Научная статья на тему 'ОДАМ САВДОСИГА ҚАРШИ КУРАШИШДА МИЛЛИЙ ҚОНУНЧИЛИГИМИЗНИНГ АҲАМИЯТИ'

ОДАМ САВДОСИГА ҚАРШИ КУРАШИШДА МИЛЛИЙ ҚОНУНЧИЛИГИМИЗНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
184
42
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Одам савдоси / меҳнат / жабрдийда / идентификация / қайта йўналтириш / якуний идентификация.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Баҳодир Абдурахмонович Исматов

Мақолада мамлакатимизда мажбурий меҳнат ва одам савдосига қарши курашиш масаласига илмий ѐндашилаган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОДАМ САВДОСИГА ҚАРШИ КУРАШИШДА МИЛЛИЙ ҚОНУНЧИЛИГИМИЗНИНГ АҲАМИЯТИ»

ОДАМ САВДОСИГА ЦАРШИ КУРАШИШДА МИЛЛИЙ ЦОНУНЧИЛИГИМИЗНИНГ АХДМИЯТИ

Баходир Абдурахмонович Исматов

Ички ишлар вазирлиги Ташкилий департаменти мухим топширикдар буйича

инспектори майор

АННОТАЦИЯ

Маколада мамлакатимизда мажбурий мехнат ва одам савдосига карши курашиш масаласига илмий ёндашилаган.

Калит сузлар: Одам савдоси, мехнат, жабрдийда, идентификация, кайта йуналтириш, якуний идентификация.

КИРИШ

Президентимизнинг ташаббуси билан миллий тизим тулик такомиллаштирилиб, ПФ-5775-сон Фармони билан халкаро стандартларга мос равишда "Одам савдосига ва мажбурий мехнатга карши курашиш миллий комиссия" ва унинг таркибида иккита кичик комиссиялар фаолияти ташкил этилди.

1. Ички ишлар вазири раислигида - Одам савдосига карши курашиш масалалари буйича кичик комиссия.

2. Бандлик ва мехнат муносабатлари вазири рахбарлик киладиган -Мажбурий мехнатга карши курашиш масалалари буйича кичик комиссия.

Одам савдоси жабрдийдаларини аниклаш, уларга ижтимоий, хукукий ёрдам бериш максадида, Кичик комиссиясининг веб-сайти ("www.ht.gov.uz") ва "долзарб алока тармоги" (998-99-311-01-01) фаолияти йулга куйилди.

Одам савдосига карши курашиш борасидаги фаолиятини янада такомиллаштириш борасида "Одам савдосига карши курашиш тугрисида"ги конуннинг янги тахрирдаги конун кабул килинди (2021 йил 17 августдаги 633-сон).

Мазкур конун одам савдосидан жабр курган фукароларимизнинг хукук, эркинлик ва конуний манфаатларни таъминлашда мухим омил булиб хизмат килади.

Конун 7 та боб, 47 та моддадан иборат:

- одам савдосининг жабрдийдаларини химоя килиш ва уларга ёрдам бериш масалалари, шу жумладан, уларни ижтимоий реабилитация килиш тартиби белгиланди;

- одам савдосининг жабрдийдаларини, жиноят иши кузгатилганлигидан катъи назар, идентификация килиш тартиби белгиланди. Бунда, дастлабки идентификация - жисмоний шахсни одам савдосининг тахминий жабрдийдаси деб тан олиш тугрисида карор кабул килиш максадида маълумотларни олиш, урганиш ва бахолашга каратилган чора-тадбирларни англатади. Дастлабки идентификация Бош прокуратура, Давлат хавфсизлик хизмати, Ички ишлар, Ташки ишлар, Согликни саклаш хамда Бандлик ва мехнат муносабатлари вазирликлари ва уларнинг худудий булинмалари томонидан утказилиши белгиланди.

МУХ,ОКАМА

Олдин, одам савдосига карши курашувчи асосий давлат органалари сифатида Бош прокуратура хамда Бандлик ва мехнат муносабатлари вазирлиги йук эди. Одам савдосига карши курашиш тугрисидаги конунга мувофик, Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 8 февралдаги "Одам савдосидан жабрланган ёки одам савдосидан жабрланган деб тахмин килинаётган шахсларни миллий даражадаги кайта йуналтириш тизимини тасдиклаш тугрисида" ги 60-сон карори кабул килинди.

Сухбат — одам савдосидан жабрланган деб тахмин килинаётган шахсларни аниклаш, уларга тегишли ёрдамларни курсатиш учун одам савдосидан жабрланган шахс сифатида эътироф этишга хамда уларнинг Конунда курсатилган хукукларини тиклашга каратилган сухбат;

сухбат ва кайта йуналтиришни олиб борувчи мутахассис —давлат органлари ва уларнинг худудий булинмаларининг махсус билим ва куникмага эга булган вакили;

кайта йуналтириш — одам савдосидан жабрланган, одам савдосидан жабрланган деб тахмин килинаётган шахсларни тезкор, сифатли ва малакали ёрдам курсатилишига хамда химояга олишга йуналтириш;

якуний идентификация - ваколатли орган томонидан шахсни одам савдосининг жабрдийдаси деб тан олиш ёки тан олишни рад этиш тугрисида карор кабул килишни англатиб, одам савдосига ва мажбурий мехнатга карши курашиш буйича худудий комиссиялар томонидан утказилиши белгиланди.

Аввал шахсни жабрланаувчи деб тан олиш учун терговчининг карори керак эди. Кабул килинаётган янги конун буйича карор шарт эмас, фукаро мурожаат килгандан сунг, унга хукукий, тиббий, психологик ёрдам курсатилади.

XygyguH (buhoat) KOMuccuaHHHr paucu - xoKHMgap, yHHHr ypuHSocapgapu HHE xaMga BaHggHK Ba MexHar MyHocaSargapu SomKapMagapu SomguKgapu.

KeHHHru gaBpga MexHar мнгpaцнacн ^apaeHgapuHH TapTuSra cogumHH aHaga TaKOMuggamTHpumra KaparugraH KymuMna nopa-TagSupgap KypugMOKga.

XycycaH, Ma^SypuH MexHarra ñyg KyHMacgHK ynyH Ha3oparHH KynaHTupumga agSarra KaSyg KHguHaeTraH xyKyKHH Ba TamKHgHH-aMagHH nopagap axaMHAT KacS этмокga. fflyHHHrgeK, ^yKapogapHHHr Ka^ogaraaHraH MexHaT xyKyK^apuHH TatMHHgam Macagagapu Syfiuna napgaMeHT komhcchach Ty3Hggu.

MatgyMKH, Y3SeKHCTOH TOMOHHgaH XagKapo MexHaT TamKugoTHHHHr Sogagap MexHaru Ba Ma^Sypuñ MexHaT Syfiuna конвeнцнagapн paтн$нкaцнa

KHHHHraH.

YmSy xagKapo — xyKyKHH xy^^araap TagaSgapuHH aMagra omupum SyHuna aHHH naHTga, MugguH xapaKaT pe^agapu xaeTra TarSuK этнgмокga.

PecnySguKaMH3ga ogaM caBgocu SugaH sofhhk ^HHoaTgapHH ^aMH^THMH3gaH cokht Kugum gog3apS Ba3H$a SyguS KOHMOKga.

By Sopaga, 2022 HugHHHr 12 OHHga ogaM caBgocu SugaH Sofhhk 162 Ta (93 Ta) ^hhoat, ygapHH cogup этгaн 195 Ha^ap (129 Ha^ap) maxcgap aHHKgaHraH.

OgaM caBgocu SugaH Sofhhk ^HHoaTgap Harn^acuga 153 Ha^ap maxcgap ®:aSpgaHraH SyguS, ygapHHHr 149 Ha^apu peaSugm^ua MapKa3gapura ^OHgamTHpuggu.

^aSpnaHraHnapHHHr 11 Ha^apuHH Boara eTMaraHgap, 111 Ha^apuHH aeggap TamKHH этagн. Ma3Kyp Typgaru ^HHoaTgapHHHr 96 Tacu (51 Ta) maxBOHHH, 55 Tacu (39) naKagoK caBgocu Ba 11 Tacu (3) Ma«:SypHH MexHaT MaKcaggapga cogup этнgraн ^HHoaraap TamKHg этagн. AnHHapgucu, naKagoK caBgocu SugaH Sofhhk ^HHoaTgap xaHy3 ynpaS TypuSgu. Ma3Kyp ^HHoaTgap 73 Ha^ap maxcgap TOMOHugaH cogup этнgraн SyguS, ygapHHHr 51 Ha^apu naKagoKHHHr SeBocura OTa-OHagapu TOMOHHgaH cogup этнgraн. fflyHHHrgeK, ^hhoat cogup этraнgapнннr 27 Ha^apu MoggHH MaH^aar эвaзнгa, 1 Ha^apu эca naKagoKHH TapSuagamra mapouTH OFupguru caSaSgu ^HHoaTra Kyg ypraH. YmSy Typgaru ^HHoaTgap HaTH^acuga 47 Ha^apu ^aSpgaHraH maxcgap SyguS, ygapHHHr (18 Ha^apu) aHru TyFHHraH naKanoKgap TamKHg этagн. ^aSpgaHyBHugapHHHr 16 Ha^apu 1 OHgaH 1 emrana, 8 Ha^apu 1 emgaH 3 emrana naKagoKgapHH TamKHg этagн.

Boga xyKyKgapuHH xHMoa Kugum Macagacuga ^aBgarnMH3 paxSapu npe3ugeHTgHK gaBO3HMuga um SomgaraH hhk KyHgapugaeK MaMgaKaTHMH3ga Boara eTMaraHgap Ba emgapHHHr MatHaBHH Ba Matpu^HH caBuacuHH WKcagiupum, ygapra 3aMOHaBHH Shhhm ogum y^yH Sapna HMKOHuaTgapHH apaTHm Macagagapu gaBgar cuecaTH gapa^acurana Kyrapuggu.

Хусусан, утган беш йил мобайнида мазкур йуналишда йиллар узок йиллар давомида тупланиб колган муаммоларни хал килиш максадида 50 дан ортик конун ва конуности хужжатлари кабул килинди.

Бундан ташкари, Давлатимиз рахбари ташаббуслари билан 2021 йил 9 августдаги Узбекистан Республикаси Президентининг "Бола хукукларининг кафолатларини таъминлаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 6275-сон Фармони ва 2021 йил 3 августдаги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Вояга етмаганларга ижтимоий-хукукий ёрдам курсатишни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 490-сон карори кабул килинди.

ХУЛОСА

Республикамизнинг 14 та худудининг хар бирида 1 тадан Вояга етмаганларга ижтимоий-хукукий ёрдам курсатиш марказлари мавжуд булиб, 2021 йилнинг 12 ойи якунига кура 12 085 нафар каровсиз колган вояга етмаганлар марказларга жойлаштирилиб, уларнинг ижтимоий-хукукий химояси таъминланиб, ота-оналарига ёки она-онасини урнини босувчи шахсларга кайтарилиши ёки мехрибонлик уйларига хамда укув тарбия муассасаларига жойлаштирилиши таъминланди.

Шунингдек, ота-онаси ва ота-онасининг урнини босувчи шахсларга топширилган марказда сакланган вояга етмаганларнинг келгусида хукукларини химоя килиш максадида, марказ ходимлари томонидан болаларни яшаш манзилларида доимий равишда маниторинг олиб бориш тизими йулга куйилди. Шуни алохида кайд этиш керакки одам савдоси билан боглик жиноятларнинг салмоги шахвоний максадларда содир этилган. Ушбу жиноятларнинг 59,2 фоизини (162 тадан 96 таси) ташкил этиб, ушбу жиноятлар 111 нафар шахслар томонидан содир этилган. Мазкур турдаги жиноятларнинг 22 таси чет элда эксплуатация килиш оркали, 62 таси эса чет элга чикиб кетиши тухтатиб колинган холатда содир этилган. Шахвоний максадлар билан боглик жиноятларнинг 36 таси Республика ичида эксплуатация килинганлиги ангикланган. Одам савдосига карши курашиш борасида ички ишлар органлари томонидан манзилли чора-тадбирлар давом эттирилмокда.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР:

1. 2008 йил 17 апрелдаги "Одам савдосига карши курашиш тугрисида"ги Узбекистон Республикасининг УЗР-154-сон ^онуни.

2. 2019 йил 30 июлдаги Узбекистон Республикаси Президентининг "Одам савдосига ва мажбурий мехнатга карши курашиш тизимини янада такомиллаштиришга оид кушимча чора-тадбирлар тугрисида" ПФ-5775-сонли фармони.

3. 2021 йил 9 августдаги Узбекистон Республикаси Президентининг "Бола хукукларининг кафолатларини таъминлаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПФ-6275-сон Фармони.

4. Узбекистон Республикаси Жиноят кодекси 1994 йил 22 сентябрь.

5. 2021 йил 3 августдаги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Вояга етмаганларга ижтимоий-хукукий ёрдам курсатишни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 490-сон карори

6. 2008 йил 5 ноябрдаги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Одам савдоси жабрдийдаларига ёрдам бериш буйича Республика реабилитация марказини ташкил этиш тугрисида"ги 240-сонли карори.

7. 2021 йил 8 февралдаги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Одам савдосидан жабрланган ёки одам савдосидан жабрланган деб тахмин килинаётган шахсларни миллий даражадаги кайта йуналтириш тизимини тасдиклаш тугрисида" ги 60-сон карори

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.