Научная статья на тему 'НАЗАР ЭШОНҚУЛНИНГ АДАБИЙ-ТАНҚИДИЙ КАРАШЛАРИ ВА МИФОЛОГИЯ'

НАЗАР ЭШОНҚУЛНИНГ АДАБИЙ-ТАНҚИДИЙ КАРАШЛАРИ ВА МИФОЛОГИЯ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
114
43
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
миф ва адабиёт / адабий танқид / мифологизм / неомифологизм / бадиий ижод.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Раҳматуллаев Нодир Неъматович

Мақолада қадимги мифларнинг халқлар фольклори шаклланишида, ёзма бадиий адабиётнинг вужудга келиши ва ривожланишида тутган ўрни ва роли, адабиёт ва адибнинг вазифа ва масъулияти ҳақида сўз юритилди. Ёзувчи Назар Эшонқулнинг ушбу масаладаги адабий-танқидий қарашлари тадқиқ этилди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «НАЗАР ЭШОНҚУЛНИНГ АДАБИЙ-ТАНҚИДИЙ КАРАШЛАРИ ВА МИФОЛОГИЯ»

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

НАЗАР ЭШОЩУЛНИНГ АДАБИЙ-ТАЩИДИЙ КАРАШЛАРИ ВА

МИФОЛОГИЯ

Ра^матуллаев Нодир Неъматович

СамДУ

E-mail: nrakhmatullaev75@mail.ru

Аннотация: Мацолада цадимги мифларнинг халцлар фольклори шаклланишида, ёзма бадиий адабиётнинг вужудга келиши ва ривожланишида тутган урни ва роли, адабиёт ва адибнинг вазифа ва масъулияти %ацида суз юритилди. Ёзувчи Назар Эшонцулнинг ушбу масаладаги адабий-танцидий царашлари тадциц этилди.

Калит сузлар: миф ва адабиёт, адабий танцид, мифологизм, неомифологизм, бадиий ижод.

https://doi.ore/10.5281/zenodo.7265384

ЛИТЕРАТУРНО-КРИТИЧЕСКИЕ ВЗГЛЯДЫ НАЗАРА ЭШОНКУЛА И

МИФОЛОГИЯ

Рах;матуллаев Нодир Неъматович

СамГУ

nrakhmatullaev75@mail.ru

Аннотация: В данной статье изучаетсязначение и роль древних мифов в формировании фольклора, в создании и развитии художественной литературы, обязанностях и ответственности литературоведов и писателей. Изучены литературно-критические взгляды писателя Назара Эшанкуля по этому вопросу.

Ключевые слова: миф и литература, литературная критика, мифологизм, неомифологизм, художественное творчество.

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

LITERARY-CRITICAL VIEWS OF NAZAR ESHONKUL AND MYTHOLOGY

Abstract: This article explores the significance and role of ancient myths in the formation of folklore, in the creation and development of fiction, the duties and responsibilities of literary critics and writers. The literary-critical views of the writer Nazar Eshankul on this issue have been studied.

Key words: myth and literature, literary criticism, mythologism, neomythologism, artistic creativity.

Миф - суз санъатининг манбаи. Мифларни хакли тарзда архаик халкларнинг атроф олам хакидаги тасаввурлари, турмуш тарзи, табиат конунларига оид дунёкарашларининг жамланмаси деб тавсифлаш мумкин. ^адим замонларда мифнинг улкан ахамиятини бугунги кунда хам яккол курамиз - замонавий одамлар инонадиган иримларга мисол келтириш кифоя. Уз мавжудлигининг турли боскичларида инсоният узи кузатиб турган вокеа-ходисаларнинг сабаб ва мохиятини оламда гайритабиий кучлар мавжудлигига ишончидан келиб чи;иб ёки оламни англашнинг эмпирик усули оркали тушунишга интилиб келмокда.

Мифологик тасаввурлар ва сюжетлар дунё халкларининг огзаки ижоди учун асосий манба хисобланади. Маданият, адабиёт ва санъат тарихининг бутун йули давомида мифологик мотивлар тасвирий санъат, адабиёт ва мусика йуналшида яратилажай асарларнинг сюжетларини шакллантиришда мухм роль уйнамокда. Тарихий хикоятлар вакт утиши билан мифни сикиб чираётган булса-да, унинг хилма-хил элементлари огзаки ижоднинг, адабиётнинг энг мукаммал жанрларида хам сакланиб колганини куришимиз мумкин. Сюжет ва фабула элементлари даврдан даврга утиб, кайта англашилмокда, хар турли эврилмокда. Бадиий адабиётнинг деярли хар бир намунасида мифологик мавзулар, образ ва персонажлар, кахрамонлар иштирок этади десак муболага булмайди. Адабий асарларда мифологик эелементлардан фойдаланиш анъанаси жуда кадимий даврларга бориб такалади. Антик дунённг Х,омер, Эсхил,

Rakhmatullayev Nodir Nematovich

SamSU

nrakhmatullaev75@mail.ru

JOl 1RNA L-RESEA RCHS. COM

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

Софокл, Вергилий, Еврипид ва бошка ижодкорлари мифологияга мурожаат килишнинг анъанасидан анча аввал персонажлари ^адимги Юнонистоннинг миф ва афсоналари кахрамонлари булган эпик асарлар яратишган. Бундай асарларнинг сюжетида инсонлар, илохлар, яримхудолар, антропоморф, зооморф ва зооантропоморф махлукотлар, табиат ходисалари ва предметлари хам иштирок этган.

"Бадиий тафаккур азалдан абадга кадар олам ва одам муштараклигини мухокама килади, инсонни илохий уйгунлик ришталари билан боглаб туради"[ 15:243]. Жамият тараккиётининг замонавий боскичида инсоннинг маънан узини англаши ва унинг жадал узгариб бораётган дунёга мослашиши муаммоларига эътибор кучайиб бормокда. Муаммолар доирасида биринчи уринга "олам манзараси" - олам хакидаги барча мавжуд билим ва тасаввурлар йигиндисига асосланган холда вокеликнинг мохиятини кура олиш тушунчаси чикиб келди. XXI аср оламининг бадиий манзараси хакикатга монополиядан воз кечиш хамда дунёнинг купкутбли эканлигини тан олишни акс эттиради. Бадиий асарнинг семиотик мазмундаги коммуникатив табиати тугрисида М. Бахтин, Ю. Лотман, У. Эко ва бошкалар ишларида куп мулохазалар билдирилган.

Тарихий-маданий тараккиёт давомида минг-минглаб китоблар ёзилди, миллионлаб асарлар битилди, аммо уларнинг хар бири хаётга шахсий муаллифлик назарига, айнан эса оламнинг муаллиф яратган манзарасига кура уз-узича бекиёс ва бетакрордир. М.М. Бахтиннинг таъкидлашича, оламнинг муаллифлик бадиий манзараси - бу хакикий вокеликка мукобил сифатида гавдаланадиган ва муаллифнинг ботиний олами, ижодий фаолияти махсули булиб, оламни англашининг узига хос шаклидир[4:211]. Бадиий матн ёзувчининг ботиний оламини, реал ёки виртуал борлигини акс эттиради. Муаллиф яратган олам манзараси узида хам миллий, хам шахсий хусусиятларни мужассам этиши билан тавсифланади. Муаллифнинг бадиий махсулоти муаллифнинг персонажларга ва кахрамонларга эмоционал муносабати оркали унинг интеллектуал салохияти, фикр-мулохазаси хамда фаолияти имкониятлари воситасида ва шунингдек, муаллиф яшаётган даврдан, у тегишли жамият конунларидан келиб чиккан холда муайян лисоний воситалар билан кодлаштирилади. Япон адиби Рюноскэ Акутагава: "Адабиёт бу - сузлар ёрдамида узингни ифодалай олиш санъатидир" деган эди. Назар Эшонкул узининг эсселарида, адабиётшунослар ва журналистлар билан сухбатларида хам адабиётга куп бора таъриф ва тавсиф бериб утади. Ёзувчининг фикрича, адабиёт "...лахзада акс этган мангуликнинг оний

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

таассуротларини ана шу абадият ва лахза туташувида инсоннинг урнини таджик; килади. Факат инсонгина лахзанинг адабий инъикоси эканлигини хис этади, зеро, инсоннинг узи хам ана шу абадийликнинг бир булаги. Абадийлик ва инсонни боглаб турган ришталарни курсатиб бериш эса адабиётнинг вазифасидир"[15:233].

Замонавий узбек насрида Назар Эшонкул ижоди узига хос салмокли урин эгаллайди. Ёзувчи услуби, вокеликка ёндашуви, тасвир ва талкиндаги узгачалиги билан замондошларидан фаркланиб туради. Муаллиф асарларида узлигини англаш йулида уз-узи билан курашаётган Шахс киёфаси, унинг англамлари, хиссий кечинмалари бутунлай янги ракурсларда курсатилиши эътиборга лойикдир.

Х,озирги узбек насрига янгича дунёкараш, янгича идрок ва талкин, узгача ижодий тамойиллар олиб кирган Назар Эшонкул ижоди ва унинг узига хос услубини бир катор олимлар тадкик этишган. Жумладан, Х.Дустмухаммедов, Г.Сатторова, М.Рустамова, С.Матякупов, А.Холмуродов, Д.Холдоров, Ф.Раджабова, Ф.Бурханова, Н. Чулиеванинг ишларда ижодкор яратган хикоялар, киссаларнинг узига хос хусусиятлари, поэтик тили ва услуби, муаллифнинг адабий-эстетик карашлари хакида илмий мулохазалар мавжуд. Бирок Назар Эшонкул насрининг мифопоэтикаси, кахрамон, характер яратиш, сюжет куришда мифологик элементлардан фойдаланиш махорати ва мифоцентрик асар ярФатишдаги изланишлари, мифология ва неомифологияга булган адабий-эстетик карашлари яхлит тадкикот сифатида диссертация иши доирасида урганилмаган.

Ибтидоий жамоа ва ибтидоий маданият тугрисидаги куп сонли этнографик маълумотлар халк огзаки ижодининг тарихий асосларини самарали урганиш учун змин яратди. Этнография билан этнология сохаларидаги кашфиётлар В. Вундт, Ф. Прейс, Э. Кассирер, Л. Леви-Брюль, А.Н. Веселовский, С. Леви-Стросс каби олимларнинг хилма-хил тадкикотлар натижасида поэзия(бадиий адабиёт) тарихнинг дебочасида тил ва миф ибтидолари билан уйгунликда ривожланган деган умумий хулосага олиб келди. Х,ам шаклан, хам мазмунан, мустахкам тарихий муносабатлар негизда худди миф сузнинг ривожига туртки булгани каби, поэзия(бадиий адабиёт) хам мифнинг фаолиятини узида давом эттириб келмокда. Назар Эшонкул хам халк огзаки ижодининг адабиётга, муаллифга, укувчига таъсири хакида шундай дейди: "Мен учун дунё адабиётини ва узининг огзаки адабиётини билмаслик бу - адабиётга, унинг келажагига, унинг макомига хиёнатдир. Халк огзаки ижоди ёзма адабиётга яна минг йиллар манба, маъно, материал

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

бера олади. Халк огзаки ижоди бу - факат утмиш адабиёти эмас, келажак адабиёти хамдир"[15:2].

ХХ аср охири - XXI аср бошлари узбек адабиётида миф муаллифнинг ижодий максадларига мувофик тарзда кадимги мифнинг функционал ва поэтик хусусиятларини ривожлантирувчи бадиий структура сифатда вокеланди. Х,озирги узбек насрида ботиний ва зохирий мифологизмнинг муштараклигига, синтезига мойиллик кузатилади. Бир томондан, бадиий асарларда архаик мифологик структуралар кайта ишланаётган булса, бошка томонда эса адабиёт мифнинг бадиий эврилиши жараёнига жалб килиняпти ва бунда адабий матнда тасвирланмиш вокеалар хозирги кунда юз бермокда, асардаги образлар ва мотивларнинг мохияти эса хикоя давомида мифологик сатхда очиб берилмокда. Айрим адабий танкидчилар "неомилогик услубда ишловчи модернист" ёзувчи сифатида тавсифлаётган Назар Эшонкулнинг кисса ва хикоялари бунга мисол булади.

"Шакллар, манзаралар, чегаралар, мезонлар, жанрлар, ифода усуллари узгарди, аммо адабиётнинг азалий ва абадий мавзуси - эзгулик ва ёвузлик уртасидаги кураш тухтагани йук" [14:199].

Н. Эшонкулнинг фикрича ".. .халкимизнинг дастлабки космогоник карашлари, бошача айтганда, мифологик тасаввурлари урф-одатлардан тортиб амалий санъат туригача, чупчак ва кушиклари, энг мухими, кадимги мифологик сюжетлар асосида пайдо булган достонларимизда узининг киёфаси ва маъносини ханузгача саклаб келяпти"[14:90]. Мифологик сюжетларга мурожаат килиш замонавий вокелик ва тарихни узгача нигохда куриш имконини беради. Шу сабабли адабиёт купрок космогоник ва эсхатологик мифлардан фойдаланади. XX-XXI асрларда мифологик сюжетлар ва образларни кайта англаш, кайта ифодалаш шундай катта адабий кулам касб этдики, бу даврни "мифнинг кайта тугилиши" ёки неологизм даври десак тугри булади. Буни ёзувчининг узи хам алохида таъкидлайди: "Мифологик тафаккур халкнинг факат куввайи хофизасини эмас, тарихи, маънавий-рухий сарчашмалари, хаёлот кенглиги, бадиий салохияти хамда тафаккур тарзини белгилаб туриши, узида шу халкнинг ёзма битиклари камраб ололмайдиган даврлар хакида куплаб маълумот бера билиши билан хам ахамиятлидир"[14:88]. Мифик тафаккур рух ва табиатнинг бир бутунлигини намоён этиб, айнанлик унинг негизини ташкил килади. Мифик тафаккур уз тараккиёти йулида икки мухим боскичдан утади: биринчиси учун рух ва табиатнинг яхлитлиги хос булса,

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

иккинчисида инсонга хос хусусиятларнинг атоф олам(табиат)дан ажралиб чикиши билан боглик холда уша яхлитликнинг бузилишини кузатамиз.

Агар кадимги миф конкрет тарихий сатхдан юкорига кутариса, космизм, универсализм билан боглик булса, космогоник ва антропологик умумлашмаларга асосланса, унда янги бадиий миф тарихий ва маиший вокеликда мавжуд объектларни яратишга йуналтирилгандир. Космик умумлашма тарихий далилларга таянади. Неомифологик матнлар эса замонавий вокеликни гавдалантиради.

Х,ар хил муаллифларда туб мохият сифатидаги миф талкини турличадир: миф -ибтидоий одамнинг табиий, замонавийликлар таъсир килмаган онгининг махсули; миф - илк кахрамонлар ва илк вокеалар оламининг тарих пуртаналарида тусланиб борувчи акси; миф - жамоавий онгсизлк тажассуми, узига хос архетиплар комуси; миф -замонавий дунё ходисаларига калит вазифасини утовчи универсал шифр-код. Мифлар "...кадим замонларда инсоният бошидан кечирган рухий пуртаналар, хиссий психик тажассумларнинг асоратларидир" [15:53].

Х,озирги мифопоэтика учун мифга кутаринки рухда(таъсирчан) муносабат хос эмас. Мифнинг урни хам мутлак эмас, у тарих билан катъий богланмаган, балки нуктаи назар уйини хосил килиб, бири бошкасида акс этиб туриши мумкин.

ХХ-ХХ1- асрларнинг матн-мифларида тасвирланиб келинаётганни очиб берувчи шифр-код вазифасини бир вактнинг узида бир неча миф бажаради ва улар турли мифологик тизимлар таркибига киради. Куп холларда бундай мифлар ролини жахон адабиётининг "абадий асарлари", фольклор матнлар, мафкуравий мифлар бажаради. Неомифологизм буйича изланиш олиб бораётган М. ^учкорова бугунги кунда узбек насридаги бундай жараёнлар тугрисида шундай фикр билдиради: Бугун адабиётдаги чексиз эркинлик, миллий адабиётимизни уз узанига кайтиб келишига йул очди. Назаримизда, Шойим Бутаев, Назар Эшонкул, Исажон Султон, Улугбек Х,амдам, Баходир ^обил каби катор унлаб ижодкорларимиз ижодида гарб адабиётининг илгор ижодий анъаналаридан ташкари, халк ижодига, исломий миллий гояларга, умумбашарий бадиий талкинларга кайтиш, уларга мурожаат, неомиф наср унсурларини кутилмаган ва курилмаган холатда куллаш холати кузга ташланаяпти.

Янги мифлар кадим кавмлар онги каъридан эмас, балки персонажнинг ёлгизланиши ва уз ботинига мурожаат этиши холларида вужудга келади: "инсон, барибир, ёлгиз, чунки у ёлгизликка махкум этилган: у узининг хакикий манзилидан

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

кувгин килинган, жисимни ясаган устадан айро тушган. Бу илохий ёлгизлик, табиатнинг, оламнинг, ранлар ва буёкларнинг, гузаллик ва дустликнинг, мехр ва шафкатнинг аслини кумсаш ёлгизлиги эди"[15:253-254]. Мифологизмнинг психологизм, ички монолог, "онг окими" адабиёти билан коришиб кетиши шундан. "XX асрда адабиёт яна мифологик рамзларга кайтди, адабиёт мифологик тус олди, мифопоэтикани талкин килишнинг янги боскичи бошланди"[15:45]. Ёзувчи томонидан асарда фойдаланилган миф ёки мифнинг хар кандай элементи янги кирралар ва янгича маънолар касб этади. Муаллиф тафаккури мифопоэтик тафаккур билан кушилиб, мохиятан янги мифни вужудга келтиради: "Мифлар - инсонни кашф килишнинг, инсон рухига, уммонига киришнинг бир воситаси. Х,ар кандай мифда халк утмиши, дунёкараши, шахс "мен"и яширинган. "Мен"и йук одам, гарчи улкан ижодкор булса хам, шахсга айланолмайди" [14:113].

Миф хаосдан вокеликнинг ботиний уйгунликка асосланган бадиий моделини ярата оладиган улкан умумлаштирувчи кудратга эга. Бундай асарларда таназзул ва утиш даврларида актуаллашувчи мифологик дунёкарашнинг ижодий кайта англашилиши хамда вокеликни борликнинг мифологик концепциясига кура кайта яртилиши юз беради. Утмиш ижодкорларнинг бадиий тажрабасини хозирги ёзувчилар адабий талкин жараёнида уз идроки ва дунёкараши призмасидан утказиб, бу жараёнда мифологизм усул в шакллари эстетик маълумотни кодлаштириш воситасига айлантирилади. Олам мифологик моделининг элементлари янги миф структурасига уз ички хоссаларини сингдиради: ЁВУЗЛИКнинг ЭЗГУЛИКка эврилиши тамойилига асосланган одам ва бошка жонворлар, предметлар ва ходисаларнинг уйгун муносабатлари тизими; одам билан табиат уртасида аник фарк, чегаралар йуклиги; макон ва замон узига хосликлари; оламнинг антропоцентрик модели; ибтидоий, асл мохият намоёни; турли тарихий-маданий боскичларда "абадий схемалар"нинг такрорланиб туриши кабилар. Фольклор узи саънатнинг, фалсафанинг, узликнинг асоси. Унда хамма нарса топилади. Факат излаш, топиш, бугун учун рухий, маънавий неъматга айлантириш керак. Фольклор адабиётнинг катализатори. Унга битта элемент кушиб, харакатга келтиради, янги "модда"лар пайдо килаверади. Ундан сув ичган адабиёт нафакат кийимини, балки узини хам янгилай олади.

Юкорида келтириб утилган хусусиятларнинг бадиий асар тукимасига киритилиши матн бадиий структурасини мифологик сифатида бахолашимизга асос

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

булолади. Бунда укувчи мифни адабий ассоциацияларга туртки берадиган белги сифатида идрок этади ва бунинг натижасида матн чегаралари кенгайиб, мифопоэтик асарнинг янада умумий, фундаментал тасаввурлар тизимлари яширинган структур бирликлари - архетипик образлар ва мотивларга асрсланган оламнинг универсал модели яратилади. ^адимги мифлар, халк эпослари, улардаги образларни тугридан-тугри шунчаки адабий ёки оддий ходиса, вокеалар ёхуд инсон онгли фаолиятининг ифодаси сифатида тор тушунмаслик керак. Х,ар бир мифдаги образ уша даврдаги инсон рухига хос булган рухий-психик жараёнларнинг тимсолларидир: "^адимги давр мифологик кахрамонлари бу - рухнинг, унинг майл, истак, орзуларининг куринишидир. Бу истак ва орзулар турли маъбудлар, кахрамонлар куринишида узини намоён килади" [15:53].

Миф - шунчаки метафора эмас, балки шу киёслашни уз ичига олган тушунчадир. Миф кадимги одамнинг нима хакида уйлагани, тахмин ва тасаввур килгани, инонгани ва хис этганлари булибгина колмай, унинг бу нарсалар хакида кандай фикр килгани хам демак. Нима хакида ва кандай фикрлаганини тахлил килишдан олдин, кадимги одам узи канака булгани ва кандай мухитда яшаганини тасаввур килиш лозим. Шунингдек, "миф" тушунчаси анча кейинги даврларда пайдо булганини, кадимги одамлар хаёт ва хаёлотни фаркламаганини англаш хам мухим.

Адабий сухбатларнинг бирида ёзувчидан "инсоният тафаккурининг илк мевалари" хисобланадиган мифларнинг иншоншуносликдаги урни ва ахамияти хакида суралганда Н.Эшонкул шундай жавоб беради: "...мифлар - инсоният тафаккурининг илк бадиий мевалари инсонни ижод килишга ургатди: оламни рамзлар, тимсоллар оркали тасаввур килиш бу ижоднинг бошланиши эди. Инсон табиати ташки оламни рамзлар оркали кабул килишга мослашган. Х,ар кандай ходисанинг узини эмас, одам хиссиёти унинг рамзини кабул килади. Мифлар яратилган даврда шуурий идрок биринчи уринда эди ва уларнинг тили хам рамзлар тили булиб колди. Бирок инсоният тараккиёти аклий идрокни биринчи уринга олиб чикди, шуурий, хиссий идрок онг ости хисларига айланди. Фрейд ижодкорлик - айнан аклий идрокда эмас, дастлаб хиссий, шуурий идрокда пайдо булади, шоирлик хиссий идрокнинг онг юзига калкиб чикишидир деб тушунтиради. Шу маьнода Фрейд хам, Юнг, Хайдегер, Фромм хам инсон «мен»и мифлар яратилган даврдаги «мен»дан фарк килмайди дейишади. Инсоният цивилизацияси аклий билимлар хосиласи, ижодкорлик хиссий, шуурий идрок, рамзли идрок хосиласидир" [14:113].

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

Хулоса урнида айтиш мумкинки, адабиёт инсонга узини ва оламни урганишни, бутун борлик билан уйгунликда яшашни таргиб килаверади. Адабиётдан узоклашиш эса инсонийликдан узоклашиш булиб колаверади. Адабий миф эса фольклор конуниятларини хозирги адабий шаклларга якинлаштиришга, анъанавий мифологик конфликтни замонавий вокеликка кучиришга, архетипик образлар ва мотивларга асосланган холда универсал олам моделини яратишга ва шу билан мухим муаммоларни абадий макомига кутаришга интилиб келади.

Тавсия сифатида айтиш зарурки, мифологиядан, архетиплар ва мифологемалардан, мифема ва мифонимлар, мифологик мотивлар ва сюжетлардан, мифик кахрамонлардан яхша хабардорлик замонавий адабий жараёнда неомифологизм ва модернистик, постмодерн, фусункор реализм услубларида яратилган, яратилаётган бадиий асарларни теранрок идрок килишга имкон беради.

АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Афанасьев H.A. Происхождение мифа. М., 1996.

2. Антонян Ю. М. Миф и вечность. М., 2007. 464 с.

3. Балабалина Т. А. Современное мифотворчество: социально-философский анализ: Дис. к. ф. н.: 09.00.11. Хабаровск, 2005. 124 с.

4. Бахтин М.М. Эстетика словесного творчества[Текст]/М.М. Бахтин - Москва: Искусство, 1986.-300 с.

5. Воеводина JI. Н. Мифотворчество как феномен современной культуры: Дис. д. ф. н.: 24.00.01. М., 2002. 282 с.

6. Гусманов И.Г. Греческая мифология. Боги: Учебное пособие. 3-е изд. М.: Дьяконов ИМ. Архаические мифы Востока и Запада. М.: Наука, 1990. 247 с.125 .Дэвлет Е.Г., Дэвлет М.А'. Мифы в камне: Мир наскального искусства России. М.: «Алетейа», 2005. 472 с.Флинта: Наука, 2002.328 с.

7. Жураев М. Миф. Фольклор ва адабиёт/ Маматкул Жураев, Манзура Нарзикулова. - Т.: Алишер Навоий номидаги Узбекистон Миллий кутубхонаси нашриёти, 2006

- 184 б.

8. Карим. Б. Наср рухи - аср шукухи (Суз боши). ХХ аср узбек хикоялари антологияси. Т. УзМЭ. 2009. - Б. 623

JOl 1RNA L-RESEA RCHS. СОМ

INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES

VOLUME 1, ISSUE 2, 2022

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

9. Лосев А. Ф. Диалектика мифа // Лосев А. Ф. Философия. Мифология. Культура. М.: Политиздат, 1991. С. 21-186.

10. Медведева Н. Г. Миф как форма художественной условности: Дис. .канд. филол. наук. М.,1984. 163 с.

11. Мелетинский Е. М. Поэтика мифа. М.: Наука, 1976. 407 с.

12. Мелетинский Е. М. О литературных архетипах / Рос. гос. гуманит. ун-т, Ин-т высш. гуманит. исслед. М., 1994. 136 с.

13. Мелетинский Е. М. От мифа к литературе. Курс лекций «Теория мифа и историческая поэтика». М.: Российск. гос. гуманит. ун-т, 2000. 170 с.

14. Эшонкул Н. Мендан менгача. Тошкент. Akademnashr. 2014. - Б.508

15. Эшонкул Н. Ижод фалсафаси ("Мен"дан менгача - 2) [Матн]/Н. Эшонкул. -Тошкент: Akademnashr, 2018. - 416 б.

0 p.

JOl 1RNA L-RESEA RCHS. COM

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.