Научная статья на тему 'НЕФТЬ ВА ГАЗ КОНЛАРИ ЖАРАЁНИДА СОДИР БЎЛАДИГАН ЮТИЛИШЛАР, УЛАРНИ САБАБЛАРИ ВА ОЛДИНИ ОЛИШ ЧОРАЛАРИ'

НЕФТЬ ВА ГАЗ КОНЛАРИ ЖАРАЁНИДА СОДИР БЎЛАДИГАН ЮТИЛИШЛАР, УЛАРНИ САБАБЛАРИ ВА ОЛДИНИ ОЛИШ ЧОРАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
67
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГАЗ / НЕФТЬ / СКВАЖИНА / ДРЕЛЬ / СЛОЙ / ДАВЛЕНИЕ / КАЛИТ СЎЗЛАР: ГАЗ / қУДУқ / БУРғИЛАШ / қАТЛАМ / БОСИМ

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Ниязова Н.

Ушбу мақолада нефть ва газ конларидаги жараёнлар ҳақида, уларни пайдо бўлиши, ҳамда қудуқ устунидаги қатламлар, кучли ва кучсиз қатламларда қудуқларни бурғилаш ҳақфида айтиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по энергетике и рациональному природопользованию , автор научной работы — Ниязова Н.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «НЕФТЬ ВА ГАЗ КОНЛАРИ ЖАРАЁНИДА СОДИР БЎЛАДИГАН ЮТИЛИШЛАР, УЛАРНИ САБАБЛАРИ ВА ОЛДИНИ ОЛИШ ЧОРАЛАРИ»

Научный редактор \Н.О.Гучинская. — СПб.: «Европейски Дом». 2004. — 242 с.

УДК 055

Ниязова Н. преподаватель

Наманганский инженерно-строительный институт

Узбекистан, г. Наманган АБСОРБЦИЯ В НЕФТЯНЫХ И ГАЗОВЫХ МЕСТОРОЖДЕНИЯХ, ИХ ПРИЧИНЫ И МЕРЫ ПО ИХ ПРЕДОТВРАЩЕНИЮ

Аннотация: В данной статье рассматриваются процессы на нефтяных и газовых месторождениях, а также скважины и скважины для бурения скважин в сильных и слабых слоях.

Ключевые слова: газ, нефть, скважина, дрель, слой, давление.

Ниязова Н.

Наманган мухандислик - курилиш институти

Узбекистон, Наманган шахар

НЕФТЬ ВА ГАЗ КОНЛАРИ ЖАРАЁНИДА СОДИР БУЛАДИГАН

ЮТИЛИШЛАР, УЛАРНИ САБАБЛАРИ ВА ОЛДИНИ ОЛИШ

ЧОРАЛАРИ.

Аннотация: Ушбу мацолада нефть ва газ конларидаги жараёнлар уацида, уларни пайдо булиши, уамда цудуц устунидаги цатламлар, кучли ва кучсиз цатламларда цудуцларни бургилаш уацфида айтиб утилган.

Калит сузлар: Газ, нефть, цудуц, бургилаш, цатлам, босим.

Мустакиллик йилларида газ ва нефть саноатида Узбекистон Республикаси халк хужалигининг етакчи тармокларидан бирига айланди: янги конлар очилди, катламдан газ казиб олишни ошириш максадида эски конларга турли сунъий таъсирлар кулланилмокда. Йиллик газ казиб олиш микдорини 120 млр.мЗ гача етказиш кузда тутилган, бу эса республикамизни табиий газ билан тула таъминлаш ва МДХ, давлатларига х,ам сотиш имкониятини беради. Куриниб турибдики ушбу сохддаги масалалар х,озирги куннинг долзарб масалаларидан биридир.

Кудук устунида босимнинг катлам босимига нисбатан камайиши, катламдан суюкликни кудукка окишини юзага келтиради, кайсики сув-нефть-газ пайдо булишга олиб келади. Битта катламни узи х,ам ютувчи х,ам пайдо булувчи булиши мумкин. Ютилиш утказувчи ёки кучсиз катламларда кудукларни бурFилашда, кудук устуни оркали бурFилаш ва цемент аралашмалари хдракатланиб, устун деворига ортикча гидростатик (гидродинамик) босим билан таъсир килганда ютилиш содир булади.

БурFилаш аралашмаларини ютилишига куйидаги омиллар таъсир килади.

1. Геологик омиллар - ютилиш катламини тури куввати, жойлашув

чукурлиги, ёришга етарли каршилик курсатмаслиги, катлам босимини катталиги ва катлам флюидлари таснифларига боFликдир.

2. Технологик омиллар- кудукка хайдаладиган бурFилаш аралашмасини сифатига ва микдорига, бурFилаш усулига, тушириш ва кутариш жараёнларини амалга ошириш тезлигига ва бошкаларга боFлик х,олда содир булади.

Катламни очилиши учун етарли даражада гидро узгарувчанликка, ютилиш катлами ва кудук орасидаги босимни фаркидан катта аник кийматдаги босимга критик (меъёрий) босим дейилади. ТоF жинсларини мустах,камлиги етарли булмаганда катламда гидро ёрилиш содир булади.

Катламга суюкликни гидро ёришда кириш чукурлиги куйидаги формуладан аникланади.

1=££ Ар (^ Р ( )

бу ерда: К1-тажриба коэффициенти;

d- катламдаги заррача диаметри; Ар -калам ва кудук оралиFида босимни фарки; Д-шакл коффициенти; т0-чегаравий силжиш кучланиш.

Ковишкок пластик суюкликни кириш чукирлигини аниклашни куйидаги формулани таклиф этди.

1= ^ (2)

ат0

Ар -босимни фарки;

к- утказувчанлик;

а -доимий коэффициент(168^180)10-4;

т0-ювувчи суюклик чегаравий силжиш кучланиши.

БурFилаш аралашмаларини ютилишини аниклашнинг бир нечта усуллари мавжуддир. Усуллардан бири хдйдайдиган ва чикадиган бурFилаш аралашмаларни фарки микдорини аниклашдир. Ер усти юзасига чикадиган бурFилаш аралашмаларни фаркига караб ютилишни тезкорлиги хдкида фикр юритилади. БурFилаш жараёнида бурFилаш аралашмаларини йуколишини аниклаш усули циркуляция тизимида суюклик хджмини узгариши, ютилиш катламида босимни фарки, хдмда бурFилаш аралашмасини ортикча босим тезкорлиги туFрисида аник маълумот беради.

Ютилиш суюклигини босим фаркига боFликлиги Слекер формуласи ёрдамида аникланади .

Q=c• Арп (3)

бу ерда: с- ютилиш тезкорлиги коэффициенти, м 3/(с*м) Ар-ютилиш катламида босимни фарки, кгс/см2 ; п- суюкликни филътрация режимини характерловчи курсаткич

даражаси.

Ютилишда сатхри пасайиш тезлигини куйидаги формула оркали

ифодалайди.

v=c Арп (4) бу ерда: v-динамик сатхри силжиш тезлиги;

с- коэффициент ва n-даража курсаткичлари доимий катталикларга эгадир.

Амалиётда бурFилаш аралашмаларни ютилиши сиFимида аномал хджмини камайиши ва бурFилаш курулмаларини гидравлик тизимида босим пасайишига караб, чукурлиги узунлиги узунлига караб аникланади.

БурFилаш аралашмаларини ютилиш, кудукларни бурFилашни мужассам технологик тезлигида таъминланган чукурлик улчагич асбоблари ва кушимча маълумотларни олувчи курилмалар ёрдамида аникланади: кудукдан чикадиган бурFилаш аралашмасини механик бурFилаш тезлигини ошишига, бурFилаш аралашмасини зичлигига ва илгакдаги OFирликка караб аникланади.

Юкоридаги оптималлаштириш масалларини этиборга оладиган булсак нефть конларини ишлаб чикишни бошкаришда, халкимиз миллий бойлиги булган нефть ва нефтьларни казиб олишда иктисодий самараларга эришамиз деб уйлаймиз .

Фойдаланилганган адабиётлар:

1. Коновалов А.Н. Задачи филърации многофазной несжимаемой жидкости.-Новосибирск:Наука, 1988.-166с.

2. Марчук Г.И.Методы виычислителъной математики.-М.:Недра. 1977.-456с.

3. Катковник В.Я. Напараметрическая идентификация и сглаживание данных. -М : Наука, 1985,-408 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.