CC BY
2
5.8.2. [13.00.02] НАЗАРИЯ ВА МЕТОДИКАИ ОМУЗИШУ ПАРВАРИШ 5.8.2.[13.00.02] ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ОБУЧЕНИЯ И ВОСПИТАНИЯ 5.8.2.[13.00.02] THEORY AND METHODS OF TEACHING AND UPBRINGING
ТДУ801.5 (англ)
D0I:10.51844-2077-4990-2023-3-124-128
Хомидова Мунира Нумоновна, н.и.ф,
дотсенти кафедраи тарцума ва грамматикаи забони англисии МДТ "ДДХ ба номи акад.Б.Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд)
Хамидова Мунира Нумоновна, к.ф.н, доцент кафедры перевода и грамматики английского языка ГОУ «ХГУ имени акад. Б. Гафурова» (Таджикистан, Худжанд)
Homidova Munira Numonovna, candidate of philological sciences, Associate Professor of the department of translation and grammar of the English language under SEI KSU" named after acad.B.Gafurov (Tajikistan, Khujand),E-мail: munira.homidova@bk.ru
Вожщои калидц: шакл, маъно, истифода, мушкили, мураккаб, грамматики, дониши гайрифаъол ё беамал
Мацола ба баррасии масъалаи нацши сохтор, маъно ва истифода дар омузиши грамматикаи забони англиси бахшида шудааст. Мацола як навъ мубодилаи афкори навини таълими барои такмили ихтисос мщсуб меёбад.Дар он истило;и "cascading" шар дода шуда, инчунин бартарщои усули "cascading" барои омузгорони забони англиси мавриди барраси царор дода мешавад. Мацола ба се цанбаи асосии грамматика - шакл, маъно ва истифода бахшида шуда, нишон меди;ад, ки чи тавр таълими ин се цузъи цудонашаванда ба омузгор кумак мерасонад, то ки донишцуён созмону таркиб;ои грамматикиро хубтару бе;тар фщманд ва мушкилоти омузиши грамматикаро ба осони паси сар намоянд. Инчунин муаллифи мацола ба омузгороне, ки нав ба таълими грамматикаи забони англиси шуруъ карданд, тавсищои муфидро пешкаш кардааст.
Ключевые слова: форма, значение, использование, проблема, сложное, грамматический, пассивное знание
Рассматриваются аспекты обучения английской грамматике через форму, значение и использование (обмен новыми знаниями). Раскрывается термин и прием «каскадирование», показывая его преимущества для учителей английского языка. Также анализируются три аспекта обучения грамматике - форма, значение и использование, и показано, как сбалансированное преподавание этих трех аспектов поможет учащимся овладеть грамматическими структурами и легко преодолеть трудности изучения английской грамматики. Автор статьи также дал полезные советы учителям, которые только начинают свою карьеру в преподавании английской грамматики.
Keywords: form, meaning, use, challenge, complex, grammaring, inert knowledge
This article deals with the aspects of teaching English Grammar through form, meaning and use (sharing new knowledge). The article is considered a kind of exchange of new educational ideas for professional development. It unfolds the term "cascading" showing its advantages for English teachers. The given paper reviews three aspects of teaching Grammar - form, meaning and use, and shows how the balanced teaching of these three aspects will help the learners to master grammatical structures and easily overcome the challenges of learning English Grammar The author of the article also provided useful advice to teachers who are just starting their careers in teaching English grammar
Мацола ба баррасии масъалаи на^ши сохтор, маъно ва корбурд дар омузиши грамматикаи забони англисй бахшида шуда, дар пояи тачрибаву донишх,ои муосире, ки дар чараёни курси такмили ихтисос бо дигар мутахассисони сохд ба даст оварда шудаанд, тах,ия гардидааст. Ма^сади мацола дастрас ва пах,н намудани он донишу тачриба^ои омухташуда ба дигар
НАК,ШИ СОХТОР, МА ЪНО ВА ИСТИФОДА ДАР ОМУЗИШИ ГРАММАТИКАИ ЗАБОНИ АНГЛИСЙ (Мубодилаи афкори навини таълими барои такмили ихтисос) РОЛЬ ПОНЯТИЙ «СТРУКТУРА, ЗНАЧЕНИЕ, ИСПОЛЬЗОВАНИЕ»В ИЗУЧЕНИИ ГРАММА ТИКИ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА(Обменновыми образовательными идеями для повышения квалификации)
THEROLE OF FORM, MEANING AND USAGE IN LEARNING ENGLISH GRAMMAR
(Cascading of new educational ideas for professional improvement)
хамкорону омузгорони ин соха мебошад. Дар забони англисй барои ифодаи ин амал истилохе истифода мешавад, ки онро "Cascading' меноманд. "Cascading' чист? ва "Cascading' чй фоида дорад?"
Дар забони англисй вожаи "cascade' ба маънои "шаршарае, ки аз ной ё сарчашмаи устувор зина-зина мешорад" омадааст [12]. Ин вожаро метавон бо дигар иборахо, амсоли "a cascade of sounds - заннираи овозхо" ё "a cascade of events - нараён ё як цатор ходиса" вохурд, ки он ба маънои манозй омада, барои ифодаи мицдори зиёд истифода мешавад.
Дар самти таълим бошад "cascading" бештар барои тасвири роху равиши баёни дониш ва танриба байни мутахассисони касбй истифода мешавад. Масалан, якчанд устоде, ки дар курсхои такмили ихтисос иштирок карда, усулхои навро омухтаанд, метавонанд донишхои нави худро ба дигар омузгор омузонанд. Бо ифодаи дигар, онхо бо хамдигар танрибаву донишхои навро мубодила мекунанд.
Чаро махз истилохи "cascading' дар ин мацола мавриди баррасй царор дода шудааст?
Ин ду сабаби асосй дорад:
1. Баланд бардоштан ва нишон додани мавцеи курси такмили ихтисос
Ширкат дар барномаи AE E-Teacher, ки тарици фосилавй аз нониби донишгоххои Амрико ба рох монда шудааст, ба мо барои омузиш ва такмили савияи касбии худ бо хамкорон аз тамоми нахон имкони бехамто фарохам овард. Баъди итмоми курси такмили ихтисос тасмим гирифтем, ки он танрибаву донишхои муосири омухтаамонро дар шакли мацолахои илмй бо он хамкасбонамон, ки имкони дар барномаи AE E-Teacher иштирок карданро надоштанд, омузонем.
2.Афзуд гардонидани дониши худ.
Дар зарбулмасали руминй (Roman) чунин гуфта мешавад: "Вацте ки кас меомузонад, хамзамон худаш хам меомузад". Аз танриба маълум аст, ки ба барои фахмонидани мавзуи нав омузгор бори дигар мавзуъ ва мафхумхои онро баррасй мекунад. Бо ин рох омузгор дониши худро боз пурратару мукаммалтар ва фахмиши шахсии худро бехтар мекунад. F айр аз ин, он ба омузгор кумак мекунад, ки гояхоеро, ки бояд фахмонад ё чизхоеро, ки бояд такмил дихад, муайян кунад. Саволе ба миён меояд, ки "cascading - бадалшавй, муовиза, мубодила" дар амал чй гуна аст?
,Cascading" метавонад шаклхои зиёде дошта бошад. Аз бисёр нихат, он тарзи хамдигаромузии омузгорон аст, ки хам расмй ва хам гайрирасмй сурат мегирад.
Мо кушиш намудем, ки оид ба яке аз мавзуъхои бахсталаби грамматикаи забони англисй -омузиш аз руи шакл, маъно ва истифода мацолаи илмие тахия намуда, то хадди ацал ба самъи омузгорони дигар расонем, ки ин рохи расмй махсуб мешавад.
Грамматикаи забони англисй хеле мураккаб буда, барои омузандагони забони англисй бисёр мушкилот энод мекунад. Омузгорони забони англисй аз танриба медонанд, ки барои аз худ кардани баъзе созмону таркибхои грамматикй донишнуён на он цадар душворй мекашанд. Новобаста аз ин, омузиши цисме аз сохторхои дигари грамматикй хам ба омузгор ва хам ба донишнуён бисёр мушкилиро пеш меорад. Барои халли чунин мушкил мухимтарин чиз ин фахмидани сабаби онхо мебошад: яъне барои чй аз худ кардани баъзе аз мавзуъхои грамматикй барои донишнуён мушкил аст.
Аксар омузгорон кушиш мекунанд, ки донишнуёнро хангоми аз худ кардани грамматикаи забони англисй хавасманд гардонанд.
Солхои пеш таълими фанни грамматикаи забони англисй бо роху усули фахмондани мавзуъ аз тарафи омузгор ва инроиши машцхо аз тарафи донишнуён сурат мегирифт. Албатта, метафораи хуб барои "омузгор" ин омузгор - рохнамо аст, аммо холо бошад, омузгор вазифаи инрокунанда ё омузгор ба камоли худбинй мубаддал гашт. Дар ин но ин иборахо ба маънои он омадаанд, ки омузгор дар инрои супориш то гулуяш гарци кор шудааст ва дар синфхона царор доштани худро фаромуш мекунад. Аммо набояд фаромуш кард, ки дар замони муосир омузгорон бояд оид ба хама таълимоти фанхо маълуми муфассал бигиранд.
Методологияи анъанавй бештар муаммохои омузиши забонй ва мухити омузиши нодаркорро ба вунуд меорад, ки донишнуён хангоми иштирок дар машгулиятхо азият мекашанд, зеро он ба омузиш мусоидат намекунад.
Дар забоншиносии англис ибораи "inert knowledge problem" (муаммои дониши гайрифаъол) мавнуд аст, ки онро методисти англис Алфред Норс Вайтхед соли 1929 энод кардааст [3]. У ин
ибораро барои ба мухити хацицй такя намудан истифода мебурд, зеро донишнуён вацте ки мавзуъхои грамматикиро дар синфхона меомухтанд, онхо сониян берун аз синфхона бо он донишхои омухташуда муошират карда наметавонистанд. Бинобар ин, дар таълими грамматикаи забони англисй истифода бурдани истилохи "муаммои дониши гайрифаъол" ё беамал мувофици матлаб аст.
Истифода бурдани ин истилох аз он далолат мекунад, ки дар замони муосир ба донишнуён фанни грамматикаи забони англисй чун дастури цоидахо омузонида мешавад. Дар давоми дарс донишнуён аз руи цоидахо машцхоро бомуваффацият инро карда метавонанд, аммо вацте ки сухан дар бораи муошират меравад, донишнуён дар давоми дигар лахзаи дарс ё дигар мавзуи дарс донишхои цоидавии худро фаъолона истифода бурда наметавонанд.
Бешубха, яке аз асоси муаммохои дониши гайрифаъол истифодаи таълими забони методологй мебошад. Масалан, солхои пешина кулли омузгорон худ фанни грамматикаи забони англисиро тавассути усули грамматикй-тарнумавй омухтаанд, аз он нумла муаллифон низ. Диццати бештар ба лугат ва цоидахои грамматикй ба натинае овард, ки бо забони англисй озодона муошират кардан мушкил гардид. Албатта, усули грамматикй-тарнумавй арзишхои гуногуни худро дорад. Аммо методологияхои нав кушиш мекунанд, ки бештар ба бартараф намудани муаммои дониши гайрифаъол равона шуда бошад ва донишнуён дар омузиши забони англисй на он ки танхо худи забон, балки аз рузи аввали забономузй истифодаи онро ба рох монанд.
Грамматика ин фаъолияти нутц аст, бинобар ин забоншиноси англис Диана Ларсен Фримен грамматикаро паннум фаъолияти нутц махсуб дониста "grammaring - грамматика" ном гузоштааст. У цайд мекунад, ки ин фаъолияти нутц ба донишнуён барои бартараф кардани муаммои дониши гайрифаъол кумак мерасонад [1, с.112].
Холо бештари омузгорон грамматикаи забони англисиро бо фахмишу дониши худ таълим медиханд. Яъне, онхо ба донишнуён цоидахоро мехононанд, машцхоро инро мекунонанд ва тамоми цоидахои гузаштаро дар хотир нигох медоранд. Ин таълимот ба донишнуён барои халли муаммои дониши гайрифаъол ёрй дода наметавонад. Бинобар ин, мухим аст, ки омузгорон бояд фикри худро оид ба таълими грамматика иваз кунанд.
Диана Ларсен Фримен цайд мекунад, ки омузиши фанни грамматика ин низоми динамикй аст, ки чун фаъолияти нутц омузонида мешавад ва паннум фаъолияти нутц ба шумор меравад (хониш, навишт, гуфтор, шунавой, грамматика)" [1, с.112]. Омузгор бояд фахмад, ки у бо кадом мацсад кореро мекунад, яъне ба хонандагон имкон медихад, ки сохторхои грамматикиро дуруст, бомаъно ва мувофиц истифода баранд.
Д.Л. Фримен се нанбаи асосиро дар омузиши хар як мавзуи забонй нишон додааст: сохтор, маъно ва истифода [4,с.75]. Саволе ба миён меояд, ки чй тавр ин се нанбаи асосиро метавон ба донишнуён омузонд?
Хар як мавзуи забонй аз руи шакл, маъно ва истифода тавсиф мешавад. Мисол, исми house - ро тахлил мекунем. Аз руи сохтор:
• исми шуморидашаванда;
• шакли танхо;
• харфи охирини калима, яъне садоноки -e талаффуз карда намешавад ва гайрахо. Аз руи маъно:
• ное, ки шахс зиндагй мекунад;
• ин вожа дар забони англисй бисёр муродифи худро дорад, ки макони истицоматиро ифода мекунад. Масалан: residence, dwelling, domicile, habitat ва гайрахо.
Вазифаи донишну аз он иборат аст, ки аз байни чунин калимахо бояд вожаи ба матн мувофицро интихоб кунад. Аз руи истифода:
• хонандагон цобилияти муошират карданро дошта бошанд;
• бо забони англисй ин вожаро дар нумла дуруст, бомаъно ва таъсирнок истифода бурда тавонад.
Хамин тавр, хама се нанбаи асосй, яъне шакл, маъно ва истифода бояд ба донишнуён омузонида шавад.
Ба омузгороне, ки нав ба касби худ дар таълими грамматикаи забони англисй шуруъ карданд, тавсияхои зерин дода мешавад:
• ба донишчуён назорат бурданро таълим диханд;
• шав;, диккат, машгулияти донишчуёни худро омузанд;
• дар давоми ичрои машкхо кай рафтану кай бо;й мондани донишчуёнро донад ва назорат кунад;
• хул; ва рафтори донишчуёнро омузанд;
• тамоми хусусиятхои номбаршуда бояд аз тахкурсй омухта шавад. Имкон дорад мавзуи замони хозираи мутлакро бо истифода аз се чанбаи асосй, яъне шакл, маъно ва истифода дар амал нишон дихем:__
How Boxugu 3a6oHH HH xe^ Tap™6 goga e coxTa MemaBag? What does the unit of language mean? BoxHgu 3a6oHH hh MatHO gopag? When and why is the unit of language used ? Kan Ba 6apoH hh Boxugu 3a6oHH HCTH^oga MemaBag?
Form For example: the Present Perfect is formed with have plus the past participle of the main have/has+Past Participle There are two aspects of meaning. First, what is 'essential' meaning of a grammar structure? Second, what does it mean in the context it's being used in? For example: Have you seen that movie? The 'core' or 'essential' meaning of the perfect is 'prior', and it is used in relation to some other point in time. I have seen that movie before. In this sentence, the Present Perfect describes a prior experience or activity that has current relevance - I have seen that movie, so I know what happens in it. The gram mar structures we choose to use are determined by the situation we are in and/or what we want to communicate to our listener(s). Use is interconnected with mea ning. For example: a) My fathe r lived here all b) My fathe r has lived here all his life. Sentence a) refers to a complete action - implies that the father has left or is dead. Sentence b) refers to an incomplete action -the father still lives here.
Х,амин тавр, аз руи чадвали пешниходшуда ба хулосае омадан мумкин аст, ки таълиму омузиши шакл, маъно ва истифода дар хамчоягй ба донишчуён яке аз мушкилоти усули таълими грамматика махсуб мешавад. Бинобар ин хуб мешуд, ки омузгорон ба донишчуён аввал шаклро фахмонанд, баъд истифода ва маъноро бо он алокаманд кунанд.
Шакл: Бозихои BINGO, Concentration game ба донишчуён барои аз худ кардани шаклхои Past Participle кумак мерасонад. Маъно: Барои шакл ва маъноро дар алокамандй омузонидан бояд ба донишчуён зарфхои муайянеро, ки бештар бо Present Perfect вомехуранд, омузонд. Омузгор метавонад бозихои Have you ever...? ё Find someone who has been/done...activity истифода барад.
Истифода: Омузгор бо хонандагон барои фар; кардани замони Present Perfect ва Past Simple маш; ичро мекунад ва супориш медихад, ки барои тасвир кардани амалхои ичрошудаи худ Чумлахо "elevator speech" созанд. Мисол: I have read many interesting books. The most interesting book I read was .... I read it three years ago.
HAMYHA:
Hanma - TaB3exoT
a3 ^aHHH rpaMMaTHKaH aMawH 3a6oHH aHraucH (maKj, MatHO Ba HCTH^oga)
Language focus: Present Simple Students: Young adults 18 - 25 years.
Aim: Students should be able to talk about weekend activities with reasonable accuracy and fluency.
Use of form - SVO Example: I watch movies on Saturday. (1st person singular), My friend watches movies on Saturday (3rd person singular)
Material: Flash cards/pictures, audio and worksheets.
Background: My students are beginners but passive users of English; they do miss conjugating verbs every now and then. I need to pay special attention to structures. Lesson Plan:
1.) I will tell that I am going to talk about things I like to do at weekends. I will start showing flash cards/pictures of different activities and say:
I watch TV - I go to the super market - I have dinner with my family - I go to the park. I (S) + go (V) + to the supermarket (O)
2) I'll ask a few students to repeat the same structures, and then I will show different activity pictures and ask them to speak (controlled practice). Once I feel they are comfortable and confident with the structures I will then move to. A worksheet with different activities in order to help good understanding of SV agreement and verb conjugation (guided practice) Eg: I play cricket. He plays cricket.
Activity 1 - Disappearing cards....
I will put the cards away and ask students to talk about two weekend activities they do. Special focus on SVO and SV agreement. (guided practice) Activity 2 - Two truths and a lie (pair activity)
I will ask the student to write down 3 things they do on a weekend on a piece of paper there should be 2 truths and 1 lie. The other student guesses the lie. (free practice and writing) Activity 3 - Listen to an audio and verb gap fills
I will play an audio of a sports person's weekend routine; the students will listen and complete the verb gap fill exercise. Audio will be played twice.
The reason for choosing these activities is that the students get to practice in a controlled environment which targets fluency. They get to see visuals in the form of flash cards to keep them engaged, they get to review presented items. Disappearing cards help them recall from memory and apply previously learned structures, this helps them learn FMU. The writing in 2 truths and a lie reinforces what they learned and finally the audio activity enhances listening and writing once again. The teacher should be there to help them and move around during pair work and audio activities for support.
nAHHABHmT:
1. Bartram, M., R. Walton Correction: A Positive approach to language mistake. Boston: Heinle ELT, 1991. -522 p.
2. De Guerrero, M., Villamil, O.S. Metaphorical conceptualization of EST teaching and learning. In: Language Teaching Research 6/2, 2002. 96-120.
3. Edge, Julian. Mistakes and Correction. Harlow: Pearson, 1989.-169 p.
4. Larsen-Freeman D. Teaching language: From grammar to grammaring.Boston:Heinle,2003. -180 p.
5. Lakoff, G., Johnson M. Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press. 2003. -269 p.
6. Loewen, S. Error correction in second language classroom. In: Clear News, Volume 11, Issue 2, 2007.-179 p.
7. Nunan David. Teaching Grammar in Context. In: ELT Journal, 52/2, P. 101-109.
8. Tedick, Diane J. "Research on Error Correction and Implications for Classroom Teaching". In: The Bridge, From Research to Practice, University of Minnesota, 1998. -270 p.
9. Thornbury S. How to teach Grammar. Harlow: Pearson, 1999.-327 p.
10.Whitehead A.N. The Aims of Education and Other Essays. New York: The Free Press, 1929.-422 p.
11. World Learning. What kind of error correction works? In "Teaching Grammar Communicatively" [Online course] (2018).
12.dictionary.com
