Научная статья на тему 'НАЗВЫ ВУЛІЦ Г.П. БЯЛЫНІЧЫ Ў ТАПАНІМІКОНЕ МАГІЛЁЎШЧЫНЫ: ДА ПРАБЛЕМЫ ПАЎТАРАЛЬНАСЦІ'

НАЗВЫ ВУЛІЦ Г.П. БЯЛЫНІЧЫ Ў ТАПАНІМІКОНЕ МАГІЛЁЎШЧЫНЫ: ДА ПРАБЛЕМЫ ПАЎТАРАЛЬНАСЦІ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
6
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АНАМАСТЫКА / ГАДАНіМіЯ / ТАПАНіМіКОН / УРБАНАНіМНАЯ ПРАСТОРА / УРБАНОНіМ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Мезенка Г.М.

У артыкуле даследуецца праблема паўтаральнасці назваў унутрыпаселішчных лінейных аб'ектаў у тапаніміконе Магілёўшчыны, вызначаюцца фактары і прычыны гэтай з'явы, выяўляюцца рэсурсы для ўстаранення ўрбананімнай аднайменнасці на прыкладзе ўрбананімікона г.п. Бялынічы. У залежнасці ад частаты паўтаральнасці ў розных паселішчах вылучаецца пяць катэгорый гэтых адзінак, у адпаведнасці з якімі праводзіцца ранжыраванне урбанонімаў. Сцвярджаецца, што паўтаральнасць назваў унутрыгарадскіх аб'ектаў - гэта адна з самых адметных рыс не толькі аналізаванага ўрбананімікона, але і ўрбананімнай прасторы Беларусі ўвогуле. Сярод фактараў, што абумоўліваюць самую высокую папулярнасць гэтым назвам, называюцца адпаведнасць існуючай ландшафтнай мадэлі прасторы ў тапаніміі Беларусі і выкарыстанне сімвалаў савецкай эпохі. У якасці рэсурсаў для ўстаранення ўрбананімнай аднайменнасці рэкамендуюцца найменні, звязаныя з гісторыяй Беларусі і найперш з гісторыяй паселішча, у якім яны функцыянуюць.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STREET NAMES OF URBAN SETTLEMENT BIALYNICHY IN THE TOPONYMICON OF THE MOGILEV REGION: THE PROBLEM OF REPETITIVENESS

The article examines the problem of repetitiveness of names of intra-settlement linear objects in the toponymicon of Mogilev region, specifies the factors and causes of this phenomenon, identifies resources for the elimination of urban omonymy through the example of urbanonymicon of urban settlement Bialynichy. Depending on the frequency of repetition in different settlements, five categories of these units are specified, according to which urbanonyms are ranked. It is claimed that repetitiveness of the names of intra-city objects is one of the most distinctive features of not only the analyzed urbanonymicon, but also of the urbanonymic space of Belarus in general. Among the factors which determine the highest popularity of these names are the correspondence of the existing landscape model of space in the toponymy of Belarus to the use of symbols of the Soviet era. As resources for the elimination of urban anonymity, names related to the history of Belarus and, first of all, to the history of the settlement in which they operate are recommended.

Текст научной работы на тему «НАЗВЫ ВУЛІЦ Г.П. БЯЛЫНІЧЫ Ў ТАПАНІМІКОНЕ МАГІЛЁЎШЧЫНЫ: ДА ПРАБЛЕМЫ ПАЎТАРАЛЬНАСЦІ»

УДК 81'373.211.5(476)

НАЗВЫ ВУЛЩ г.п. БЯЛЫН1ЧЫ У ТАПАН1М1КОНЕ МАГ1ЛЁУШЧЫНЫ: ДА ПРАБЛЕМЫ ПАУТАРАЛЬНАСЦ1

д-р фыал. навук, праф. Г.М. МЕЗЕНКА (Вцебск дзяржауны ушверсШэт iмя П.М. Машэрава) тегеика1 @уанйех.гы

У артыкуле даследуецца праблема паутаральнасц назвауунутрыпаселгшчныхлтейных аб'ектау у тапатмжоне Магиёушчыны, вызначаюцца фактары I прычыны гэтай з'явы, выяуляюцца рэсурсы для устаранення урбанатмнай аднайменнасцг на прыкладзе урбанангмгкона г.п. Бялынгчы. У залежнасцг ад частаты паутаральнасц у розных паселШчах вылучаецца пяць катэгорый гэтых адзтак, у адпавед-насц1 з як1м1 праводзщца ранжыраванне урбанотмау. Сцвярджаецца, што паутаральнасць назвау унутрыгарадскгх аб'ектау - гэта адна з самых адметныхрыс не тольт анал1заванага урбанангмгкона, але I урбанатмнай прасторы Беларус1 увогуле. Сярод фактарау, што абумоулгваюць самую высокую папулярнасць гэтым назвам, называюцца адпаведнасць Iснуючай ландшафтнай мадэл1 прасторы у та-пангмИ Беларус11 выкарыстанне с1мвалау савецкай эпох1. Уякасц1 рэсурсау для устаранення урбанатмнай аднайменнасцI рэкамендуюцца наймент, звязаныя з г1сторыяй Беларус11 найперш з г1сторыяй па-селШча, у як1м яны функцыянуюць.

Ключавыя словы: анамастыка, гадан1м1я, тапан1м1кон, урбанатмная прастора, урбанотм.

Уводзшы. Кожная з навук, анамастыка у iх лшу, характарызуецца сваiм наборам працэдур дасяг-нення мэт даследавання. Навуковыя метады вызначаюць шляхi пазнання i тлумачэння ошмных фактау, дазваляюць квалiфiкаваць гэтыя факты, атрымлiваць iх розныя навуковыя адлюстраванш. У рамках асобнага метада кнуюць свае прыёмы i аперацьй, што служаць шструментам для даследавання таго щ шшага аспекта анамастыкь У наш час ва уах галшах навум, у тым лшу i у мове, атрымалi шырокае прымяненне колькасныя метады. Ужываецца лiнгвастатыстыка i у анамастыцы. Так, выкарыстанне ста-тыстычнага метаду заснавана на тым, што у аб'екта вывучэння, акрамя яго якаснага боку, вызначаецца i аналiзуецца бок колькасны.

Статыстычнае выражэнне могуць атрымлiваць вынш лiнгвасацыялагiчных даследаванняу тапа-нiмii, напрыклад, дадзеныя пра паутаральнасць назвау унутрыгарадсюх лiнейных аб'ектау. Перад анама-тологамi стаяла i да гэтага часу стащь складаная праблема параунання назвау вулщ у розных населеных пунктах. Аднымi з першых, па нашых дадзеных, такую працу распачалi польсюя даследчыкi урбанашм-нага матэрыялу [1]. Э. Барысяк у дакладзе, прачытаным у 2006 г. на мiжнароднай навуковай канферэнцыi "Nowe nazwy wlasne - nowe tendencje badawcze", супастауляе частотнасць ужывання Урбанонiмау у сучас-ных польскiх паселiшчах. Аутар праводзщь фрэквентатыуны аналiз 35 найбольш папулярных назвау вулiц i плошчау гарадоу Польшчы, у вынiку чаго вылучае сярод iх дзве асноуныя групы - 1) найбольш старажыт-ныя, якiя узыходзяць да апелятывау, i 2) мемаратыуныя назвы, дадзеныя у гонар найбольш вядомых асоб, што маюць дачыненне да польскай псторыи, духоунай спадчыны, навукi, лiтаратуры, мастацтва [2].

Мэта даследавання - вызначэнне фактарау i прычын з'яулення адных i тых назвау вулiц у розных паселшчах Магiлёускай вобласцi, выяуленне рэсурсау для устаранення урбананiмнай аднайменнасщ на прыкладзе Урбананiмiкона г.п. Бялышчы.

Апроч элементау статыстычнага метаду, у даследаванш выкарыстаны дэскрыптыуны (збор, сютэма-тызацыя, абагульненне i iнтэпрэтацыя ошмнага матэрыялу), параунальна-супастауляльны метады.

Матэрыялам даследавання паслужылi дадзеныя Дзяржаунага кадастравага агенцтва Рэспублт Беларусь - унутрыгарадскiя i унутрысельскiя гадонiмы Магiлёускай вобласцi агульнай колькасцю 10859 адзшак.

Асноуная частка. Нягледзячы на тое, што мясцовасць, на якой знаходзщца гарадскi пасёлак Бялышчы, заселена у глыбокай старажытнасщ, пра што сведчыць стаянка бронзавага веку за 4 км на пау-днёвы захад ад пасёлка, паводле тсьмовых крынiц, Бялынiчы вядомы толькi з 1577 г. як вёска у складзе маёнтка Цяцерын, што належау князю С.А. Збарожскаму, якi i заснавау замак Белагарадок i мястэчка. Што да назвау вулщ апошняга, то да нашага часу яны застаюцца нявысветленымь Вядома толью, што у 1620 г. у мястэчку было 331 вулiчны i 16 гандлёвых пляцау [3, с. 166].

Сучасны Урбананiмiкон гарадскога пасёлка налiчвае 94 назвы унутрыгарадсюх лiнейных аб'ектау, з якiх толью 19 аутахтонныя, гэта значыць назвы, якiя iснуюць толькi у тым паселiшчы, дзе яны узшм (назвы падаюцца у арфаграфii крынщы: ул. Д. Давыдова, ул. Дайнеко, Задрутская ул., ул. Китаева, Круглян-ская ул., ул. Миколуцкого, Михайловская ул., Мокровская ул., ул. Острожского, ул. Панченко, Привольная ул., Просторная ул., Просторный пер., ул. Сапеги, ул. Свидинского, ул. Селицкого, ул. Телешева, Чёновский пер.,

ул. Черновского). Большасць назвау, як вщаць з пер^чанага, прысвоена лшейным аб'ектам у гонар зна-камиых людзей, што пакiнулi асаблiвы след у псторыи Бялышчау.

З прыведзеных дадзеных вышкае, што 75, або 80%, назвау вулщ г.п. Бялышчы выкарыстоуваюцца у iншых населеных пунктах Магшёускай вобласцi.

У залежнасцi ад частаты паутаральнасщ у розных паселiшчах гэтыя назвы можна падзялiць на некалью катэгорый:

I - паутараюцца у 300 i болей населеных пунктах (далей н.п.)

II - паутараюцца у 200 i болей н.п.

III - паутараюцца у 100 i болей н.п.

IV - паутараюцца у 10 i болей н.п.

V - паутараюцца у 2-9 н.п.

Першую катэгорыю рэпрэзентуюць два найпапулярнейшых урбанонiмы - Садовая ул. / Садовый пер. (паутараецца у 344 н.п.), Лесная ул. /Лесной пер. (311 н.п.), яюя функцыянуюць у розных паселшчах у разнастайных структурных i марфалапчных мадэлях: 1-й Садовый пер., 2-й Садовый пер., 3-й Садовый пер., 4-й Садовый пер., 5-й Садовый пер.; 2-я Лесная ул., ул. Лесной Ручей, 1-й Лесной пер., 2-й Лесной пер.

Сярод фактарау, што абумоУлiваюць самую высокую папулярнасць гэтых назвау, - адпаведнасць кнуючай ландшафтнай мадэлi прасторы у тапашмп Беларусi увогуле. Ва Урбананiмii сад i лес - не проста аб'екты, у напрамку да яюх вулiцы вядуць, а яшчэ i элементы прасторавай мадэлi, i своеасаблiвыя амвалы-"спадзёвы" на унармаванае i забяспечанае жыццё. Вядома, што найважнейшымi элементамi ландшафту Беларусi, як i многiх iншых рэгiёнау, з'яуляюцца лясныя масiвы: лес - гэта крынща жыцця, якая за-бяспечвае людзей палiвам, харчаваннем i сыравiнай для прадукцыйнай дзейнасцi. Вiдаць, менавiта таму у гадашмп Магiлёушчыны назвы, што утвораны ад лексемы лес, сустракаюцца вельмi часта. Што да другой лексемы, то "у мнопх мiфалагiчных традыцыях сад стасуецца з выраем, дзе разнастайныя пладовыя дрэвы i на iх птушм" [1, с. 446].

Нязначна саступаюць па папулярнасщ Урбанонiмы другой катэгорыi, што уключаюць назвы Молодежная ул. /Молодежный пер. /Молодежный бульвар (298 н.п.), Школьный пер. /Школьнаяул. (214 н.п.), Полевая ул. /Полевой пер. (210 н.п.), сярод яюх апошняя зноу-таю звязана з элементам ландшафтнага кода традыцыйнай беларускай мадэлi свету - полем, станоучы патэнцыял якога "абумоулены актыунай прысут-насцю чалавека, яго працай i гаспадарчай дзейнасцю" [1, с. 385]. Нельга не пагадзщца з аутарамi прыведзе-нага меркавання, у адпаведнасщ з якiм "наогул лексема поле у свядомасцi беларусау ужываецца не толью у сваiм наупростым значэнш, але Уваходзiць у шэраг абазначэнняу абстрактных iдэй i паняццяу" [4, с. 385].

Сiмвалiчна, што у рэестр назвау другой катэгорыi уваходзщь i Урбанонiм Молодежная ул. /Молодежный пер. /Молодежный бульвар, функцыянаванне якога некаторыя даследчыю звязваюць з данiнай модзе. На наш погляд, папулярнасць гэтай назвы абумоулена iншымi сацыяльнымi фактарамi, найперш тым, што «моладзь з'яуляецца свайго роду рэзервам, яю выступае на пярэдш план, калi такое ажыуленне становiцца неабходным для прыстасавання да хутка змяняльных або якасна новых абставш" [5].

Другую катэгорыю рэпрэзентуе i Урбанонiм Школьный пер., яю адрознiваецца сваёй частотнасцю пачынаючы з XVI-XVIII стст. Утвораны ад наймення найбольш важнага для арыентацыi у горадзе кроп-кавага аб'екта, ён насычаны таксама экстралiнгвiстычным зместам - сведчаннем пра пэуную культурную каштоунасць.

Трэцяя катэгорыя унутрыпаселiшчных назвау аб'ядноувае урбаношмы, што функцыянуюць ва Урбананiмiконах ад 100 да 200 паселшчау: Заречная ул. /Заречный пер.; Луговая ул., 1-я Луговая ул., 2-я Луговая ул., 3-я Луговая ул.) /Луговой пер. /Луговой проезд; Советская ул. /Советская пл., / Советский пер. (1-й Советский пер., 2-й Советский пер.), Первомайская ул. / Первомайский пер. Невялшая па колькасщ кампанентау катэгорыя у сваю чаргу падзяляецца на дзве разнавщнасщ. Першая з iх зары-ентавана на фшсацыю геаграфiчных каардынат размяшчэння лшейнага аб'екта (вулща, што знаходзiцца за ракой, - Зарэчная, што вядзе да луга, - Лугавая, Лугавы завул. i да т.п.); другая - на амвалы савецкай эпохi (пасля Кастрычнщкай рэвалюцыi 1917 года свята 1 Мая стала афщыйным, маёум насiлi палiтычны характар i суправаджалкя масавымi дэманстрацыямi працоуных).

Пераходзячы да чацвёртай катэгорый, якая аб'ядноувае урбаношмы, што паутараюцца ва урба-нашмшонах 10-100 паселiшчау, трэба адзначыць, што колькасна яна пераузыходзщь папярэднiя амаль у 10 разоу i уключае некалькi разнавiднасцей найменняу, базай для узшкнення якiх сталi:

1) асаблiвасцi размяшчэння лiнейнага аб'екта: Набярэжная вул., Набережная ул. / Набережный пер., 2-й Набережный пер., 3-й Набережный пер. (84 н.п.), 1-я Восточная ул., Восточная ул. /Восточный пер. (60 н.п.), Северный пер. / Северный въезд / Северная ул. (57 н.п.), Западная ул. /Западный пер. (35 н.п.), Приозерная ул. /Приозерный пер. (25 н.п.), Дальний пер. /Дальняя ул. (13 н.п.);

2) назвы прадметау, што прыносяць задавальненне, добры настрой, спрыяюць паляпшэнню здароуя: Солнечная ул. / Солнечный пер. (91 н.п.), Цветочная ул. /Цветочный пер. /Цветочный проезд (39), Весенняя ул. /Весенний пер., 1-й Весенний пер., 2-й Весенний пер., 3-й Весенний пер., 4-й Весенний пер. (23 н.п.);

3) iмёны i прозвшчы знакампых людзей:

а) рускiх i беларускiх тсьменшкау i паэтау, вучоных: ул. Пушкина /пер. Пушкина /проспект Пушкина /Пушкинская ул. /Пушкинский пер. (30 н.п.); ул. М. Горького / пер. Горького /ул. Максима Горького / въезд Горького / пер. Максима Горького (26 н.п.); ул. Я. Купалы / пер. Я. Купалы / 1-ый пер. Я. Купалы, 3-ий пер. Я. Купалы (23 н.п.); ул. Некрасова / пер. Некрасова / 1-й пер. Некрасова, 2-й пер. Некрасова, 3-й пер. Некрасова, 4-й пер. Некрасова, 5-й пер. Некрасова (21 н.п.);ул. Мичурина /пер. Мичурина (21 н.п.), ул. Я. Коласа /пер. Якуба Коласа (19 н.п.); ул. Лермонтова /пер. Лермонтова, 2-й пер. Лермонтова (18 н.п.); ул. Островского (11 н.п.); ул. Маяковского /пер. Маяковского (10 н.п.);

б) першага касманаута планеты Зямля: ул. Гагарина /пл. Гагарина /пер. Гагарина (37 н.п.);

в) дзяржауных i палиычных дзеячау: Ленинская ул. /пл. Ленина /ул. Ленина /бульвар Ленина /Ленинский бульвар /Ленинский пер. / 1-й Ленинский пер., 2-й Ленинский пер., 3-й Ленинский пер. /Ленинский въезд (77 н.п.); ул. Кирова / пер. Кирова (37 н.п.); ул. Калинина /пер. Калинина /въезд Калинина (36 н.п.);

г) военачальшкау, удзельшкау паустанняу i войнау, партызан: ул. Чапаева /пер. Чапаева, /проезд Чапаева (23 н.п.), ул. Заслонова /пер. Заслонова (21 н.п.), ул. Якубовского (11 н.п.);

д) заснавальшкау навуковага камушзма: ул. Энгельса / 1-й пер. Энгельса, 2-й пер. Энгельса, 3-й пер. Энгельса /ул. Фридриха Энгельса (20 н.п.), ул. Карла Маркса /пер. Карла Маркса (18 н.п.);

4) амвалы савецкай улады: Пионерская ул. /Пионерский пер. (46 н.п.), Коммунистическая ул. / Коммунистический пер., 1-й Коммунистический пер. /Коммунистический въезд (26 н.п.), Совхозная ул. /Совхозный пер., 3-й Совхозный пер. (24 н.п.), Красноармейская ул. /Красноармейский пер. /Красноармейский спуск (19 н.п.), ул. 70 лет Октября /пер. 70 лет Октября (12 н.п.);

5) асобныя найбольш значныя у сацыяльным плане аб'екты: Заводская ул., 2-ая Заводская ул., 3-я Заводская ул. / Заводской пер., 1-ый Заводской пер., 2-ой Заводской пер., 3-ий Заводской пер. (53 н.п.), Почтовая ул. / Почтовый пер. (19 н.п.), Дачный пер. / Дачный посёлок / Дачная ул., 2-я Дачная ул., 3-я Дачная ул. (12 н.п.).

Дваццаць дзве асновы сталi базай для утварэння назвау унутрыпаселшчных лшейных аб'ектау, што рэпрэзентуюць пятую катэгорыю. Яна аб'ядноувае урбаношмы i вшошмы, яюя паутараюцца тольм у 2-9 паселiшчах. Менавгта гэтыя найменш маюць самае цеснае дачыненне да псторьи Беларуа (параунаем: Белорусская ул., ул. Калиновского / 1-й пер. Калиновского, 2-й пер. Калиновского, ул. Франциска Скорины, ул. Машерова, Криничная ул. / Крыничная ул. / Криничный пер., Минская ул. /Минский пер., Светлая ул. /Светлый пер., 1-й Светлый пер., 2-й Светлый пер., ул. 60 лет Октября /пер. 60 лет Октября, ул. М. Богдановича /ул. Максима Богдановича, пер. Богдановича, Крестьянская ул. /Крестьянский пер., Шкловский пер. / Шкловское шоссе, ул. 40 лет Победы, ул. 50 лет Октября, Полоцкая ул., Славянская ул., Оборонная ул.) i псторыи паселшча, у яшм яны функцыянуюць:ул. Б-Бирули,ул. Бялыницкого-Бирули/ 1-й пер. Белыницкого-Бирули, 2-й пер. Белыницкого-Бирули, 3-й пер. Белыницкого-Бирули, 4-й пер. Белыницкого-Бирули, ул. Гри-шиша, ул. Лорченко, ул. Терешкевича, ул. Хигрина.

Калi разглядаць назвы як адзшю канкрэтнага урбанашмшона, то кожная з iх мае сваё месца у iм i адпавядае пэунаму рангу, яю назва вулщы атрымлiвае у залежнасщ ад колькасщ паселшчау, у яюх яна кнуе, i выяуленай катэгорыи (гл. таблщу).

Таблща. - Катэгорыи i ранп назвау вулщ г.п. Бялышчы ва урбанашмшоне Магшёушчыны

Назва аб'екта Колькасць паселшчау, у яюх юнуе назва Катэгорыя назвы Ранг назвы

1 2 3 4

1. Садовая ул., 1-я Садовая ул., 2-я Садовая ул., Садовый пер., 1-й Садовый пер., 2-й Садовый пер., 3-й Садовый 344 I 1

пер., 4-й Садовый пер., 5-й Садовый пер.

2. Лесная ул., 2-я Лесная ул., ул. Лесной Ручей, Лесной пер., 1-й Лесной пер., 2-й Лесной пер. 311 I 2

3. Молодежная ул., Молодежный пер., Молодежный бульвар 298 II 3

4. Школьный пер., Школьный пер., Школьная ул. 214 II 4

5. Полевая ул., Полевая 1 ул., Полевой пер. 210 II 5

6. Заречная ул., Заречный пер. 183 III 6

7. Луговая ул., 1-я Луговая ул., 2-я Луговая ул., 2-ая Луговая ул., 1-я Луговая ул., 2-я Луговая ул., 3-я Луговая ул., Луговой пер., Луговой проезд 180 III 7

8. Советская ул., Советский пер., 1-й Советский пер., 177 III 8

2 й Советский пер., Советский посёлок, Советская пл.

9. Первомайская ул., Первомайский пер. 101 III 9

10. Солнечная ул., Солнечный пер. 91 IV 10

Продолжение таблицы

1 2 3 4

11. Набережная ул., Набережный пер., 2-й Набережный пер., 3-й Набережный пер., Набярэжная вул. 84 IV 11

12. Юбилейная ул., Юбилейный пер., 1-й Юбилейный 79 IV 12

пер., 2-й Юбилейный пер.

13. Ленинская ул., пл. Ленина, ул. Ленина, бульвар Ленина, Ленинский бульвар, Ленинский пер., 1-й Ленинский пер., 2-й Ленинский пер., 77 IV 13

3-й Ленинский пер., Ленинский въезд

14. 1-я Восточная ул., Восточная ул, Восточный пер. 60 IV 14

15. Северный пер., Северный въезд, Северная ул. 57 IV 15

16. Заводская ул., Заводской пер., 2-ая Заводская ул., 3-я Заводская ул., 1-ый Заводской пер., 2-ой Заводской пер., 3-ий Заводской пер. 53 IV 16

17. Парковая ул., Парковый пер., Парковый проезд 52 IV 17

18. Пионерская ул., Пионерский пер. 46 IV 18

19. Цветочная ул., Цветочный пер., Цветочный проезд 39 IV 19

20. ул. Гагарина, пл. Гагарина, пер. Гагарина 37 IV 20

21. ул. Кирова, пер. Кирова 37 IV 20

22. Калинина ул., пер. Калинина, въезд Калинина 36 21

23. Западная ул./ Западный пер. 35 IV 22

24. ул. Строителей, пер. Строителей, проспект Строителей, проезд Строителей, Строительная ул., 1-й Строительный пер., 2-й Строительный пер. 35 IV 22

25. ул. Пушкина, пер. Пушкина, проспект Пушкина, Пушкинская ул., Пушкинский пер. 30 IV 23

26. ул. М. Горького, пер. Горького, ул. Максима Горького, въезд Горького, пер. Максима Горького 26 IV 24

27. Коммунистическая ул., Коммунистический пер., 1-й Коммунистический пер., Коммунистический въезд 26 IV 24

28. Приозерная ул., Приозерный пер. 25 IV 25

29. ул. Чкалова, пер. Чкалова, Чкаловская ул., 25 IV 25

1-й пер. Чкалова, 2-й пер. Чкалова

30. Совхозная ул. , Совхозный пер., 3-й Совхозный пер. 24 IV 26

31. Весенняя ул., Весенний пер., 1-й Весенний пер., 23 IV 27

2-й Весенний пер., 3-й Весенний пер., 4-й Весенний пер.

32. ул. Чапаева, пер. Чапаева, проезд Чапаева 23 IV 27

33. ул. Я. Купалы, пер. Я. Купалы, 1-ый пер. Я. Купалы, 3-ий Я. Купалы пер. 23 IV 27

34. Сосновая ул., Сосновый пер. 23 IV 27

35. ул. Заслонова, пер. Заслонова 21 IV 28

36. ул. Мичурина, пер. Мичурина 21 IV 28

37. ул. Некрасова, пер. Некрасова, 1-й пер. Некрасова, 2-й пер. Некрасова, 3-й пер. Некрасова, 4-й пер. Некрасова, 5-й пер. Некрасова 21 IV 28

38. ул. Энгельса, 1-й пер. Энгельса, 2-й пер. Энгельса, 20 IV 29

3-й пер. Энгельса, ул. Фридриха Энгельса

39. ул. Я. Коласа, пер. Якуба Коласа 20 IV 29

40. Красноармейская ул., Красноармейский пер., Красноармейский спуск 19 IV 30

41. Почтовая ул., Почтовый пер. 19 IV 30

42. ул. Лермонтова, пер. Лермонтова, 2-й пер. Лермонтова 18 IV 31

43. ул. Карла Маркса, пер. Карла Маркса 18 IV 31

44. Дальний пер., Дальняя ул. 13 IV 32

45. ул. 70 лет Октября, пер. 70 лет Октября 12 IV 33

46. Дачный пер., Дачный посёлок, Дачная ул., 2-я Дачная ул., 3-я Дачная ул. 12 IV 33

47. ул. Островского 11 IV 34

48. ул. Якубовского 11 IV 34

49. ул. Маяковского, пер. Маяковского 10 IV 35

50. Белорусская ул. 9 V 36

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Окончание таблицы

1 2 3 4

51. Ул. Калиновского, 1-й пер. Калиновского, 9 V 36

2-й пер. Калиновского

52. Минская ул., Минский пер., Минское шоссе 9 V 36

53. ул. Франциска Скорины 8 V 37

54. ул. Б-Бирули, ул. Бялыницкого-Бирули, 1-й пер. Белыницкого-Бирули, 2-й пер. Белыницкого-Бирули, 3-й пер. Белыницкого-Бирули, 4-й пер. Белыницкого-Бирули 7 V 38

55. Криничная ул., Крыничная, Криничный пер. 7 V 38

56. ул. Машерова 7 V 38

57. Светлая ул., Светлый пер., 1-й Светлый пер., 7 V 38

2-й Светлый пер.

58. ул. 60 лет Октября, пер. 60 лет Октября 7 V 38

59. ул. М. Богдановича, ул. Максима Богдановича, пер. Богдановича 6 V 39

60. Крестьянская ул., Крестьянский пер. 4 V 40

61. Шкловский пер., Шкловское шоссе 4 V 40

62. ул. 40 лет Победы 4 V 40

63. ул. 50 лет Октября 3 V 41

64. Полоцкая ул. 3 V 41

65. Славянская ул. 3 V 41

66. ул. Гришина 2 V 42

67. ул. Лорченко 2 V 42

68. Оборонная ул. 2 V 42

69. ул. Терешкевича 2 V 42

70. ул. Хигрина 2 V 42

Параунанне першага дзясятка найбольш частотных сучасных гадошмау Вiцебскай, Гомельскай, Гродзенскай [6, с. 108] i Магшёускай абласцей паказвае больш падабенства, чым адрознення: за выклю-чэннем дзвюх, восем назвау у абодвух спiсах аднолькавыя, яны адрознiваюцца толькi рангам, што пацвярджае тэзк аб рэгiянальнай распаусюджанасщ адных i тых жа найменняу лшейных аб'ектау. Пры гэтым падобныя намшатыуныя працэсы, якiя адбываюцца у гадашмшонах розных тэрыторый, не-канстантныя, паколью у кожным канкрэтным рэгiёне могуць кнаваць свае перавагi пры намшацьи вулiц, якiя вызначаюць тэрытарыяльную частотнасць iх назвау. Адрозненнi у намшацыйных пры-ярытэтах абумоулены гiстарычнымi, сацыяльнымi фактарамi развiцця рэпёнау, рознымi уяуленнямi чалавека аб навакольным свеце.

Заключэнне. Такiм чынам, праведзенае даследаванне урбанашмшона Магiлёушчыны дазваляе сцвярджаць, што паутаральнасць назвау унутрыгарадскiх аб'ектау - гэта адна з самых адметных рыс не толькi аналiзаванага iменнiка, але i Урбананiмнай прасторы Беларус увогуле. Сярод фактарау, што абумоУлiваюць самую высокую папулярнасць гэтым назвам, адпаведнасць кнуючай ландшафтнай ма-дэлi прасторы у тапанiмii Беларусi, у тым лiку фiксацыя геаграфiчных каардынат размяшчэння лшей-нага аб'екта; выкарыстанне сiмвалау савецкай эпохi. У якасщ рэсурсау для устаранення урбананiмнай аднайменнасщ можна разглядаць найменнi, звязаныя з псторыяй Беларусi i найперш з псторыяй па-селiшча, у ямм яны функцыянуюць.

Атрыманыя намi вынш - сведкi таго, што анамастычная статыстыка назвау вулiц дапамагае адкрыць пэуныя заканамернасцi фармiравання урбананiмнай i вшашмнай сiстэм беларускага народа i стаць асновай для лшгвакультуралапчных i этналшгвктычных пабудоу.

Л1ТАРАТУРА

1. Skowronek, K. Wspólczesne, najcz^sciej uzywane nazwiska polskie / K. Skowronek // Antroponimia slowianska: Materialy z IX Ogólnopolskiej Konferencji Onomastycznej, Warszawa, 6-8 XI 1994 / red.: E. Wolnicz-Pawlowska, J. Duma. - Warszawa : Slawistyczny Osrodek Wydawniczy, 1996. - S. 291-299.

2. Borysiak, E. Aktualne, najcz^sciej wyst^puj^ce w polskich miastach nazwy ulic / E. Borysiak // Nowe nazwy wlasne -nowe tendencje badawcze / pod. redakj А. Cieslikowej, B. Czopek-Kopciuch i K. Skowronek. - Kraków : Wydaw-nictwo PANDIT, 2007. - S. 449-456.

3. Энцыклапедыя псторыи Беларус1 : у 6 т. / рэдкал.: Б.1. Сачанка (гал. рэд.) [i шт.]. - М1нск : БелЭн, 1993-2003. -Т. 2 : Белщк - Пмн. - 1994. - 537 с.

4. Беларуская мiфалогiя : энцыклапед. слоун. / С. Санько [i шш.]. - MiHCK : Беларусь, 2004. - 592 с.

5. Молодежь [Электронны рэсурс]. - Рэжым доступу: М:р8://га^Шре(11а.о^^1к1/Молодежь. - Дата доступа: 06.07.2020.

6. Мезенко, А.М. Частотность годонимов как экспонент культурноисторической информации / А.М. Мезенко // Изв. Смолен. гос. ун-та. - 2017. - № 2 (38). - С. 106-113.

Пастуту 27.07.2020

STREET NAMES OF URBAN SETTLEMENT BIALYNICHY IN THE TOPONYMICON OF THE MOGILEV REGION: THE PROBLEM OF REPETITIVENESS

H. MEZENKA

The article examines the problem of repetitiveness of names of intra-settlement linear objects in the topo-nymicon of Mogilev region, specifies the factors and causes of this phenomenon, identifies resources for the elimination of urban omonymy through the example of urbanonymicon of urban settlement Bialynichy. Depending on the frequency of repetition in different settlements, five categories of these units are specified, according to which urbanonyms are ranked. It is claimed that repetitiveness of the names of intra-city objects is one of the most distinctive features of not only the analyzed urbanonymicon, but also of the urbanonymic space of Belarus in general. Among the factors which determine the highest popularity of these names are the correspondence of the existing landscape model of space in the toponymy of Belarus to the use of symbols of the Soviet era. As resources for the elimination of urban anonymity, names related to the history of Belarus and, first of all, to the history of the settlement in which they operate are recommended.

Keywords: onomastics, godonymy, toponymicon, urbanonymous space, urbanonym.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.