CC BY
4O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI YANGI KONSTITUSIYASIDA YOSHLARNING HUQUQ VA MANIFATLARINI TAKOMILLASHTIRISH Qo'chorova Nargiza Arifovna
Toshkent viloyati Parkent tumani 7-sonli umumiy o'rta ta'lim maktabining rus tili fani
o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.10868873
Annotatsiya. Ushbu maqolada yangi Konstitutsiyadagi yoshlarning huquq va manfaatlariga oid huquqiy normalar tahlil qilinadi. O'zbekiston Respublikasining yangi Konstitutsiyasida mamlakatimizning yangi avlodi huquq va manfaatlarini himoya qilishdagi xususiyatlari belgilab berildi.
Kalit so'zlar: yangi Konstitutsiya, O'zbekiston Respublikasi, yoshlarning huquq va manfaatlari, davlat.
Аннотация. В данной статье анализированный правовые нормы в новой Конституции, касающиеся прав и интересов молодежи. Выявлены особенности новой Конституции Республики Узбекистан в защиты прав и интересов нового поколения нашей страны.
Ключевые слова: новая Конституция, Республика Узбекистан, права и интересы молодежь, государство.
Abstract. This article analyzes the legal norms in the new Constitution relating to the rights and interests of youth. The features of the new Constitution of the Republic of Uzbekistan in protecting the rights and interests of the new generation of our country are revealed.
Keywords: new Constitution, Republic of Uzbekistan, rights and interests of youth, state.
Kuchli fuqarolik jamiyati va huquqiy demokratik davlat barpo etishdek ezgu maqsadlarni amalga oshirishni yoshlar ishtirokisiz tasavvur etib bo'lmaydi. Fuqarolik jamiyati yuksak fazilatlarga ega insonlar jamiyatidir. Fuqarolik jamiyati - bu qonun ustuvorligi ta'minlanadigan, inson huquq va erkinliklari belgilab qo'yilgan, siyosiy partiyalar va institutlar, mafkura va qarashlarning xilma-xilligi ta'minlanadigan, shaxsga o'z iqtisodiy faoliyat shakllarini erkin tanlashi kafolatlanadigan ijtimoiy tizim. siyosiy va madaniy hayoti, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlarining mavqei yuqori bo'ladi. [1]
Xususan, yoshlarni qo'llab-quvvatlash davlatning eng muhim konstitutsiyaviy vazifalaridan biridir. Yangi Konstitutsiyada yoshlar huquqlariga alohida modda ajratilgan. Unga ko'ra, davlat yoshlarning shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va ekologik huquqlarini himoya qilishni ta'minlaydi. Bu ularning jamiyat va davlat hayotidagi faol ishtirokini rag'batlantiradi.
Har qanday davlatning qiyofasi uning obro'si, Konstitutsiyasi bilan belgilanadi. Konstitutsiya davlatni davlat sifatida, millatni esa butun dunyoda ifodalovchi asosiy qonundir. Uning har bir maqolasidan asosiy so'z boyligimiz ko'p asrlik urf-odatlar, an'analar, milliy mafkura, buyuk ajdodlarimizning tarixiy tajribasi bilan chuqur singib ketganini anglash mumkin.
Bugungi kunda mamlakatimizda yoshlarni yuksak ma'naviyatli, mustaqil fikrlaydigan, keng dunyoqarashli va chuqur bilimdon etib tarbiyalash, ular orasidan iqtidorli yoshlarni saralab olish, yoshlarni ilmiy loyihalarga keng jalb etish va har tomonlama qo'llab-quvvatlash borasida keng ko'lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Bu kelajak avlodning huquqiy ongi, madaniyati va siyosiy bilimini oshirishga xizmat qiladi.
Yoshlarni qonun ijodkorligi texnikasi, qonun loyihalari mazmun-mohiyati bilan yaqindan tanishtirish, ularning siyosiy-huquqiy bilimini oshirish, vatanparvarlik tuyg'usini kuchaytirish, qonun ijodkorligi jarayonini takomillashtirish muhim ahamiyat kasb etmoqda. Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan tashkil etilgan "Yoshlar parlamenti" o'z faoliyatini samarali tashkil etib, Parlament tomonidan qabul qilingan har bir qonun loyihasi bo'yicha o'z fikr va xulosalarini bildiradi. Normativ-huquqiy hujjatlar takomillashgani sari "Yoshlar parlamenti" a'zolarining ishtiroki kengaymoqda.
Umumiy ensiklopediyamizda ifodalangan fuqarolarning huquq va erkinliklari, jumladan, "har kimning bilim olish huquqi" va "har kimga ilmiy-texnikaviy ijod erkinligini kafolatlovchi normalar Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining barcha asosiy g'oya va qoidalarini o'zida mujassam etgan. Xususan, ushbu normalar Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining 27-moddasida nazarda tutilgan "Har kim ilmiy ishlanmalarda ishtirok etish va ulardan bahramand bo'lish huquqiga ega" degan xalqaro miqyosda e'tirof etilgan hujjatlar normalarini ifoda etishini e'tirof etish lozim.
Mamlakatimiz Konstitutsiyasida insonning hayoti, erkinligi, sha'ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat sifatida mustahkamlangan. Bugun jamiyatimizning siyosiy-huquqiy va ijtimoiy-iqtisodiy hayoti qiyofasi butunlay o'zgargani, har bir yurtdoshimiz mamlakatimiz taraqqiyotiga munosib hissa qo'shayotgani jamiyatimizning hayotbaxsh kuchi va ulkan salohiyatidan dalolatdir.
Aytish kerakki, Prezidentimiz tomonidan keyingi yillarda Konstitutsiyamiz mazmun-mohiyatidan chuqur ildiz otgan demokratiya, ijtimoiy adolat va insonparvarlik tamoyillarini ta'minlashga qaratilgan tizimli islohotlar amalga oshirildi. O'zbekiston taraqqiyotining yangi bosqichida Konstitutsiyamizda mustahkamlab qo'yilgan xalq hokimiyati, xalqni tinglash, uning muammolarini hal etish, fuqarolarning qonuniy huquq va manfaatlarini himoya qilish tamoyiliga alohida e'tibor qaratilib, mustahkam va o'zgarmas tamoyilga aylandi.
Konstitutsiyamiz milliy mustaqilligimizni mustahkamlash, inson huquq va erkinliklarini ta'minlash, xalqimiz manfaatlarini himoya qilishda dastur bo'lib xizmat qilsa, xalqimiz irodasini ifodalovchi asosiy qonunimiz tinch va osoyishta hayotimiz kafolatidir.
Inson huquqlari rivojlanishining ikkinchi bosqichi XX asrning birinchi yarmini qamrab oladi. Shu bilan birga, insonning mehnat qilish huquqi; dam olish huquqi; ijtimoiy yordam olish huquqi qonunchilikning asosiy mavzusi bo'ldi.
XX asrning ikkinchi yarmi inson huquqlari qonunchiligining uchinchi bosqichidir. Ushbu davrda inson huquqlarini himoya qilish uchun yaratilgan qonunlar inson huquqlari huquqning "Yangi avlod" davri deb nomlanadi. Uchinchi bosqich qonunchiligi markazida odamlarning tinch yashash huquqi turadi; toza va ozoda atrof-muhitga bo'lgan huquq; Axborot olish huquqiga katta e'tibor qaratilmoqda.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi inson huquqlari qonunchiligining uchinchi bosqichida yaratilgan konstitutsiyalardan biridir. Shu nuqtai nazardan qaraganda, Konstitutsiyamizda yuqorida qayd etilgan barcha inson huquqlari o'z ifodasini topgan. Xususan, Konstitutsiyaning II bo'limi "Inson va fuqaroning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari" deb ataladi. Ushbu bo'lim 7 bobdan iborat bo'lib, ular umumiy qoidalarni o'z ichiga oladi; Fuqarolik; Shaxsiy huquq va erkinliklar; Siyosiy huquqlar; Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar; Inson huquqlari va erkinliklarining kafolatlari; Fuqarolarning majburiyatlari ham belgilangan.
Xususan, Konstitutsiyamizning 57-moddasiga muvofiq nogironlar va yolg'iz keksalar, nogironlar va aholining boshqa ijtimoiy muhtoj toifalarining huquqlari davlat tomonidan himoya qilinadi. Davlat aholining ijtimoiy ehtiyojmand toifalarining hayot sifatini oshirish, ularning jamiyat va davlat hayotida to'laqonli ishtirok etishi uchun shart-sharoit yaratish, asosiy hayotiy ehtiyojlarini mustaqil ta'minlash imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirmoqda. Konstitutsiyamizning 78-moddasiga ko'ra, davlatning burchi bolaning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta'minlash va himoya qilish, uning har tomonlama jismoniy, aqliy va madaniy rivojlanishi uchun eng yaxshi sharoitlarni yaratishdan iborat. [2]
Bu o'rinda nega fuqarolarning burchlari inson huquqlari deb e'tirof etilgan, degan savol tug'ilishi tabiiy. Bunday savolni berish to'g'rimi? Biz buni to'g'ri deb hisoblaymiz. Chunki fuqaro o'z burchini bajarish orqali boshqa fuqarolarning huquqlarini ta'minlashda ishtirok etadi.
Masalan, yoshlar Vatan oldidagi burchini ado etish barobarida yurtimiz sarhadlarini himoya qilmoqda. Shu bilan birga, u boshqa fuqarolarning tinch hayotga bo'lgan huquqlarini ta'minlashda ishtirok etadi. Bu bosqichda Konstitutsiyamizning aksariyat normalaridan xabardorligini hisobga olib, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida mustahkamlab qo'yilgan inson huquq va erkinliklarining kafolatlarini xalqaro hujjatlar bilan qiyoslash orqali ochib berishga harakat qilamiz.
Yangi tahrirdagi Asosiy qonunimizda aynan shunday masalalar to'liq hal etilgan. Eng muhimi, Konstitutsiyada xalq va davlat organlarining o'zaro hamkorligida yuzaga keladigan har qanday nizo va noaniqliklar xalq foydasiga hal etilishi, inson huquq va erkinliklari qonunlarimiz mazmuniga, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining mazmuniga aylanishi zarur. davlat organlari, mansabdor shaxslar esa faqat fuqarolar manfaatlarini ko'zlab ish tutishlari lozim.
O'zbekiston huquqiy davlat, inson huquq va erkinliklarini ta'minlash davlatning oliy maqsadi ekanligi tamoyilidan kelib chiqib, inson huquqlari me'yorlari bir necha barobar oshdi. Shu nuqtai nazardan qaraganda, Bosh qomusimiz tom ma'noda Xalq Konstitutsiyasiga aylandi. Unda oila, bolalar va yoshlarga bag'ishlangan alohida bob mavjud. Bolalar va yoshlarda milliy va umuminsoniy qadriyatlarga sadoqat, o'z yurti va uning boy madaniy merosidan g'ururlanish, vatanparvarlik, Vatanga muhabbat tuyg'ularini shakllantirish haqida davlat va jamiyat g' amxo'rlik qilishi belgilab qo'yildi.
Shu bilan birga, yoshlarning bilim olishi, ijtimoiy va tibbiy muhofazasi, uy-joy bilan ta'minlanishi va bandligi uchun sharoit yaratish davlatning konstitutsiyaviy mas'uliyatiga kiritildi. Shunday qilib, davlat o'z zimmasiga muhim majburiyatlarni oldi, ya'ni bu me'yorlar nafaqat yoshlar manfaati, balki jamiyatimiz va mamlakatimizning kelajak taqdiri uchun ham muhim ahamiyatga ega. [3]
Xulosa o'rnida aytish mumkinki, Konstitutsiyaning yangi tahririda inson huquq va erkinliklarining ijtimoiy kafolatlari kengaytirilgan. Konstitutsiyada insonning munosib hayot kechirishi uchun sharoit yaratish, jumladan, moddiy, mehnat va turmush sharoitlarini yaxshilash, sifatli ta'lim va tibbiy xizmatlardan foydalanishni ta'minlash, shuningdek, bolalar, yoshlar, ayollar, nogironlarni ijtimoiy himoya qilish zarurati ko'zda tutilgan. Odamlar, keksalar va ijtimoiy davlat asoslarini mustahkamlash, boshqalar uchun munosib sharoitlarni ta'minlashga xizmat qiladi. [4]
REFERENCES
1. Рахимов А. Конституция - инсон хукук ва эркинликларининг кафолати // 04.12.2019. https://uza.uz/uz/posts/konstitutsiya-inson-u-u-va-erkinliklarining-kafolati-04-12-2019
2. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T:. "O'zbekiston". 2023. -96 b.
3. Ernazarov, D. (2020). ED Ёшларда тадбиркорлик ва рационализаторлик кобилиятини шакллантиришга оид фикрлар. Архив научных исследований.
4. Ernazarov, D. (2020). ED МЕРИТОКРАТИЯ НАЗАРИЯСИ ШАКЛЛАНИНИНИНГ ТАРИХИИ ИЛДИЗЛАРИ. Архив научных исследований.
