CC BY
26India, heading toward the United States and Pakistan, has shaped bipolar space in South Asia, and other countries in the area have been or are not willing to approach either of these two poles.
With regard to past developments and incidents, including the bin Laden's death in Pakistan, the country's lack of integrity in the fight against terrorism, the use of extremist and Islamist groups such as the Taliban, the Haqqani Network and the rest of the terrorist groups, to The title of Pakistan's foreign policy tool and the proximity of US-India relations add to the blurring of Pakistan-US relations. On the other hand, the expansion of US-Indian nuclear and security cooperation and the encouragement of India to play a more active role in the affairs of the region and the impact of these developments on the relations of the rest of the region, the question arises is that the future balance ofpower in the relations between the two countries of India and Which route will Pakistan take? Given the prevailing crisis in India-Pakistan relations in the region, each of these two countries is trying to create a balance of power against each other, so that by creating unions and coalitions with countries outside the region, it is in the interest of the balance ofpower Change themselves.
Keywords: Pakistan, India, balance of power, South Asia, conflict, crisis, Kashmir, region.
Сведение об авторе:
Мухаммадизода М.Т. - начальник отдела криминалистического эксперта Министерства внутренних дел Республики Таджикистан, генерал-майор милиции.
About the author:
Muhammadizoda М.Т. -the Head of the Department of criminalist expert of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Tajikistan, the major -general of militia.
НОМ ВА ЛАЦАБХРИ СУЛОЛАИ ШО^ОНИ «КАРЛУГ» дар САРЧАШМАХРИ ТАЪРИХИ
ОдинаевН.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Таърих илмест аз хаёт ва фаъолияти хар як давлату кабилахои он хабар медихад. Аз он чумла давлати Карлугхо (яъне машхур ба Давлати Карахонй) ва шохони он дар сарзамини Осиёи Миёна аз чумла Туркистону Мовароуннахр дар таърихи асри IX ва аввали асри XIII, яъне байни солхои 840 ва 1212 хукмронй намудаанд. Муаллифи «Таърихи Масъудй» Хоча Абулфазл Мухаммад ибни Х,усайни Байхакй, ки баъдхо китобаш бо номи «Таърихи Байхдкд» шухрат ёфт, дар бораи карлугхо ва насаби шохони онхо ин матлабро менависад: «Карахониён, Илакхониён (Элакхониён) ё Оли Афросиёб силсилаи турконе (карлугхое) хастанд, ки муддати тулонй бар Мовароуннахру Туркистони Шаркд хукумат кардаанд».[1, с.111]
Яке аз таърихнависони муосир Карим Шониёзов дар китоби машхураш Давлати Карлуг ва Карлугхо чунин овардааст: "Аввалин шохи Карлуг (яъне машхур ба Давлати Карахонй) Билгакул Кодирхон солхои 840-893 хукмронй намуда ва асосгузори давлати Карахонй мебошад. Ба гуфтаи К.Шониёзов, Давлати Карахонй бояд Давлати Карлугхо ва сулолаи Кодирихо ном мегирифт. Баъд аз вафоти Билгакул Кодирхон писараш Базир Арслонхон солхои 893-920 ва писари дигараш Угидчак Кодирхон тахминан солхои 893-940 хаёт ба сар бурдаанд. Яке аз машхуртарин шохони карлуги Давлати Карахонй Сотук Бугрохон мебошад, ки аз синни 12-солагй аз домуллохои мусалмон таълимоти динй гирифта, то синни 25-солагй бо коидахои шариат шинос шуда, Куръони Каримро аз бар мекунад ва номи мусалмонии худро Абдукарим мегузорад. Зиндагии ин шахсияти бузург байни солхои 905958 буда, соли 930 дар синни 25-солагй хокимиятро ба даст дароварда, то соли 955 ё 958 Давлати Карахониро сардорй намудааст".[2, с.56-58.]
Таърихнигори шинохтаи точик академик Бобочон Еафуров дар китоби машхури худ бо номи "Точикон" дар бораи карлугхои Карахонй ва подшохони он чунин баён мекунад: "Зохиран хастии асосии давлати Карахониёнро лакабхои туркии Ягмо ва Чигилй ташкил мекарданд, ки дар ному лакабхои давраи зухури карахонй бештар дучор меоянд. Аввалхо лакаби аз хама олй Арслонхон "Арслон"-шер-нишони кабилавии Чигилй ва Бугрохон "Бугро"-шутур-нишони ягмо хисоб мешуд. Баъдхо ин кабила ба ду кисм таксим шуд "Алиён" ва "Хдсаниён" хануз дар охири асри X нуфуз ва иктидори зиёде пайдо намуда, мулкхои калонеро сохибй мекарданд".[3, ч.1 с.540.]
Академик Бобочон Еафуров дар бораи подшохони дигари карлугхо, яъне Карахониён чунин ёдрас кардааст: "Тадричан хонадони Хдсаниён чунин иктидор пайдо кард, ки пас аз вафоти писарони Алй унвони ифтихорй ва лакабхои олии сардории сулола ба онхо насиб
гapдид. Aз cоди 1026 capдоpи Kдpaxониëн Юcyфи Kaдapxон (Kодиpxон) 6уд ва дap муношбатх,ои дипдоматй бо дигap давдатхо низ y бо хдмин cифaт бapомaд мекapд. nac аз мapги y (cоди 1032) пиcapaш Судаймон дакаби Apcдонxонpо гиpифтa, ба capи хокимият омад ва capдоpи Kapaxониëн гapдид. Мapкaзи амдоки xycycии y ша^хои Бaлacогyн ва Kошгap буданд. Бapодapи y Мухдммад бо номи Тугонко^ ки дакаби ахдмиятан дувум ба шyмоp меpaфт, докимияти xyдpо дap №фичоб ва Tapоз бapкapоp намуд". "Ибpоxим Tомгaчxон ду пиcap Шaмcyдмyдк ва Tyгонxон ва нaбеpaгонaш Хизpxонy Ax,мaдxон буданд ва raëcara Tомгaчxонpо давом доданд. Ва дш^и аз шох,они Kapaxонй Мухдммади Сонии Apcдонxон тaкpибaн 30-cод xyкмpони намудааст".[4, ч.1 c.544-545.]
Биcëpтap аз capчaшмax,ои apaбию фоpcй дap боpaи шох,они кapдyг маъдумоти зиëд пайдо кapдaн мумкин acт. Яке аз онх,о гохиби китоби Aл-комид фит-тaъpиx, ки мaнcyб ба Иззуддин Aлй ибни Мухдммад ибни Acиp, шли тавалдудаш 1160 медодй мутобик ба 555 x,ичpй вафот 1233 медодй мутобик ба 630 x,ичpй yмp ба cap бypдa, шох,они Kapлyгpо чунин бaëн кapдaacт: '^ap шли 994 медодй мутобик ба 383 x,ичpй Шахобуддавда Xqpyн ибни Сулаймони Эдaкxон бишноxтa, ба БyFpоxон 6^p Бyxоpо чиpa гашт. Сapзaмини ^ошFap ва БaлоcоFyн то мapзи Чин (Хитой) зеpи фapмони У буд".[5, ч.12 c.5337.]
Ва дигapи аз шох,они Kapдyгx,оpо дap китоби Aл-комил фит-тaъpиx Иззуддин Aлй ибни Мухдммад ибни Acиp чунин менигоpaд: "Шaмcyлмyлк Hacp ибни Ибpоx,им ибни Taмгочxон бyдaacт. Пaдapи Шaмcyдмyдк Taфгочxон Ибpоx,им ибни Нacpи Эдaкxон подшохд Kapaxонии Сaмapкaндy Фapгонa буда, хднуз дap дaвpони зиндагияш ин мaмдaкaтpо ба пиcapaш Шaмcyдмyдк дод. Пиcapи дигapи Taфгaчxон Tyгонxон буд. Худ Taфгaчxон ë Taмгaчxон низ ме^яд, ба шли 460 мутобик ба шли 1068 медодй вафот кapд. Шaмcyдмyдк дap давдати xyд якчанд ^cp бино кapдa буд, аз чумда Работи Малик дap Xap^affl4, Работи Окутал дap байни pоx,и Сaмapкaндy Хучанд, кacpи Шaмcобод дap наздикии Бyxоpо ва бинои Манили чомеъи нави Бyxоpо".[ 6, ч.9 c.300-302.]
Мyappиxи дигap Aбyбaкp Мухдммад ибни Ч,aъфapи Нapшaxй низ дap боpaи шох,они кapдyг дap китобаш "Taъpиxи Бyxоpq" чунин овapдaacт: "Ва ба pyзгоpи Apcдонxон Мухдммад ибни Судаймон бо фapмони У пyлеpо аз xишти пyxтa cоxтaнд ба FOят мушкам ва мacчиди чомеъ бино кapдaнд аз xодиcи моли xyд. Ба чониби Иcкaчкaт paботе фapмyд cоxтaнд ба чих,ати Fapибон. Ва ин де^о кандизе бyзypг acт ва аз бyзypгй бap ша^ мукобила тавон кapдaн. Ва Apcлонxон Мухдммад ибни Судаймон ба pyзгоpи xеш Бойкaндpо имоpaт фapмyд. Ва мapдyмон дap вай гиpд омаданд ва имоpaтx,ои нек кapдaнд. Хокон xештaнpо capое фapмyд бо такаллуфи азим".[7, c.42-47.]
Сохдби китоби "Зaйн-yл-axбоp"-и Aбycaъид Лбдyдx,aй ибни Завдок ибни Ма^муди Гapдезй дap боpaи баъзе шох,они Kapaxонй, ки мaшxyp ба Эдaкxонй acт, дap бapои caфapx,ои ин шох,и Kapдyг, яъне Элагаонхо чунин нaвиcтaacт: "Эдaкxон ба Сaмapкaнд омад, ба назди Кухдк (мypод аз он Кух,ак дap кaноpи Сaмapкaнд) аз ин гуфтахо маъдум мешавад, ки Эдaкxон ба Сaмapкaнд caфap кapдa буд". Дap боpaи caфapи дигapи шодони Kapлyг ба Бyxоpоpо Гapдези зикp мекунад: "Лбyмycо Xqpyн ибни Эдaкxон (яке аз шох,онй ^apaxонй-Эдaкxонй) аст. Ва чун Эдaкxон ба №фичоб омад, Лбyaлй cyйи Эдaкxон нома навишт ва ба y майл кapд. Эдaкxон ба Бyxоpо омад ва ба Ч^йи Муджн фypyд омад aндap caнaи 382 x,ичpй буд. Дap acд ин пешвоëни кapдyг дap Typкиcтон ху^^они мекapдaнд".[8, c.201-208.]
Taъpиxи Яминй, ки ба калами Aбyнacp Мухдммад ибни Aбдyчaббоpи Утбй дap acpи XI бо забони apaбй навишта шyдaacт ва дap боpaи шох,они Kapдyги Эдагаонй мaшxyp ба Давдати Kapaxонй дap acpx,ои X-XI Нacpи Эдaкxон ва бapодapaш Tyгонxон ху^^они мекapдaнд, баъзе аз маълумотх,ои онx,оpо зикp намудааст. Aз чумда Вафоти y (яъне Эла^ои) дap cоди 403 x,ичpй мутобик ба 1012 медодй буд ва бapодapи y TyFOнxон бap мудки Мовapоyннax;p мycтaвдй шуд.[9, c.250-251.]
Xyдоca ин ки, шох,они Давдати Kapaxонй, яъне кapдyгx,о аз шли 840 то 1212 давом дода, шyмоpaи шох,они онx,оpо ба 46 нaфap меpacонaнд. Шох,они мaзкyp бо номх,ои Kapa, Хокон, Бyгpо, Apcro^ Tегин ва Судтон номгyзоpи мешудаанд. Ва оxиpин пешвои cyдодaи Kapлyгx,о бо номи Уcмон Удуг Судтон мебошад. Ба гуфтаи К. Шондазов: "Баъд аз таназзуди давдати Kapaxониx,о дap баъзе минтакахо, чунончи дap шимоди дapëи Идй, дap Узганд ^ap водии Фapгонa), дap Aфгониcтон, дap шимодй Х,индустон дaвдaтдоpии xypди кapдyгx,о нигох, дошта мешуд".[10, c.148.]
АДАБИЁТ
|1.Лбудфазди Вайдакй. Taъpиxи Вайдакд. Душанбе, 2014-С.111.
2.Кapим Шониëзов. Давдати Kapnyr ва KapnyE^. Taшкент,1999. тapчyмaи точики Kapaxон Typcyн.
Душанбе, 2016 - С.56-58.
3.Бобочон Еафуров. "Точикон". Мухаррири масъул А. Мухторов. Душанбе, 1998 - 540 с.
4.Бобочон Еафуров. "Точикон". мухаррири масъул А. Мухторов. Душанбе, 1998 - С.544-545.
5.Иззуддин Алй ибни Мухаммад ибни Асир. Ал-Комил фит-Таърих. Техрон, 1370 хичрй шамсй.4,.12- 5337 с.
6.Иззудцин Алй ибни Мухаммад ибни Асир. Ал-Комил фит-Таърих. Берут, 1979. Ч..9-С.300-302.
7.Абубакр Мухаммад ибни Ч,аъфари Наршахй. Таърихи Бухоро Душанбе, 2012 - С.42-47.
8.Абусаъид Абдулхай Гардези, Зайн-ул-ахбор. Душанбе, 2014 - С.201-208.
9.Абунаср Мухаммад ибни Абдучаббори Утбй, Таърихи Яминй Хучанд, 2013-С.250-251.
10.Карим Шониёзов. Давлати Карлуг ва Карлугхо. Ташкент, 1999. Тарчумаи точики Карахон Турсун. Душанбе, 2016 - 148 с.
ИМЕНА И ПРОЗВИЩЕ ДИНАСТИИ ЦАРЕЙ «КАРЛУКОВ» В ИСТОРИЧЕСКИХ
ИСТОЧНЫКАХ
В середине века между 840-1212 годах правила царство Карлуков и стал знаменит, как господство Караханидов. Правители этих племен называли по кличкам например Арслан-лев и Бугра-верблюд. Первым правителем Караханитских карлуков был Билгакул Кадирхан, который правил в 840-893 годов после него государством правили его наследники. Также в книгах Абулфазли Байхакй "История Байхакй" и Бободжон Гафурова "Таджики" была написана о первых царех племени Караханидов.
THE NAMES AND THE NICKNAME OF THE DYNASTY OF KINGS "KARLUK" IN
THE HISTORICAL ISTOCHNIKAH
In the middle of the century between 840-1212 ruled the kingdom of Karluk and became famous as the rule of the karakhanids. The rulers of these tribes were called by nicknames such as Arslan-lion and Bugra-camel. The first ruler Karakhanit Karluks was Belgacom Kadirhan, which ruled in 840-893 years after the state was ruled by his successors. In the books of Abulfazli Balami "History of Baihaqi" and Bobojon Ghafurov "Tajiks" were written about the first tribe of the kara-khanids. Arab-persian historians of the IX-XII centuries such as Ibn Asir and Gardezi wrote about the leaders of karluks.
Сведение об авторе:
Одинаев Наим Абдулхафизович - соискатель кафедрой истории таджикского народа Таджикского государственного педагогического университета им.САйни, тел: (+992)900951901 About the author:
Odinaev Nam Abdulhafizovich - researcher in the Department of History of the Tajik people of the Tajik state pedagogical University named after Sadriddin Aini. Phone: (+992)900951901
НАЗАРЕ БА ТАЪРИХИ САНОАТИ ДАСТИИ ТОИЩИЛОБИИ ХАЛЦИ ТОЧДК
Рохатов F.
Донишгуои давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айнй
Рохатова Н.
Муассисаи таусилоти миёнаи умумии №25
Точикон дар сарзамини Осиёи Миёна ягона халки ориённажод буда аз кадимулайём дар ин чо сукунат доштанд. Онхо аввалин шуда на ин ки ба кишоварзию чорводори, балки ба равнаку ривочи саноати дасти низ шугли махусус доштанд. Ин масъала кайхо боз диккати олимону тадкикотчиёнро ба худ чалб намудааст ва онхо оиди ин фикру андешахои зиёди худро баён намудаанд.
Бузургтарин сахмгузори таърихи халки точик алома Б. Е. Еафуров дар бунёди таърихи халки точик сахми босазое гузошта тамоми сохахои таърихиро хал намуда пешкаши хонандагон гардонидааст. Ин шахси бузург на ин ки таърихи сохти сиёсй, иктисодй, фархангию маданият, балки дар сохаи хунархои дастии халки точик низ хизмати босазое намудааст.
Ахолии Осиёи Миёна аз кадим баробари зироатчигй, чорводорй ва тичорат ба сохахои дигар низ машгул буданд. Масалан; академик Семёнов А.А. кайд мекунад, ки «... ахолии дехоти ин сарзамин ба касбу хунари гуногун машгул буда ба дарачаи кофи ривоч ёфта буд, вале дарачаи тараккиёт ва такомули касбу хунари шахрхо баландтар буд» [1, с.3]. Баъзан сайёхон аксар вакт савияи инкишофи истехсолоти хунармандиро танкид низ мекарданд, зеро онхо ин рафти тараккиётро аз руи тараккиёти саноатии рус ё аврупои гарби бахо медоданд.
