Научная статья на тему 'НАҚШИ ИТТИФОҚИ КАСАБА ДАР ҲАЛЛИ БАҲСҲОИ МЕҲНАТИИ ФАРДӢ ВА КОЛЕКТИВӢ ВА РАФТИ ИҶРОИ СОЗИШНОМА ВА ШАРТНОМАИ КОЛЛЕКТИВӢ'

НАҚШИ ИТТИФОҚИ КАСАБА ДАР ҲАЛЛИ БАҲСҲОИ МЕҲНАТИИ ФАРДӢ ВА КОЛЕКТИВӢ ВА РАФТИ ИҶРОИ СОЗИШНОМА ВА ШАРТНОМАИ КОЛЛЕКТИВӢ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
93
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
трудовые коллективы / социальные права / представители общества охраны труда

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ҷалилов Муҳамад Шамсилоевич, Сайдалиева Файзиниссо Тағайалиевна, Абдураҳимова Ҳафиза Хайриддиновна, Ҷонмаҳмадов Носир Тоҳирович

Статья посвящена роли профсоюза в разрешении индивидуальных и коллективных трудовых споров и процессе реализации договора и коллективного договора. Необходимо отметить, что правовой основой деятельности профсоюзов в организациях являются нормы Трудового кодекса Республики Таджикистан и Закона Республики Таджикистан «О профессиональных союзах». Этот закон регулирует не только права и гарантии профсоюзной деятельности, но и отношения между профсоюзами и работодателем в вопросе защиты законных прав и интересов работников

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Ҷалилов Муҳамад Шамсилоевич, Сайдалиева Файзиниссо Тағайалиевна, Абдураҳимова Ҳафиза Хайриддиновна, Ҷонмаҳмадов Носир Тоҳирович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «НАҚШИ ИТТИФОҚИ КАСАБА ДАР ҲАЛЛИ БАҲСҲОИ МЕҲНАТИИ ФАРДӢ ВА КОЛЕКТИВӢ ВА РАФТИ ИҶРОИ СОЗИШНОМА ВА ШАРТНОМАИ КОЛЛЕКТИВӢ»

НАКШИ ИТТИФОКИ КАСАБА ДАР ХАЛЛИ БАХСХОИ МЕХНАТИИ ФАРДЙ ВА КОЛЕКТИВЙ ВА РАФТИ ИЧ.РОИ СОЗИШНОМА ВА ШАРТНОМАИ

КОЛЛЕКТИВА

ЧДШЛОВ МУХАМАД ШАМСИЛОЕВИЧ

ассистенти кафедраи ху;у;и инсон ва ху;у;шиносии му;оисавии Факултети сиёсат ва

идораи давлатй

САЙДАЛИЕВА ФАЙЗИНИССО ТАFАЙАЛИЕВНА

ассистенти кафедраи ху;у;и инсон ва ху;у;шиносии му;оисавии Факултети сиёсат ва

идораи давлатй

АБДУРАХ.ИМОВА ХАФИЗА ХАЙРИДДИНОВНА

ассистенти кафедраи ху;ук;и инсон ва ху;у;шиносии му;оисавии Факултети сиёсат ва

идораи давлатй

^ОНМАХМАДОВ НОСИР ТОХИРОВИЧ

ассистенти кафедраи ху;у;и инсон ва ху;ук;шиносии му;оисавии Факултети сиёсат ва

идораи давлатй

Аннотация: Статья посвящена роли профсоюза в разрешении индивидуальных и коллективных трудовых споров и процессе реализации договора и коллективного договора. Необходимо отметить, что правовой основой деятельности профсоюзов в организациях являются нормы Трудового кодекса Республики Таджикистан и Закона Республики Таджикистан «О профессиональных союзах». Этот закон регулирует не только права и гарантии профсоюзной деятельности, но и отношения между профсоюзами и работодателем в вопросе защиты законных прав и интересов работников.

Ключевые слова: трудовые коллективы, социальные права, представители общества охраны труда.

Мутоби;и моддаи 28-и Конститутсияи Чумхурии Точикистон шахрвандон ху;ук;и муттахид шудан доранд. Шахрванд х,а; дорад дар ташкили х,избх,ои сиёсй, аз чумла х,избх,ои характери демократй, динй ва атеистй дошта, иттифо;хои касаба ва дигар иттих,одиях,ои чамъиятй иштирок, ихтиёран ба онх,о дохил шаванд ва аз онх,о хорич гардад.

Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон дар асоси Конститутсияи Чумхурии Точикистон асосхои сиёсати давлатро дар сохаи муносибатхои мехнатй муайян намуда, кафолати давлатии х,ук;ук;и мехнатии шахрвандонро му;аррар мекунад ва ба таъмини риояи манфиатхои ;онунии корманд, корфармоён ва давлат равона шудааст.

Ин хуччатест, ки муносибатхои мехнатй ва муносибатхои ба онхо вобастаи ашхоси во;еъй, ки тиб;и шартномаи мехнатй дар ташкилотхо, ташкилоту муассисахои хама гуна шакли моликият кор мекунанд, кори шахрвандони алохидаро ичро менамояд, инчунин ашхосе, ки узв ва иштирокчии ташкилот мебошанд, бо санадхои ;онунгузорй ва дигар санади меъёрй оид ба мехнат танзим мекунад.

Мухимтарин му;аррароте, ки дар боби 2-и Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон омодаасту он ба фаъолияти иттифо;хои касаба дар коллективхои мехнатй вобаста мебошад- ин намояндагии манфиатхои кормандон мебошад. Тиб;и он «Намояндагй аз манфиатхои кормандон дар муносибатхои мехнатй ва химояи манфиатхои онхоро иттифо;хои касаба ва ма;омоти интихобии онхо дар ташкилот,

дигар мацомоти аз тарафи кормандон интихобшуда ба амал бароварда метавонад». Яъне вазифаи асосии иттифоцхои касаба химояти манфиатхои ;онунии корманд мебошад.

Кайд намудан зарур аст, ки асоси х,у;ук;ии фаъолияти иттифо;хои касабаро дар ташкилотхо меъёрхои Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон ва Крнуни Ч,умх,урии Точикистон «Дар бораи иттифо;хои касаба» ташкил медихад. Ин ;онун на танхо ху;у; ва кафолатхои фаъолияти иттифо;хои касаба, инчунин муносибати иттифо;хои касабаро бо корфармо дар масъалаи хифзи ху;у;у манфиатхоии ;онунии кормандон ба танзим медарорад.

Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон имконият медихад, ки кормандон новобаста аз шакли моликияти корхонаю ташкилот дар иттиходияхои чамъиятй, аз чумла иттифо;хои касаба муттахид шаванд. Тиб;и ин ;онун корфармо ху;у; надорад, ки ба фаъолияти иттифо;хои касаба халал расонад ё фаъолияташро манъ намояд. Баръакс корфармо вазифадор аст, ки барои фаъолияти иттифо;х,ои касаба шароитхои зарурй фарохам оварад.

Вазифаи Иттифо;х,ои касаба пеш аз хама аз он иборат аст, ки ба воситаи ;абули санадхои х,у;ук;й ва меъёрй ба меъёру кафолатхои ичтимоие, ки во;еан кормандонро хифз намояд, ноил шавад. Ба ин албатта дар сурати иштироки фаъолонаи иттифо;х,ои касаба ва намояндагони он дар чараёни коркарда баромадани ;онунх,о ноил шудан мумкин аст.

Рох,и дигари ба ма;сад расидан ин пешниходхои мушаххаси далелнок ба парламенти Ч,умх,урии Точикистон мебошад.

Хднгоми ворид намудани тагйиру илова ба Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон Иттифо;хи касаба кушиш менамоянд, ки кафолатхои мухимтарини зерин барои кормандон дар он инъикоси худро ёбад:

- вазифа ва масъулияти корфармо оид ба шароити солиму бехатари мехнат ва риояи талаботи ;онунгузории мехнат;

- ваколатхои иттифо;х,ои касаба чихати ба рох мондани назорати чамъиятии риояи шартхои шартномаи мехнатй ба му;аррароти ;онунгузории оид ба кафолату имтиёзхои ичтимой, ;оидаю меъёрхои хифзи мехнат ва ба ин ма;сад ташрифи бемамонияти намояндагони иттиифо;хои касаба ба корхонахое, ки аъзои иттифо;и касаба дар он фаъолият менамоянд.

Аз замоне, ки иттифо;хои касаба пайдо гаштааст, ба души вай масъулияти таърихии дар асоси манфиатхои истехсолй муттахид намудани мехнаткашон, тарбияи онхо дар рухияи хамрайъй, химояи ху;у; ва манфиатхои мехнаткашон гузошта шудааст. Вазифахои химоятгарй таърихан ва анъанавй хусусияти хоси иттифо;хои касаба хамчун ташкилоти чамъиятй мебошад.

Мундаричаи асосии вазифахои химоятгарии иттифо;хои касаба дар чомеа аз гамхорй оид ба баланд бардоштани некуахволии мардум, аз чихати моддию фархангй баланд шудани сатхи зиндагии мехнаткашон ва ахли оилаи онхо, хифзи ху;у;у манфиатхои ;онунии аъзои иттифо;и касаба, хифзи саломатии кормандон аз таъсири шароити номусоиди мехнат ва гайра иборат мебошад.

Умумияти ма;садхо ба муттахидшавй ва ба як чараён равона шудани амалхои иттифо;хои касаба ва давлатро дар масъалаи хифзи мехнат ва манфиатхои мехнаткашон таъмин намуда, хамзамон муста;илият ва новобастагии воситахои ноил шудан ба ма;сад нигох дошта мешавад.

Барои фаъолияти иттифо;хои касаба хангоми ба амалбарории вазифахои химоятгарии дар хар як холати алохидаи мушаххас истифодабарии шаклу усулхои гуногун хос мебошад. Иттифо;хои касаба чорахои гуногуни тарбиявиро нисбат ба кормандону хизматчиёни алохидаи меъёрхои му;арраршудаи умумиро вайронкарда, инчунин нисбати рохбароне, ки ба хохишу талаби кормандон беъэтиной зохир

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

намудаанд, истифода бурда, дар ин самт корхои зиёди фахмондадихй мебаранд. Дар кори иттифок;хои касаба таблиги асосхои хуку;, фахмондадихии меъёрхои он ва ба ин васила баланд бардоштани савияи донишхои хукукии кормандон ма;оми махсусро дорост. Дар холатхое, ки чорахои тарбиявй натичаи дилхох намедихад, иттифо;хои касаба дар асоси Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон ва Оинномаи худ аз чорахои таъсиррасонии чамъиятй истифода мекунанд. Дар мавридхои зарурй аз ваколатхои тиб;и Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон дошта истифода карда, иттифо;хои касаба нисбати рохбарону мансабдороне, ки ба ;онунвайронкунй рох дода, аз чорахои давлатй- хукукй истифода менамоянд.

Аз чониби иттифо;хои касаба ба амалбарории вазифахои химоятгарй манфиати хамаи кормандонро дарбар мегирад.

Ма;ому нуфузи иттифо;хои касаба дар коллективхои мехнатй аз он вобаста аст, ки ин вазифахои химоятгарй то кадом андоза татби;и худро меёбад. Муайян кардани дарачаи самарабахши чорахои ба ин ма;сад андешида шуда мухим мебошад. Фахмиши дурусти ма;ом ва ахамияти вазифахои химоятгарии иттифо;хои касаба барои муайян кардани на;ши иттифо;хои касаба дар чомеа, аник; ва пурра муайян кардани вазифахои иттифо;хои касаба дар ин ё он давраи инкишофй чамъиятй имконият медихад. Хусусияти вазифахои химоятгарии иттифо;хои касаба аз инхо иборат аст:

- иттифо;хои касаба бояд асосан хукукхои мехнатй ва манфиатхои ;онунии кормандонро, ки ба муносибатхои чамъиятй- мехнатй ало;аманданд, химоя намояд;

- вазифаи асосии иттифо;и касаба аз пешгирии ;онунвайронкунии хукукхои мехнатй ва манфиатхои ;онунии корманд, ки ба муносибатхои чамъиятй - мехнатй ало;аманданд, иборат мебошад;

- иттифо;хои касаба хангоми химояи хукукхои мехнатй ва манфиатхои ;онунии корманд аз восита ва роху усулхое, ки барои ма;омоти давлатй дастнорасанд, истифода менамояд.

Барои амалй намудани вазифахои химоятгарии худ иттифо;хои касаба дар хама даврахои ба танзимдарорй хукукии мехнатй. ма;оми ягонаи намояндагии кормандонро доро мебошад. Вай дар тахияву эчод, татби;и меъёрхои хукукй -мехнат, ба амалбарории риояву пешгирй аз конунвайронкунии мехнат, инчунин хангоми поймол намудани хукукхои мехнатии кормандон ва ба чавобгарй кашидани мансабдорони ба конунвайронкунии мехнат рох дода фаъолона ширкат меварзад.

Яке аз роххои самаранок ва таъсирбахш дар ин самт бастани Созишнома ва шартномахои коллективй мебошад. Барои тахия ва бастани Созишнома ва шартномахои коллективй асоси хукукй, яъне ;онуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи шарикии ичтимой, созишномахо ва шартномахои коллективй» ;абул шудааст.

Ташкилотхои иттифо;хои касаба дар хамаи зинахо аз номи кормандон дар тахияву кабули Созишнома шарикй ичтимой ва шартномахои коллективй, назорати ичрои он, фаъолона иштирок менамоянд. Дар холати дуруст ба рох мондани назорати ичрои Созишнома ва шартномахои коллективй мумкин аст, ки шароити мехнатии кормандон аз дарачаи дар конунгузории мехнат ифода ёфта, хеле бехтар карда шавад. Яке аз воситаи хамкории ичтимой дар сатхи болотар, яъне дар сатхи сохаи алохидаи хочагии хал;, минта;а ва умумидавлатй сурат гирифта, инъикоси худро дар сошиномахои сохавй, минта;авй ва чумхуриявй меёбад.27

Вокеан хам созишнома - санади хукукиест, ки муносибатхои ичтимой-мехнатии байни кормандон, корфармоён, ма;омоти ичроияи махалии хокимияти давлатй, сохахо ва касбхоро ба танзим медарорад. 28 Дар Боби 30 ва 31-и Кодекси мехнати Чумхурии

27 Кодекси мех,нати Чумхурии Точикистон - шахри Душанбе 23.07.2016, №1329

28 Тафсири Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон-шахри Душанбе соли 2021-С.593

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

Точ,икистон оид ба ин масъала ишора ба Созишномаю шартномахои коллективй карда шудааст.

Гайр аз ин тиб;и Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон ташкилотхои иттифо;и касаба дар тахия ва тасди;и санадхои локалй (махаллй), аз ;обили Кридахои тартиботи дохилии мехнат, Низомномаи системаи хавастмандгар-донии музди мехнат, хавасмандгардонй аз руи натичахои кор дар давоми сол ва гайра иштирок менамоянд.

Дар сурати мувофи;а накардан ё хилофи ;онунгузории амалкунанда ;абул намудани санадхои локалй (махалй), ;арори аз кор озод намудан ва ба кори дигар гузаронидани корманд, истифодаи ва;ти корй, ва;ти дамгирй ва гайра иттифо;хои касаба ху;у; доранд ба суд ё ма;омоти назорати давлатии мехнат бо аризаи норозигй мурочиат намоянд.

Ин ма;омотхо мурочиати иттифо;хои касабаро дар мухлати муайяншуда дида баромада, хангоми ошкор намудани ;онунвайронкунй ба корфармо чихати бекор намудани ;арори ;абулкардааш амрнома пешниход менамояд.

Хдмин тари;, Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон фаъолияти корфарморо дар масъалаи ;абули ;арорхои гайри;онунй, ба хусус дар масъалаи аз кор озод намудани корманд хеле махдуд кардааст. Баръакс ба иттифо;хои касаба ху;у; додааст, ки дар мухлати кутохтарин ху;у;и мехнатии кормандро хифз намуда, уро ба чои кори пештарааш бар;арор кунад.

Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон ба иттифо;хои касаба чихати назорати ч амъиятии ;онунгузории хифзи мехнат ваколатхои зиёде додааст, имконият пеш овардааст.

Иттифо;хои касаба ху;у; доранд, ки дар коркарда баромадани барномахои давлатй ва санадхои ху;у;ии меъёри хифзи мехнат, ки масъалахои хифзи мехнат, касалихои касбй ва бехатарии экологиро ба танзим медароранд, ва гайра иштирок дошта бошанд.

Иттифо;хои касаба назорати чамъиятии холати хифзи мехнат, аз тарафи корфармо риоя шудани ;онугузории мехнат, хифзи мехнат ва мухити атрофро ба амал мебароранд.

Нозирони ху;у; ва мехнати иттифо;хои касаба фаъолияташонро аз руи Низомномаи тасди;шуда ба рох монда, чун нозирони давлатии мехнат сохиби ваколатхои муайяни назоратй мебошад.

Гайр аз ин дар асоси Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон бо ташаббус ва дастгирии иттифо;хои касаба дар корхонаю ташкилотхо ваколатдорони чамъиятии хифзи мехнат низ интихоб карда мешаванд ва онхо низ тиб;и Низомномаи тасди;намудаи раёсати Иттифо;и касабаи кормандони маориф ва илми Чумхурии Точикистон дорои ваколтхои муайян мебошанд.

Корфармоён вазифадоранд, ки дар муддатй як хафтаи баъди гирифтани талаботи ма;омоти иттифо;и касаба, дар бобати баррасй ва чорахои амалишуда оид ба бартараф шудани камбудй ба ма;омоти дахлдори иттифо;и касаба хабар диханд.

Нозирони ху;у; ва мехнати иттифо;хои касаба ва ваколатдорони чамъияти хифзи мехнат ху;у; доранд:

- муста;илона санчиши шароити мехнат ва таъмини бехатарии кормандони корхонаро гузаронанд;

- аз тарафи корфармо риоя карда шудани ;онунгузории мехнат ва ху;у;хои мехнатии кормандонро назорат намоянд;

- дар тафтиши ходисахои нохуши истехсолй ва тах;и;и касалихои касбй иштирок намоянд;

- ху;у;у манфиатхои аъзои иттифо;и касабаро оид ба масъалаи чуброни зарари расонидашуда хангоми бардоштани чарохати мехнатй хифз намоянд;

- хангоми мавчуд будани хатари бевосита ба хаёт ва саломатии кормандон, ба корфармо дар бобати боздоштани кор талабот пешниход намоянд;

- ба корфармоён чихати бартараф кардани ;онунвайронкунихои ошкоршуда ва ху;у;хои мехнатии кормандон Амрнома пешниход намоянд, ки он барои дида баромадан ва хал кардан, хулоса барои ичро хатмй мебошад

Чуноне, ки дар боло ;айд намудем, иттифо;хои касаба пеш аз хама ху;у;и назорати чамъиятиро дорад. Дар баробари ин дар холатхое, ки ;онунгузории мехнат муайян намудааст, ба иттифо;хои касаба ваколати маъмурй- фармоиширо низ дода шудааст. Чунончи нозирони мехнатй иттифо;хои касаба аз руи масъалахои муайян метавонанд ба маъмурияти корхона амрномахои ичрояш хатмй диханд, ба мансабдорон барои саркашй кардан дар ичрои он чарима таъин намоянд.

Хуку;и додани амрномахои хатмиро ба маъмурияти корхонаву ташкилотхо, инчунин Шуро ва Кумитахои иттифо;и касаба хам доранд. Ба шахсони мансабдоре, ки амрномахоро ичро намекунанд чорахои мучозотии интизомй, моддй ва гайра дода мешавад.

Дар корхонаву муассисахо маъмурият масъалахои муносибати мехнатиро ба иттифо;хои касаба бо ду рох халлу фасл менамояд: бо рох,и гирифтани розигй ва мувофи;акунй. Гирифтани розигии шакли ху;у;ии назорати чамъиятии иттифо;хои касабаро ифода мекунад. Агар масъала бо рохи мувофи;кунй хал шавад, пас ;арори иттифо;хои касаба барои ичро аз чониби маъмурият хатмй мебошад. Ин шаходати ху;у;и маъмурй- фармоиши доштани ма;омоти иттифо;и касабаро нишон медихад. Мавчудияти шаклхои гуногуни ташкилй- ху;у;ии намояндагии иттифо;хои касаба ба чой доштани доирахои васеъи масъалахое, ки тиб;и Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон ба ваколати иттифо;хои касаба марбут мебошанд фахмида мешавад.29

Дар сохаи хифзи ху;у; аъзоёни комиссияхои дахлдори иттифо;хои касаба, нозирони штатй ва гайриштатй ва дигар мутахассисони ма;омоти иттифо;хои касаба дар корхонаву ташкилотхо бояд мунтазам масоили зеринро дар маддй назари худ ;арор дода, дар ин самт санчишу омузишхо гузаронанд:

- ба ;онунгузории амалкунандаи Чумхурии Точикистон мувофи;ат кардани шартномаи мехнатй ва дигар хуччатхои меъёрии танзимкунандаи муносибатхои ху;у;ии мехнатии байни корфармо ва корманд, махсусан холатхои ба таври сунъй махдуд кардани мухлати амали шартномаи мехнатй, ки бо ;онунгузорй пешбинй нагардидааст, ба шартномаи мехнатй ворид намудани ичрои корхое, ки ба доираи вазифахои хизматии корманд марбуд нестанд, дохил кардани шартхои бекор карадани шартномаи мехнатй, ки шароити кормандро вазнин мегардонад:

- риояи речаи мехнат ва истирохати кормандон;

-риояи шакл ва мухлатхои му;арраршудаи пардохти музди мехнати кормандон;

- дурустй ва сарива;т ба кормандон додани имтиёзу чубронхои тиб;и Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон му;арраршуда;

Яке аз самтхои мухимтарин дар фаъолияти иттифо;хои касаба доир ба назорати чамъияти ичрои ;онунгузории мехнат ин ба вучуд овардани шароиту имкониятхо чихати солимгардонй ва расонидани хизмати тиббй ба мехнаткашон мебошад. Тиб;и му;аррароти Кодекси мехнати Чумхурии Точикистон маблаги сугуртаи давлатии ичтимой барои табобатй санаторию курортии кормандон ва ахли оилаи онхо муайяншуда дар корхонахо аз тарафи иттифо;и касаба харч карда мешавад. Хдчми маблаги ба ин ма;сад истифодашаванда хамасола бо Карори Хукумати Чумхурии Точикистон муайян карда мешавад. Иттифо;хои касаба аз болои фаъолияти корфармо чихати ичрои Карори Хукумати Чумхурии Точикистон, истифодаи пурраву ма;садноки

29 Конуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи иттифокхои касаба" аз 02.08.2011, №757

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

маблаги сугуртаи давлатии ичтимоии барои табобати санаторию курортии кормандон ва ахли оилаи онхо муайяншуда ва та;симоти адолатноки роххатхои табобатй, назорати чамъиятй мебарад.

Иттифо;хои касаба дар Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон фаъолияти корфарморо чихати ройгон аз муоинаи тиббй гузарнидани кормандон назорат карда, талабот пеш меорад, ки дар бучети корхонахо ба ин ма;сад мабалаг пебинй шавад.

Х,у;ук; ба намояндагй ва химоятгарй ба иттифо;хои касаба ва ма;омотхои он имконият медихад, ки ху;у;у манфиатхои аъзои иттифо;и касабаро аз руи масъалахои бахсхои мехнатии фардй ва коллективй хифз намояд. Оид ба такмили санадхои ху;у;ии меъёрии амалкунанда ё тахияшуда истифода, ки ба ху;у;хои ичтимой- мехнатии кормандон марбут аст, таклиф пешниход намояд. Бо корфармо системаи пардохти музди мехнат, шаклхои хавасмандгардонии моддй, меъёрхои мехнат ва гайраро мувофи;а намояд. Холати бехатарии чайхои кориро дар корхонаву ташкилотхо санчида, чихати бехдошти он чорахои амалй андешад.

Бахсхои мехнатии фардй тиб;и Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон асосан дар судхо баррасй мешаванд. Вале бо ташаббуси иттифо;хои касаба тиб;и созишномаю шартномахои коллективй мумкин аст, ки дар корхонаву ташкилотхо комиссияи бахсхои мехнатии фардй таъсис дода шуда, баррасии то судии бахсхо ба рох монда шавад. Комиссияи бахсхои мехнатй аз шумораи баробарии намояндагии кормандон ва корфармо таъсис дода шуда, фаъолияти худро тиб;и Низомномае, ки Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон тасди; кардааст, ба рох мемонад.

Хангоми ба амал омадани бахсхои мехнатии коллективй ма;омоти иттифо;хои касаба чун намояндаи ваколатдори кормандон бо корфармо аз руи мохияти бахс пешниход ва талаботи кормандонро дастрас карда, тиб;и му;аррароти Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон сурат гирифтани бахси мехнатии коллективиро назорат мекунад. Корфармо лоихаи санади меъёрие, ки меъёри ху;у;ии мехнатро дарбар мегирад, тахия карда, ба ма;омоти интихобии иттифо;хои касаба пешниход менамояд. Ма;омоти иттифо;хои касаба онро баррасй намуда ;арори худро оид ба ин хуччат ба тари;и хаттй ба корфармо пешниход менамояд.

Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон ба иттифо;хои касаба ваколат додааст, ки фаъолияти корфарморо чихати харчи маблаги сугуртаи давлатии ичтимой ба тари;и чамъиятй назорат намояд. Ба ин ма;сад метавонад санчишхо гузаронида, ба корфармо барои ислохи камбудихо пешниходхои мушаххас дихад.

Иттифо;хои касаба метавонад тавассути бастани созишномаю шартномахои коллективй аз хисоби маблаги худи корфармо барои кормандон андозахои зиёдтари пардохтхо, хамчунин пардохтхои иловагии ичтимой пешбинй намоянд. Хулоса Конститутсияи Ч,умхурии Точикистон ва Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон барои ба амал баровардани вазифахои химоятгарй ба иттифо;хои касаба тамоми имконият ва ваколатхои заруриро фарохам овардааст.

Вазифаи хар як корманди иттифо;и касаба аз он иборат аст, ки аз ваколатхои тиб;и Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон додашуда самаранок истифода намуда, вазифаи асосии Оинномавии худ, хифзи ху;у;хои мехнатй ва манфиатхои ичтимоию и;тисодии кормандонро софдилона ба амал барорад.

РУЙХАТИ АДАБИЁТ

1. Кониститутсияи Ч,умхурии Точикистон (22.05.2016).

2. Кодекси мехнати Ч,умхурии Точикистон (23.07.2016, №1329).

3. Конуни Ч,умхурии Точикистон "Дар бораи иттифо;хои касаба" аз 02.08.2011, №757

4. Конуни Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи шарикии ичтимой, созишномахо ва шартномахои коллективй» ш.Душанбе, 28 июли соли 2006, № 202

5. Конуни Ч,умхурии Точикистон "Дар бораи сугуртаи давлатии ичтимой", ш. Душанбе -13 декабри соли 1997, №517

6. Карори Хукумати Ч,умхурии Точикистон "Дар бораи тасди;и "Низомномаи тартиди тахия ва бастани созишномахои генералй, сохавй ва минта;авй дар ^умхурии Точикистон", №307 аз 02 июли соли 2008

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.