CC BY
5ознакомить студентов с основными проблемами современной теплофизики, с теплофизическими процессами и подготовить студентов к научному исследованию, расчету проектов и выполнению индивидуальных работ.
Ключевые слова: теплопроводность, температурной поле, температурный градиент, коэффициент теплопроводности, метод плоской бикалориметр, метод коаксиальных цилиндров, конвекция, метод нагретой нити, теплоемкость, метод регулярного теплового режима, температура проворность.
STUDY OF THE SPECIAL COURSE NAMED BY THERMAL PHYSICS" IN CREDIT
SYSTEM OF TEACHING
Siyahakov S. M., Majidov H.
The importance, purposes, and contents of special course named by "Thermal physics" on basis of credit system of the teaching is reviewed in this article. The Purpose of this special course is to acquaint the student with the main problem of modern thermal physics, with thermal physics process and train of students to scientific study, calculation project and performing the individual work as well.
Key words: thermal conduction, warm-up field, warm-up gradient, factor of thermal conduction, method of flat bucalorimeter, method coaxial cylinder, convection, method to heated thread, thermal/heat capacity, method of the regular heat mode, temperature content.
Сведения об авторах: Сияхаков Сафарали Мирзоевич - старший преподаватель кафедры общей физики Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тел.:(+992)93-408-77-46.
Маджидов Хамид - профессор кафедры экспериментальный физики Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тел.: (+992) 918-24-61-05.
Information about authors: Siyahakov Safarali Mirzoevich - senior lecturer, Chair of General Physics, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (+992)93-408-77-46
Majidov Hamid - Professor of the Chair of Experimental Physics, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (+992) 918-24-61-05.
ШЕВАХ,ОИ НАВИНИ ЁДГИРЙ ДАР ТАЪЛИМУ ТАРБИЯТ
Махмуд Карими
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддина Айни
Ёдгирй вак;те мафхуми вок;еии худро пайдо мекунад, ки дар афрод тагйир эчод намояд, яъне тагйир дар нигариш, дар биниш, дар тафаккур ва дар тамомии рафтор ва аъмоли онхо. Ин навъ ёдгирй хангоме метавонад муассир вок;еъ шавад, ки бар асари тачриба ба даст ояд на бо такя бар махфузот ва маълумот, ки сирфан чанбаи зехнй дошта ва бо хеч тачрибае хамрох нест. Агар матолибе бидуни иртибот бо якдигар ва ба сурати ^исматхои бемаънй, сирфан ба манзури мувафак;ият дар имтихон ба фарогирон таъвил дода шавад, ки факдт хифз намоянд ва тутивор онро ба хотир оваранд, ёдгирй ба амри механикй, бехадаф ва хатто танбехкунанда мубаддал хохад шуд.
Ёдгирй бояд бар он бошад, ки инсонро бо тарик;и фикр кардан, тачриба намудан, истидлоли дуруст ба амал овардан ва бо масоили зиндагй ок;илона бархурд кардан ошно созад.
Возех аст, ки пояи махоратхои фикрй бояд дар солхои аввали зиндагии тахсилй поярезй шавад то дар замоне, ки хуввияти кудакон шакл мегирад инсонхои мутафаккир ва чустучугар бор оянд, на дар замоне ки шахсияти афрод ва бовархои онхо шакл
гиpифта ва собит гаpдидааст. Аз OFOЗи тахсилоти pасмй бояд истифода аз абзоpхои ёдгиpй, истидлол ва шиpкат даp мавкеъиятхои иктишофй мавpиди таваччух ^pOp гиpад, то ба тадpич хифз каpдан, иpоаи омухтанихои сиpфан зехнй ва мyнфаилона ва пас аз мyддати андаке фаpомyш каpдани он мансyх гаpдад.
Бpyнеp (1972) pавоншинос ва олими таълим ва таpбият баpои pавиши иктишофй чахоp баpтаpиятpо баpшyмоpидааст:
1. Ёдгиpии иктишофй тавоноии зехнии донишомyзонpо таквият мекунад;
2. Ангезаи даpyниpо афзоиш медихад;
3. Фанхои иктишофpо ба шогиpдон меомyзад;
4. Мучиби давоми бештаpи омухтахо мешавад. (6, с. 79)
Хддаф аз ёдгиpй иктишоф, халли масъала, хондан баpои чустучуи маъно ва истифода аз истидлол даp навиштан ва истидлол даp ёдигиpй мебошад ва натичаи чунин баpдоште ибоpат хохад буд аз:
1. Манобеъи ёдгиpй танаввyъ (дигаpгyнй) пайдо мекунад;
2. Муаллим ба чои тадpис pохнамой мекунад;
3. Робитаи иктидоpгаpоёнаи муаллим ва ёдгиpанда чои хyдpо ба pобитаи мутакобил ва тавъам бо эхтиpом ба дидгоххои фаpдй ва гypyхй медихад;
4. Даp бахсхои гypyхй тафаккypи халлок ва интикодй ташвик мешавад;
5. Ёдгиpй хадафманд ва лаззатбахш мешавад;
6. Ангезаи даpyнй чонишини ангезиши беpyнй мешавад ва....
Муаллим низ даp чунин фазое бо мушохидаи фаъолият ва пешpафти донишомузон ва саъю кушиши онхо даp ёдигиpй ба омузиш ва ёдгиpии мутакобил алокаманд мешавад ва чаpаёни ёддихй-ёдгиpй аз холати исто ва хастакунанда ба холати пуё ва pyшддиханда табдил мешавад.
Ба акидаи олими таълиму таpбияти амеpикой Ч,он Диюй: «таълиму таpбияти вокей аз интиколи сиpфи маълумот фаpотаp меpавад ва паpваpиши тамоюлоти табиии фаpогиp ба вижа тамоюл ба кашф каpданpо ташвик мекунад». Вай хамчунин таъкид мекунад, ки «тачpибиёти мадpаса бояд ба донишомуз кумак кунад, то ба чои касби иттилоот пажухиши мyассиp даp yмyppо ёд бигиpад». (2, с. 12)
Омузиш ба мачмуаи фаъолиятхое гуфта мешавад, ки маъмулан ба ёдгиpй мyнчаp мегаpдад. Муаллим pавиши ёдигиpо омузиш медихад на сиpфан мавзуи даpсиpо. Муваффакият даp амpи омузиш ба омилхое чун муаллим, васоили омузишй, ёдгиpанда ва таомули (иpтиботи мутакобил) онхо бо якдигаp маpбyт мешавад.(2, с. 13)
Arap донишомузон натавонанд ба тавpи мустакил аз ончи ёд гиpифтаанд даp хоpич аз келоси даpс истифода кунанд ва дониши хyдpо даp он замина гyстаpиш диханд танхо омухтаанд, ки аз китоби даpсй ва муаллим итоат кунанд, бахо бигиpанд ва сохиби диплом ё мадpаке шаванд, даp холе ки даp бисёpе аз мавpидхо ин мадpаки тахсилй иpтиботи чандоне бо андеша, илм, фаpханг, ахлок ва фаpхехтагй надошта ва фаpсангхо фосила доpад.
Жан Пиёже (1896-1980) pавоншинос ва олими таълиму таpбияти суисй хадафи аслии таълим ва таpбиятpо паpваpиши афpоди навоваpе медонад, ки метавонад фикp кунад, на афpоде, ки ба такpоpи он чи ба онхо гуфта мешавад иктифо намоянд. Яке аз хадафхои таълим ва таpбият паpваpиши тафаккypи интикодист, яъне афpоде ки ахли тахкик ва баppасй бошанд, на касоне, ки он чи ба онхо гуфта шуд ба содагй бипазиpанд ва кабул кунанд. (2, с. 23)
Бадехист агаp фаpогиpон даp замони иштиFOл ба тахсил даp мадpаса фикp каpданpо наёмузанд, чигуна метавонанд ба ёдгиpй идома диханд. Мо бояд байни вижагихои фаpдй ва фаъолиятхои омузишй хамохангй эчод кунем. Яке дигаp аз ахдоф ва вазифахои таълим ва таpбият омода каpдани донишомузон баpои пазиpyфтан ва даpки тахаввулоти илмии дунёи оянда мебошад. Хонавода низ даp омода каpдани афpод баpои вypyд ба чомеа накши мухимме даp ухда доpад. Зеpо зеpбинои ёдгиpй аз он чо шypyъ мешавад. Бодавомтаpин тачpибиёт даp хонавода шакл мегиpад ва омузишу паpваpиши инсон аз OFOЗи таваллуд ва хатто пеш аз он OFOЗ мегаpдад.
Шинохти дурусти тачрибиёти пеш аз мадраса ва шароити хонаводагй, ки донишомуз дар он зиндагй мекунад барои муаллимон амри зарурй ба хисоб меояд.
Бенямин Булум муътакид аст донишомуз ёдгирии хар мавзуро бо мачмуае аз вижагихои отифии он мавзуъ ба поён мерасонад. Муаллим бояд бидонад, ки хатто як хонавода мумкин аст, ду донишомузи комилан мутафовитро ба мадраса таъвил дихад.
Муаллимон бояд саъй кунанд, таклифхое таъин намоянд, ки арзишманд ва дарбаргирандаи расидан ба хадафхои воло ва рушддихандае бошад ва аз ин тарик донишомузонро дар дастёбй ба он ташвик ва ёрй кунанд ва аз эчоди мавкеиятхои ракобатомез ва мукоисай дар ёдгирй пархез намоянд. Онхо огох бошанд, ки вижагихои фард бо омилхои мутааддиде аз чумла вросат, фарханг, табакаи ичтимой, таъсироти хонаводагй ва мухите ки дар он зиндагй кардаанд робитаи наздике доранд. Шинохти тафовутхои фардй ва шароити тарбиятии х,ар як аз афрод кобили мукоиса бо дигарон намебошад.
Накши ёдгирй дар хамаи сахнахои зиндагй намоён аст. Ёдгирй на танхо дар омухтани хосси матолиби дарсй балки дар рушди хаячонй, таъомули ичтимой ва хатто рушди шахсият низ дахолат дорад. Масалан ёд мегирем аз чи чизе битарсем, чи чизеро дуст бидорем, чигуна муаддабона рафтор кунем, чигуна самимона рафтор кунем ва хатто чигуна ба фарзандонамон ва дигарон мехр биварзем.
Рафторгароёне (бихевиорист) аз кабили Ч,он Ватсун ва Скинер сарнавишти инсонро инъитофпазир (тагйирпазир) медонанд ва муътакиданд, ки дар рушд, ёдгирй накши аслиро ифо мекунад. Чунонки омузиши аввалия метавонад сарфи назар аз ончи кудак аз истеъдодхо, тамоюлот, алокахо, тавоноихо, нажод ва аждод ба ирс бурда уро ба хар навъ бузургсоле табдил кунад. Зеро ёдгирй тагйири нисбатан доимй дар рафтор аст, ки дар натичаи тамрин хосил мешавад.
Низомхои омузишй ва фаъолиятхои хоким бар он бо таваччух ба пешрафти чомеахо хамвора дастхуши тагйир ва тахаввул будааст ва тахаввули омузишй худ маълули тахаввули ичтимой ва тахаввули улум ва фановарист.
Дар дунёи печидаи имруз хеч кас бениёз аз таълим ва тарбият нест. Фаъолият дар мадраса ва дар амри омузиш, худ бахши азиме аз зиндагии инсонхо шудааст.
Муаллим бояд чигуна андешидан ва чигуна омухтанро ба шогирдон биёмузад. Агар мо равиши омухтанро ба онон ёд дихем онхо худ хоханд омухт. Вале мутаассифона баъзе аз муаллимон ёдгириро интиколи мафхумхои илмй аз фарде ба фарди дигар талаккй мекунанд ва зехнро монанди анбор ё махзани холй тасаввур мекунанд, ки бояд ба василаи муаллим пур шавад. Дар ин шева муаллим накши асосиро ифо мекунад ва шогирд мунфаил ва беирода мебошад. Бинобар ин тагйире дар y эчод намешавад. Бахусус дар тарзи тафаккур, одот, тамоюлот ва дигар аъмоли y.
Одатхои нописанд, тарзи тафаккури нодуруст ва гайримантикй, казоватхои бепоя, хашм ва тарси бечо, заъф ва тазалзули доим, камии рушди ичтимой ва ахлокй ва доро набудани рухи таовун ва хамкорй хосили чунин бардоште аз ёдгирист ва холо он ки ёдгирй фароянди дутарафа аст. Бархе аз муаллимон бар хилофи иддаохояшон хамвора бо равишхои колибии хос ва бо пушидани хакоик ва эчоди мухити сахти инзиботй ки мунчар ба хифз кардани матолиби дарсй мешавад амалан як навъ хукумати истибдодиро дар келос хоким месозанд ва чулуи хар гуна тафаккури солимро мегиранд. Онон намедонанд, ки хадаф аз фаъолиятхои омузишй дар мадраса хифз кардан ва омухтани матолибе нест, ки чандон иртиботе бо зиндагии шогирдон надорад, балки ончи бояд мехвари фаъолиятхои омузишй карор гирад ин аст, ки шогирдон биёмузанд чигуна фикр кунанд ва чигуна казоват намоянд то битавонанд дар бораи худ ва ояндаи чомеа тасмими муносиб ироа намоянд.
Брунер равоншинос ва олими таълиму тарбияти америкой муътакид аст, ки шогирдонро набояд дар баробари донистахо карор дод, балки бояд ононро бо масъала ру ба ру сохт то худ ба кашфи равобити миёни умур ва рохи халли онхо икдом кунанд. У мегуяд бояд шогирдро ба фаъолият водошт то ба муаллим ва китоб мутаккй набошад. Шогирд бояд аз ёдгирй ризоияти хотир пайдо кунад ва ба ин васила ангеза
даp y таквият шавад. Равиши иктишофиpо, ки y пешниход менамояд pавише аст, ки шогиp бояд худ ба усул ва кавоид дас^ам пайдо кунад. Мухим нест, ки y чи меомузад, балки мухим он аст, ки чигуна меомузад. Мадоpис бояд ба чои интикол ва анбоштани хакоики илмй ба зехни шогиpдон ба онон чигуна фи^ каpдан, чигуна ёд гиpифтан ва чигуна зиндагй каpданpо биёмузанд. (6, с. 89)
Aксаpи сохибназаpон баp ин акида хастанд, ки ёдгиpй таFЙиp даp pафтоp аст, аммо на хаp гуна таFЙиpе, балки таFЙиpе ки баp асаpи тачpиба хосил шуда бошад. Ба хамин чихат ёдгиpй мyнхасиp ба мадpаса нест, балки ин амp хамеша пайваста ва мyстамаp сypат мегиpад ва хосили он амалкаpди афpод аст, зеpо натичаи ёдгиpй амалкаpд аст ва худи ёдгиpй.
X,илгаpд ва Моpкyиз ду тан аз pавоншиносон, ёдгиpиpо ибоpат аз фаpоянди таFЙиpоти нисбатан пойдоp даp pафтоpи билкувваи (потенсиал) фаpд баp асаpи тачpиба таъpиф каpдаанд. (6, с. 14)
Ёдгиpй ба мафхуми чадиди он хосили талош, хаpакат, фаъолият ва мyшоpикати ёдгиpанда мебошад ва даp вокеъ кулли шахсияти фаpд даp тамоми абъоди он даp фаpоянди таъомул каpоp мегиpад ва таFЙиp пайдо мекунад. Тачpиба худ омили таомул миёни фаpд ва мухите аст, ки ypO фаpо гиpифтааст. Aмалкаpди афpод тачаллии таFЙиpоти ношй аз ёдгиpй даp колиби pафтоpхои ошкоpшyда ва кобили мушохида ё табдили pафтоpи билкувва ба pафтоpи билфеъл (амал) аст. Тазаккypи ин нукта низ лозим аст, ки бидонем, то инсон худ нахохад, ёдгиpй сypат намегиpад. Ба ибоpати дигаp то холати талаб, кашиш ва ниёз ба ёдгиpй даp ёдгиpанда ба вучуд наояд ёдгиpй ба вукуъ нахохад пайваст. Шояд эхсоси ниёз ва гаpоиш ба ёдгиpй аввалин ва мyхимтаpин шаpти ёдгиpй даp чаpаёни омузиш ва паpваpиш бошад ва ин мypаббиён хастанд, ки бояд заминасози чунин талаб ва ниёзе бошанд. Як донишманди амpикой ибоpати зебое даp ин pобита баён доштааст, ки таpчyмаи он ба ин ^pOp аст: ту метавонй аспеpо то лаби об бикашонй, аммо танхо катpае, ки ба даpyни шиками y меpавад, катpаест ки худаш хостааст ва инаст достони ёдгиpй.
Кеpшен Штайнеp (1854-1932) мypаббии бyзypги олмонй хадафи омузиш ва паpваpишpо дастёбй ба аpзишхои шахpвандй медонист. Вай муътакид буд, ки кудак баp асоси фаpоянде аз pyшди даpyнй бyзypг мешаванд ва он чи касб мекунад то замоне ки бо навъи фаъолияти шахсй чазб нашавад ба тавpи вокей чузъи вучудаш намешавад. Ба гуфтаи y агаp хадафи FOяи таълиму таpбиятpо ташкили шахсият бидонем бехтаpин созмони таpбиятй он хохад буд, ки фypсатхои лозимpо баpои pyшди шахсият фаpохам кунад. Бояд донист, ки шахсият танхо аз pохи амал pyшд мекунад. Таъкиди ^Œ^^^p баp амал сабаб шуд, ки ypO бyнёдгyзоpи «мадpасаи фаъолият» бидонанд. У мадpасаи хyдpо чойгохе баpои озодсозии энеpгияи халлоки билкувва медонист ва асли фаъолиятpо, ки нахустин асли y мебошад ба микёси васеъ даp мадоpиси давлатии Муних мyаppифй каpд. (1. с. 10)
Антон Смиёнович Макаpенко (1888-1939) олими таълиму таpбияти pyrä низ муътакиб буд, ки инсон аз таpики таъомул бо мухит ва бавижа баp асаpи rap паpваpда мешавад. Шукуфтагии фаpд вобаста ба вypyди y даp чомеа аст, ки назм ва инзибот даp он Xyкмфаpмо бошад ва бехтаpин навъи таp_биятpо истифода аз майл ба хифзи хайсияти ичтимой ва pyхи чамъии афpод медонист. У тахти таъсиpи Штайнеp rap ва ба вижа коpи тавлидкyнандаpо баpои pyшди шахсият мyассиp медонист ва аз чихати ин ки амалpо шаpти асосии ёдгиpй мешyмоpид ба афкоpи Ч,он Диюй наздик буд. Даp хаp хол y ёдгиpиpо pохе баpои вypyд ба чомеа медонист ва ба хамин сабаб «Рохи зиндагй» ва «Омухтани зиндагй», ки ду унвон аз китобхои уст даp хамин заминахо таълиф шудааст. (7, - с. 241)
Œ^^^p баpои таълим ва таpбият ва ёдгиpй ба pавишхои чомеапазиpии усулй коил буд. Аз чумла:
- асли фаъолият: ки акида дошт хаp чи кадаp кудак даp синни аввалия аз озодии бештаpе баpои фаъолият баpхypдоp бошад аз хисси истиклоли амали бештаpе бахpваp хохад шуд ва даp зиндагии оянда итминони бештаpе ба худ хохад дошт;
- асли камол: ки ба даpки аpзишхои хоким баp чомеа таъбиp менамуд;
- асли озодй: ки чун кудак майл ба кунчковй дорад бояд то хадди мумкин заминаи лозимро барои у фарохам намуд;
- асли фардият: ки мураббй бояд ба тафовутхои фардй таваччух дошта бошад;
- асли ичтимоъ: ки ёдгирй бояд бар он сабаб шавад то хама назар ва майли худро тобеи хайр ва салохи чомеа карор диханд;
- асли санадият: ки дар интихо таълим ва тарбият бояд аз тарики судури мадрак чойгохи илмии афродро мушаххас намояд.
Дар нихоят барои ин ки ёдгирй ба мафхуми вокеии он мавриди таваччух карор гирад бояд ба кавонини хоким бар он, ки иборат аз конунхои омодагй, асар, тамрин, мукаддамият, шиддат ва корбурд аст таваччух намуд ва монеъахои ёдгириро, ки озурдагй, касалкунандагй, печидагй ва сойири монеъахое, ки бар сари рохи он аст аз миён бурд ва шароити муассир бар ёдгириро, ки шомили ангеза, доштани васоил ва манобеи муносиб, тасаввури равшан аз дониш ва махоратхои мавриди ниёз барои вуруд ба чомеа ва низ доштани фурсати кофй барои тамрин ва огохй аз мизони пешрафтро хамвора мавриди таваччух карор дод. (1. - с. 10)
Бо таваччух ба сармоягузории зиёде, ки дар чихати чомеапазирии афрод дар хар кишваре ба амал меояд, бояд ба бахрагирй аз усул ва равишхои илмй ва тачрибашуда заминаи рушд ва камоли инсонхоро барои ёдгирии ончи барои зиндагии шахрвандй лозим аст фарохам намуд ва аз тарики он шароити матбули таомули донишомуз ва муаллим, ёдгириро ба унвони як фароянди дучониба мавриди баррасй карор дод ва бар шукуфо кардани тавонмандихои билкувваи донишомузон барои таквияти тафаккури халлок ва мантикй кушиши лозимро ба амал овард.
Пайнавишт:
1. Сафавй Амонуллох, Куллиёти равишхо ва фунуни тадрис. - Техрон, Нашри Х,отиф, 1380 х.ш. (2001), 179с.
2. Кадивар Парвин, Равоншиносии тарбиятй. - Техрон, Интишороти Самт, 1387 х.ш. (2008), 299с.
3. Х,улфиш Гурдон, Фили Ч Смит. Тафаккури мантикй, Тарчумаи Алии Шариатмадорй. - Техрон, Интишороти Самт, 1389 х.ш. (2010), 273с.
4. Наввобинажод Шукух. Рохнамой ва мушовараи гурухй. - Техрон, Интишороти Самт, 1389 х.ш. (2010), 124с.
5. Брус Чойс, Имели Колхун Х,опкинз. Улгухои ёдгирй, Тарчумаи Махмуди Мехрмухаммадй, Лутфалй Обидй. - Техрон, Интишороти Самт, 1389 х.ш. (2010), 374с.
6. Шаъбонй Хдсан, Махоратхои омузишй ва парваришй, Ч.1. - Техрон, Интишороти Самт, 1389 х.ш. (2010), 379с.
7. Кордон Алимухаммад, Сайри орои тарбиятй дар Еарб. - Техрон, Интишороти Самт, 1981 х.ш. (2002), 296с.
НОВЫЕ МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ В ПРОЦЕССЕ ВОСПИТАНИЯ И ОБРАЗОВАНИЯ
Махмуд Карими
В современной педагогике обучение не ограничивается только накоплением знаний и информаций. Обучение рассматривается как процесс освоения и творения новых знаний на основе практической деятельности и опыта обучающихся. В данной статье автор рассматривает место и роль новых методов обучения в процессе воспитания и образования. Автор особо подчеркивает, что обучение является двусторонним процессом взаимосвязи между преподавателем и учащихся. Ключевые слова: метод, взаимосвязь, обучения, знание, опыт.
NEW METHODS OF LEARNING IN THE PROCESS OF EDUCATION
Mahmoud Karimi
In modern pedagogics learning is not limited only to the accumulation of knowledge and information. Learning is considered as a process of mastering and creation of new knowledge on the basis of practical activities and experience of the learners. In this article the author examines place and role of new methods of learning in the process of education. The author especially emphasizes that learning is a double-sided process of interrelation between the teacher and students.
Key words: method, interrelation, learning, knowledge, experience.
Сведения об авторе: Махмуд Карими - аспирант кафедры педагогики Таджикского государственного педагогического университета им. Садриддина Айни, Тел: (+992) 93 4643336, e-mail: mahmod.karimi@hotmailo.com
Information about the author: Mahmoud Karimi - PhD student of Pegadogy Chair in Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel: (+992) 93 4643336, e-mail: mahmod.karimi@hotmailo.com
МУТАФАККИРОНИ ФОРСУ'ТО^ИК ДАР БОРАИ ТАРБИЯИ АРЗИШ^ОИ
МАЪНАВЙ-АХЛОЦИИ НАСЛИ НАВРАС
Гулмадов Ф.
Хадамоти давлатии назорат дар соуаи маориф
Имруз раванди чахонишавй, ки тамоми чахон, аз чумла Точикистону дигар давлатхои пасошуравиро низ фаро гирифтааст, майли пурзури ба асли хеш баргаштану эхёи маънавии ин давлатхо ва ру овардан ба акидахои мутафаккирони гузашта бо назардошти талаботи вокеии замони нав истифода бурдани онхо мушохида карда мешавад, ки ин метавонад барои сохтмони чамъияти нав ва тарбияи насли чавони комилу хаматарафа инкишофёфта заминаи устувор гузорад. Барои Точикистон дар ин чода омузиш ва истифода бурдан аз дурдонахои фарханги пургановати форсу точик метавонад накши мухим бозад, чунки дар давраи таърихии бисёрсола дар он чунин мактабхои бузурги илмй ба вучуд омадаанд, ки ахамияти таърихй доранд.
Омузиш ва истифода бурдан аз дурдонахои фарханги пургановати форсу точик дар тарбияи насли наврас накши мухим мебозанд. Таърихи кадима дошта, дар хар як давраи таърихй мазмуну мундаричаи он такмил меёфт. Максади тарбия дар хар як давру замон ин баланд бардоштани сатхи маънавиёти халку миллат ва ба хаёти мустакилона тайёр намудани насли наврас ба хисоб меравад. Дар давраи аввали пайдоиши чамъияти инсонй одамон асосан барои зинда мондан кушиш менамуданд ва баъдан олами ихотакарда ва ходисахои табиатро аз худ менамуданд, ба кувваи табиат истодагарй намуда, барои давом додани зиндагй маводи хурока тайёр менамуданд. Одамони обшинаи ибтидой охиста-охиста зарурияти аз худ намудани косибй ва хочагидориро дарк менамуданд.
Бояд кайд кард, ки дар тули асрхо дар баробари кимати бебахо доштани асархои мутафаккирони форсу точик, инчунин урфу одат ва анъанахои таърихии халк точик низ дар тарбияи насли наврас хизмати босазо кардаанд. Точикон, ки яке аз халкхои кадими дунё ба хисоб мераванд, дар тули асрхо урфу одат ва анъанахои таърихии хешро натанхо аз даст додаанд, балки онхоро то ба имруз нигох дошта, арчгузорй менамоянд. Аз ин чост, ки хар халку миллат махз тавассути суннат ва анъаноти хеш дар чодаи тамаддуни башарй бозшинохта мешавад. Барои рушду камоли чавонон, хоса мактаббачагон, суннат ва анъанахои неки мардумй, хамчун воситаи тавонои хизмати босазое карда метавонанд. Бинобар ин, дар алокамандии зич истифода бурдан аз
