Научная статья на тему 'НАТИЖАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН БЮДЖЕТЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЯ ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ'

НАТИЖАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН БЮДЖЕТЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЯ ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
натижага йўналтирилган бюджетлаштириш / харажатларни режалаштириш / маҳаллий давлат ҳокимияти / мақсадли дастур / бюджет маблағлари / маъмурий ислоҳотлар. / result-oriented budgeting / cost Planning / Local Government / target program / budget funds / administrative reforms.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Примова, Нигора Икром Қизи

Мақолада харажатларни режалаштириш эришилган натижалар билан бевосита боғлиқ ҳолда амалга ошириладиган бюджет жараёнини ташкил этиш тизими тадқиқ этилган. Шунингдек натижага йўналтирилган тбюджетлаштиришнинг тармоқ вазирликлари ва маҳаллий бюджетлар харажатларини режалаштиришдаги муаммоси ўрганилган. Вазирликлар ва маҳаллий бюджетларни шакллантиришда натижага йўналтирилган бюджетлаштиришдан фойдаланиш бўйича тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THEORETICAL AND METHODOLOGICAL FOUNDATIONS OF RESULT-ORIENTED BUDGETING

The article explores the system for organizing the budget process, the cost planning of which is carried out in direct connection with the results achieved. Also studied is the problem of result-oriented byudetization in planning the costs of network ministries and local budgets. Recommendations have been made to use result-oriented budgeting in the formation of ministries and local budgets.

Текст научной работы на тему «НАТИЖАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН БЮДЖЕТЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЯ ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ»

НАТИЖАГА ЙУНАЛТИРИЛГАН БЮДЖЕТЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЯ ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ

https://doi.org/10.5281/zenodo.12186806

Примова Нигора Икром кизи

Тошкент давлат ик;тисодиёт университети Молия кафедраси доценти в.в.б., PhD. Тошкент. Узбекистон. n.primova@tsue. uz ORCID:0000-0003-1423-1013

АННОТАЦИЯ

Мацолада харажатларни режалаштириш эришилган натижалар билан бевосита боглиц уолда амалга ошириладиган бюджет жараёнини ташкил этиш тизими тадциц этилган. Шунингдек натижага йуналтирилган тбюджетлаштиришнинг тармоц вазирликлари ва мауаллий бюджетлар харажатларини режалаштиришдаги муаммоси урганилган. Вазирликлар ва мауаллий бюджетларни шакллантиришда натижага йуналтирилган бюджетлаштиришдан фойдаланиш буйича тавсиялар берилган.

Калит сузлар: натижага йуналтирилган бюджетлаштириш, харажатларни режалаштириш, мауаллий давлат уокимияти, мацсадли дастур, бюджет маблаглари, маъмурий ислоуотлар.

ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ РЕЗУЛЬТАТИВНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО БЮДЖЕТИРОВАНИЯ

АННОТАЦИЯ

В статье рассматривается система организации бюджетного процесса, при котором планирование расходов осуществляется в непосредственной связи с достигаемыми результатами. Изучена проблема планирования расходов отраслевых министерств и местных бюджетов. В качестве инструмента предлагается использовать программно-целевое бюджетирование. Даны рекомендации по использованию бюджетирования, ориентированного на результат, при формировании отраслевых министерств и местных бюджетов.

Ключевые слова: бюджетирование, ориентированное на результат, планирование расходов, местное самоуправление, целевая программа, бюджетные средства, административная реформа.

THEORETICAL AND METHODOLOGICAL FOUNDATIONS OF RESULT-ORIENTED BUDGETING

ANNOTATION

The article explores the system for organizing the budget process, the cost planning of which is carried out in direct connection with the results achieved. Also studied is the problem of result-oriented byudetization in planning the costs of network ministries and local budgets. Recommendations have been made to use result-oriented budgeting in the formation of ministries and local budgets.

Keywords: result-oriented budgeting, cost Planning, Local Government, target program, budget funds, administrative reforms.

КИРИШ

Бюджетни шакллантириш ва ижро этишга ёндашувлар хам узгариши керак. Давлат сиёсатининг аник белгиланган максадлари ва устувор йуналишлари бюджетни шакллантириш учун асос булиши, давлат бюджети харажатлари давлат фаолиятининг аник ва улчанадиган натижалари билан боглик булиши керак. Бу бюджетни режалаштириш ва ижро этишга янги ёндашувнинг мохияти - натижага йуналтирилган бюджетлаштириш (НЙБ) тизимида уз аксини топади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 11 сентябрдаги "Узбекистан - 2030" стратегияси тугрисида"ги ПФ-158-сон Фармони, 46-максадида "Фискал баркарорликни таъминлаш ва давлат мажбуриятларини самарали бошкариш" белгиланган. Ушбу максадга эришиш учун 5 та самарадорлик курсаткичларидан бири 2030 йилгача "Натижага йуналтирилган бюджетлаштириш" амалиётига тулик утиш кузда тутилган [1].

Шунингдек, Узбекистон Республикаси Давлат молиясини бошкариш тизимини такомиллаштириш стратегиясининг асосий максадларидан бири бу урта муддатли бюджет асосларини ишлаб чикиш хамда йиллик бюджетни шакллантиришнинг янги "натижага йуналтирилган бюджет" (Дастурий бюджетлаштириш) тизимини жорий этиш хисобланиб, мазкур максад буйича куйидагилар амалга оширилди [2].

Х,ар бир давлатнинг миллий стратегиясида (5-10 йиллик) белгиланган стратегик максадларга эришиш учун давлат бюджетидан сарфланадиган маблагларнинг узвий богликлиги Дастурий бюджетлаштириш тизими оркали таъминланади.

Шу муносабат билан, ушбу тизимга утишнинг дастлабки боскичида сунги уч йилда мамлакатнинг тараккиёт стратегияси хамда миллий баркарор ривожланиш максадларида белгиланган стратегик максадлардан келиб чикиб,

вазирлик ва идоралар бюджет харажатларининг максадли индикаторлари белгиланди.

Мавзуга оид адабиётлар та^лили

Бюджетлаштиришга янги ёндашувларни жорий этиш давлат секторини бошкариш тизимини ислох килишнинг ажралмас элементи булиб, бошкарув бизнес-технологияларини давлат аппарати фаолиятига ёйишга каратилган. Бу йуналиш ХХ асрнинг 80-йилларида машхур булиб, New Public Management (янги давлат бошкаруви) деб номланди. Ушбу мафкурага мувофик давлат бошкаруви тизимини энг фаол узгартиришлар Буюк Британия, Австралия, Янги Зеландия ва А^Шда амалга оширилди (купчилик холатда, экспертларнинг фикрича, амалда эмас, сузда купрок) [3]. Янги ёндашувлар миллий микёсда энг кенг таркалган, аммо АКЩ, Буюк Британия ва Канада каби бир катор мамлакатларда улар минтакалар ва муниципалитетлардаги бошкарув тизимларига хам таъсир курсатди. Анъанавий бошкарув моделлари асосан федерал даражада сакланиб колган Германия Федератив Республикасида бошкарувнинг янги технологияларини жорий этиш ташаббускорлари муниципалитетлар булди.

Аммо шуни таъкидлаш керакки, амалда энг кенг таркалган амалиёт "бундай натижалар тугрисида маълум маълумотларни таркатиш оркали бюджет фаолияти натижаларига умумий йуналиш бериш... "Натижалар асосида бюджетни режалаштириш" ва "натижадорликка асосланган бюджетлаштириш" каби атамалардан кенг фойдаланилишига карамасдан фаолиятнинг натижадорлик курсаткичларини бюджетдан ажратмалар билан механик равишда боглашнинг жуда кам мисоллари мавжуд[3]. Бошка экспертларнинг таъкидлашича, ярим аср давомида самарадорликни бюджет харажатлари билан тугридан-тугри боглашга уринишлар куплаб мамлакатларда доимий кийинчиликларни келтириб чикарди. Амалда, бюджетдан ажратмалар ва самарадорлик курсаткичлари уртасида тугридан-тугри богликлик мавжуд эмас[4].

Шундай килиб, давлат секторини бошкаришга янги ёндашувлар учун манифест булган машхур "Хукуматни кайта кашф килиш" асари муаллифлари Девид Осборн ва Тед Габлернинг сузларига кура, "уз фаолияти натижаларини назорат киладиган (улчайдиган) ташкилотлар - хатто молиялаштириш ёки ходимларни рагбатлантиришни ушбу натижалар билан богламасалар хам молиялаштиришни богламаса хам - бу маълумотлар уларнинг фаолиятини узгартиришини аникладилар" [5]. Шунга карамай, давлат бошкаруви тизимида бошкарув ходимларининг хатти-харакатларига энг мухим таъсир молиявий карорларни кабул килишдир. Шу сабабли, Осборн ва Габлер мантикан

таъкидлаганидек, "натижага йуналтирилган ташкилотлар охир-окибат харажатлар эмас, балки натижалар молиялаштирилишини таъминлайдиган бюджет тизимини ишлаб чикиш зарурлигини тушунадилар"[5].

Шу билан бирга, давлат органлари фаолияти ва молиялаштиришни бахолашнинг янгича ёндашувлари энг катти; танкидлар остига олган тадкикотлар хам юзага чикди. Натижага йуналтирилган бюджетлаштириш тамойилларининг танкидий тахлилига мисол сифатида Ян Д. Кларк ва Гарри Свеннинг "Давлат секторида натижага йуналтирилган бошкариш тамойилларини жорий килиш: реал ва сюрреал уртасидаги чегара (Канадада маъмурий ислохотлар утказиш буйича таклифлар)" маколасини келтириш мумкин [6].

Шуниси эътиборга лойикки, ушбу макола муаллифлари томонидан аникланган НЙБни амалга ошириш муаммолари ташки мухитнинг камчиликлари - малакали кадрларнинг етишмаслиги, ишлаб чикилмаган процедуралар ва бошкалар билан боглик эмас. Бюджетлаштиришнинг янги тамойилларини амалга оширишдаги кийинчиликларни куриб чикишда, бу тамойилларнинг узларининг мухим хусусиятларига эътибор каратди. Бундан ташкари, улар нафакат Канадага тегишлидир [6].

Шундай килиб, халкаро тажрибани тахлил килиш асосида натижага йуналтирилган бошкаришни амалга оширишдаги шунга ухшаш кийинчиликларни голланд олими Ханс де Брюйн узининг "Давлат секторида натижага асосан бошкариш" асарида куриб чикади[7]. У натижадорликни улчаш адекват бошкарув механизми булган ва жиддий бузилишларни келтириб чикарадиган шартларни ажратиб курсатиб, муаммога янада мувозанатли ёндашишга интилади.

Бизнинг тадкикотларимизда "натижага йуналтирилган бюджетлаштириш" технологиясини бюджетни шакллантириш ва ижро килишнинг замонавий шакли деб айтиш мумкин. Мазкур технология бюджет харажатлари ва мазкур харажатлардан кутилаётган самара уртасидаги узаро богликликни, бюджет хизматларини курсатиш билан эришилган натижани ва уларнинг ижтимоий, иктисодий самарадорлигини ва натижадорлигини ифодалайди[8].

Тадкикот методологияси

"Натижага йуналтирилган бюджетлаштириш" технологияси буйича тадкикот олиб боришда гурухлаш, абстракциялаш, киёсий тахлил, таркибий тахлил усулларидан кенг фойдаланилди.

Тадкикотда "натижага йуналтирилган бюджетлаштириш" буйича тизимли адабиётлар тахлили амалга оширилди. Урни келганда шуни таъкидлаш керакки,

"натижага йуналтирилган бюджетлаштириш"ни турли адабиётларда технология, модель, услуб, усул, тизим, механизм сифатида урганилган.

Та^лил ва натижалар

Давлат харажатларини бошкариш бюджет сиёсатининг мухим кисми булиб, куп жихатдан бюджет жараёнининг холати, бюджетни режалаштириш, тасдиклаш ва ижро этиш тартиби, шунингдек унинг ижросини назорат килиш б илан белгиланади. Харажатларни бошкариш доирасида бюджет ижроси жа-раёнида молиявий бошкарувни узгартириш алохида ахамиятга эга. Янги ёндашувнинг мазмун- мохияти бошкарув иерархиясининг турли даражаларда даражаларида жойлашган мансабдор шахслар - бюджет жараёни иштирокчилари уртасида ваколат ва мажбуриятларни таксимланишини узгартиришдан иборат.

Ушбу узгаришлар ваколат ва масъулиятни "юкоридан пастга" топшир-ишга каратилган булиши керак ва барча даражадаги давлат хизматчилар-ининг режалаштирилган натижаларга эриша олмаганлиги ва норматив хуж-

жатлар талабларини бузганлик учун жавобгарлигини батафсил белгилаш билан чамбарчас боглик холда амалга оширилиши керак булган коида-

лардир. Амалга оширилаётган узгаришларни икки йуналишда куллаб-кувват-лаш зарур:

биринчидан, бошкарув хисобини жорий этиш, замонавий молиявий ах-борот тизимларини ривожлантириш ва асосий эътиборни ташки назоратдан ички назоратга утказиш имконинини берувчи ички аудит хизматини ташкил этиш;

иккинчидан, давлат хизматчиларини бюджет харажатлари самарадор-лигини оширишни рагбатлантириш тизимини яратиш оркали.

Бюджет жараёнини янги ташкил этишнинг узаги бутун дунёда кенг кулланиладиган, урта муддатли молиявий режалаштириш доирасида натижа-га йуналтирилган бюджетлаштириш концепцияси (модел) булиши керак. Х,у-дудий тизимлар учун бу хорижда кенг кулланиладиган, инкирозни бошкаришм уаммоларини хал килишда долзарб булган ва бизнинг шароитларга мослаштирилиши мумкин булган янги бошкарув технологиясидир [9].

Корпоратив бошкарув назариясида бюджетлаштириш деганда ком-паниянинг баржа даражаларида бизнесни бошкариш технологияси тушунилади. Бунда стратегик максадларга мувозанатли молиявий курсаткичли бюджетлаштириш оркали эришиш таъминланади.

Бу алохида булимларнинг бюджетлари асосида компания бюджетини тузиш ва ижро этиш жараёнидир. Анъанага кура, бюджет деганда харажатлар даромадлар билан таккосланадиган баланс куринишидаги молиявий режа

тушунилади. Бирок, корхона бюджети тизимида ушбу тоифа кенгрок семантик таркибга эга булди: бюджет ташкилотнинг миссиясини бажариш жараёнида фаолиятнинг хар кандай жихатини акс эттирувчи хар кандай хужжат сифатида тушунилади. Бюджет фаолият йуналишини белгилайди ва унинг хакикий натижаларини акс эттиради. Бюджет тизими томонидан амалга ошириладиган асосий гоя корхона даражасида марказлаштирилган стратегик бошкарувни ва унинг булинмалари даражасида оператив бошкарувни марказлашмаган холда уйгунлаштиришдир. Ушбу тизимда бюджетлар учта бошкарув вазифасини хал килишни куллаб- кувватлайди: молиявий прогноз; режалаштирилган ва хакикатда эришилган натижаларни киёсий тахлил кил-иш; аникланган огишларни бахолаш ва тахлил килиш.

Худудий тизимлар учун янги моделнинг мохияти мавжуд бюджет маблакларини бошкарувнинг таркибий булинмалари ва (ёки) улар томони-дан бошкариладиган бюджет дастурлари уртасида аник натижаларга (курса-тилаётган хизматлар) эришишни хисобга олган холда ёки бевосита боглик холда таксимлашдан иборат. Ушбу технология ёки унинг аналогларини куллаш буйича хорижий ва махаллий тажрибага асосланиб, биз куйидаги таърифни беришимиз мумкин: натижага йуналтирилган бюджетлаштириш (НЙБ) - бу бюджет харажатлари ва уларнинг натижалари уртасидаги тугри-дан-тугри богликликни таъминловчи ва бюджетни таксимлашни назарда тутадиган бюджетни режалаштириш усулидир. Давлат (алохида худуд) сиёсатининг устувор йуналишлари хамда бюджет маблагларидан фойдала-нишнинг кутилаётган бевосита ва якуний натижаларининг ижтимоий ахамиятини хисобга олган холда давлат (махаллий давлат хокимияти) органларнинг максадлари, вазифалари ва функцияларига мувофик бюджет маблаглари режалаштирилади. НЙБ харажатлар ва натижаларни таккослаш, бюджет маблагларини сарфлашнинг энг самарали усулларини танлаш, режа-

лаштирилган натижаларга эришиш даражасини ва уларнинг сифатини уз вактида бахолаш имконини беради.

Натижалар хам микдорий, хам сифат

курсаткичлари буйича бахоланиши мумкин, уларнинг асосий талаби улчаш ва таккослашдир. Гап бюджет доирасида хал этилиши лозим булган устувор вазифалар руйхатининг оддий таърифидан боскичма- боскич утиш, эришили-ши режалаштирилган натижалар буйича бюджетни шакллантириш, бюджет маблагларини конун хужжатларига мувофик таксимлаш тамойилига утиши хакида бормокда. Албатта бунда давлат хизматларининг хажми ва сифатини сифатини хисобга олиш зарур булади. Янги бюджет тизим-ини жорий этиш, шунингдек, бюджет муассасалари томонидан эришиш учун

бюджет маблаглари ажратилган зарур натижаларнинг бажарилишини маж-бурий бахолашни назарда тутади.

Сунгги бир неча ун йилликларда НЙБ усули Британия Хдмдустлиги мамлакатларида, АКЩ, Швеция, Нидерландия, ОЭСРнинг бошка мамлакат-ларида шунингдек, Болтикбуйи ва МДХ, давлатларида муваффакият-ли кулланилмокда. Шуни таъкидлаш лозимки, НЙБ элементларини нисбатан тезрок жорий этиш ташки карзи юкори ва ахоли жон бошига тугри келадиган даромад паст булган малакатларда кенгрок кузатилган.

Расм-1. Натижага йуналтирилган бюджетлаштиришни куллаш

схемаси.*

*Манба: муаллиф ишланмаси

Вазирликлар, идоралар ва бошка давлат ва махаллий уз-узини бошкариш ташкилотлар фаолиятининг максад ва натижаларини бошкариш тизимини бюджет жараёнига интеграция килиш бугунги куннинг энг мураккаб вазифасидир. Таъкидлаш жоизки, бюджет тизимининг барча бугинларидаги бу вазифа шу кунгача хеч бир давлатда тулик хал этилмаган. Асосий муаммо турли даражадаги бошкарув органлари жавобгар булган ижтимоий фойдали натижалар, уларни молиялаштириш хажми ва буйсунув-чи ташкилотлар фаолияти билан боглик булиб, охир-окибатда аник бюджет хизматлари хисобланади.

Аник максадлар, вазифалар ва фаолият натижаларини бюджетдан молиялаштириш хажми билан боглашнинг асосий механизми булиб алохида кабул килинган дастурлар ёки келишувлар хизмат килади. (1-расм)

Балансланган курсаткичлар тизимининг афзаллиги шундаки, у стратег-ик бошкарув санъатини аник техника ва технологияларга айлантиради, стра-тегик режаларни аник максадларга, уларга эришиш чора-табирларини ва уларни амалга ошириш курсаткичларига айлантиради.

Бундан ташкари, BSCдаги максад ва курсаткичларнинг аксарияти мол-иявий булмаган ва "Маркетинг", "Ички жараёнлар", "Таълим ва ривожлан-иш" каби сохаларнинг истикболлари билан боглик. Муниципал тузилманинг

мувозанатли стратегиясида куйидаги максад ва курсаткичлардан фойдалан-иш мумкин: худуднинг инвестиция ва кредит рейтинги, шартнома муноса-батларининг шаффофлиги, норматив-хукукий базанинг етарлилиги, давлат (махаллий) бошкарув органлари оркали давлат (махаллий) харидларнинг улу-ши, худуднинг молиявий - иктисодий салохиятини бахолашда илгари фойда-ланилмаган инновациялар даражаси ва кадрлар малакаси каби курсаткичлар булиши мумкин.

BSCдан солик ва солик булмаган тушумларни ошириш каби курсаткичлар учун максадли параметрлар тугридан-тугри бюджетга утказилиши мумкин.

Стратегик ташаббуслар учун бюджетни тузиш тадбирларнинг кийматини а никлаш ва даврлараро харажатларни таксимлаш имконини беради. Стратегик йуналтирилган бюджетни тузишнинг охирги боскичи прогнозли молиявий режанинг даромадлари ва харажатларини мувозанатлашдир. Маблаглар-нинг прогноз манбалари барча стратегик ташаббусларни молиялаштириш уч-ун етарли булмаслиги холати хам вужудга келиши мумкин. Бунда холда BSCни кайта куриб чикиш ва стратегик курсаткичларнинг кийматларини

камайтириш ёки хатто максадларни узгартиришга тугри келади. Бир неча марта такрорлашдан сунг, худудни стратегик ривожлантириш учун молиявий жихатдан мувозанатли сценарий тузилади. Шундай килиб, мувозанатлашган курсаткичлар картасини (BSC) тузиш ва уни бюджетга кейинги прогнозлашбизга стратегик йуналтирилган бюджет тизимини яратиш масаласини самара-ли хал килиш имконини беради.

Шундай килиб бюджетни режалаштиришнинг дастурий-максадли усулларини ишлаб чикиш ва бюджет харажатлари самарадорлигини назорат килиш тизимини яратиш билан бир каторда, бюджет модели хажмини узгартиришнинг аник кодаларини урнатган холда куп йиллик бюджетлаштиришга утишни назарда тутади. Бундан кузланган максад харажатлар таркиби ва соха вазирликлари томонидан бошкариладиган маблаклар хажмининг прогнозлилигини оширишдир.

Узбекистонда бугинги кунда, бюджетнинг катъий бажарилишини, бюджет маблагларини олувчиларнинг молиявий интизомини таъминлаш билан боглик техник муаммолар хал килинган. Шу билан бирга бюджетни чегаралашнинг асосий муаммолари турли даражадаги давлат хокимияти органлари ва махаллий узини-узи бошкариш уртасидаги ваколатларни таксимлаш, бюджет харажатларининг самарадорлиги ва натижадорлигини ошириш натижага йуналтирилган бюджетлаштириш оркали амалга оширилади. Мамлакатимизда "маъмурий" анаънага эга эканлигимизни инобатга олсак, бюджет харажатларини дастурий механизми, яъни натижага йуналтирилган бюджетлаштириш энг маъкбул вариант булиб хизмат килади[9]

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

НЙБ технологияси харажатларни режалаштириш ва улардан максадли фойдаланишни назорат килишдан бюджет харажатларини ва уларнинг натижаларини самарали бошкаришга утиш имконини беради. Яъни давлат органларини бюджетдан молиялаштиришдан давлатнинг функцияларини бюджетлаштиришга имкон яратилади.

"Функционал бюджет" тушунчаси - бу ижро этувчи хокимиятга юкланган функцияларни ва фаолиятнинг кутилаётган натижаларини молиявий таъминлаш учун мулжалланган маблаклар фондини шакллантириш ва сарфлашнинг янги шаклидир.

Бозор секторига караганда самаралирок булган сохаларда аник натижаларга эришиш учун давлат томонидан килинган харажатлар самарали хисобланади[10].

Аънанавий ёндашувдан фаркли уларок, биринчи уринда мавжуд харажатларни индексация килиш ва ушлаб туриш эмас, балки давлат орган-лари фаолиятининг максад ва вазифаларини аник шакллантириш, улар амалга ошираётган бюджет дастурлари самарадорлигини таккослаш, жорий хакикат-да мавжуд бюджет ресурсларига белгиланган чекловларга риоя килган холда белгиланган максадлар ва натижаларга эришишни тавсифловчи курсаткич-ларнинг бюджет жараёнидир.

Хулоса килиб айтганда, бюджетдан молиялаштиришни куллаб-кувват-лаш шарти билан амалга оширилиши мумкин булган яна бир йуналиш, яъни ка м таъминланган оилалар "навбат" деб аталадиган ижарага бериладиган уй-жой, шу жумладан хусусий уй-жой институтини ташкил этиш рагбатлантиришни кайд этамиз. Хусусий уй-жой фонди ижарачиларига уй-жой субсидиялари такдим этилган холда (ижаранинг 0 дан 100 фоизигача) бе-пул коммунал уй-жойлар, турар-жой биноларининг ижарачиларига айланади.

НЙБ кулами бюджет харажатларининг молиялаштириш дастурлари ва субс идиялар доирасида самарадорлигини бахолашдан иборатдир. Натижада хусусий сектор инфратузилмани ривожлантириш ёки куп каватли уйларнинг холатини яхшилашга инвестицион лойихалар жалб этиш каби масалаларни узи молиялаштиради бозор тамойиллари буйича бахолашни амалга оширади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. https://lex.uz/docs/4966572

2. https://lex.uz/docs/4966572

3. Мэннинг Н., Парисон Н. Реформа государственного управления: Международный опыт: - М.: весь мир, 2003. - 495 с.

4. Pollitt C., Bouckaert D. Public management reform. A comparative analysis. Oxford University Press, 2004. p. 90

5. Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirit is Transforming the Public Sector (Plume) [Osborne, David, Gaebler, Ted] on Amazon.com.

6. Кларк Д.Я., Суэйн Г. Внедрение принципов управления по результатам в секторе государственного управления: граница между реальным и сюрреальным (Предложения по проведению административной реформы в Канаде) // Экономическая политика. 2006. № 3.

7. Брюйн Ханс, де. Управление по результатам в государственном секторе. М.:Институт комплексных стратегических исследований, 2005. 192 с.

8. Primova N. Natijaga yo'naltirilgan byudjetlashtirish. // Journal of Economy, Tourism and Service Vol. 3, No. 03, 2024

9. Бюджетирование, ориентированное на результаты: анализ мирового опыта. Фонд «Институт экономики города». - М., 2004.

10. Примова Н. Натижага йуналтирилган бюджетлаштириш тизимининг ахамияти. // Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, mart. www.e-itt.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.