Научная статья на тему 'НАМУДҲОИ ШАРТНОМАҲОИ МЕЪЁРӢ'

НАМУДҲОИ ШАРТНОМАҲОИ МЕЪЁРӢ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
628
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
шартномаи меъѐрӣ / шартномаи коллективӣ / шартномаи меъѐрии дохилидавлатӣ / шартномаи меъѐрии байналмилалӣ / сарчашмаи ҳуқуқӣ / санадҳои меъѐрии ҳуқуқӣ / normative agreement / collective treaty / interstatal normative agreement / international normative agreement / legal sources / normative juridical instruments / нормативный договор / коллективный договор / внутригосударственный нормативный договор / международный нормативный договор / правовые источники / нормативные правовые акты

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Алимзода Шаҳлохон Абдусалом

Аниқ муайян накардани намуди шартнома (шартномаи меҳнатӣ, шартномаи меъѐрӣ ва ѐ шартномаи коллективӣ) аз ҷониби тарафҳои онҳо дар амалия боиси рух додани низои байни ҷонибҳо шуданаш мумкин аст ва барои посух додан ба шаҳрванд дар хусуси то чӣ андоза асоснок будани бастани он аз ҷиҳати илмӣ ва назариявӣ баъзе мушкилиҳоро ба миѐн оварда метавонад. Дар низоми шартномаҳои мавҷуди мақоми махсусро шартномаи меъѐрӣ ишғол менамояд. Он дар аксари низоми соҳаҳои ҳуқуқ дучор мешавад. Шартномаи коллективӣ ба яке аз намудҳои асосии санадҳои меъѐрии дохилии ташкилотҳо мубаддал гашта, тавассути он ҳамкории иҷтимоии корфармо ва мақомоти намояндагии коркунони кироя дар танзими муносибатҳои меҳнатӣ, иҷтимоӣ-иқтисодӣ ва касбӣ таъмин мегардад. Мақола фарогири масъалаи танзими ҳуқуқии намудҳои шартномаҳои меъѐрӣ дар соҳаҳои гуногуни ҳуқуқ буда, муаллиф бо истифода аз андешаҳои олимони ватанӣ ва хориҷии соҳаи ҳуқуқи меҳнат, қонунгузории ватанӣ оид ба мафҳум, мазмун ва намудҳои падидаи мазкур андешаронӣ намудааст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TYPES OF NORMATIVE AGREEMENTS

Non-availability of an accurate definition of an agreement type for the parties (labour agreement, normative agreement or collective treaty) in practice can entail an emergence of conflict between the letters and it requires analysis and scientific substantiation of the problematics in question. Normative agreement occupies an especial place in the system of existing treaties. At the present time collective treaty transforms itself into one of the major types of normative documents which ensures social collaboration and cooperation between an employer (job-giver) and representative bodies of hired workers in regulation of labor, social – economic and professional relations. This treaty can be occurred in the majority of juridical systems. The issue of legal regulation of the types of normative agreements is highlighted in different branches of law including such kinds as notion, content and sorts of this institute; hereby, the views of home and foreign scholars being resorted to.

Текст научной работы на тему «НАМУДҲОИ ШАРТНОМАҲОИ МЕЪЁРӢ»

AGREEMENTS

5.1.3 (12 00 03) Частно-правовые (цивилистические) науки

5.1.3 Илмхои хусусй-хукукй (сивилистй) 5.1.3 Private law (civil law) sciences

УДК347.4

DOI 10.24412/2411-1945-2022-2-30-36

НАМУДХОИ ШАРТНОМАХРИ Алимзода Ша^лохон Абдусалом,

МЕЪЁРЙ унвонцуи кафедраи «Назария ва таърихи давлат ва ууцуц» -и факултаи ууцуцшиносии Донишгоуи миллии Тоцикистон (Тоцикистон, Душанбе)

ВИДЫ НОРМА ТИВНЫХ Алимзода Шахлохон Абдусалом,

ДОГОВОРОВ соискатель кафедры теории и истории государства и права юридического факультета Таджикского национального университета (Таджикистан, Душанбе)

TYPES OF NORMATIVE Alimzoda, Shakhlohon Abdusalom, applicant

for candidate degree of the department of theory and history of state and law under the juridical faculty of the Tajik National University (Tajikistan, Dushanbe) E-MAIL: alimova@dip. tj

Калидвожа^о: шартномаи меъёрй, шартномаи коллективы, шартномаи меъёрии дохилидавлати, шартномаи меъёрии байналмилали, сарчашмаи ууцуци, санадуои меъёрии ууцуци

Аниц муайян накардани намуди шартнома (шартномаи меунати, шартномаи меъёри ва ё шартномаи коллективы) аз цониби тарафуои онуо дар амалия боиси рух додани низои байни цонибуо шуданаш мумкин аст ва барои посух додан ба шаурванд дар хусуси то чи андоза асоснок будани бастани он аз цщати илми ва назарияви баъзе мушкилщоро ба миён оварда метавонад. Дар низоми шартномауои мавцуди мацоми махсусро шартномаи меъёри ишгол менамояд. Он дар аксари низоми соуауои ууцуц дучор мешавад. Шартномаи коллективы ба яке аз намудуои асосии санадуои меъёрии дохилии ташкилотуо мубаддал гашта, тавассути он уамкории ицтимоии корфармо ва мацомоти намояндагии коркунони кироя дар танзими муносибатуои меунати, ицтимои-ицтисоди ва касби таъмин мегардад. Мацола фарогири масъалаи танзими ууцуции намудуои шартномауои меъёри дар соуауои гуногуни ууцуц буда, муаллиф бо истифода аз андешауои олимони ватани ва хориции соуаи ууцуци меунат, цонунгузории ватани оид ба мафуум, мазмун ва намудуои падидаи мазкур андешарони намудааст.

Ключевые слова: нормативный договор, коллективный договор, внутригосударственный нормативный договор, международный нормативный договор, правовые источники, нормативные правовые акты

Отсутствие четкого определения вида договора сторонами (трудовой договор, нормативный договор или коллективный договор) на практике может привести к возникновению конфликта между сторонами и требует анализа и научной обоснованности данной проблематики. Нормативный договор занимает особое место в системе существующих договоров. В настоящее время коллективный договор превращается в один из основных видов нормативных документов, посредством которого обеспечивается социальное сотрудничество работодателя и представительских органов наёмных работников в регулировании трудовых, социально-экономических и профессиональных отношений. Его можно встретить в большинстве правовых систем. С использованием взглядов отечественных и зарубежных ученых освещается вопрос правового регулирования видов нормативных договоров в различных отраслях права и понятие, содержание и виды этого института.

Key-words: normative agreement, collective treaty, interstatal normative agreement,

international normative agreement, legal sources, normative juridical instruments

Non-availability of an accurate definition of an agreement type for the parties (labour agreement, normative agreement or collective treaty) in practice can entail an emergence of conflict between the latters and it requires analysis and scientific substantiation of the problematics in question. Normative agreement occupies an especial place in the system of existing treaties. At the present time collective treaty transforms itself into one of the major types of normative documents which ensures social collaboration and cooperation between an employer (job-giver) and representative bodies of hired workers in regulation of labor, social -economic and professional relations. This treaty can be occurred in the majority of juridical systems. The issue of legal regulation of the types of normative agreements is highlighted in different branches of law including such kinds as notion, content and sorts of this institute; hereby, the views of home and foreign scholars being resorted to.

Дар низоми сарчашмахои муосири ху^у^и пасошуравй шартномаи дорои мазмуни меъёрй ахамияти хоса пайдо намудааст. Ташаккул ёфтани муносибатхои чамъиятй бешубха боиси пайдо гардидани муносибатхои шартномавй миёни шахрвандон, шахсони ху;у;й, корхона ва муассисахои гуногун мегардад. Ин намунаи шартнома имрузхо мавриди тахлили олимон ва мухавдщони гуногун ;арор гирифтааст.

Муха;;и;и рус Н.Е. Садохина менависад, ки ба низоми ху;у;и миллй ворид намудани шартномахо ва созишномахо, бар хилофи низоми ху;у;ии континенталие, ки дар онхо танхо шартномахои меъёрй ба сифати сарчашмахои ху;у;й эътироф шудааст, бидуни истисно, хоси доктринаи ху;у;ии Амрико мебошад [6].

Бабенко А. Н., Парфенова Т. А таъкид мекунанд, ки ба маънои васеъ шартномаи меъёрй ин санади ху;у;ии муштаракест, ки барои ба расмият даровардани ифодаи иродаи ду ва ё зиёда субъекти ху;у; ва таъмини баробарху;у;ии онхо баста шуда, ичрои он хатмй аст» [5].

Тахлил нишон медихад, ки шартномаи мазкур махсусиятхои вижаро сохиб аст. Яъне, шартнома хамчун сарчашмаи ху;у; афзалиятхо ва баъзе ну;сонхоро низ фарогир мебошад, ки хангоми истифодаи он бояд ба назар гирифта шаванд. Ба андешаи мо, бартарии шартномаи меъёрй дар нуктахои зерин ифода меёбад:

1) бо ёрии он муносибатхои идоракунй ба тартиб дароварда мешаванд, ху;у;у ухдадорихои тарафхо, субъектхои тобеият, ваколатхо махдуд ва му;аррар карда мешаванд;

2) он барои ба даст овардани созиш байни манфиатхои гуногун бо рохи мувофи;а кардани тамоми шартхои мухимтарини шартнома мусоидат мекунад;

3) тарафхои шартнома барои бастани он манфиатдор бошанд;

4) он метавонад ба демократиконии идоракунй мусоидат намояд;

5) мyноcибaтxои шapтномaвй бa aфзоиши шyypи xy^y^™ иштиpокчиëни он муеоидат мекyнaнд.

Дap xaмин acоc, шapтномaи меъëpй xaмчyн capчaшмaи xy^y^, caнaде мебошaд, ки бaйни ду ë зиëдa тapaфxо xaмчyн ифодaгapи иpодaи cозиши тapaфxо бacтa мешaвaд, он меъëpи xyкyкpо My^appap мекyнaд, тaFЙиp медиxaд ë бекоp мекyнaд. Дap бapобapи ин, шapтномaи меъëpй доpои чунин хycycиятxо, бa монaнди тaъмини бapобapxyrçyrçии тapaфxо, cоxибихтиëpии тapaфxо, мувофи^т бa меъëpxо вa ë шapтxои acоcии он, инчунин мarçcaднок бyдaни он мебошaд.

Одaтaн, шapтномaи меъëpй бa ду нaмyди acоcй чудо кapдa мешaвaд: шapтномaи меъëpии дохилидaвлaтй вa шapтномaи меъëpии бaйнaлмилaлй.

Шapтномaxои дохилидaвлaтй дap caтxи дaвлaтй бacтa шyдa, чузъи rçонyнгyзоpии дохилй мегapдaнд. Онхо метaвонaнд шapтномaxое бошaнд, ки бaйни мarçомоти дaвлaтй бa имзо pacонидa шaвaнд. Мaвзyи чунин cозишномaxо метaвонaд xaмкоpии бaйни мarçомот ë ин ки бapномaxои фaъолияти мyштapaк бошaд.

Бapои cyбъектони шapтномaи дохилидaвлaтй, cозишномaxое, ки онxо бa имзо Mepaœrn^^ xaмчyн capчaшмaxои xyкyкии онxо бa xиcоб меpaвaд. Аз ин py, онxо метaвонaнд мувофщи ин cозишномa caнaдxои меъëpии xy^y^ бapовapдa, aмaлxои aз ^xara xy^y^ axaмиятнокpо тaтбиrç нaмоянд. Мaъмyлaн, шapтномaxои меъëpии дохилидaвлaтй бештap дap xy^y^ меxнaтй, инчунин дap xy^y^ конcтитyтcионй вa xyrçy^ гpaждaнй иcтифодa кapдa мешaвaнд.

Шapтномaи меъëpй дap acл шapтномaеcт, ки меъëpxои мyaйяни xyкyкиpо бa тaнзим медapоpaд. Дap xaмин aœc, бa caнaдxои меъëpии xy^y^^, ки шapтномaи меъëpиpо дap cоxaи xy^y^H меxнaтй бa тaнзим медapоpaнд, Конcтитyтcияи Чyмxypии Точикистон, Кодекcи меxнaти Чyмxypии Точикистон, Конуни Чyмxypии Точикистон <^ap боpaи тaйëp нaмyдaни мyтaхaccиcон бо нaзapдошти тaлaботи бозоpи меxнaт» вa Faйpaxо дохил мешaвaнд.

Шapтномaи коллективй яке aз нaмyдxои шapтномaи меъëpии дохилидaвлaтй бa шyмоp меpaвaд.

Шapномaи коллективй caнaди меъëpие мебошaд, ки мyноcибaтxои иcтеxcолй, меxнaтй вa ичтимо^о дap бaйни коpдеx (молик, œx^rap) вa меxнaткaшон дap мyaccиca, тaшкилот новобacтa aз шaклxои моликият вa хочaгидоpй тaнзим мекyнaд .

^йд кapдaн бaмaвpид acт, ки тайдоиш вa тaшaкyли бозоpи rçyввaи коpй вa pобитaxои тaбиaтaн нaви ^мъ^тй дap paвaнди тaтбиrçи мехнaт бa мaзмyн вa моxияти шapтномaи коллективй бетaъcиp нaмондaнд. Шapтномaи коллективй бa яке aз нaмyдxои acоcии caнaдxои меъëpии дохилии тaшкилотxо мyбaддaл гaштa, тaвaccyти он xaмкоpии ичтимоии коpфapмо вa мarçомоти нaмояндaгии коpкyнони к^оя дap тaнзими мyноcибaтxои меxнaтй, ичтимой-иктдаодй вa кacбй тaъмин мегapдaд.

Дap шapтномaи коллективй мaнфиaти ду гypyxи ичтимой, яъне коpкyнони киpоя вa коpфapмоëн инъикоc ëфтa, он бa пpинcипи бипapтизм (дyчонибa) acоc ëфтaacт.

Шapтномaи коллективй xaмчyн инcтитyти ху^у^и меxнaтй вa caнaди меъëpии xy^y^ дap cилcилaи дигap caнaдxои меъëpии дохилй мaвrçеи хоcapо ишFOл мешмояд. Мyrçappapоти шapтномaи коллективии мутоби^и rçонyнгyзоpй бacтaшyдa бapои тaшкилот xaтмй буда, вaзъ вa xолaти коpкyнонpо дap ^ëc бо мyrçappapоти тиб^и ^онун пешбинишyдa коxиш додa нaметaвонaнд.

Xдмзaмон, pочеъ бa мaфxyми шapтномaи коллективй мyxaвдиrçон arçидaxои гуногун доpaнд. Бa aндешaи М.В. Шихaев, мaфxyми шapтномaи коллективй вa мaфxyми шapикии ичтимой бо xaм xaммaъноянд [7.c.56].

Аммо, С.Ю. Чyчa бap он acт, ки «шapтномa вa ë cозишномaи коллективй caнaди

бо xaм доим aлоrçaмaнди шapикии ичтимой мебошaд"[8. c.237]. Яъне, шapикии ичтимой яке aз воcитaxои бa имзо pacонидaни cозишномaxои коллективй бa xиcоб меpaвaд.

Шapтномaи коллективй xaмчyн инcтитyти xy^y^ñ меxнaтй вa caнaди меъëpии xy^y^ñ дap

силсилаи дигар санадхои меъёрй мавкеи хосро ишгол менамояд. Мукаррароти шартномаи коллективй, ки мутобики конунгузорй баста шудааст, барои корхона хатмй буда, полати коркунонро дар киёс бо мукаррароти дар конун пешбинишуда, бадтар сохта наметавонад.

Тибки мукаррароти моддаи 307 Кодекси мехнати Чумхурии Тоцикистон шартномаи коллективй дар ташкилот, новобаста аз шакли ташкилию хукукй ва намуди фаъолият, дар муассисахои таълимии тахсилоти ибтидоии касбй, муассисахои таълимии тахсилоти миенаи касбй ва муассисахои таълимии тахсилоти олии касбй, инчунин дар вохидхои таркибии ташкилотхо оид ба масъалахое, ки марбут ба салохияти ин вохидхои сохторй мебошанд, баста мешавад. Тарафхои шартномаи коллективй намояндагони кормандон, корфармо (сохибмулк) ё макомоти аз тарафи онхо ваколатдоршуда ба хисоб мераванд [3].

Тартиб ва мухдати бастани шартномаи коллективй, хайъати комиссияи барои пешбурди музокирот таъйиншавандаро тарафхо муаяйн мекунанд, ки он бо санади корфармо ба расмият дароварда мешавад.

Лоихаи шартномаи коллективй бояд ба таври хатмй дар коллективхои мехнатй мухокима карда шавад. Лоихаи такмилшударо мачлиси умумии (конференсияи) коллективи мехнатй тасдик мекунад.

Мазмуну таркиби шартномаи коллективро чонибхои он муайян менамоянд, ки он дар мачмуи шартхои (мукаррароти) мувофикашудаи чонибхо ифода ёфта, бахри танзими муносибатхои мехнатй, иктисодй-ичтимой ва касбй ва дар ташкилот нигаронида шудаанд, аз чумла мукаррарот оид ба:

1) шакл, низом ва андозаи музди мехнат;

2) пардохти кумакпулихо ва чубронпулихо;

3) василахои танзими подоши мехнат бо дарназардошти боло рафтани нарху наво, сатхи бекурбшавии пул;

4) шуглнокй, бозомузй, шартхои азкорозодкунии оммавии кормандон;

5) вакти корй ва вакти дамгирй, аз чумла пешкаш намудани рухсатихо ва давомияти онхо;

6) бехтар намудани шароит ва хифзи мехнати кормандон, аз чумла занон ва чавонон;

7) риояи манфиатхои кормандон хангоми хусусигардонии ташкилот ва манзили хизматй;

8) амнияти экологй ва хифзи саломатии кормандон дар истехсолот;

8) кафолатхо ва имтиёзхо барои кормандоне, ки дар баробари кор тахсил мекунанд;

9) бехдошти саломатй, фарогати кормандон ва хонаводаи онхо;

10) назорати ичрои шартномаи коллективй, тартиби ворид намудани тагйироту иловахо ба он;

11) масъулияти чонибхои шартномаи коллективй;

12) таъмини фаъолияти муътадили намояндагони кормандон.

Бо дарназардошти имкониятхои иктисодй-молиявй, ташкилот хукук дорад, дар шартномаи коллективй, инчунин дигар шарту мукаррароти мехнатй ва ичтимой -иктисодиеро пешбинй намояд, ки дар киёс бо шарту мукаррароти тибки дигар санадхои меъёрй мукарраршуда афзалияту имтиёзноктаранд (масалан, иловапулй ба нафака, рухсатихои иловагй, шартхои пеш аз мухлат баромадан ба нафака, пардохти пурра ё нопурраи гизои корманд ва гайра).

Шартхои (мукаррароти) шартномаи коллективй ба мукаррароти меъёрй, ухдадоркунанда, иттилоотй ва ташкилй-тадорукотй чудо мешаванд.

Ба андешаи олимони ватанй, Н. Шонасридинов Н. ва Р.Б. Бозоров, шартномаи коллективй санади меъёрие мебошад, ки муносибатхои истехсолй, мехнатй ва ичтимоиро дар байни кордех ва мехнаткашон дар муассиса, ташкилот новобаста аз шаклхои моликият ва хочагидорй танзим мекунад» [9, с. 163].

Хулоса, шартнома ва созишномаи коллективй - санади меъёрие мебошанд, ки муносибатхои ичтимой-мехнатиро ба танзим медароранд ва байни коргарон ва корфармои

муассисаи корхона баста мешаванд. Вазифа ва мафхуми онхо вобаста ба дигаргуншавии хаёти ичтимой ва иктисодии чомеа пеш дар пеш иваз шуда такмилу таркибсозй мешаванд.

Хадафи ба имзо расонидани шартномаи коллективй баланд бардоштани сатхи кафолатхои мехнатй ва ичтимоии кормандон дар киёс ба хадди акалли кафолатхои мехнатй ва ичтимоие мебошад, ки давлат мукаррар намудааст.

Хамин тарик, шартномаи коллективй хамчун институти хукуки мехнатй ва санади меъёрии хукукй дар силсилаи дигар санадхои меъёрии дохилй мавкеи хосаро ишгол менамояд.

Шартномаи коллективй аз лахзаи ба имзо расонидан ё ин ки аз санаи дар матни он муайяншуда, ба эътибор медарояд.

Хангоми тагйири хайъати идоракунандаи корхона, иваз шудани сохибмулк амали шартномаи коллективй то кабули шартномаи нав катъ намегардад. Инчунин, шартномаи коллективй дар тамоми давраи азнавсозй ё бархамхурии корхона эътибори худро нигох медорад.

Хангоми баррасии масъалаи мазкур, Н. Шонасридинов иброз медорад, ки мазмуни шартномаи коллективй аз мачмуи мукаррароти дар байни тарафхо мувофикашуда, ки барои танзими муносибатхои мехнатй, ичтимой-иктисодй ва касбй дар корхонаи мазкур нигаронгида шудаанд, иборат мебошад [9, с.163]. Дар асоси ин гуфтахо, ба андешаи мо, ин мукарраротро ба се намуди асосй таксим кардан мумкин аст:мукаррароти меъёрй, ухдадоркунанда ва иттилоотй.

Мукаррароти меъёрй меъёрхои хукукиро дар бар гирифта, ба фаъолияти тамоми кормандони корхона ё чузъхои сохтории он пахн мешавад. Мукаррароти ухдадоркунанда -ба ухдадорихои тарафайн дахлдор буда, ичрои онхо бояд таъмин карда шавад.

Мукаррароти иттилоотй иборат аз мачмуи маълумот ва иттилооте мебошанд, ки метавонанд аз иродаи чонибхои шартнома ё тибки талаботи санадхои меъёрй мукаррар карда шаванд (масалан, мазмуни шартнома, шартхои он ва f).

Тарафхои шартномаи коллективй хар сол, ё ин ки тибки мухлате, ки дар мукаррароти шартномаи мазкур пешбинй шудааст, дар чаласаи якчоя дар бобати ичрои он хисобот пешниход менамоянд.

Шартномаи меъёрии байналмилалй намуди дигари шартномаи меъёрй ба шумор меравад.

Дар хукуки байналмилалй як катор меъёрхое мавчуд мебошанд, ки барои танзими созишномахои байни давлатхо амал менамоянд. Аз ин бармеояд, ки шартномахои меъёрй дар хукуки байналхалкй ба таври васеъ пахн шудаанд.

Дар Чумхурии Точикистон сарчашмаи меъёрие, ки созишномахои байналмилалиро ба танзим медарорад, ин Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи шартномахои байналмилалии Чумхурии Точикистон» ба хисоб меравад.

Тибки мукаррароти моддаи 2 конуни мазкур, шартномаи байналмилалии Чумхурии Точ,икистон - яке аз санадхои хукукии байналмилалии эътирофнамудаи Точикистон аст, ки бо давлати хоричй (давлатхои хоричй) ё созмони байналмилалй (созмонхои байналмилалй) дар шакли хаттй ба имзо расонида шуда, сарфи назар аз он ки ин шартнома дар як ё якчанд хуччати бо хам алокаманд оварда шудааст, инчунин новобаста ба номи мушаххаси он бо хукуки байналмилалй танзим карда мешаванд [4].

Амали Конуни болозикр нисбат ба шартномахои байналмилалии Чумхурии Точикистон, новобаста ба хусусияти онхо (байнидавлатй, байнихукуматй ва байниидоравй) ва номашон (шартнома, созишнома, конвенсия, протокол, паймон, мубодилаи мактубхо, ёддоштхо ва ё шартномахои байналмилалии дигар) бо давлатхои хоричй ва созмонхои байналмилалй пахн карда мешавад.

Шартномаи байналмилалии Чумхурии Точикистон яке аз навъхои санадхои хукукии байналмилалие мебошад, ки Точикистон онхоро эътироф кардааст. Шартномаи мазкур, одатан миёни давлатхои гуногугн ё ташкилотхои байналмилалй, дар шакли хаттй баста шуда, бо меъёрхои хукуки байналмилалй, новобаста аз он, ки чунин созишнома дар як хуччат ё дар якчанд хуччатхои ба он алокаманд мавчуд аст, ба танзим давроварда

мешавад. Ворид намудани тагйирот ба шартномахои байналмилалй мутобики шартхои дар шартномахои байналмилалй зикршуда, меъёрхои хукуки байнамилалй ва мукаррароти Крнуни мазкур амалй мегардад [9].

Инчунин, кобили зикр аст, ки Чумхурии Тоцикистон 4 ноябри соли 1995 ба Конвенсияи Вена оид ба хукуки шартномахо хамрох шудааст. Конвенсияи мазкур мукаррар менамояд, ки шартномаи байналмилалй байни давлатхо дар шакли хаттй баста шуда, бо хукуки байналмилалй танзим карда мешавад, новобаста аз он ки чунин созишнома дар як хуччат, дар ду ё зиёда хуччатхои ба хам алокаманд мавчуд аст, инчунин новобаста аз он номи мушаххаси он [2]. Матни шартнома дар конфронси байналмилалй бо рохи овоздихии аз се ду хиссаи давлатхои хозир ва иштироккунандаи овоздихй кабул карда мешавад, агар онхо дар бораи татбики коидаи дигар карор нагирифта бошанд [2].

Хулоса, шартномаи меъёрй санади хукукие мебошад, ки байни ду ё зиёда тарафхо хамчун ифодагари иродаи созиши тарафхо баста шуда, меъёри хукукро мукаррар мекунад, тагйир медихад ё бекор мекунад.

Шартномаи меъёрй ба ду гурух - шартномаи меъёрии дохилидавлатй ва шартномаи меъёрии байналмилалй тасниф мешавад.

Шартномахои дохилидавлатй дар сатхи давлатй баста шуда, хамчун чузъи конунгузории дохилй эътироф шудаанд. Онхо одатан, дар сохахои хукуки маъмул ба мисоли - хукуки мехнатй, конститутсионй ва хукуки гражданй бисёртар истифода карда мешаванд.

Шартномаи меъёрии байналмилалй шартномест, ки бо давлати хоричй ё ташкилоти байналмилалй новобаста аз он, ки чунин созишнома дар як хуччат ё дар якчанд хуччатхои ба он алокаманд мавчуд аст, дар шакли хаттй баста шуда, бо меъёрхои хукуки байналмилалй ба танзим дароварда мешавад.

Пайнавишт:

1. Конститутсияи Чумхурии Тоцикистон аз 06.11.1994, бо тагйироту иловато аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016. [Маводи электронй] // Сомонаи маркази миллии крнунгузории назди Президенти Чумхурии Тоцикистон: http://www.mmk.tj. (санаи муроциат -10.04.2022).

2. Конвенсияи Вена дар бораи ууцущои шартномахои байналмилалй // Ахбори Шурои Олии Чумхурии Тоцикистон, аз 4 ноября 1995, № 179. м. 2.

3. Кодекси мехнати Чумхурии Тоцикистон аз 23 июли соли 2016. [Маводи электронй] // Сомонаи маркази миллии цонунгузории назди Президенти Чумхурии Тоцикистон: http://www.mmk.tj. (санаимуроциат - 10.04.2022).

4. Крнуни Чумхурии Тоцикистон «Дар бораи шартномахои байналмилалии Чумхурии Тоцикистон» //АхбориМацлиси Олии Чумхурии Тоцикистон //аз 23 июли 2016, №1326, м.2.

5. Бабенко А. Н., Парфенова Т. А. Понятие и признаки нормативного договора // Сибирский юридический вестник. - 2004. - №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ponyatie-i-priznaki-normativnogo-dogovora-1 (санаимуроциат - 21.04.2022).

6. Садохина Н.Е. Нормативный договор как источник современного российского права //Правовая политика и правовая жизнь. - 2009. - №3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/normativnyy-dogovor-kak-istochnik-sovremennogo-rossiyskogo-prava (санаи муроциат - 21.04.2022).

7. Шихаев М.В. Юридическая сущность коллективных соглашений // Трудовое право. -2015. - № 9. - С.56 - 62.

8. Чуча С.Ю. Социальное партнерство в сфере труда: становление и перспективы развития правового регулирования в Российской Федерации // Омский юридический вестник. - 2011. - № 19. - С. 237-245.

9. Шонасридинов Н., Бозоров Р.Б. Хуцуци меунатии Цумуурии Тоцикистон. Китоби дарсй. - Душанбе, 2006. - 180 сау.

Reference Literature:

1. Tajikistan Republic Constitution from 06.11.1994 with Alterations and Addenda from September 26, 1999; June 22, 2003 and May 22, 2016 [Electronic resource] // Foundation of Legislation National Centre under the Auspices of Tajikistan Republic President: http://www.mmk.tj (Date of appeal: 10.04.22)

2. Vienne Convention in Regard to International Legal Agreements // Tidings of Tajikistan Republic Supreme Council http://www.mmk.tj (Date of Appeal:10.04.22)

3. Labor Code of Tajikistan Republic from July 23, 2016 [Electronic resource] // Foundation of Legislation National Centre under the Auspices of Tajikistan Republic President: http://www.mmk.tj (Date of Appeal:10.04.22)

4. Tajikistan Republic Law "On International Agreement" of Tajikistan Republic // Tidings of Tajikistan Republic Supreme Council from July 23, 2016, №1326, article 2

5. Babenko A.N., Parfyonova T.A. Notion and Signs of Normative Agreement // Siberian Juridical Bulletin. 2004, № 2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ponyatie-i-priznaki-normativnogo-dogovora-1 (Date of Appeal: 21.04.22)

6. Sadokhina N.Ye. Normative Agreement as an Origin of Modern Russian Law // Legal Politics and Legal Life. 2009, № 3. URL: https://cyberlininka.ru/article/n/normativnyy-dogovor-kak-istochnik-sovremennogo-rossiyskogo-prava (Date of Appeal: 21.04.22)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7. Shikhayev M. V. Juridical Essence of Collective Treaties // Labor Law. 2015, №9. - pp. 56-62

8. Chucha S. Yu. Social Partnership in the Sphere of Labor: Formation and Perspectives of Legal Regulation Development in Russian Federation / Omsk Juridical Bulletin. 2011, №19. - pp.237-245

9. Shonasridinov N., Bozorov R.B. Labor Code of Tajikistan Republic. Educational text-book. - Dushanbe. - 2006. - 180 pp.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.