraH ganunnap öunaH TyKHam Kenagu. EyHuHr Hara^acuga y3 ycTuga umnam, MycTaKun yKuö ypraHumra HucöaraH эxтнe®; ce3agu.

XY^OCA

negarorHuHr Kacöufi KoMneTeHTnuK cu^aTnapura эгa öynumu, y3 ycTuga ronun umnamu, KyH cafiuH aHrunaHuö öopaeTraH öunuMnapHu y3namTupumra uHTunumu, yKyB axöopoTnapuHu Tanaöanapra KrouKapnu Tap3ga eTKa3u6 öepum

учун машгулотларга тайергарлик куришга ижодий ендаша олиши талаб этилмокда. Глобал ахбортлашув ижтимоий субъектлар, хусусан, талабалар томонидан хам исталган маълумотни ихтиерий равишда узи учун кулай шароит ва жойда турли ахборот-коммуникацион технологиялар ердамида узлаштириш имкониятини юзага келтирмокда. Чунки билимнинг хар кандай ахборотдан асосий фарки маълумотларнинг муайян сохалар буйича тизимли, изчил, узлуксиз хамда максадга мувофикли узлаштирилганлиги билан белгиланади. Таълим тизимида том маънода талабаларга сифатли, фойдали, мухим, зарур, керакли ва амалий ахамиятга эга маълумотларни тизимли равишда етказиб бера олиши учун бугунги кун педагоги ахборотларни тезкор кабул килиш, кайта ишлаш ва талабаларга самарали, кизикарли тарзда етказиб беришнинг уддасидан чика олиши зарур.

ОТМ педагогларини кайта тайерлаш ва уларнинг малакасини ошириш курслари тингловчиларини педагогик компетентлик, педагогик махорат ва креативлик асослари билан таништириш улар томонидан укув жараенини ижодий характерда, кизикарли, талабаларнинг фаолликлари асосида ташкил этилишишга ердам беради. Тингловчиларнинг хар кандай укув ахборотига нисбатан ижодий ендаша олиш, уларни кайта ишлаш, айникса, давр талабидан келиб чиккан холда матнли маълумотларни моделлаштириш имкониятига эга булишлари нафакат талабаларни балки узларининг хам укув жараенига булган муносабатларини ижобий узгартиради.

REFERENCES

1.Педагогик компетентлик ва креативлик асослари / Муслимов Н.А., Усмонбоева М.Х,., Сайфуров Д.М., Тураев А.Б. - Тошкент, 2015. - 120 бет. 91-б

2. Ишмухамедов Р.Ж., Юлдашев М. Таълим ва тарбияда инновацион педагогик технологиялар.- Т.: "Нихол" нашриёти, 2016.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.