Научная статья на тему 'МУСТАҚИЛ ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ'

МУСТАҚИЛ ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
9
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Oriental Art and Culture
Область наук
Ключевые слова
мустақил ишлаш / талаба / ОТМ / кўникма

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Наргиза Мирзмахмудовна Хужаназарова

Жамият ҳаётининг барча жабҳаларида рўй бераётган муаммо ва ўзгаришлар олий таълим муассасалари талабаларининг билим олиш жараёнига таъсир кўрсатиб, янги талабларни қўймоқда. Ҳозирги вақтда назарий билим ва амалий кўникмага ега, ўзгаришларга мослаша оладиган, ёркин фикрлайдиган, касбий ва ҳаётий муаммоларни мустақил ҳал ета оладиган мутахассис ва кадрларга еҳтиёж катта. Шу билан бирга, олий таълим муассасалари талабалардан ҳар томонлама, мустақил фикрлаш, ташкилотчилик қобилиятини талаб қилади. Бу талаблар уларни бутун умри давомида билим олишга ўргатиш орқали қондирилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МУСТАҚИЛ ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ»

МУСТАКИЛ ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ

Наргиза Мирзмахмудовна Хужаназарова

Кукон ДПИ

Аннотация: Жамият хаётининг барча жабхаларида руй бераётган муаммо ва узгаришлар олий таълим муассасалари талабаларининг билим олиш жараёнига таъсир курсатиб, янги талабларни куймокда. Хрзирги вактда назарий билим ва амалий куникмага ега, узгаришларга мослаша оладиган, ёркин фикрлайдиган, касбий ва хаётий муаммоларни мустакил хал ета оладиган мутахассис ва кадрларга ехтиёж катта. Шу билан бирга, олий таълим муассасалари талабалардан хар томонлама, мустакил фикрлаш, ташкилотчилик кобилиятини талаб килади. Бу талаблар уларни бутун умри давомида билим олишга ургатиш оркали кондирилади.

Калит сузлар: мустакил ишлаш, талаба, ОТМ, куникма

FACTORS AND PRINCIPLES OF DEVELOPMENT OF INDEPENDENT

WORK ACTIVITY

Nargiza Mirzmakhmudovna Khujanazarova

Kokand SPI

Abstract: Problems and changes in all aspects of society affect the process of training students in higher education institutions and set new requirements. Currently, there is a great need for specialists and personnel who have theoretical knowledge and practical skills, are adaptable to changes, think freely, and can independently solve their professional and life problems. At the same time, higher education institutions require students to be well-rounded, independent thinkers, and have organizational skills. The fulfillment of such requirements is ensured by teaching them to acquire knowledge throughout their life.

Keywords: independent work, student, vocational training, skill

Узбекистон Республикасида олий таълимни тизимли ислох килишнинг устувор йуналишларини белгилаш, замонавий билим ва юксак маънавий-ахлокий фазилатларга эга, мустакил фикрлайдиган юкори малакали кадрлар тайёрлаш жараёнини сифат жихатидан янги боскичга кутариш, олий таълимни модернизация килиш, илгор таълим технологияларига асосланган холда ижтимоий соха ва иктисодиёт тармокларини ривожлантириш борасида катта

ишлар олиб борилмокда. Жумладан, Узбекистан Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясининг "Олий таълим тизимини ривожлантиришнинг стратегик максадлари ва устувор йуналишлари" деб номланган 3-бобининг "Олий таълим билан камровни кенгайтириш, олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини ошириш" деб номланган

Бугунги кундаги таълим тизимида олиб борилаётган ислохотлар талабаларни мустакил фикрлашини ривожлантириш, индивидуал таълим траекторияларига асосланган, талабаларда креатив фикрлаш, амалий куникмаларни шакллантиришга оид муаммоларни бартараф этишга каратилгандир. Олий таълим муассасаларида бу вазифаларни амалга оширишга боскичма-боскич утиш режалаштирилган. Бугунги кунда олий таълим тизимида мустакил таълим соатлари улушини камлиги, талабаларда мустакил таълим олиш, танкидий ва ижодий фикрлаш, тизимли тахлил килиш, тадбиркорлик куникмаларини шаклланмаганлиги, укув жараёнидаталабаларда ташкилотчилик кобилияти, компетенцияларни кучайтиришга каратилган методика ва технологияларни жорий этиш замон талабига мос келмаслиги асосий муаммолар каторига киради. Шундай экан, олий таълим тизимида мустакил таълим соатлари улушини ошириш, талабаларда мустакил таълим олиш, танкидий ва ижодий фикрлаш, тизимли тахлил килиш, тадбиркорлик куникмаларини шакллантириш, укув жараёнида компетенцияларни кучайтиришга каратилган методика ва технологияларни жорий этиш, укув жараёнини амалий куникмаларни шакллантиришга йуналтириш, бу борада укув жараёнига халкаро таълим стандартларига асосланган илгор педагогик технологиялар, укув дастурлари ва укув услубий материалларни кенг жорий этиш бугунги куннинг асосий вазифаларидан биридир.

Х,озирги кунда таълим жараёнини, олий таълимнинг укув режа ва дастурларини янги педагогик технологиялар ва укитиш усулларини кенг жорий этиш, магистратура илмий-таълим жараёнини сифат жихатидан янгилаш ва замонавий ташкилий шаклларни жорий этиш асосида янада такомиллаштириш асосий муаммолар каторида ва ушбу муаамолардан келиб чикиб, олий таълимнинг укув режа ва дастурларини янги педагогик технологиялар ва укитиш усулларини кенг жорий этилган янги авлодини яратиш, магистратура илмий-таълим жараёнини сифат жихатидан янгилаш ва замонавий ташкилий шаклларни жорий этиш бош максад булиб колмокда. Бугунги глобаллашув шароитида таълим жараёнида илгор педагогик технологиялар ва фаол усуллардан фойдаланиш, янги ишлаб чикарилаётган техник воситаларни татбик килиш, купрок талабаларни мустакил ишлашга ундаш, илгор тажрибалардан сабок беришнинг турли йулларидан кенг фойдаланиш максадга мувофикдир. Яна бир жихати мухимки, олий таълим тизимида таълим олаётган талабаларнинг

танлаган касбига мойиллиги, лаёкатлари, билим ва куникмаларини ривожлантириш, уларнинг танлаган йуналишлари буйича мутахассис сифатида шаклланишлари учун махсус фанларни укитишни самарали ташкил килишни таъминлаш лозим. Х,ар кандай жамиятда булганидек, республикамизнинг тараккиётида бозор иктисодиёти шароитида ракобатга бардош бера оладиган малакали мутахассисларни тайёрлаш асосий муаммо хисобланади. Мутахассис кадрлар тайёрлаш, унинг сифат ва самарадорлигини ошириш борасида хам сунгги йилларда кенг куламли ишлар килинди ва килинмокда. Жумладан, тайёрланаётган мутахассис кадрларнинг мустакиллиги, ижодкорлиги, тадбиркорлиги, фаоллиги каби хислатларни таркиб топтиришга алохида эътибор берилмокда. Таълим муассасаларида мустакил ишни кандай бажаришни хар бир талабанинг узи амалга оширади. Мувафаккиятга эришиш учун талабанинг узи сабр-токат билан, машаккатлардан куркмай уз устида ишлаши керак. Буни эса талабанинг узи режалаштиради ва амалга оширади

Жамиятнинг барча жабхаларидаги муаммолар, узгаришлар олий таълим муассаларида талабаларини тайёрлаш жараёнига хам таъсир килиб ва янгидан янги талабларни куяди. Х,озирги пайтда хам назарий билим ва амалий куникмага эга, узгаришларга мосланувчан, эркин фикрлайдиган, касбий хамда хаётий муаммоларини мустакил хал кила оладиган мутахассисларга, кадрларга эхтиёж катта. Шу билан бирга, олий таълим муассаларида талабаларидан хар томонлама билимдонлик, мустакил фикрлай оладиган, ташкилотчилик кобилиятига эга шахс даражасини талаб этади. Бундай талабларнинг бажарилиши албатта уларни бутун хаёти давомида билим олишга ургатиш оркали таъминланади. Фаол таълим шароитида узлаштирилган билим, эгалланган куникма ва малакалар мазмунан тизимли ва мантикан тугалланган тарзда шакллантирилиб турли ишлаб чикариш вазиятларида кулланишга имкон беради. Таълим олувчиларни фаоллаштириш уларнинг мустакил урганиш кобилиятларини ривожлантириш имконини беради. Мустакил таълим жараёнида талабаларнинг ташкилотчилик кобилиятларини ривожлантиришга муаммони ечими сифатида шуни айтишимиз мумкинки, олий таълим муассасаларида укув жараёнини боскичма-боскич кредит-модуль тизимига утказишдир. Кредит-модуль тизими, бу — таълимни ташкил этиш жараёни булиб, укитишнинг модуль технологиялари жамламаси ва кредит улчови асосида бахолаш модели хисобланади. Уни бир бутунликда олиб бориш серкирра хамда мураккаб тизимли жараёндир. Кредит-модуль тамойилида иккита асосий масалага ахамият берилади: талабаларнинг мустакил ишлашини таъминлаш; талабалар билимини рейтинг асосида бахолаш.

Шундай экан, кредит - модуль тизими дарс машгулотларини нафакат укитишни инновацион таълим технологиялари асосида олиб бориш, балки талабадан мустакил укиб-урганиш, таълимга янгича муносабатда булиш, мехнат

öo3opu TanaöugaH Kenuö hhkhö, 3apypufi Ba nyKyp Hasapufi SunuMnapHu эгaмam, aManufi KyHuKManapuHu maKmaHTupumra yprarumgaH uöopaTgup. MyxTacap afiTraHga, Ma3Kyp th3hm TanaöaHHHr Kacöufi puBo^naHumu Ba KaMonorara HyHarrnpHnraH. RrnM coxuSuHuHr öyTyH xaera gaBoMuga öhhhm onumuHH TatMuHnamraxaMga MexHaT 6o3opu Ba 3aMOHaBHH Tanaönapra ^bboö 6epa onaguraH hhcoh KanuTanuHH maKmaHTupumra KaparanraH geö afiTum MyMKHH. KpeguT-Mogynt TH3HMHHHHr ^opufi этнпнmн y^HTyBHu Ba TanaöaHHHr xaMKopnuKga umnamuga MyxuM omhh xucoSnaHagu. Mogynnu TatnuMga negaror THHraoBHHHHHr y3namTupum ^apaeHHHH TamKun этagн, öom^apagu, Macnaxar öepagu, TeKmupagu. Tanaöa эсa MyHarrapunraH oöteKT tomoh MycTa^un xapaKar Kunagu. 3Hr KaTTa ypry xaM TanaöanapHuHr MycTaKun TatnuM onumura Kaparanagu.

Oonga^aHH^raH agaßneT^ap

1. XafiuToBa, ffl. (2021). Tanaöanap MycTaKun TatnuM OnumuHu Oaonnamrapum EyryHru ^aBp Tanaöu. TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYNILMIY JURNALI, 1(5), 153-158.

2. XafiuToBa, ffl. & Po3uKoBa, .H. T. (2021). Tanaöanap MycTasun TatnuMuHu OaonnamTupumga AxöopoT TexHonoruaHuHr YpHu. TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI, 1(5), 162-167.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.