CC BY
9
ТДУ 811.111'25 ТКБ 81.2 А.
ИСЛОХИ ХАТО Хомидова Мунира Нумоновна, н.и.ф., дотсенти
БО ИСТИФОДАИ ТАРИЦАХО кафедраи тарцума ва грамматикаи забони англиси;
ДАРДАРСИГРАММАТИКАИ Холов Саидму^иддин, сармуаллими кафедраи ЗАБОНИ АНГЛИСЙ тарцума ва грамматикаи забони англисии МДТ "ДДХ
ба номи акад. Б.Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд),
ИСПРАВЛЕНИЕ Хамидова Мунира Нумановна, к.ф.н., доцент ОШИБОК С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ кафедры перевода и грамматики английского языка;
ТЕХНИКИ НА УРОКАХ Холов Саидмухиддин, старший преподаватель ГРАММАТИКИ кафедры перевода и грамматики английского языка АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА ГОУ "ХГУ имени Б.Гафурова" (Таджикистан,
Худжанд),
ERROR Homidova Munira Numonovna, candidate of philological CORRECTION Science, Associate Professor of translation and English USING TECHNIQUES IN grammar department, Е-mail: [email protected] ENGLISH GRAMMAR LESSONS Kholov Saidmuhiddin, senior lecturer of translation and
English grammar department under the SEI "KhSU named after acad.B. Gafurov" (Tajikistan, Khujand), Е-mail: [email protected]
Вожа^ои калидй: тарица, усул, равиш, тарз, ислоуи хато, муошират, ислоуи фаври, ислоуи ошкор, ислоуи мавцуф.
Мацола ба баррасии роуу равиши ислоуи хато дар цараёни дарс бахшида шудааст. Цайд карда мешавад, ки ислоуи хато цараёни хеле мураккаб ва дар навбати худ нщоят мууим дар раванди таълим мебошад. Ин цузъи таълим уам ба уолати равониву (хусусиятуои фардиву табии) тарбияи донишцу ва уам ба цараёни таълим таъсири назаррас дорад.
Ин мубрамияти масъаларо ба назар гирифта, муаллифони мацолаи мазкур якчанд роуи ислоуи хатоуоро дар цараёни омузиши забони хорици пешниуод намуда, дар заминаи тацрибауои кории худ бо далелу мисолуои равшан уар як раванди ислоуро шаруу тафсир намудаанд.Хулоса мешавад, ки тавсияуои амалии методы, ки барои омузгорони забони хорици пешниуод шудаанд, цараёни забономузиро самарабахш ва бонатица мегардонанд.
Ключевые слова: техника, метод, приём, способ, исправление ошибок, коммуникация, своевременное исправление, открытое исправление, отложенное исправление.
В статье рассматриваются способы, подходы и приемы исправления ошибок в учебном процессе. Отмечается, что исправление ошибок - слишком сложный процесс и в то же время чрезвычайно важное явление. Этот компонент обучения оказывает существенное влияние на психологическое состояние студентов (индивидуальные и личностные особенности) и образование, а также на учебный процесс. Осознав такую актуальность вопроса, авторы статьи рекомендуют несколько техник исправления ошибок в процессе обучения иностранному языку, подробно объясняя каждую методику исправления с четкими фактами и примерами, основанными на своем опыте работы. Кроме того, в статье приведены практические методические рекомендации для преподавателей иностранных языков, которые делают процесс обучения языку более продуктивным и эффективным.
Key words: technique, method, approach, way, error correction, communication, immediate correction, explicit correction, delayed correction.
The article under consideration dwells on the ways, approaches and techniques of error correction in teaching process. It is noted that error correction is a too complicated process and at the same time an extremely important phenomenon. This teaching component has a significant influence on students' psychological state (individual and personal features) and education as well as on teaching process.
Having taken such vitality of the issue, the authors of the article recommend several error correction techniques in the process of foreign language teaching, giving a detail explanation of each correction technique with clear facts and examples based on their working experience.
In addition, the article provides practical methodic recommendations for teachers of foreign languages which are expected to make the language teaching process more productive and effective.
Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Ч,умхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон дар баромади худ (30.08.2017) ба муносибати Рузи Дониш вобаста ба бозомузй ва такмили ихтисоси омузгорон ;айд карда буданд, ки "... такмили донишу махорати омузгорони муассисахои таълимй мухимтарин омили бехтар намудани сифати таълим мебошад. Аз ин ру, зарур аст, ки дар хамаи зинахои тахсилот ба масъалаи бозомузй ва такмили ихтисоси омузгорон эътибори чиддй дода, фаъолияти марказхо, курсхо ва донишкадахои такмили ихтисос зери назорати доимии Вазорати маориф ва илм, инчунин дигар вазорату идорахое, ки дар сохторашон муассисахои таълимй доранд, ;арор дода шавад" [1].
Барои ичрои ин дастуру супоришхои Пешвои миллат ва амалигардонии "Барномаи давлатии рушди системаи такмили ихтисос ва бозомузии касбии кормандони сохаи маорифи Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2018-2022", ки ма;сади он иштироки омузгорон дар курсхои такмили ихтисос ва бозомузй ва боз хам баланд бардоштани савияи донишу махорати касбии худ мебошад, устодони факултети забонхои хоричй дар якчанд барномахои байналхал;ии таълимии хозиразамон, навоварона ва онлайнй иштирок намуда истодаанд, ки яке аз онхо Барномаи AE E-Teacher Program махсуб мешавад. Муаллифони ма;олаи мазкур низ дар ин барнома ширкат варзида, хангоми мубодилаи афкор рочеъ ба рох ва усулхои таълими забони англисй бо намояндагони миллату кишвархои гуногун неруи зехнии худро инкишоф додаанд.
Ма;сади навиштани ма;олаи мазкур аз он иборат аст, ки бо истифода аз тачрибаву дониши омухташудаи мазкур оид ба яке аз мавзуъхои бахсталаби таълими забони англисй, бахусус роху усул ва афзалияту камбудихои тарзу тари;ахои ислохи хато дар дарси грамматикаи забони англисй ибрози а;ида намоем, то хамкасбони мо - омузгорони забони англисй аз он бахраманд гарданд.
Ислох намудани хатохо яке аз чузъхои асосии чараёни таълим ба хисоб рафта, ба сифату пешрафт ва, аз хама мухиммаш, ба хавасманд гардонидану чалб намудани ди;;ати омузандагон ба мавзуъ ва фанни таълимй таъсири назаррас дорад. Бинобар он, дар байни омузгорон чихати чй тавр ислох намудани хатохои донишчуён иттифо;и афкор ба назар намерасад. Гап дар сари он аст, ки агар хатои бисёре ёфта шавад ё тез-тез ислох карда шавад, ин холат метавонад донишчуро ноумед гардонад ва бовариашро ба ;обилияташ коста намояд. Аз чихати дигар бошад, агар хатохо ислох карда нашаванд, донишчу тарзи дуруст сухан гуфтану навиштанро омухта наметавонад.
Тачриба сарчашмаи асосии омузиш ва инкишофи омузгор ба шумор меравад. Ва;те ки омузгор ба гайр аз забони модарй боз забони хоричии дигареро иловатан медонад, ин ба у имконият медихад, ки хам тачрибаи чараёни омузиши забони хоричй дар даврони донишчуияш ва хам аз тачрибаи кунунии таълимии худ истифода барад. Яке аз роххои он чунин аст, ки омузгори забони англисй даврони забономузиаш дар донишгохро ба хотир оварда, ба он ди;;ат дихад, ки дар кадом холатхо ва чй тавр бештар ва аксаран хато мекард ва онхо чй тавр ислох карда мешуданд. Хднгоми ислохи хатохояш у худро чй гуна эхсос мекард ва ин ба у чй гуна таъсир мерасонд. Баъди бахотироварй омузгор бояд ба се андешаи зерин чавобхои мувофи; ва муфассал ёбад:
When the teacher corrected my spoken language, I felt....
When my classmates corrected my mistakes, I felt....
The most useful error correction technique for me was when ..., because ....
Ин рох ба омузгор имкон медихад, ки дар асоси тачриба донишхои то имруз андухтааш, вобаста ба мухиту тафаккури омузандагон тарзу усулхои мувофи;и ислохи хатохоро дарёфта, самаранок истифода барад.
Барои кумак намудан ба ин чараён мо низ тасмим гирифтем, ки махз оид ба роху усулхо ва афзалияту камбудихои усулхои ислохи хатохо андешахои олимони сохаро баррасй намуда, афкори худро низ дар асоси тачрибахои амаливу назарии то ин замон андухтаамон иброз дорем.
Аксарияти олимону муха;;и;они усулхои таълими забони хоричй дар он андешаанд, ки ислохи сарива;тии хатохои грамматикй ахамияти калон дорад, аммо натичаи ислохи хато метавонад ба чараёни омузиши забон ва табиату хислату шахсияти омузанда таъсири манфй хам расонад. Бинобар он, донистану истифода намудани роху равиш, тарзу тари;а ва меъёрхои сифативу мивдории ислохи хатохо тачрибанокиву дониш ва бохушии омузгорро талаб менамояд.
Ч,улиан Еч таъкид намудааст, ки хар як омузгор бояд ба хатохои донишчуён ахамият дода, вобаста ба ислохи онхо чавобхои мувофи; ва пурмаъно дихад, ки инро ислохи бозхурдй (feedback correction) меноманд. Аммо бояд дар хотир дошт, ки на хар як хато ба ислох эхтиёч дорад ва омузгор бояд донад, ки кадом ва;т ислох зарур аст ва кадом ва;т хочат ба ислох нест [4, с.21].
Диана Ч,.Тедик ин чараёнро 'error treatment' (тахрири хатохо) номида, дар навбати худ шаш тари;аи ислохи бозхурдии зеринро пешниход мекунад:
1. Explicit correction.
2. Recast.
3. Clarification request.
4. Metalinguistic clues.
5. Elicitation.
6. Repetition [6, с.12].
Хдр як тари;аи номбаркардашуда хусусиятхои хоси худро дорад ва холо бошад, онхоро дар чараёну лахзахои гуногуни дарси грамматикаи забони англисй мавриди тахлил ;арор медихем.
Ла^заи 1. Омузгор ва донишцу роцеъ ба замони цозираи мутлац (The present perfect tense) машци грамматики ицро мекунанд. Омузгор аз донишцу мепурсад: «Have you ever been to the beach?». Донишцу цавоб медщад, "I've went to the beach on Greece last year ".
Гарчанде дарс дар мархалаи ибтидой бошад хам, барои пешгирй кардани хатохои калони маълуму ани;, онхоро бояд аз лахзахои аввал ислох намуд, яъне дар ин холат ислохи сарива;тй талаб карда мешавад. Чй хеле ки дар урфият мегуянд, "эхтиёт - нисфи хаёт". Ба омузгор тавсия дода мешавад, ки барои ислохи ин гуна хато аз тари;аи "Metalinguistic clues" (калиди металингвистй) истифода барад, зеро ин амалиёт фаврй буда, омузгор тавассути калимахои калидй аз феъли ёвар ва феъли асосй (дар шакли сифати феълии замони гузашта (Participle II)) сохта шудани ин замонро ба донишчуён мефахмонад. Мисол: T: Have you ever been to the beach? S: I've went to the beach on Greece last year. T: Have/has+past participle. S: I've gone to the beach on Greece last year.
Чунин тари;аи ислох на танхо ба донишчуи хатонамуда кумак мерасонад, балки он донишчуёни дигарро хам аз рох додан ба хатохои ба ин монанд пешгирй менамояд. Хусусияти дигари тари;аи калиди металингвистй дар он аст, ки омузгор чавоби дурустро пешниход намекунад, аммо бо рохи савол, пурсиш, шарх ё ишорахои лугавиву грамматикй ба донишчу чунон кумак мерасонад, ки у худаш аз хато огох шавад. Бартарии ин дар он аст, ки мувофи;и ин тари;аи ислох донишчуён хаторо зуд пай мебаранд. Чунин ишораи ошкор барои ислохи хатои грамматикй метавонад чараёни омузиши сохти грамматик самарабахш бошад.
Ла^заи 2. Омузгор дар лацзаи ташкилии дарс дар бораи бобову бибии донишцуён савол медщад. Донишцу ба яке аз саволцо чунин цавоб медщад: "My grandfather is three and seventy ".
Лахзаи ташкилии дарс барои шинос намудани донишчуён бо забони омузиш гузаронида мешавад. Донишчуён бояд дар як мухити барохат бо рухбаландй ба дарс охиста ворид карда шаванд. Дар чараёни дарс омузгор набояд хатохоро ислох кунад, балки бо истифода аз тари;аи "Recast" имконияте дихад, ки худи донишчуён хатохояшонро ислох намоянд. Масалан, омузгор ба сохти грамматикии чумла дахолат накарда, калимахои он ибораеро, ки донишчу нодуруст гузоштааст, ба чойхои мувофи; дуруст гузошта аз нав ба донишчу ба таври посух ибораи хато намудаи уро такрор менамояд. Зимнан, донишчу худаш пай мебарад, ки калимахоро дар ибораи "three and seventy" хато гузоштааст ва бе он ки омузгор ин хаторо ба таври ошкор нишон дода ислох намояд ин маротиба "seventy three" гуфта худаш хатояшро ислох менамояд. S: My grandfather is three and seventy. T: Yes, your grandfather is seventy three.
Хусусияти манфиати таълимии тари;аи recast (тасвият) дар он аст, ки омузгор хатои донишчуро ошкоро нишон надода, балки бо чавоби дурусти худ танхо ба он ишора намуда, ислохи онро ба худи донишчу вогузор менамояд ё гуфтаи донишчуро аз нав тасвият мекунад. Бартарии истифодаи ин тари;а ошкоро ва рафтори боэхтироми омузгор буда, ба муколама мувофи;ат мекунад.
Лахзаи 3. Донишцуён бо кори гуруци машгул цастанд; цар як гуруц бояд бо цамсуцбати худ нацшаи машгулияту корцои рузи истироцаташро кашад. Дар рафти ицрои супориш омузгор
мушоуида менамояд, ки баъзе донишцуён нисбати ифодаи амали замони ояндаи пешаки ба нацшагирифташуда бо истифодаи ибораи (to be going to) дар шакли замони уозираи давомдор хатоуои якхела намуда, цумлауоро дар шакли замони уозираи номуайн барои ифодаи амали такроршаванда, доими ва одатан воцеъшаванда истифода мебаранд "We go to a cinema" ё "We go on a trip".
Аз баёни лахзаи 3 маълум аст, ки ин машгулияти амалист. Агар дар чунин намуди дарс хам якчанд донишчу хатохои якхела намоянд, худ аён мегардад, ки мавзуи нав камсамару нофахмо баён шуда, хадафи дар дарс гузошташуда аз даст рафтааст. Яъне, донишцуён шакл, маъно ва истифодаи сохти грамматикиро нафахмидаанд. Дар чунин холат тавсия дода мешавад, ки мавзуи нав такроран баён карда шавад, зеро ислох намудани чунин ми;дор ва намуди хатоуо дар чунин лахзаи дарс камфоида ё бефоида аст. Маслихати амалии хуб дар холати мазкур ин аст, ки хамин ки омузгор мавзуъро аз нав баён намуда, донишцуён ба ичрои маш;у супоришхо шуруъ мекунанд, у метавонад аз тари;аи "Metalinguistic clues" (калиди металингвистй) истифода барад. Мисол:
S: We go to a cinema.
T: Use construction "be+going to" which is used for plans, intensions or ambitions we have for the future.
S: We are going to a cinema.
Лахзаи 4. Пеш аз он ки донишцуён ба ицрои супоришу машцуо пардозанд, омузгор бо донишцуён мавзуи "Tag question" (намуди саволи цудои)-ро такрор мекунанд. Омузгор барои мустаукам намудани мавзуъ ба донишцуён супориш медиуад, ки ба цумлауои уикояги саволи цудои гузоранд. Омузгор мегуяд, "He came yesterday ..." ва яке аз донишцуён саволи цудоии зерин медиуад: "isn't it?".
Мавзуи ин лахзаи дарс такрори дарси гузашта буда, ма;сади он маш;кунй ва ба таври амалй дар муоширати харруза бехатову дуруст истифода бурдани шакли саволи чудоист. Бинобар он, омузгор ди;;аташро на ин ки ба равон (fluency), балки асосан ба дурусту бехато (accuracy) муошират карда тавонистани шогирдон медихад. Пас аз лахзаи баёни мавзуи нав ва ичрои маш;хо, лахзаи охирин ва аз хама мухимми дарс фаро мерасад, ки дар ин лахза донишчуён бояд аз ходисаи грамматикии омухташударо истифода бурда, фикри худро ани;, дуруст ва бехато баён кунанд. Дар ин лахза, хангоми сар задани хатохо чихати истифодаи амалии шакли саволи чудой дар чумла, омузгор метавонад барои ислохи хатохо аз тари;аи эзохпурсй ё шарххохй (Clarification request) истифода барад, яъне омузгор донишчуёнро бо ишорахои лугавй дар намуди пурсиш ё савол огох мекунад, ки сохти грамматикии чумлааш хато ва нофахмо аст. Мисол:
T: He came yesterday ..."
S: "isn't it?".
T: Pardon?
S: He came yesterday, isn't he?
Дар ин гуфтор калимаи "Pardon?", ки маънохои лугавии "бубахшед?", "нафахмидам?", "такрор кунед?"-ро дошта, маънои прагматикиаш хохишу дархости такрор кардан ё шарху эзох додани чизе мебошад, чун воситаи лугавй вазифаи прагматикиаш ишора намудан ба камбудиву ну;соне дар сухани гуфташуда аст, яъне бо ин рох хамсухбат барои баррасй, аз нав андеша кардан, эзох ё шарх додан, такрор намудан ё бори дигар дида баромадани сухани гуфтааш баргардонида мешавад. Афзалияти ин тари;а дар он аст, ки хусусияти муколамавй дорад ва донишчуёнро ба дарёфтан ва худислохкунй чалб мекунад. Ин тари;а хамон ва;т муфид аст, ки агар донишчу имконият, яъне донишу ;обилияти худислохкуниро дошта бошад.
Дар акси хол, дар чунин лахзаи дарс омузгор метавонад тари;аи ислохи ошкороро (Explicit correction) истифода барад. Омузгор ба таври ошкоро иброз мекунад, ки донишчу хато кардааст ва чавоби дурустро худаш пешниход менамояд. Мисол:
T: He came yesterday ."
S: "isn't it?".
T: Isn't he?
Ч,ихати мусбй ва бартарии истифодаи ин тари;а ислохи фаврй ва сарива;тии хатохо буда, чихати манфй ва камбудии он дар он аст, ки дар чараёни дарс омузгор мехвар (субъект) ва донишчу ашёи (объект) дарс мегардад, на ин ки донишчу мехвару омузгор ашё, ки ин хавасмандии донишчуёнро ба дарс коста мегардонад. Гарчанде оид ба масъалаи мазкур, яъне ки мехвару ки ашёи дарс аст, омузгор ё донишчу, ихтилофи назар, нофахмихо, бахсхо ба
мушохида мерасанд, ба хар хол, ба андешаи мо ин масъалаест, ки аз доираи низоми тахсилотй баромада ба низоми ичтимоиву и;тисодй мепайвандад. Яъне низоми тахсилоти имрyзаи чомеа, ки пайгирy пайвасти низоми и;тисоди бозоргонист бояд вобаста ба низоми ичтимоиву ичтисодии талабот ва таъмин (спрос и снабжение) тархрезй шавад, вагарна ин ду низом тафову; накарда, мувозинати бозори мехнату тахсилотро вайрон мекунанд. Дар натича дар низоми и;тисодии чомеа камбудиву норасоии мутахассисони босифату ба талабот чавобгу, чойхои бисёри озоди кор ва дар низоми тахсилотии чомеа афзоиши истехсолу таъмин намудани сохибкасбони ба бозори мехнат ра;обатнопазир ба миён меояд. Аз ин ну;таи назар, вобаста ба низоми имрузаи и;тисодиву ичтимоии мо дарси мехвардонишчу мувофи;тар аст. Аслан дарс на ин ки барои донишчу, балки он аз они донишчуст ва бояд махз y мехвари дарс бошад, на ин ки омузгор, ва танхо дар ин сурат дарс барои донишчу шав;овару хавасангез мегардад. Ин чо чихати риояи меъёри худуди бахси мавзуъ иктифо менамоем, зеро ин бахси каме доманадор буда, намехохем аз худуди усулхои таълиму тахсил берун равем.
Лахзаи 5. Донишцyëн дар цараëни амалжти гуфтугy цуфт-цуфт шуда сyçбат меороянд. Дониш^и якум донистан мехощд, ки оë мусоуибаш бегоуй ба ягон цой рафтан мехощд ва инро аз y мепурсад? Мусощбаш дар цавоб чунин мегyяд: "I want go to a Chinese restaurant ".
Ин машFyлияти амалй буда, омузгор ба донишчуён рохнамой мекунад. Ди;;ати асосй на ба равон сухан кардани донишчуён, балки бештар ба дурусту бехато дар нут; истифода намудани маводи забонй дода мешавад. Донишчуён то хол мавзуи дарсро омухта истодаанд. Дар давоми ичрои машFyлият омузгор рох гашта, хатохоеро ки донишчуён содир мекунанд, барои худ ;айд карда мегирад. Баъдтар бошад, хангоми мухокимаву баррасии дарс ё баъди машFyлият ва ё пеш аз мархалаи охирини дарс омузгор ба хатохо аз нав баргашта, бо истифода бурдани тари;аи афшурдан (Elicitation) ё такрор (Repetition) якчоя бо донишчуён он хатохоро ислох менамояд. Ин тари;а чунин аст, ки омузгор шакли дурусти чавобро аз донишчу фишурда бароварда мегирад. Ин холат ё бо тава;;уф намудани омузгор хангоми сухбат барои гирифтани чавоби дуруст ба даст меояд, ё ин ки ба донишчу имкон дода мешавад, ки чумлаи омузгор OFOЗ намударо пурра кунад, ё аз донишчу пурсида мешавад, ки чумлаи гуфташударо аз нав созад. Мисол:
S: I want go to a Chinese restaurant.
T: Say it again, please.
S: I want to go to a Chinese restaurant.
Бартарии чунин тари;а дар он аст, ки донишчуён ба шакли забонй ахамият дода, дарк менамоянд, ки хато намудаанд ва ислох лозим аст. Донишчуён хатояшонро худ ислох мекунанд, ки ин ба чараёни омузиш ва кушишу хаваси онхо таъсири хеле мусбй мерасонад. Мушкилй дар он аст, ки барои ин корро кардан донишчуён бояд хадди а;;ал то андозае дониши заминавие дошта бошанд, ки барои ислох кардани хатохояшон кифоя бошад.
Ё ин ки бо истифодаи тари;аи такрор (Repetition) омузгор чумлаи донишчу гуфтаро такрор карда, дар мавридхои зарурй, яъне хангоми талаффузи калима ва чузъиёти ислохталаб, ташдид ё оханги гуфтори худро таFЙир медихад, ки ин чо хатое мавчуд аст. Мисол: S: I want go to a Chinese restaurant. T: I want go to a Chinese restaurant? S: I want to go to a Chinese restaurant.
Чихати мусбиву бартарй ин тари;а дар он аст, ки хатохо хамзамон ва фавран ислох карда мешаванд ва донишчуён бошшурона ва худашон хатохоро дарк карда онро ислох менамоянд.
Аз гуфтахои болой метавон ба чунин хулосае омад, ки хангоми ба хатохо рох додани донишчуён, фавран ё сарива;т ислох намудани хатохо онхоро рухафтода мекунад. Вале ин навъи ислохи сарива;тиро танхо дар баъзе холатхо истифода бурдан мумкин. Масалан:
> агар дар холате, ки ма;сади омузгор он бошад, ки донишчуён созмонхои нави грамматикиро дар сухан дуруст истифода баранд, яъне агар ди;;ати асосии дарс ба дурусту бехато истифода бурдани маводи забонй равона шуда бошад;
> холати дигар он аст, ки як гурух донишчуён хатохои якхеларо доим такрор намоянд, ки дар ин ва;т низ сарива;т бояд хато ислох карда шавад;
> инчунин ислохи сарива;тй хангоми мавзуи навро муаррифй кардани омузгор ё дар рафти маш; кардани сохторхои мавзуи нав ба ма;сад мувофи; аст.
Мав;уф гузоштани ислохи хатохо дар чараёни дарс асосан барои ташаккул додани махорати равонй ва муошират мебошад. Омузгор метавонад хатохои донишчуёнро ;айд карда, дертар онхоро бо донишчуён баррасй кунад. Масалан, дар холатхои зерин ислохи хато чоиз нест:
• дар дарс донишчуён бо кори гурухй ё на;шбозй машгул бошанд;
• донишчуи шармин барои муошират кардан чуръат карда бошад;
• донишчуён барои ифодаи идеяи мураккаб ё шахсй кушиш карда бошанд.
Омузгор тари;ахову равишхои ислохи хатохоро вобаста ба хусусияхои фардиву табиати шахсии донишчуён тагйир дода метавонад. Масалан, хатохои донишчуёни шармгинро хангоми муошират бояд камтар ислох намуд. Ин як воситаи ангезиши хавасу гайрати онхо мегардад, зеро дар чунин маврид онхо фикр мекунанд, ки бехатову дуруст сухан карда истоданд ва ин онхоро барои муоширати бештар рухбаланд мегардонад. Дар навбати худ омузгор метавонад хатохои донишчуёни фаъолу доноро бештар ислох кунад, то ки онхо ;обилияти аллакай ташаккулёфтаи худро суфтаву равон гардонанд.
Ва;те ки омузгор ба донишчуён барои худислохкунй ё ислохи хамдигар имконият фарохам меоварад, руз то руз хатохои онхо камтар шуда, махорату малакахои забономузиашон бехтар ва кушишу гайрату хавасашон хеле баланд мегардад.
Хдмин тавр, тамоми тари;ахои зикргардида барои омузгорони забони англисй мухимманд. Аммо таъкид бояд намуд, ки хангоме омузгор роху тари;аи ислохи хатохоро интихоб мекунад, у бояд як ;атор омилхои фардиву шахсии донишчуёнро (синну соли донишчу, дарачаи ухдабарой, вачх ё хавас, нооромй, хусусиятхои табииву шахсй ва гайра) ба назар гирад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Паёми Президенти Ч,умхурии Точикистон бо муносибати Рузи дониш аз санаи 30.08.2017.
2. "Барномаи давлатии рушди системаи такмили ихтисос ва бозомузии касбии кормандони сохаи маорифи Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2018-2022".
3. Bartram, M., R. Walton Correction: A Positive approach to language mistake. Boston: Heinle ELT, 1991.
4. Edge, Julian. Mistakes and Correction. Harlow: Pearson, 1989.
5. Loewen, S. Error correction in second language classroom. In: Clear News, Volume 11, Issue 2, 2007.
6. Tedick, Diane J. "Research on Error Correction and Implications for Classroom Teaching". In: The Bridge, From Research to Practice, University of Minnesota, 1998.
http://carla.umn.edu/immersion/acie/vol1/Bridge1.3.pdf Accessed on 15 December 2016.
7. World Learning. What kind of error correction works? In "Teaching Grammar Communicatively" [Online course] (2018).
REFERENCES:
1. The Message of Tajikistan Republic President on the occasion of Knowledge Day from 30.08.2017.
2. "The State Program of Development of System of Advanced Training and Professional Retraining of Employees of Education of Tajikistan Republic for 2018-2022".
3. Bartram, M. R. Walton Correction: A Positive approach to language mistake. Boston: Heinle ELT, 1991.
4. Edge, Julian. Mistakes and Correction. Harlow: Pearson, 1989.
5. Loewen, S. Error Correction in Second Language Classroom. In: Clear News, Volume 11, Issue 2, 2007.
6. Tedick, Diane J. "Research on Error Correction and Implications for Classroom Teaching". In: The Bridge, From Research to Practice, University of Minnesota, 1998. http://carla.umn.edu/immersion/acie/vol1/Bridge1.3.pdf Accessed on 15 December 2016.
7. World Learning. What kind of error correction works? In "Teaching Grammar Communicatively" [Online course] (2018).
