Научная статья на тему 'ОҒИР АТЛЕТИКАЧИЛАР МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИНГ ҲАЖМИ ВА ШИДДАТИДА РЕЖАЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ'

ОҒИР АТЛЕТИКАЧИЛАР МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИНГ ҲАЖМИ ВА ШИДДАТИДА РЕЖАЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
9
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МАШғУЛОТ ҲАЖМИ / МАШғУЛОТ ШИДДАТИ / МУТЛОқ КУЧ / ТЕЗЛАНИШ / ШИДДАТ ЗОНАЛАРИ / ҲАФТАЛИК ЦИКЛ / ҲАФТАЛИК ҲАЖМ МИқДОРИ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Маткаримов Р.М., Тоштурдиев Ш.Х., Юнусалиев О.Н.

Мақолада юқори малакали оғир атлетикачиларни узоқ муддатли тайёрлаш тизимини назарий ва амалий жиҳатдан такомиллаштиришнинг илмий асосланганлиги долзарблигини очиб берилган. Юқори малакали оғир атлетикачиларнинг йиллик машғулот циклида узоқ муддатли шакллантириш ва аниқлаш тажрибаси ўтказилган. Юқори малакали оғир атлетикачилар машғулот юкламалари ҳажми ва шиддатида режалаштириш самарадорлиги илмий назарий таҳлил этилган.В статье раскрывается актуальность научного обоснования теоретического и практического совершенствования системы многолетней подготовки высококвалифицированных тяжелоатлетов. В годовом цикле подготовки высококвалифицированных тяжелоатлетов был проведен долгосрочный формирующий и идентификационный эксперимент. Научно теоретически проанализирована эффективность планирования объема и интенсивности тренировочных нагрузок высококвалифицированных тяжелоатлетов.The article reveals the relevance of the scientific substantiation of the theoretical and practical improvement of the system of long term training of highly qualified weightlifters. In the annual training cycle of highly qualified weightlifters, a long term formative and identification experiment was conducted. The effectiveness of planning the volume and intensity of training loads of highly qualified weightlifters is analyzed scientifically and theoretically.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОҒИР АТЛЕТИКАЧИЛАР МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИНГ ҲАЖМИ ВА ШИДДАТИДА РЕЖАЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ»

Спорт машFулотлари: техника, тактика, усулият Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Педагогика фанлари доктори (DSc), профессор

Узбекистонда хизмат курсатган спорт устози, Р.М. МАТКАРИМОВ1 Мустакил изланувчи Ш.Х. ТОШТУРДИЕВ2

Муаллиф билан богланиш учун:

matkarimov71@Iist.ru

Талаба

О.Н. ЮНУСАЛИЕВ2

!Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадкикотлар институти 2Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Чирчик шах,ри, Узбекистон

ОГИР АТАЕТИКАЧИААР МАШГУАОТ ЮКААМАААРИНИНГ ХДЖМИ ВА ШИДДАТИДА РЕЖАААШТИРИШ САМАРАДОРАИГИ

Аннотация

Annotation

В статье раскрывается актуальность научного обоснования теоретического и практического совершенствования системы многолетней подготовки высококвалифицированных тяжелоатлетов. В годовом цикле подготовки высококвалифицированных тяжелоатлетов был проведен долгосрочный формирующий и идентификационный эксперимент. Научно-теоретически проанализирована эффективность планирования объема и интенсивности тренировочных нагрузок высококвалифицированных тяжелоатлетов.

Ключевые слова: тренировочный объем, интенсивность тренировки, абсолютная сила, ускорение, зоны интенсивности, недельный цикл, величина недельного объема.

Маколада юкори малакали огир атлетикачиларни узок, муддатли тайёрлаш тизимини назарий ва амалий жих,атдан такомиллаштиришнинг илмий асосланганлиги долзарблиги-ни очиб берилган. Юкори малакали огир атлетикачиларнинг йиллик машгулот циклида узок муддатли шакллантириш ва аниклаш тажрибаси утказилган. Юкори малакали огир атлетикачилар машгулот юкламалари х,ажми ва шиддатида режалаштириш самарадорлиги илмий назарий тах,лил этилган.

Калит сузлар: машFулот х,ажми, машFулот шиддати, мутлок куч, тезланиш, шиддат зоналари, цафталик цикл, цафталик х,ажм микдори.

The article reveals the relevance of the scientific substantiation of the theoretical and practical improvement of the system of long-term training of highly qualified weightlifters. In the annual training cycle of highly qualified weightlifters, a long-term formative and identification experiment was conducted. The effectiveness of planning the volume and intensity of training loads of highly qualified weightlifters is analyzed scientifically and theoretically.

Key words: training volume, training intensity, absolute strength, acceleration, intensity zones, weekly cycle, weekly volume value.

Долзарблиги. Жахоннинг куплаб мамлакатларида огир атлетика билан шугулланувчи спортчиларни тайёрлаш тизимини инновацион ёндашувлар асоси-да замон талабларига мослаштириш юзасидан кенг куламли илмий тадкикот ишлари амалга оширил-мокда. Хусусан, Халкаро огир атлетика федерацияси томонидан мусобака коидаларига киритилган узгар-тиришлар асосида огир атлетикачиларни тайёргарлик турлари буйича саралашнинг янги талабларини ишлаб чикиш, жисмоний ва техник имкониятларини тако-миллаштириш, олий спорт ютукларига эришишгача булган барча боскичларни бошкаришнинг ташкилий ва услубий жихатдан самарадорлигини ошириш йул-ларини излаб топиш билан боглик тадкикот ишлари амалга оширилмокда. Шундан келиб чикиб, огир атлетикачиларнинг куп йиллик тайёргарлик тизимини яратиш илмий асосланган ёндашувни талаб килмокда.

Узбекистон Республикасида огир атлетика усту-вор спорт турларидан бири булиб, охирги нуфузли халкаро мусобакаларда мамлакатимиз спортчилари томонидан курсатилаётган натижалар ушбу спорт турининг ривожланиш тенденциясини белгилаб бермокда. Бугунги кунда "иктидорли спортчиларни аниклаш ва ёшлар терма жамоаларига захира яратиш" вазифаси долзарб масалалардан бири хисобланади. Олимпия уйинларида юртимиз вакиллари томонидан огир вазнларда кулга киритилган натижалар ва урна-тилган рекордлар мазкур сохада олиб борилаётган ислохотларнинг тизимли равишда амалга оширила-

ётганлигидан далолат беради. Бугунги кунда огир атлетика назарияси тайёргарлик цикли ва даврлар давомийлигининг турли боскичларида максадли воси-таларни саралаш, мушак кучини оширувчи машгулот-ларга мослашиш механизмларини ишлаб чикиш, ёш ва истикболли спортчиларни жарохатларсиз асосий мусобакаларга тайёрлашнинг индивидуал дастурлари-ни ишлаб чикиш талабини куймокда. Шуни инобатга олиб дунёда огир атлетика буйича мутахассислар уртасида муносиб ракобатбардош спортчиларни тайёрлаш йуналишидаги илмий изланишларни янада такомиллаштириб бориш масаласига булган талаб йилдан-йилга ортиб бормокда. Юртимизда огир атлетика спорт тури буйича урганилиши зарур булган масалалар, яъни огир атлетика спортининг оммавий-лигини ошириш, селекция ва танлаш ишлари буйича илмий-услубий кулланмалар яратиш, Узбекистон терма жамоаларига ёш иктидорли, кобилиятли спортчиларни етказиб бериш, халкаро мусобакаларда эри-шилган натижаларни саклаб колиш каби уз ечимини кутаётган куплаб муаммоларни илмий тадкик килиш хамда юкламаларининг оптимал нисбатларини ишлаб чикиш учун машгулот жараёнини илмий асосда таш-кил этиш зарурати юзага чикмокда.

Тадкикот мавзуси буйича хорижий ил-мий-тадкикотлар шархи. Огир атлетикачиларнинг куп йиллик тайёргарлиги тизимини такомиллашти-риш масалалари хорижий мамлакатларда жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги етакчи илмий-тадкикот

сд сд о сд

та

0 а сл

1

С

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

см см о см

го га

0

ю

1

муассасалари ва олий укув юртларида олиб борилган. Огир атлетика ривожланган давлатларда ушбу маса-ла юзасидан илмий тадкикот марказларидан Пекин спорт университети [Хитой], Эрон илмий тадкикотлар институти [Эрон], Корея миллий спорт университети [Корея], Крзогистон спорт ва туризм академияси [Козогистон], Россия давлат жисмоний тарбия, спорт, ёшлар ва туризм университети [Россия], Токио спорт тадкикотлари институти [Япония], Арманистон давлат жисмоний тарбия институти [Арманистон], Грузия давлат жисмоний тарбия ва спорт укув институти [Грузия], Васил Левский номидаги Миллий спорт академияси [Болгария], Катар спорт тадкикотлари каби университетларида [Катар] илгор тажрибалар амалга оширилган.

Жахонда огир атлетика спорт тури буйича жисмоний ва функционал тайёргарлик хамда спорт нати-жаларининг усиш динамикаси асосида ушбу спорт турига танлаб олиш механизмлари ишлаб чикилган [Пекин спорт университети, Хитой], мусобака машкларининг техник элементларини бажаришдаги харакат траекторияси буйича биомеханик тахлиллари илмий жихатдан исботланган [Эрон илмий тадкикот-лар институти], куп йиллик машгулотларнинг тайёргарлик боскичлари, машгулот юкламалари ва мусо-бака машкларининг махсус машкларга нисбатлари машгулот юкламаларининг жисмоний тайёргарликка таъсири ва интеграциялари аникланган [Корея миллий спорт университети], тайёргарликнинг сенситив давр-ларида жисмоний сифатларни ривожлантиришга ка-ратилган "огир атлетикачиларнинг махсус жисмоний сифатларни ривожлантириш модели" ишлаб чикилган [Козогистон спорт ва туризм академияси], тана ту-зилиши типлари ва техник элементларга таъсирини инобатга олган холда тезкор-куч сифатларини муд-датли ривожлантириш истикболлари ишлаб чикилган [Россия давлат жисмоний тарбия, спорт, ёшлар ва туризм университети], укув-машк гурухида огир ат-летикачиларнинг жисмоний тайёргарлик даражасидан келиб чикиб, машгулот воситалари хамда юкламалари хажмини таксимлаш имкониятлари кенгайтирилган [Токио спорт тадкикотлари институти, Япония], шунингдек, ишчанлик кобилиятини саклаб колишга каратилган биокимёвий тадкикотлар асосида мусо-бакалашиш имкониятлари такомиллаштирилган [Ар-манистон давлат жисмоний тарбия институти] хамда ёш чегаралари буйича жисмоний имкониятларни комплекс назорат килишга янги ёндашув ишлаб чикиш буйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилган [Грузия давлат жисмоний тарбия ва спорт укув институти], шунингдек, огир атлетикачиларнинг тайёргарлик даври ва боскичлари буйича юкламаларнинг оптимал нисбатлари ишлаб чикилган [Васил Левский номи-даги спорт академияси, Болгария], тайёргарликнинг турли боскичларида машгулот услубиятларини тако-миллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилган [Катар спорт тадкикотлари университети].

Тадкикотнинг максади огир атлетикачиларнинг куп йиллик спорт тайёргарлиги тизимида спорт махоратини шакллантиришнинг турли боскичларида

кулланиладиган юклама хажми, шиддати, воситалари, методлари ва усулларини танлаш хамда оптимал-лаштиришдан иборат.

Тадкикотнинг вазифалари:

огир атлетикачиларни куп йиллик тайёрлашни бошкариш тизимининг назарий-методологик хола-тини тахлил килиш асосида огир атлетикачиларни саралашда антропометрик курсаткичлар, жисмоний сифатларнинг ривожланганлик даражаларидан ке-либ чикиб, тананинг харакат тезлиги хамда гавда мушаклари кучининг турли ёш даврларида техник элементларни бажара олиш курсаткичлари буйича спортга саралаш имкониятларини аниклаш;

Тадкикотнинг объекти сифатида Узбекистан огир атлетика миллий терма жамоаси билан олиб бориладиган куп йиллик тайёргарликнинг машгулот ва мусобакаларга тайёрлаш жараёни олинган.

Тадкикотнинг предметини огир атлетикачиларни куп йиллик тайёрлашда машгулот, восита ва метод-ларини танлаш, юклама параметрларини бошкариш механизмлари ташкил этади.

Тадкикотнинг усуллари. Тадкикотда махаллий ва хорижий адабиётлардаги маълумотларни илмий-наза-рий тахлил килиш, турли малакага эга огир атлетика-чиларни тайёрлаш буйича махаллий хамда хорижий мураббий ва мутахассисларнинг тажрибасини умум-лаштириш, машгулот ва мусобака хужжатларини тахлил килиш (спортчилар кундаликлари, йиллик индивидуал режалар, мусобака баённомалари), педагогик кузатувлар, педагогик тестлаш, педагогик тажриба, математик статистика усулларидан фойдаланилган.

Тадкикот мухокамаси. Бугунги кунда купгина тадкикотларда аникланишича, махсус машкларнинг окилона кулланилиши огир атлетикачининг спорт натижаси ва техник махоратининг усишига, жисмоний сифатлари ривожланишига ёрдам беради.

Огир атлетикачилар тайёргарлигининг ун икки хафталик циклидаги юклама хажми динамикасини тадкик килиш натижалари берилган.

Тайёргарлик циклида мусобака ва тизза баландли-ги даражасидан даст кутариш машкларига умумий - 80 та ШКС таксимланган. Тайёргарлик циклида мусобака даст кутариш машкига биринчи хафтадан туртинчи хафтагача -32 та ШКС, бешинчи ва олтинчи хафталар-да 36 та ШКС, охирги икки хафтада 40 та ШКС ре-жалаштирилган. Тизза баландлиги даражасидан даст кутариш машки тайёргарлик циклининг биринчи ва иккинчи хафталарида 40 та ШКС, учинчи ва туртинчи хафталарда ШКС 8 тага камайтирилди, бешинчи ва олтинчи хафталарда ШКС яна 8 тага камайтирилди, етттинчи ва саккизинчи хафтада камайиш эса катта эмас - 4 та ШКС.

Мусобака олди циклининг биринчи хафтасидан туртинчи хафтасигача мусобака даст кутариш машки юкламаси бир хил таксимланган, тизза даражасидан даст кутариш машки умуман машгулот режасидан чикариб ташланди. Малакали огир атлетикачиларда мусобака даст кутариш машкларидаги машгулот юкламаси хажмининг ШКС даги окилона таксимла-ниш меъёрларининг йуклиги огир атлетикачиларнинг

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

мусобакаларда катнашиш натижаларига салбий таъ-сир курсатиши мумкин.

Огир атлетикачиларнинг ун икки хафталик тайёргарлик циклидаги даст кутариш машкларидаги юклама хажми динамикаси 1 -расмда, шунингдек, 1-жадвалларда берилган.

1-расм. Тажриба гурухи малакали огир атлетикачиларининг ун икки хафталик тайёргарлик циклидаги даст кутариш машкларидаги юклама хажми динамикаси

Изох: МДК - мусобака даст кутариш, ТДК - Тиззадан даст кутариш.

1-жадвал

Тайёргарлик циклида тажриба гурухининг даст кутариш машкларидаги машгулот юкламаси (ШКС) хажмининг таксимланиши

Мезоцикл

Параметрлар Тайёргарлик цикли Мусобака олди цикли

^афталар

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ШКС 80 80 72 72 68 68 68 68 80 80 80 80

Мусобака даст кутариш (МДК) машкига тайёргарлик циклининг биринчи хафтасидан туртинчи хафтасигача 32 мартадан ШКС, бешинчи ва олтинчи хафталарда 36 ШКС, еттинчи ва саккизинчи хафта-ларда 40 та ШКС режалаштирилган. Тизза баландлиги даражасидан даст кутариш (ТДК) машкига биринчи ва иккинчи хафтада 48 тадан ШКС, уч хдфталарда ва туртинчи хафталарда 40 мартадан ШКС хамда бешинчи ва олтинчи ТДК.га 32 тадан ШКС, еттинчи ва саккизинчи хафталарда 28 та ШКС режалаштирилди. Тизза баландлиги даражасидан даст кутариш машкига нисбатан мусобака машкидаги ШКС сони ортиб бор-ди. Умумий хажм эса камайиб борди. Мусобака олди циклида ТДК машки машгулот режасидан чикарилди унинг ШКС МДК машкига утказилди. Турт хафтада 80 та ШКС бажариш режалаштирилди.

Жисмоний тайёргарликда утириб-туришлар ва тортишлар, "ХМ-^еп"да ва сакровчанлик учун машклар машгулот юкламасининг асосий хажмини ташкил килади, чунки улардан фойдаланиш эвазига шахсан-куч курсаткичларининг усиши содир булади, зеро куч курсаткичлари огир атлетикада спорт тако-миллашуви учун жуда мухим.

Утириб-туришлардаги парциал юкламалар даст кутариш ва силтаб кутаришдаги натижалар штанга билан утириб-туришлардаги натижаларга боглик, шунинг учун огир атлетикачилар барча махсус-ёр-дамчи машклардан айнан шу машкка купрок эътибор каратадилар.

Утириб-туришларда юклама хажми машгулот юкламасининг умумий хажмида етакчи урин эгал-лайди, чунки бу машк оёклар ва танани ёзувчи (бел)

мушаклари гурухининг куч курсаткичларини мак-симал самара билан оширишга имкон беради, зеро бу мушаклар гурухи огир атлетикачи организмида асосий машгулот юкламасини кутарувчи энг мухим бугин хисобланади. Шунингдек, бу машк огир атлетикачи техникасининг шаклланиши хамда мустахкам булишига ёрдам беради.

Бизнинг машгулот жараёнини тадкик килишимиз-да спорт такомиллашуви боскичида елкада штанга билан утириб-туришлардаги юклама хажмининг ур-тача курсаткичи тайёргарлик циклида 370 та штанга кутаришни ташкил килди, бу асосий юкламанинг умумий хажмига насбатан -13,4% ни ташкил этди, мусобака олди мезциклида эса ШКС 160 тани ташкил килди (2-жадвалга каранг).

Утириб-туришларда (2-расмга каранг) ун икки хафталик тайёргарлик цикли доирасида 1-дан 12-хаф-тагача юклама хажмлари 5 дан 20 штанга кутариш атрофида узгариб туради. Утириб-туриш огир атлетикачининг мушаклари кучни тарбиялашнинг асосий воситаси хисобланади, утириб-туришларда тугри танлаб олинган юклама куч хамда спорт-техник курсаткичларнинг усишини таъминлайди. Кдйд этилганидек, машгулот юкламасини таксимлашда вариантлиликнинг йуклиги нохуш мослашишни кел-тириб чикариши мумкин.

2-расм. Тажриба гурухининг малакали огир атлетикачиларида ун икки хафталик тайёргарлик циклида утириб-туришлардаги юклама хажми динамикаси

Ун икки хафталик тайёргарлик циклларида утириб-туришлардаги юклама хажмини тадкик килиш натижаси цикл хафталари орасида таккосланаётган сайланмалар буйича Стьюдент t-мезонига асосан ишончли фарк аникланди. Демак, малакали огир атлетикачилар утириб-туришларларда уч ойлик тайёргарлик цикли доирасида хафтадан-хафтага режалаштирилган юкламани бир хил бажарадилар.

Даст кутаришли тортишларда парциал юкламалар даст кутаришли тортишларни спортчи I спорт дара-жасига эришганда машгулотларга киритиш максадга мувофик. Кичик разрядли спортчиларда куч даст кута-ришда ярим утириб олиш ва кукракка кутаришда ярим утириб олиш каби машклар хисобига етарли даражада ривожланади ва шунинг учун тортишларни уларнинг машгулотига киритиш зарурати йук. Аммо, малакали огир атлетикачиларда тортишларни максимал вазнлар-га булган эхтиёжларни мослаштириш ва техникани такомиллаштириш учун куллаш самара беради.

Даст кутаришли тортишлар штангани утириш холатигача кутариш техникасида такомиллашиш ва

eg eg о eg

я та

0 d CO

1

с

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

см см о см

со та t

0

СО

1

С

со

огир атлетикачининг куч (танани ёзувчи мушак кучи) кобилиятларини ривожлантириш учун кулланилади.

Даст кутаришли тортишларда машгулотларда ми-нимал огирлик мусобака даст кутаришдаги натижага нисбатан тахминан 70%ни, максимал огирлик эса 120%ни ташкил этади.

Штанганинг турли хил вазни техника ва кучнинг ривожланишига хар хил таъсир килади. Даст кутариш техникасида такомиллашишга даст кутаришдаги энг катта натижага нисбатан 91-100% ва 101% ва ундан юкори огирлик билан даст кутаришда тортишларни куллаш оркали эришиш мумкин.

Даст кутаришли тортишлар мусобака даст кутаришда спорт натижасининг ошишига катта таъсир килади, бунда танани ёзувчи мушаклар-нинг куч имкониятлари ривожланади ва ушбу машкдаги техника такомиллашади. Даст кута-ришли тортишларда юклама хажми ва шиддати 2-жадвалда берилган.

2-жадвал

Тажриба гурухининг малакали огир атлетикачиларида тортишлар ва утириб-туришлардаги машгулот юкламалари (ШКС) хажмининг таксимланиши

ХДФТАЛАР

Параметрлар Тайёргарлик цикли Мусобака олди цикли

Х,афталар

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ДК тортишлар 48 48 48 48 48 48 48 48 40 40 40 40

ЕУт 50 50 50 50 45 45 40 40 40 40 40 40

ДК тортишлар + ЕУт 98 98 98 98 93 93 88 88 80 80 80 80

штангаларни кутариш сонида берилган. Тортишларни спортчилар хафтада деярли уч марта бажарадилар, бунда битта машгулотга даст кутаришли тортишлар, бошкасига силтаб кутаришли тортишлар киритилади. Тортишлар одатда машгулот уртасида ёки охирида, баъзи вактлар машгулот бошида (машгулот вазифаси-га караб) бажарилади. Даст кутаришли тортишларда ун икки хафталик цикл орасида 1-хафтадан 8-хафта-гача ва 9-хафтадан 12-хафтагача юкламалар хажми узгармайди. Мусобака олди циклида мусобакаларга 4 хафта колганда огир атлетикачилар штанга кутариш сонини аста-секин 8 та ШКСга камайтирадилар. Айтиб утилганидек, мутахассислар мусобака олди тайёргарлик боскичида юкламаларни диккат билан таксимлашни тавсия этадилар.

3-расм. Тажриба гурухининг малакали огир атлетикачиларида ун икки хафталик тайёргарлик циклидаги тортишларда юкла-ма хажми динамикаси

Мусобакаларга тайёргарлик куришнинг охирги туртта хафтасида огир атлетикачиларда юклама хажми бироз камайтирилади. Бирок айтиш жоизки,

умуман, ун икки хафталик циклда машгулот юкламаси хажми хафталар буйича етарлича вариантли тарзда таксимланган.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Хулоса. Огир атлетика спорт тури билан шугул-ланишнинг куп йиллик жараёнида спортчиларнинг асосий мусобака машклари ва ёрдам берувчи машклар элементларини узлаштириш билан бошланади. Ал-батта, бу жараён махсус машкларсиз кечмайди. Шуни инобатга олиб, хар бир шугулланувчиларнинг тана типлари ва уларнинг координацион харакатларни кабул килиш кобилиятига караб махсус машклар туркумларидан фойдаланилади.

Огир атлетикачилар томонидан бажариладиган мусобака машклари даст ва силтаб кутариш машкла-рини бажариш техникасининг педагогик асослари ёритилган. Машкларни бажариш коидалари асосида тайёргарлик, асосий ва якунловчи давр ва фазалари тугрисида тушунчалар берилган. Даст ва силтаб кутариш харакатининг биринчи усули кукракка кутариш хамда иккинчи усули кукракдан силтаб кутариш машкларини самалари бажаришда махсус машклар-нинг таъсири, уларнинг коидалари, шунингдек, машкларни илмий- назарий тавсифлари ёритилган.

Даст ва силтаб кутариш машкларини ургатишда фойдаланилаётган махсус машклар танлаш ва уларнинг бажариш кетма-кетлиги, кул ва оёкларнинг харакат тартиби очиб берилган. Даст кутариш харака-тини такомиллаштириш юзасидан тизза даражасидан, куйгичлардан даст кутариш турлари, силтаб кутариш учун эса устунлардан фойдаланиш услублари келти-рилган.

Огир атлетикачиларнинг куп йиллик тайёргарлик жараёнида мусобака ва ёрдам берувчи машкларни ургатиш ва такомиллаштиришда спортчиларнинг ёш хусусиятлари, малакаси, вазн тоифалари, мусобака-ларда иштирок этиш тактикаси илмий-педагогик тажрибалар асосида чукур урганилиб, спорт натижалар динамикаси усишининг асосий омили эканлиги амалиётда исботланган.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 9 мартдаги "Узбекистон спортчиларини 2020 йилда Токио шахрида (Япония) булиб утадиган XXXII ёзги Олимпия ва XVI Паралимпия уйинларига тайёрлаш т^рисида"™ ПК-2821-сонли карорлари

2. Арзикулов М.У. ОFир атлетикачиларнинг спорт такомиллашуви боскичидаги машрулот воситалари ва юкламалари хажмини оптимал-лаштириш. Диссертация. Чирчик 2019 й.

3. Баязитов К.Ф. Повышение спортивно педагогического мастерства в тяжелой атлетике. Т, 2011 г.

4. Дворкин Л.С. Тяжелая атлетика 2005 г.

5. Дворкин Л.С. Подготовка юного тяжелоатлета. - М 2006 г.

6. Дворкин Л.С. учеб, Тежелая атлетика, методика подготовки юнного тяжелоатлета. 2-изд., М.«Юрайт»-2017 г. - ст.-336.

7. Ким Д.Ф. Тяжелая атлетика. Программа и учебное пособие.

- Т.: Лидер пресс, 2007 г.- ст-141.

8. Маткаримов Р.М. ОFир атлетика назарияси ва услубияти,

- Т, 2015 й.

9. Иванов А.Т. Зависимость результата в толчке от силы мышц ног// Тяжелая атлетика: Ежегодник - 1974. М.: ФиС, 1974 г. - с.28-29.

10. Кодиров Э.И. БошланFич спорт тайёргарлиги боскичида ёш OFир атлетикачилар машрулотларининг хусусиятлари. Т, 2007 й.

11. Ходжаев А.З. Спорт педагогик махоратни ошириш ^ир атлетика) Т-2018 й.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.