Научная статья на тему 'НОАЛКОГОЛ ЁҒЛИ ЖИГАР КАСАЛЛИГИ ВА УНИНГ ЮРАК-ҚОН ТОМИР ХАВФИ БИЛАН ЎЗАРО АЪЛОҚАСИНИ БАХОЛАШ'

НОАЛКОГОЛ ЁҒЛИ ЖИГАР КАСАЛЛИГИ ВА УНИНГ ЮРАК-ҚОН ТОМИР ХАВФИ БИЛАН ЎЗАРО АЪЛОҚАСИНИ БАХОЛАШ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
55
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АБДОМИНАЛ СЕМИЗЛИК / ГАММА-ГЛУТАМИЛТРАНСПЕПТИДАЗА / ИНСУЛИНОРЕЗИСТЕНТЛИК / МЕТАБОЛИК СИНДРОМ / НОАЛКОГОЛ ЁғЛИ ЖИГАР КАСАЛЛИГИ / НОАЛКОГОЛ СТЕАТОГЕПАТИТ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Усманова У. И., Козимжонов А. А., Мусашайхова Ш. М.

Ноалкогол ёғли жигар касаллиги (НАЁЖК) дунёда сурункали жигар касаллигининг жуда кенг тарқалган сабаби хисобланади. НАЁЖКга эга бўлган беморларнинг катта қисми кардиоваскуляр касалликнинг асосий хавф омили бўлган метаболик синдромга эга. НАЁЖК бўлган беморларни даволашда соғлиқни сақлаш ходимлари ушбу кардиоваскуляр хавфни аниқлаши ва эрта тажовузкор хавф омилларини ўзгартиришлари керак.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Усманова У. И., Козимжонов А. А., Мусашайхова Ш. М.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

NON-ALCOHOLIC FATTY LIVER DISEASE AND ITS INTERRELATION IN THE DEVELOPMENT OF CARDIOVASCULAR DISEASES

Non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is the most common cause of chronic liver disease in the world. The vast majority of patients with NAFLD suffer from metabolic syndrome, which is a major risk factor for cardiovascular disease. When treating patients with NAFLD, healthcare providers need to identify these cardiovascular risks and change risk factors for early aggression.

Текст научной работы на тему «НОАЛКОГОЛ ЁҒЛИ ЖИГАР КАСАЛЛИГИ ВА УНИНГ ЮРАК-ҚОН ТОМИР ХАВФИ БИЛАН ЎЗАРО АЪЛОҚАСИНИ БАХОЛАШ»

УДК: 616.36-003.826

Усманова У.И.

Козимжонов А.А.

Мусашайхова Ш.М f Андижон Давлат тиббиёт институты

НОАЛКОГОЛ ЁГЛИ ЖИГАР КАСАЛЛИГИ ВА УНИНГ ЮРАК-ЦОН ТОМИР ХАВФИ БИЛАН УЗАРО АЪЛОЦАСИНИ БАХОЛАШ

Аннотация: Ноалкогол ёгли жигар касаллиги (НАЁЖК) дунёда сурункали жигар касаллигининг жуда кенг тарцалган сабаби хисобланади. НАЁЖКга эга булган беморларнинг катта цисми кардиоваскуляр касалликнинг асосий хавф омили булган метаболик синдромга эга. НАЁЖК булган беморларни даволашда соглицни сацлаш ходимлари ушбу кардиоваскуляр хавфни аницлаши ва эрта тажовузкор хавф омилларини узгартиришлари керак.

Калит сузлар: абдоминал семизлик,

гаммаглутамилтранспептидаза, инсулинорезистентлик, метаболик синдром, ноалкогол ёгли жигар касаллиги, ноалкогол стеатогепатит.

Usmanova U.I.

Kozimjonov A.A.

Musashayxova Sh.M Andijan State medical institute

NON-ALCOHOLIC FATTY LIVER DISEASE AND ITS INTERRELATION IN THE DEVELOPMENT OF CARDIOVASCULAR

DISEASES

Annotation: Non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is the most common cause of chronic liver disease in the world. The vast majority of patients with NAFLD suffer from metabolic syndrome, which is a major risk factor for cardiovascular disease. When treating patients with NAFLD, healthcare providers need to identify these cardiovascular risks and change risk factors for early aggression.

Key words: abdominal obesity, gamma-glutamyl transpeptidase, insulin resistance, metabolic syndrome, non-alcoholic fatty liver disease, nonalcoholic steatohepatitis.

Муаммонинг долзарблиги: Ноалкогол ёгли жигар касаллиги (НАЕЖК) дунёда сурункали жигар касаллигининг жуда кенг таркалган сабаби хисобланади. НАЕЖКга эга булган беморларнинг катта кисми кардиоваскуляр касалликнинг асосий хавф омили булган метаболик

синдромга эга. НАЕЖК ва юрак-кон томир касалликлари уртасида мустахкам аълокалар узок вактдан бери мухокама килинган ва якинда утказилган тадкикотлар кардиоваскуляр касаллик ушбу беморлар популяциясида улимнинг ягона энг мухим сабаби эканлигини тасдиклади.

Максад: Семизлик аникланган шахсларда НАЕЖКни таркалишини ва уни кардиомет&болик хавф омиллари билан узаро богликлигини урганиш.

Материаллар ва тадкикот усуллари.

Биринчи боскичда семизлик ва МС касаллиги булган беморларда НАЕЖК тузилишини ва жигар фиброзининг огирлигини урганиш учун АДТО клиникаси 4-терапия булимига мурожат килган 80 кишида урганилди. Суралганларнинг ёши 31 ёшдан 75 ёшгача (уртача 56.2±1.31 ёш). Эркаклар сони 46 беморни (57.5%) ва 34 аёлни (42.5%) ташкил этди.

Шундан сунг беморларнинг 2 гурухи тузилди:

I гурух - Абдоминал семизлиги булган НАЖБП

аникланмаган беморлар (п = 26)

II гурух - Абдоминал семизлик ва НАЖБП билан касалланган беморлар (п = 54)

Гурухлар шакллангандан сунг, семизлик, метаболик синдром ва НАЖБП билан огриган беморларда жигар шикастланишининг частотаси ва тузилиши бахоланди.

Текшириш учун олинган беморлар антропометрик маълумотлари олинди. Буй ва тана огирлиги асосида ТМИ аникланди. ТМИ аникланганда аксарият кисмини Семизлик II даражани ташкил этди(52.5%), I даражадаги семизлик- 27.5% III даражадаги семизлик эса 21.25% ни ташкил этди.

Кейинги боскичдаги текширувимиз шу беморлар орасида юрак кон томир хавф омилларини аниклашдан иборат. Текширув учун олинган беморларнинг текширув натижаларига кура юрак-кон томир хасталиклари хавф омиллари жуда куп эканлиги аникланди. Ушбу омиллар ичидан асосийлари яъни илмий иш учун зарур булганларини ажратиб олдик ва тахлил килдик. Улар куйидагилар:

1. Гиперхолестеринемия. Текширув учун олинган 80нафар беморлардан 20 нафарида холестерин микдорига анализлар олинган. Унинг натижаларидан аён буладики семизлиги ва метаболик синдромга эга булган НАЕЖКли беморларнинг карийб 90%ида гиперхолестеринемия мавжуд

2. Дислипидемия. Гипертриглисеридемия ва кондаги триглицерид бирикмаларининг купайиши Юкоридаги гапларнинг давоми сифатида юкоридаги натижалар липид спектри анализларида хам уз тасдигини топмокда.

3. Систолик ва диастолик кон босимининг кутарилиши (140/90 мм.сим.уст дан катта). Беморларда кон босими натижалари олинган ва унга кура АГ I даража 9 та беморда (11.25%), АГ II даража 14 та беморда

(17.5%), АГ III даража 21 та беморда (26.25%) , булса 36 та (45%) беморларда артериал босим нормада эканлиги аникланди. Ушбу натижалар хам Ю^Т хавф омилларининг юкори эканлигини курсатмокда.

4. Семизлик. Текширув учун олинган барча беморларимизда ортикча тана вазнини хисобга олган холда барча беморларда (100%) ушбу хавф омили борлигини билиш кийин эмас.

5. Функционал метаболик касалликлар. Бунга организмнинг глюкоза толерантликнинг бузилиши (конда глюкоза даражаси кутарилиши) киради. Текширувлар натижасида семилик ва НАЕЖК булган беморларнинг 20 нафар (37%)беморда нахорги глюкоза микдори 5.6-6.1 ииоль/л гача,23 та ( 42.6%) беморда ГТТ 7.8-11.1 ммоль/л эканлиги ва 26 та ( 48.1%) беморда гликирланган гемоглабин 5-6 ммоль/л эканлигини куришимиз мумкин.

Хулосалар.

1. НАЕЖК семизлиги булган беморларнинг хар 3 тасидан 2 тасида (77.7%) учрайди. Куп кисмини НАЕЖК билан ассоцирланган кардиометаболик хасталиклари булган беморлар ташкил этади : гипертриглицеридемия (65.6%), артериал гипертензия (65.6%), кандли диабет (42.6%), глюкозага толерантликнинг бузилиши (92.5%)

2. Семизликнинг ортиши ва унга боглик равишда дислипидемия билан биргаликда НАЕЖК билан хасталанинг даражаси ортиб боради. Бу эса биргаликда ушбу гурух беморларда кадиометаболик хавфнинг ортишига олиб келади.

3. НАЕЖК билан юрак-кон томир хасталиклари ва II тур кандли диабетнинг гормонал ва метаболик хавф омиллари узаро чамбарчас боглик, ва у юрак-кон томир асоратларини оширади.

4. НАЕЖК ва МСга эга буган беморларнинг 25%ида юрак-кон томир тизимида бир катор узгаришлар аникланди. Бу эса метаболик синдром ва НАЕЖК юрак-кон томир хасталиклари хавф омили сифатида карашни исботлайди.

Амалий тавсиялар.

1. Семизлиги ва МСга эга булган беморлар, жигар холатига бахо бериш, НАЕЖК эрта аниклаш ва асоратларини олдини олиш максадида комплекс клиник лаборатория ва ултратовуш текширувидан утишлари керак. Яллигланиш маркерларини, липид спектрини, кондаги глюкоза микдорини, трансаминазаларни назорат килиб бориш керак.

2. НАЕЖК метаболик синдром учун кушимча меъзон сифатида каралиши мумкин, чунки НАЕЖК метаболик синдром булган аксарият беморларда учрайди.

3. Жигар холатини бахолаш учун клиник лаборатория ва инструментал усулларни семизлиги булган беморларга ихтисослашган ёрдам курсатиш стандартларига киритиш тавсия этилади.

4. НАЕЖКга эга булган беморларнинг барчасида юрак кон томир

хасталикларининг профилактикаси ва эрта ташхиси учун ЭКГ, ЭхоКГ ва магистрал кон томирлар доплер текширувини утказиш керак. Ва ушбу хавф омилларини олдини олиш ва коррекция килиш учун соглом турмуш тарзига амал килиш.

Адабиётлар:

1. Khullar V. Pre-and-post transplant considerations in patients with nonalcoholic fatty liver disease / V. Khullar, A. Dolganiuc, R J. Firpi // World J Transplant. - 2014. -V.4(2). - P.81-92.

2. Khullar V. Pre-and-post transplant considerations in patients with nonalcoholic fatty liver disease / V. Khullar, A. Dolganiuc, R J. Firpi // World J Transplant. - 2014. -V.4(2). - P.81-92.

3. Caldwell S.H. Cryptogenic cirrhosis: clinical characterization and risk factors for underlying disease / S.H. Caldwell, D.H. Oelsner, J.C. Iezzoni, E.E. Hes-penheide, E.H. Battle, C.J. Driscoll // Hepatology. - 1999. - V.29. - P.664- 669.

4. Charlton M.R. Frequency and outcomes of liver transplantation for nonalcoholic steatohepatitis in the United States / M.R. Charlton, J.M. Bums, R.A. Pedersen, K.D. Watt, J.K. Heimbach, R.A. Dierkhising // Gastroenterology. -2011- V.141. -P.1249-1253.

5. Салохиддинов З.С Ички касалликлар пропедевтикаси Андижан 2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.