Научная статья на тему 'СИФАТИ ХИЗМАТРАСОНИИ ГУМРУКӢ ВА РОҲҲОИ ТАКМИЛИ ОН ДАР ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН'

СИФАТИ ХИЗМАТРАСОНИИ ГУМРУКӢ ВА РОҲҲОИ ТАКМИЛИ ОН ДАР ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
240
45
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
хадамоти гумрук / мақомоти гумрук / сифати хизматрасониҳои гумрукӣ / тиҷорат / буљет / декларатсия

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Акбаров Сайодил Саидович

Дар мақола мафҳуми хадамоти гумрукӣ таҳлил ва таснифи онҳо пешниҳод шудааст. Муаллиф роҳҳои баланд бардоштани сифат ва назорати гумрукї, дуруст муайян шудани арзиши гумрукї чорањо андеша хизматрасонии гумрукиро дар шароити муосир пешниҳод кардааст. Дар натиҷа, мафҳуми хизматрасонии гумрукиро муфассалтар баррасӣ карда, инчунин ба таснифи ин хидматҳо таваљўњи хоса намудааст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «СИФАТИ ХИЗМАТРАСОНИИ ГУМРУКӢ ВА РОҲҲОИ ТАКМИЛИ ОН ДАР ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН»

УДК:330.341.2

СИФАТИ ХИЗМАТРАСОНИИ ГУМРУКЙ ВА РОХХОИ ТАКМИЛИ ОН ДАР

ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН

АКБАРОВ САЙОДИЛ САИДОВИЧ

ассистенти кафедраи фаъолияти гумруки Донишгохи молия ва иктисоди Точикистон

ш.Душанбе, Чумхурии Точикистон

Анотатсия: Дар мацола мафх^уми хадамоти гумрукй тах,лил ва таснифи ощо пешнщод шудааст. Муаллиф ро^^ои баланд бардоштани сифат ва назорати гумрукй, дуруст муайян шудани арзиши гумрукй чорахо андеша хизматрасонии гумрукиро дар шароити муосир пешнщод кардааст. Дар натица, мафх^уми хизматрасонии гумрукиро муфассалтар баррасй карда, инчунин ба таснифиинхидмащо тавачуихоса намудааст.

Калидвожацо: хадамоти гумрук, мацомоти гумрук, сифати хизматрасонщои гумрукй, тицорат, бучет, декларатсия.

Дар хидматрасонии фаъолияти савдои берунии содироту воридот хадамоти гумрук мавкеи мухимро иштол мекунад. Гузашта аз ин, дар айни замон хам мацомоти гумрук ва хам шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумруки фаъолият мекунанд, хукуки хизматрасонии гумрукиро доранд. Чи хело, ки Асосгузори сулху вахдати миллй - пешвои миллат, президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомали Рахмон кайд намуданд «Дар хацицат, гумрук дар хаёти хар як давлати сохибистиклол ахамияти фавкулодда дорад ва гузашта аз ин дарвозаи хар давлат аст. Зеро аз кори макомоти гумрук на танхо таъмини молиявии сохахои гуногуни фаъолияти давлат, балки бехатарии иктисодй, фархангй, идеологй ва экологии он вобастагии бевосита дорад».

Хадамоти гумруки назди Хукумати Чумхурии Точикистон доимо кушиш менамояд, ки роххои такмилдихии назорат аз болои дуруст муайян шудани арзиши гумрукй чорахо андешанд. Аммо ба ин нигох накарда дарачаи нодуруст нишон додани арзиши гумрукии мол дар вакти барасмиятдарорй холо хам бисёр ба назар мерасад.

Вазифахои хаётан мухим ба монанди таъмини амнияти иктисодии кишвар, мубориза бар зидди хукуквайронкунихои гумрукй ва гардиши гайриконунии маводи мухаддир, хифзи сарватхои моддиву фархангй, тахкими сиёсати тичорати хоричй ва ганй гардонидани бучети чумхуриро ба ухда дошт ва то ба имруз тавонист, ки ин вазифахоро сарбаландона ба ичро расонад. Чунки таъмини амнияти миллату давлат, хифзи марзу буми Ватан, химояи манфиатхои давлат ва таквияти неруи мудофиавии он вазифаи мукаддас, пурифтихор ва пуршарафест, ки ичрои он ба зиммаи гумрукчиён гузошта шудааст.

Бо дастгирии бевоситаи Асосгузори сулху Вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ва Хукумати Чумхурии Точикистон гумруки навбунёд ташаккул ёфт. Бо назардошти тараккиёт ва пешрафти чомеаи чахонй, гузаронидани ислохоти иктисодию сохтории Хукумат ва бо дарназардошти рушди иктисодиёти кишвар зарурияти тахияи санадхои меъёрй хукукии нави танзимкунандаи фаъолияти макомоти гумрук пеш омад. Новобаста аз мушкилоти сиёсию иктисодй бо кушишхои шабонарузии кормандони макомоти гумрук лоихаи нахустин Кодекси гумруки Чумхурии Точикистон ва Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи тарифи гумрукй» тахия ва мохи ноябри соли 1992, дар Ичлосияи 16 -уми Шурои Олии Чумхурии Точикистон кабул гардид, ки барои таъмини амнияти иктисодй ва хифзи манфиатхои иктисодии Точикистон, ташкили назорати гумрукй, пешгирии муомилоти гайриконунии маводи нашъаовар ва мубориза бар зидди хукуквайронкунихои гумрукй заминахои хукукии аввалинро гузоштанд. Минбаъд, бо максади таъмини хамохангсозии

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

;онунгузории Чумхурии Точикистон бо меъёрхои х,ук;ук;й ва амалияи умумиэътирофшудаи байналмилалй Кодекси гумруки чумхурии Точикистон дар тахрири нав ;абул гардида, аз 01 январи соли 2005 мавриди амал ;арор дода шуд.

Бо назардошти вазъи кунунии и;тисодиёти кишвар ва ухдадорихои Чумхурии Точикистон дар доираи ташкилотхои хамгирой ва бо ма;сади бехбудии сармоягузорй ва рушди сохибкорй тиб;и ;онунхои Чумхурии Точикистон якчанд маротиба ба Кодекси гумруки Чумхурии Точикистон тагйиру иловахо ворид карда шуд. Тагйиру иловахои мазкур бо ма;сади халли масъалахои зерин амалй карда шуданд:

- мутоби; намудани Кодекси гумруки Чумхурии Точикистон ба талаботи меъёрхои байналмилалии сохаи фаъолияти гумрукй;

- таъмини мутоби;ати комили му;аррароти Кодекси гумрук ба талаботи Конвенсияи Киото оид ба содагардонй ва хамохангсозии расмиёти гумрукй (дар тахрири соли 1999), ки Чумхурии Точикистон бо ;арори Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон аз 08 декабри соли 2010, №255 ба он хамрох шудааст;

- таъмини мутоби;ати му;аррароти Кодекси гумрук ба талаботи Созмони Умумичахонии Савдо;

- содагардонй ва суръатбахшй ба мархилаи барасмиятдарории гумрукии молу воситахои на;лиёт.

Тагйиру иловахои пешниходгардида, заминахои ху;у;й ва амалиро барои рушду тахкими минбаъдаи и;тисодиёти кишвар мухайё намуда, ба содагардонии расмиёти гумрукй ва афзоиш ёфтани гардиши тичорати хоричй мусоидат менамояд. Бахри сода гардонидани расмиёти содиротию воридотй ва дар ин замина таъмини шаффофияти амалиёти барасмиятдарории гумрукй, инчунин, андешидани чорахои зарурй дар масъалаи барасмиятдарории сарива;тии гумрукй ва аз байн бурдани монеахое, ки хангоми воридоту содирот ба мушохида мерасанд, Хадамоти гумрук тартиби декларатсия кардани молу воситахои на;лиёт ва содагардонидани расмиёти гумрукиро мутоби;и Хуччати ягонаи маъмурй, ки дар мамлакатхои Аврупо истифода шуда, чавобгуи меъёру стандартхои умумичахонй мебошад, дар соли 2010 татби; намудааст. Бо ма;сади ичрои ухдадорихои Чумхурии Точикистон дар назди Созмони Умумичахонии Савдо, аз чониби Хадамоти гумрук лоихаи Номгуи молии фаъолияти и;тисодии хоричии Чумхурии Точикистон тахия гардида, бо ;арори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 25 феврали соли 2017, №92 тасди; карда шуд. Чумхурии Точикистон аз соли 1997 инчониб узви Созмони умумичахонии гумрукй мебошад ва аъзои зиёда аз 100 конвенсияю созишномахои байналмилалии сохаи фаъолияти гумрукй ба шумор меравад.

Хадамоти гумрук мачмуи амалхо ва тадбирхо дар сохаи фаъолияти гумрукй мебошад, ки ба ичрои вазифахои давлатй ва ;онеъ гардонидани талаботи иштирокчиёни фаъолияти и;тисодии хоричй нигаронида шудааст [1]. Хизматрасонии гумрукиро ба ду намуд так;сим кардан мумкин аст:

- хизматрасонихои давлатй аз чониби Хадамоти гумрукии Чумхурии Точикистон;

- хизматрасонихои гумрукии гайридавлатй.

Дигар хизматрасонихо додани шаходатномахои тахассусй ба мутахассисони амалиёти гумрукй, пешниходи маълумот оид ба санадхои ;онунгузории гумруки Иттиходи и;тисодии Авруосиё ва дигар санадхои ху;у;ии марбут ба фаъолияти гумрукй, ;абули ;арорхои пешакй оид ба тасниф ва кишвари истехсоли мол, инчунин машварат оид ба салохияти мак;омоти гумрук оид ба масъалахои сохаи фаъолияти гумруки.

Дар мавриди хидматхои гайридавлатй, дар ин чо 5 намуди асосиро чудо кардан лозим аст:

— Хизматрасонии анбор барои анборхои нигахдории мува;;атй ва воситахои на;лиёт;

— Хизматрасонии брокерй;

— Хадамоти сертификатсия;

— Хизматрасонии ширкатхои на;лиётию экспедиторй;

— Хизматрасонии машваратй [5].

Хамин тари;, метавон хулоса кард, ки доираи васеи хизматрасонихои гумрукие, ки аз чониби Хадамоти гумруки Точикистон ва дар назди муассисахои и;тисодии гумрукй пешниход карда мешаванд, бояд ба пешбурди фаъолияти и;тисодии хоричй барои субъектхои тичорати хоричй ба таври назаррас мусоидат кунанд. Бо вучуди ин, барои арзёбии самаранокии ин равандхо, бояд сатхи сифати хидматрасонии гумрукй дар Чумхурии Точикистонро ба назар гирифт.

Сифати хизматрасонихои гумрукй мачмуи хусусиятхои хоси хадамоти гумрукй мебошад, ки ;обилияти онхоро барои ;онеъ гардонидани талаботи иштирокчиёни фаъолияти и;тисодии хоричй муайян мекунанд (аз чониби ма;омот ва шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумрукй фаъолият мекунанд, мачмуи амалхо бо ма;сади таъмини инти;оли молхо ва воситахои на;лиёт аз сархади гумрукии давлатхо).

Дар мачмуъ, ин мафхумро метавон хамчун як мафхуми хеле мукаммал тавсиф кард, ки мохият ва хусусиятхои хадамоти гумрукиро дар бар мегирад. Зимнан, ;айд кардан бамаврид аст, ки сифати хизматрасонии гумрукй бевосита ба ;обилияти субъектхои гумрук вобаста аст, ки ба манфиати иштирокчии фаъолияти и;тисодии хоричй то хадди имкон пурра ва бо хадди а;алл кам кардани харочот хизмат расонад.

Тавре маълум аст, ба сифати хизматрасонии гумрукй як ;атор омилхо таъсир мерасонанд. Биёед баъзе аз онхоро дида бароем.

Аввалан, принсипхои асосие, ки ба низоми идоракунии сифат асос ёбад, ин таъмини сифати натичахои кор ва чалби пурра ба раванди ташаккули сифатии намояндагони ма;омоти гумрук ва шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумрукй фаъолият мебаранд, ало;аманданд.

Дуюм ин сифати таъминоти меъёрию хукукии фаъолияти макомоти гумрук ва шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумрукй фаъолият доранд, накши мухим мебозад.

Сеюм, сифати таъминоти моддию техникй ва иттилоотй (нармафзори) фаъолиятхо ба сатхи сифати хизматрасонихои пешниходшаванда низ таъсир мерасонад [7].

Барои баланд бардоштани сифати хизматрасонии гумруки шахсони мансабдори макомоти гумрук ва шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумруки фаъолият мебаранд, бояд сифати фаъолияти худро пайваста баланд бардоранд. Барои ин бояд:

1) кор оид ба самаранокии робита бо иштирокчиёни фаъолияти и;тисодии хоричй;

2) такмил додани методологияи расмиёти гумрукй ва низоми идоракунии сифат;

3) ташкили чунин низоми хавасмандгардонй, ки намояндагони гумрукро ба риояи сифати кори худашон ба таври доимй хавасманд намояд;

4) сатхи тахассусии кормандони макомоти гумрукро мунтазам баланд мебардорад;

5) механизми назорати мунтазами дохилии сифати равандхои гумрукиро, ки ба кор бо иштирокчиёни фаъолияти иктисодии хоричй, инчунин ба системаи идоракунии макомоти гумрук таъсири мусбй мерасонад, муфассал тахия намояд.

Имконияти баланд бардоштани сифати баъзе намудхои хизматрасонихои гумрукй, масалан, хидматхое, ки дар доираи пешниходи ху;у;и моликияти зехнй аз чониби ма;омоти гумрук пешниход мешаванд, таваччух бояд кунем [9].

Бо вучуди ин, дар айни замон макомоти гумрукй Чумхурии Точикистон хануз дар мархилаи рушди фаъоли сохторй карор доранд, ки он бо дарназардошти хамрохшавии минбаъдаи Чумхурии Точикистон ба Созмони умумичахонии савдо, тагйирёбии хачми интиколи мусофирон ва борхо, болоравии босуръати фаъолияти савдои берунаи минтакахои кишвар, афзоиши талаботи ташкилотхои наклиётй, содиркунандагон ва воридкунандагон анчом дода мешавад. Дар назар аст, ки татбики вазифахои макомоти гумрукй Чумхурии Точикистон хангоми барасмиятдарории гумрукй тибки меъёрхои шартномахои байналмилалй оид ба масъалахои гумрукй ва дар асоси меъёрхои байналмилалии сифат / аз руи намуди силсилаи ISO/, ки намунаи байналмилалй барои сохтан ва баходихии системахои сифат мебошанд, хамчунин тавассути чалб намудани иштирокчиёни фаъолияти савдои беруна ба раванди тахияи лоихаи санадхои конунгузорй ва дигар санадхои хукукии меъёрии сохаи гумрук, таъсиси механизми додани кисме аз амалиёти гайриасосии макомоти гумрукй ба ташкилотхои худтанзимкунанда анчом дода мешавад. Аз руйи тартиби афзалиятнок барои татбики ин гуна муносибатхо истифодабарии имкониятхои низомхои гумрукй, ахбордихии пешакй ва декларатсияи электронй, системаи идоракунии таваккали ба тахлили бисёромилии маълумотхо дар бораи муомилоти савдои хоричй асосёфта ва ифодакунандаи механизми мачмуии таъсиррасонй дар чараёни назорати гумрукй тавассути камкунии таваккал, хамчунин системаи ягонаи автоматикунонидашудаи чамъкунй, нигохдорй ва коркарди маълумот хангоми ба амал баровардани назорати гумрукй ва барасмиятдарории гумрукй дар якчоягй бо хамкории муназзам бо макомоти андоз ва дигар макомоти назораткунанда ба накша гирифта шудааст.

Хамаи гуфтахои болоро чамъбаст намуда, ба хулосае омадан мумкин аст, ки фаъолияти макомоти гумрук ва шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумрукй фаъолият мебаранд, пеш аз хама ба мусоидат ба рушди сохибкорй вобаста ба фаъолияти иктисодии хоричй, оптимизатсияи харочоти муомилотии ташкилотхо нигаронида шудааст . Ба дарачаи сифати хизматрасонй доимо назорат кардан ва баланд бардоштан лозим аст. Барои ин кор дар ду самт: хамкории макомоти гумрук ва шахсоне, ки дар сохаи фаъолияти гумрукй фаъолият мебаранд, бо иштирокчиёни фаъолияти иктисодии хоричй, ки имкон медихад, мушкилоти мавчуда дида шаванд ва роххои халли онхо пайдо шаванд. инчунин дар бобати дохилй бехтар намудани сифати кори хамаи онхое, ки ба адои хизмати гумрук машгуланд вобаста аст.

РУЙХАТИ АДАБИЁТХРИ ИСТИФОДАШУДА

1. Конститутсияи (Сарк;онуни) Чумхурии Точикистон бо тагйироту иловахо аз 26 сентябри соли 1999 ва аз 22 июни соли 2003\бо забонхои точикй, русй ва англисй\.-Душанбе: Хиёбони Рудакй 42, 2003.-86 с.

2. Паёми президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон дар бораи самтхои асосии сиёсати дохилй ва хоричии Чумхурии Точикистон 23 январи соли 2015

3. Кодекси Гумрукй Чумхурии Точикистон: бо Конуни Чумхурии Точикитсон аз 3 декабри соли 2004 № 62 мавриди амал кдрор шудааст (бо забонхои точикй ва русй).- Душанбе, 2005.-338 с.

4. Джалолов Н.М. Таможенные режимы в системе обеспечения экономической безопасности / LAP LAMBERT Academic Publishing, Монография. - Германия, 2014. - 173 стр.

5. Ермилов И.С. Таможенные услуги и пути повышения их качества. [электронный ресурс] - Режим доступа https://cyberleninka.ru/artide/n/tamozhennye-uslugi-i-puti-povysheniya-ih-kachestva (дата обращения 29.11.2017).

6. Жбанков В.А. Проблемы законодательной регламентации борьбы с таможенными преступлениями / В.А. Жбанков // Вестник Российской таможенной академии. - 2014. - № 1. - С. 10-17.

7. Козырин А.Н. Правовое регулирование таможенно-тарифного механизма : сравнит. - правовое исслед. : диссертация ... доктора юридических наук. М., 1994. 402 с.

8. Орифов А.О., Азизов Ф.Х,. Танзими муносибатхои ик;тисодии гумрукй. «Хуросон». Хучанд - 2009.

9. Томиленко А.С. Проблемы оценки качества таможенных услуг [электронный ресурс] - Режим доступа http://www.nauteh-journal.ru/index.php/ru/---ep15-09/1567-a (дата обращения 27.11.2017).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.