Научная статья на тему 'НЕФТЬ-ГАЗ САНОАТИГА ОИД ТЕРМИНЛАР ТИПОЛОГИЯСИ'

НЕФТЬ-ГАЗ САНОАТИГА ОИД ТЕРМИНЛАР ТИПОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
нефть-газ / термин / моддалар / нефть-газ геофизикаси / кислород / окись алюминия / водная фаза / углеводород / петролейный эфир. / Oil-Gas / term / substances / oil-gas geophysics / oxygen / okis aluminium / vodnaya phase / hydrocarbon / petroleynium ether.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Азимова Ф.Х., Максимова Н.Л.

Мазкур мақолада нефть-газ саноатига оид терминлар типалогиясининг ўзига хос хусусиятлари ёритилган. Шунингдек, термин фан, техника, ишлаб чиқаришнинг муайян терминологик тизимнинг таркиби тўғрида маълумот берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TYPOLOGY OF TERMS RELATING TO THE OIL AND GAS INDUSTRY

This article covers the peculiarities of the typalogy of terms related to the oil and gas industry. Also, the term science, technology, production is given information on the correctness of the composition of a particular terminological system.

Текст научной работы на тему «НЕФТЬ-ГАЗ САНОАТИГА ОИД ТЕРМИНЛАР ТИПОЛОГИЯСИ»

Азимова Ф.Х.

Жиззах политехника институты "Хорижий тиллар" кафедраси укитувчиси.

Максимова Н.Л. И. Н. Улянова номидаги Чуваш давлат университети доценти

НЕФТЬ-ГАЗ САНОАТИГА ОИД ТЕРМИНЛАР ТИПОЛОГИЯСИ

Аннотация. Мазкур мацолада нефть-газ саноатига оид терминлар типалогиясининг узига хос хусусиятлари ёритилган. Шунингдек, термин фан, техника, ишлаб чицаришнинг муайян терминологик тизимнинг таркиби тугрида маълумот берилган.

Калит сузлар: нефть-газ, термин, моддалар, нефть-газ геофизикаси, кислород, окись алюминия, водная фаза, углеводород, петролейный эфир.

Azimova F.Kh. teacher

"Foreign Languages" department Jizzakh Polytechnic Institute Maksimova N.L.

Associate Professor Chuvash State University named after Ulyanov

TYPOLOGY OF TERMS RELATING TO THE OIL AND GAS

INDUSTRY

Annotation. This article covers the peculiarities of the typalogy of terms related to the oil and gas industry. Also, the term science, technology, production is given information on the correctness of the composition of a particular terminological system.

Keywords: Oil-Gas, term, substances, oil-gas geophysics, oxygen, okis aluminium, vodnayaphase, hydrocarbon, petroleynium ether.

Терминология хдр кандай миллий тилнинг мустакил сохдси булиб, касбий фаолият билан чамбарчас боглик. Термин фан, техника, ишлаб чикаришнинг муайян сохдсига тегишли муайян терминологик тизимнинг таркиби булиб, унинг концептуал мазмуни тизимдаги урни билан белгиланади.

Нефть-газ саноати огир ва мураккаб иш жараёнларнинг кетма-кетлигидан иборат саналади. Хусусан нефть-газ саноати деганда куйидаги ишлар мажмуи тушунилади: кидирув ишлари, кудукнинг курилиш ишлари, казиб олиш ишлари, транспорт оркали ташиш фаолияти, нефтни кайта

ишлаш, нефтни реализация килиш, газни кайта ишлаш ва унинг махсулотларини кайта ишлаш сингари иш жараёнларини бир-биридан ажратиб булмайди. Ушбу занжир уз ичига нефть-газ саноатида амалга ошириладиган ишларнинг хомашё базасидан окилона фойдалана олиш имкониятини такдим этиш билан бирга, инвестицион фаолиятда ва таваккалчилик даражаси буйича юкори бахоланган капиталнинг интенсивлигини ташкил этади. Нефть-газ саноатининг казиб олинган ресурсларнинг кайта тикланмаслиги хамда нефт-газ кудукдарининг махсулдорлиги буйича чегаравий жойлашганлиги тармокнинг асосий хусусиятларидан саналади.

Нефть-газ саноати терминологияси умумий холда 2 терминологик турга ажратилади: 1) нефть-газ казиб олиш; 2) нефть ва газни кайта ишлаш.

Терминологик бирликларни тахлил килишимиз куйидаги мавзуий гурухларни аниклашга имкон берди:

1) моддалар;

2) нефть-газ геофизикаси;

3) нефть-газни кайта ишлаш махсулотлари;

4) нефть-газни кайта ишлаш моддалари ва махсулотларининг хусусиятлари;

5) технологик жараёнлар ва операциялар;

6) жихозлар ва ускуналар;

7) нефть-газ саноатида ишлаб чикариш, ташиш ва реализация килиш иштирокчилари;

8) нефть-газ казиб олиш сохасидаги хужжатлар.

«Моддалар» терминлари: кислород / oxygen, окисьалюмин / aluminum oxide, силикагель / silica gel, сув фазаси / aqueous phase, юкори октантли кушимча / high-octant additive, дистиллят / distillate, очик рангли дистиллят / light distillate, фракция / fraction, углеводород / hydrocarbon, енгил углеводород / light hydrocarbon, маргинал углеводородлар / marginal hydrocarbons, туйинган углеводородлар / saturated hydrocarbons, диенлар / dienes, изомеризат / isomerizate, петролейли эфир / petroleum ether, фуллерен / fullerene, нефт крекинг гази / petroleum cracking gas, алканлар /alk.

«Нефть-газни кайта ишлаш махсулотлари» терминлари: oil / нефть, gas / газ, natural gas / табиий газ, liquefied gas / суюлтирилган газ, asphalt / асфальт, bitumen / битум, liquid bitumen / суюк битум, construction bitumen / курилиш битуми, insulating bitumen / изоляцион битум, propane / пропан, butane / бутан, jet fuel / реактив ёкилги, defoamer / дефоамер, fuel / ёкилги, diesel fuel / дизел ёкилгиси, paraffins / парафинлар, rubber / каучук, dump tails / думп думлари, lubricant / мойлаш материаллари, demulsifier /демулсификатор, tar / смола, gasoline / бензин, heavy gasoline / огир бензин, wax / мум, petroleum jelly / нефть жели, rubber / каучук, petroleum semimanufactures / нефть ярим ишлаб чикариш.

Янги иктисодий муносабатларнинг шаклланиш шароитида давлат саноатнинг асосий тармоклари, чунончи ёкилги-энергетика мажмуи корхоналарига катта ёрдам берди. Бу борадаги давлат сиёсати энергетика стратегиясининг асосий йуналишлари сифатида нефть ва газ конденсатини казиб олишни купайтириш оркали ёкилги мустакиллигини таъминлаш белгиланди. Нефть-газ саноатига оид терминларни куйидаги типологик белгилари аникланди (1-жадвалга каранг): 1-жадвал.

Нефть-газ саноатига оид терминлар типологияси

№ Нефть-газ саноати терминлари типологияси Терминларга мисоллар

1. Бургулаш "RLG International Inc." компанияси иштироки "Узбекнефтгаз" АЖ, "^удукларни бургулаш ва капитал таъмирлашнинг эксплуатацион самарадорлигини ошириш", "Диагностика" лойихдси

2. Газ узатиш тизими табиий газ йукотишларини камайтириш

3. Водород энергетикаси энергия ресурслари

4. Корпоратив кредит рейтинги "Узбекнефтгаз" АЖнинг корпоратив кредит рейтингини олиш максадида "Fitch", "Moody's" ва "Standard & Poor's" халкаро рейтинг агентликлари ва инвестиция банклари билан хдмкорликда тизимли ишлар олиб борилмокда "Fitch", "Moody's", "Standard & Poor's", "CITI Group", "JP Morgan, "Mitsubishi UFG", "Газпромбанк"

5. Кончилик нефть-газ сохдсида олиб борилаётган ислох,отлар энергия тежамкор технологиялар, машина ва ускуналар, углеводород хомашёсини геология-кидирув, казиб олиш, ташиш, кайта ишлаш ва сотиш сохдлари, янги кашф этилган ва илгари тухтатиб куйилган конлар, узок муддатли узлаштирилган зах,иралар

6. ^айта ишлаш табиий газни кайта ишлашни кенгайтириш рентабеллиги тозаланган метан асосида синтетик суюк ёкилги, полиэтилен, полипропилен, полимер мах,сулотлари, газ-кимё кластери

Хyлосa килиб айтганда, нефть-газ саноатига оид терминлар типологияси моддалар, нефть-газ геофизикаси, нефть-газни кайта ишлаш махсулотлари, нефть-газни кайта ишлаш моддалари ва махсулотларининг хyсyсиятлaри, технологик жараёнлар ва операциялар, жихрзлар ва yскyнaлaр. нефть-газ саноатида ишлаб чикариш, ташиш ва реализация килиш иштирокчилари, нефть-газ казиб олиш сохдсидаги хужжатлар каби мaвзyлaр б7йича гурухлаштириш имконини беради. Бyндa нефть-газ саноатига оид матнларни таржима килишдаги кийинчиликларни аниклашни талаб этади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Isakulova N. Using the Venn Diagram in Teaching Geography Terms //Journal of Pharmaceutical Negative Results. - 2022. - С. 2519-2523.

2. Isakulova N. USE OF BLITS-QUESTION METHODOLOGY IN TEACHING TERMS OF GEOGRAPHY //European International Journal of Multidisciplinary Research and Management Studies. - 2022. - Т. 2. - №. 06. -С. 84-88.

3. Узбекистоннинг энергетика сиёсати. Электрон ресyрс: uzb_un_uzb_1_The_Outlook_for_the_Development_of_Renewable_Energy_in _Uzbekistan.pdf (undp.org).

4. Вахрбов Ш.В. Нефть ва газ саноатида ишлаб чикаришни ресyрслaрдaн фойдаланиш yсyллaрининг илмий-назарий асослари // Экономика и социум. 2021. №11-1 (90).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.