Научная статья на тему 'МУСТАҚИЛ ИШ ЖАРАЁНИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ДИДАКТИК КОМПЕTЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

МУСТАҚИЛ ИШ ЖАРАЁНИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ДИДАКТИК КОМПЕTЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
120
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дидактик компетенция / педагогик имкониятлар / таҳлиллар / замонавий ахборот / тинглаб тушуниш / гапириш / лойиҳалар / дидактическая компетентность / педагогические возможности / анализ / современная информация / аудирование / говорение / проекты.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ходжикулова, Шаҳло Наримоновна

Ушбу тадқиқотда мустақил иш жараёнида талабаларнинг дидактик компетенциясини такомиллаштиришнинг педагогик имкониятлари мақсадларни белгилашда, унинг фаолиятининг сабабларини тушуниш, амалга ошириш, хатти-ҳаракатларини кузатиш, ва акс эттирилганлиги хақида фикрлар ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПОВЫШЕНИЕ ДИДАКТИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ СТУДЕНТОВ В ПРОЦЕССЕ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ

В данном исследовании педагогические возможности повышения дидактической компетентности учащихся в процессе самостоятельной работы отражаются в постановке целей, понимании причин своей деятельности, реализации их, наблюдении за их поведением, их отражении.

Текст научной работы на тему «МУСТАҚИЛ ИШ ЖАРАЁНИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ДИДАКТИК КОМПЕTЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN:2181-1784

educational, natural and social sciences www.oriens.uz

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 3(3), March, 2023

МУСТАКИЛ ИШ ЖАРАЁНИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ДИДАКТИК КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Шахло Наримоновна Ходжикулова

ТДИУ Катта укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу тадцицотда мустацил иш жараёнида талабаларнинг дидактик компетенциясини такомиллаштиришнинг педагогик имкониятлари мацсадларни белгилашда, унинг фаолиятининг сабабларини тушуниш, амалга ошириш, хатти-уаракатларини кузатиш, ва акс эттирилганлиги хацида фикрлар ёритилган.

Калит сузлар: дидактик компетенция, педагогик имкониятлар, таулиллар, замонавий ахборот, тинглаб тушуниш, гапириш, лойиуалар.

АННОТАЦИЯ

В данном исследовании педагогические возможности повышения дидактической компетентности учащихся в процессе самостоятельной работы отражаются в постановке целей, понимании причин своей деятельности, реализации их, наблюдении за их поведением, их отражении.

Ключевые слова: дидактическая компетентность, педагогические возможности, анализ, современная информация, аудирование, говорение, проекты.

КИРИШ

Узбекистан Республикасини янада такомиллаштириш буйича Хдракатлар стратегиясининг "Таълим ва фан" сохасини такомиллаштириш бандида "узлуксиз таълим тизимини янада такомиллаштириш, сифатли таълим хизматлари имкониятларини ошириш, мехнат бозорининг замонавий эхтиёжларига мос юкори малакали кадрлар тайёрлаш сиёсатини давом эттириш" каби мухим вазифалар белгиланган . Мазкур хужжат ижроси доирасида янги укув дастурларини ишлаб чикиш ва мазмун - мохиятини такомиллаштирш, замонавий ахборот технологияларидан фойдаланиш буйича ташкил этиш хамда дарс давомида талабаларда янгича тизим булган тинглаб тушуниш, гапириш, укиб тушуниш ва ёзиш компетенцияларини шакллантириш лозимдир.

Олиб борилган тахлиллар натижасида шуни айтиш мумкинки, хозирги кунда олий таълим муассасаларида фаолият курсатаётган укитувчиларнинг асосий кисми мустакил иш жараёнини ташкил этишнинг анъанавий, яъни илгари кулланилган усулларни яхши узлаштириб олишган (реферат, эссе), лекин улар

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

укитишнинг янги интерфаол технологияларидан етарли даражада фойдаланмаяптилар. Яъни мустакил ишларни айнан компетенцияларни шакллантиришга йуналтириш, машгулотларини лойихалаш, АКТларидан ва интернет тармогидан таълимий максадларда фойдаланиш, ролли уйинлар, амалий уйинлар, компьютер уйинлари, мустакил билим олиш ва бошка интерфаол метод ва усуллар талабаларда касбий-педагогик компетенцияларни ривожлантириш самарадорлиги оширади.

МЕТОД ВА МАТЕРИАЛЛАР

Дидактик компетенция - таълимда таълим-тарбия жараёнини ташкил этишда укитувчининг дарсга дидактик, назарий тайёргарлиги, мустакил иш жараёнида дидактик билимларни, куникмаларни шакллантириш ва ривожлантириш асосида талабанинг мустакил ишини ташкил этишни уз ичига олади. Бу жараёнда талабалар узлари мустакил равишда иш жараёнини ташкил этишлари хамда замонавий инновацион ёндашувни амалга оширишлари керак булади.

Бугунги кунда таълим муассасаларида янги таълим стандартларига утиш муносабати билан юкори малакали ракобатбардош кадрлар тайёрлаш масаласи долзарб муаммолардан бири хисобланади. Замонавий таълим муассасаларида профессор-укитувчиларга бир катор талаблар куйилмокда, шунга кура биз тадкикотимиз жараёнида айнан дидактик компетенцияни шакллантиришни эътиборга олдик.

Хусусан, компетенция сузини мазмун мохияти ва компонентларини урганишда биз педагогиканинг мустакил тармоги булган дидактиканинг мазмунини тадкикотимиз доирасида тахлил килдик.

Олий таълим муассасаларида таълим бериш холати ва мазмунини назарий урганиш ва мазкур таълим муассасалари талабаларида касбий-педагогик компетенцияларни ривожлантириш жараёнининг тахлили муайян муаммолар мавжудлигини курсатди. Бизнинг назаримизда, мустакил иш жараёнида талабаларнинг дидактик компетенциясини интерфаол таълим методлари асосида такомиллаштириш борасидаги муаммолар куйидагилардан иборат:

- талабаларда мустакил иш жараёнида дидактик компетенцияни интерфаол таълим методлари асосида такомиллаштириш масаласи хали махсус урганилмаганлиги, мазкур педагогик жараёндаги ахамиятга молик масалаларнинг назарий ва амалий жихатдан тадкик этилмаганлиги;

- Талабаларга чет тили ургатишда мустакил таълимни ташкил этиш методикаси ва технологияси буйича инглиз тилидан сабок берадиган укитувчиларнинг замонавий педагогик технологиялар билан куролланмагани,

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

укитишнинг фаол усулларидан, фанлараро богликдик ва узаро алокадорликдан самарали фойдаланилмаётганлиги;

- Талабаларга чет тили ургатишда мустакил таълимни ташкил этиш технологияси хамда назарий ва амалий таълимда мустахкам интеграциянинг шаклланмаганлиги;

- талабаларга келгуси фаолиятларида дидактик компетенциянинг ахамиятини тушунтириш борасида ишлар олиб борилмаслиги;

- мустакил ишларни олиб боришда интерфаол методларни куллаш куникмалари шаклланмаганлиги;

- мустакил таълимни ташкил этиш буйича илмий-услубий адабиётларнинг жуда кам яратилганлиги, мустакил ишларни ташкил этишда йурикномалар мазмуни эскирганлиги ва бошкалар.

Хрзирги кунда олий таълим тизимидаги мустакил иш укув жараёнини ташкил этишнинг асосий шакли сифатида каралмокда, шунинг учун унинг самарадорлигини ошириш масаласи долзарб масалалардан бири булиб колмокда. Ушбу масалани хал килишда устуворлик талабаларга билим олишга ургатиш, яъни уларнинг уз максадлари тугрисида хабардорлиги, аник вазифаларни шакллантириш, турли техник воситалардан фойдаланиш, энг самаралисини танлаш, уз-узини бошкариш ва узларининг укув фаолияти ва мустакил иш жараёнларини тартибга солиш. Ушбу натижага эришиш мустакил иш таркибига мустакил иш стратегиясини киритиш билан боглик. Уларнинг муваффакиятли шаклланиши учун талабанинг ташки ва ички (аклий) фаолиятида ифодаланган урганиш фаолияти, талабаларнинг фаоллиги ва мустакиллигини таъминлайдиган укув жараёнини, шунингдек, аклий харакатлар шаклланишининг барча боскичларини уз ичига олган муайян педагогик ва дидактик шарт-шароитларни яратиш керак.

Натижалар кисми: Тадкикотни амалга ошириш жараёнида нофилологик йуналишлари талабаларига чет тили ургатишда мустакил таълимни ташкил этишга ёрдам берувчи мухим педагогик ва дидактик шарт-шароитлар сифатида куйидагиларни эътироф этиш мумкинлигига ишонч хосил килинди:

1. Моддий-техник шарт-шароитлар (укув бинолари, укув аудиториялари, укув устахоналари, амалий-лаборатория жихозлари), ахборот технологиялари (радио, телевидение, компьютер, нусха кучириш курилмалари, лаборатория асбоб-ускуналари, магнитофонлар (аудио, видео), тренажёрлар, видеопроектор, техник воситалар мажмуининг мавжудлиги ва х.к.лар).

2. Укув-методик меъёрий хужжатлар (Давлат таълим стандарти, намунавий укув режалари, ишчи укув режалари, намунавий ва ишчи укув

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(3), March, 2023

дастурлари, дарсликлар, укув кулланмалари, методик тавсияномалар, кушимча махсус адабиётлар, кургазмали воситалар, дарс ишланмалари, лойихалар ва бошкалар).

3. Илмий педагогик ходимлар салохияти (профессор, доцент, укитувчи, малакали ишлаб чикариш таълими усталари, рахбар ва техник ходимлар).

4. Ижтимоий ва укув-технологик мухит (укитувчилар, талабалар, рахбарлар хамда талабалар, шунингдек, талабаларнинг узаро муносабатлари мазмуни, йуналиши, максадлар бирлиги ва бошкалар).

5. Ташкилий хамда укув-амалий фаолиятнинг изчил, узлуксиз хамда тизимли йулга куйилганлиги.

Келтириб утилган педагогик шарт-шароитлардан ташккари мустакил фаолият стратегиясини шакллантириш мухим ахамиятга эга.

Тадкикотчиларнинг тобора купрок эътиборини жалб килиш мустакил иш самарадорлигини ошириш муаммоларини келтириб чиккара бошлади. Шулардан бири - бу нафакат фан билимлари, куникмаларини шакллантириш, балки талабаларни кандай килиб ургатиш, яъни укув фаолиятини ташкил этиш ва амалга оширишнинг турли усулларини узлаштириш. Бунга турли хил таълим стратегияларини куллаш оркали эришилади.

Назарий тадкикотлар ва педагогик амалиёт тажрибаси тахлили талабаларнинг мустакил ишлаш стратегиясини шакллантиришнинг энг мухим омили сифатида дидактик шарт-шароитларни яратиш зарурлигини курсатади.

Асосий дидактик шарт-шароитлардан бири, бизнинг фикримизча, табиатда фаол булган ва талабанинг ташки ва ички (аклий) фаолиятида намоён буладиган укув жараёнини куришдир.

Ушбу ёндашувнинг асоси - бу психология ходисаларини урганишда услубий ва назарий принциплар тизимини ифодаловчи фаолият назарияси булиб, у психологияда онг ва фаолиятнинг бирлиги принципини шакллантирган С.Л.Рубинштейн ва ташки ва ички умумий тузилиш муаммосини ишлаб чиккан А.Н.Леонтьев томонидан ишлаб чикилган ички фаолияти.

Фаолият назариясида С.Л.Рубинштейн тахлил объекти сифатида психикани узининг мухим объектив алокалари ва воситачилигини, хусусан, фаолият оркали очиб бериш оркали куриб чикади. Хорижий амалий фаолият ва онг уртасидаги богликлик тугрисида карор кабул килишда "ички" аклий фаолиятни "ташки" амалиётни чеклаш натижасида вужудга келган деб хисоблаш мумкин эмас, деган фикр кабул килинади. У аклий детерминизм тамойилини шакллантиришда ташки сабаблар ички шароитлар оркали харакат килади. С.Л.Рубинштейн "ташки оркали ички" асосида ривожланишни белгилайди ва шу тарика юкори

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

аклий функцияларнинг шаклланиши ва ривожланиши "ташки ички" принципи асосида руй беради, деб таъкидлаган Л.С.Выготскийнинг назарий позицияларини аниклаб беради.

С.Л.Рубинштейннинг ушбу ривожланиш талкини билан фаоллик ва онг эмпирик тахлил оркали фаркланадиган ягона нарсанинг намоён булишининг икки шакли сифатида эмас, балки ажралмас бирликни ташкил этувчи иккита мисол сифатида куриб чикилади. «Фаолият ва онг тескари томонларнинг икки хил жихати эмас. Улар органик яхлитликни - кимлигини эмас, балки бирлигини ташкил килади. Фаолиятни англаш хакикати унинг йуналишини узгартиради ва шу билан унинг йуналиши ва табиати бошкача тартибга солинади" .

Бизнинг фикримизча, агар укув жараёнига ушбу нуктаи назарни асосланса, бу укув жараёнининг муваффакияти ва самарадорлигини таъминлаш учун талабаларни укув фаолиятини бошкариш буйича махсус билимларни, билим олиш кобилиятига ургатиш зарурлигини англатиши мумкин. Шундай килиб, талабаларга узларининг укув фаолияти тугрисида ёки техник (услублар) куринишидаги харакатлар мажмуасидан хабардор булишни ургатиш уларни укув фаолиятида фойдаланишни осонлаштиради. Бу вазифаларни укув жараёни таркибига мустакил иш олиб бориш стратегиясини киритиш оркали хал килиш мумкин, бу эса уз укув фаолиятини амалга оширишга имкон беради ва улардан фойдаланиш узлаштиришга нисбатан ташки ва ички фаолиятнинг намоён булишига ёрдам беради.

Усул ва стратегияларнинг бир кисми сифатида турли хил харакатларнинг умумийлигини узлаштириш буйича машклар дастлаб амалий ишларда амалга оширилади, бунинг натижасида талабалар мустакил иш стратегияларини куллаш оркали укув топширигини бажаришнинг хакикий натижасини олишади. Ички принцип оркали стратегияларни куллашнинг амалий тажрибаси (Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьевга кура) ички фаолият режасига киради. Стратегияларни шакллантириш жараёнида улардан фойдаланиш тажрибаси талабани укув вазифаси муайян мустакил иш стратегияларининг бир кисми сифатида турли хил укитиш усуллари ёрдамида амалга ошириш мумкинлиги хакидаги гояга олиб келади. Шундай килиб, "методик банк"нинг мустакил иш стратегияларининг таркибий кисми сифатида турли материаллар тупланиши, таълим муаммоларини хал килишда стратегияни амалга ошириш учун энг самарали усулларни танлаш талабанинг ички (аклий) фаолиятининг субъекти сифатида намоён булади.

Мустакил фаолиятнинг шаклланган стратегиялари, шунингдек, энг самарали техникадан фойдаланиш укув жараёнининг бошка иштирокчилари билан амалий кушма фаолиятда амалга оширилиши керак. Ички мухитдан ташки

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

Myxurra yTHm ®:apaëHH TamKH MyxHT opKanu aManra omupunagu. MycTaKun Hm cTpaTeruanapugaH yKyB ^aonHATHHHHr öomKa cyöteKraapu öunaH xaMKopnHKga ^ofiganaHum Tanaöara TaHnaHraH cTpaTerHflnapHHHr MatnyM öup yKyB Ba3H$acuHH aManra omupumga KaHHanHK caMapanu экaнпнrннн aHraam, ynapHHHr caMapagopnHrHHH Ky3aTuö öopum, yKHTyBHugaH öaxo onum, arap KepaK öynca, pe^neKCHB TaxnunHH yTKa3Hm hmkohhhh öepagu.

fflyHgafi khhhö, ^aonH^rau ëHgamumra acocnaHraH yKyB ^apaëHHHH Tammn этнm, ÔH3HHHr $HKpuMH3Ha, yKyB ^apaëHH cyöteKraapuHHHr TamKH Ba hhkh ^aonH^TH MycTa^Hn Hm cTpaTeruacuHH maKmaHTHpum yHyH acoc öynraH mapT-mapoHTnapgaH öupu Synumu KepaK.

EupoK HHgHBHgyan TexHHKanap öunaH TaHHmHm MycTa^Hn Hm cTpaTeruacuHH maKnnaHTHpHmHHHr MaKcaggu th3hmhhh TatMHHnafi onMafigu. MycTaKHn Hm CTpaTerHanapH MaKcagnu maKrnaHTHpum oöteKTH Synumu KepaK. BuHOÖapHH, Tanaöanap TOMOHHgaH cTparerH^napHH Ky^^am ynapHH maKrnaHTHpumra äxhht ëHgamyB öynraHgarHHa aManra omupunumu MyMKHH. Eu3HHHr $HKpuMH3Ha, WKopuga KypcaTHnraH cTpaTeruanapHH fiyHanTHpunraH maKmaHTHpumra KaparanraH um yKHTyBHH TOMOHHgaH onuö öopunumu KepaK. MycTaKHn um cTpaTeruanapuHH yKHTyBHH ^aonuaTHHHHr TapKHÖufi KucMnapugaH öupu cu^araga maKnnaHTupum "cTpaTerua" TymyHHacu, ynapHHHr Typnapu, myHHHrgeK, MycTaKHn umga Ky-MaHunumH MyMKHH öynraH MeTognap TynnaMH öunaH TaHumumHH y3 HHura onagu. CTpaTeruanap öunaH TaHHmuö HHKKaHgaH cyHr, yKHTyBHH Mypa66Hfi Ba3H^acuHH y3 3HMMacura onraH Ba y3-y3ura fiyHamupHnraH yKyB ^aonuaTH pe^HMHga Tanaöanapra yKyB MamrynoTnapu maKnuga yKyB Ba3H$anapuHH TaKnu^ Kunagu, 6y epga xopu^ufi thhhh ysnamTHpumHHHr aManufi Ba3H$anapHHH xan KHnum öunaH öup KaTopga Tanaöanap yKyB TonmupuruHH Typnu xun ycynnapgaH ^ofiganaHHÖ KaHgafi öa^apum cTpaTeruanapu MyMKHHnuru Tyrpucuga Kapop Kaöyn KHHHmagu. Eu3HHHr $HKpuMH3Ha, öyHgafi MamK^ap MycTaKHn um cTparerH^cuHH maKnnaHTupumra ëpgaM öepagu, HyHKH ynap Tanaöara MatnyM öup TatnHM MyaMMocuHH xan Kunumga yHH aManra omupum ycynnapuHH h3hhh aManra omupum mhcohhhh TaKgHM этagн. YKHTyBHH KefiHHHanuK TanaöanapHHHr MycTaKHn um yHyH cTpaTeruanapHH umnaö HHKum gapa^acuHH Ky3aTHm Ba3H^anapuHH y3 3HMMacura onumu ^yga MyxHMgup.

ffly MaKcagga Tanaöanapra HeT thhh ypraTHm acocuga cypoBHoManapgaH, pe^neKcuB y3-y3HHH Taxnun Kunum umHH BapaK^apugaH ^ofiganaHHmu MyMKHH. AHKeTanapga Tanaöanap HoMHgaH KyHHKManap HyKTau Ha3apugaH Ty3unraH HÔopanap MaB^yg: "MeH ...", "MeH Kuna onaMaH ..." Ba ymöy KyHHKMaHHHr maKnnaHHm gapa^acuHH öaxonamHH TaKnu^ Kunagu. AHKeTanap MycTaKHn

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

фаолиятнинг турли боскичларида бу ёки бошка вазифани бажаришда, бу ёки бошка мустакил иш стратегиясининг бир кисми сифатида уларни куллаш кетма-кетлигини тахлил килиш, топширикни бажаришда ишлатилган. Иш сахифаларида "Мен нима килдим (а) качон ..." ва хк. саволлар мавжуд. Бундай шаклдан фойдаланиш укитувчига техникани билиш даражаси ва мустакил иш стратегияларини шакллантириш даражаси, шунингдек, уз вактида ёрдам курсатадиган, талабаларнинг тил ва нутк тажрибасини хорижий тилни урганишда янги техникалар билан бойитишга имкон берадиган стратегияларни узлаштиришда кандай кийинчиликларга дуч келаётгани тугрисида тушунча беради.

ХУЛОСА

Шуни таъкидлаш керакки, мустакил иш учун стратегияларни шакллантириш машкларида мустакил таълим фаолияти табиати доимий равишда бошкариладиган, кисман укитувчи томонидан бошкариладиган ва талабалар томонидан бошкариладиган холатга узгариши мумкин.

Шундай килиб, мустакил ишни ташкил этишга фаол ёндашиш, унинг максади мустакил иш стратегиясини узлаштириш, талабаларни уз таълимотларининг фаол субъекти позициясига куйишдир. Бизнинг фикримизча, талабаларнинг фаоллиги ва мустакиллигини таъминлайдиган укув жараёнини куриш мустакил иш стратегиясини шакллантиришнинг яна бир дидактик шартидир

REFERENCES

1. Rakhmanberdiyeva, K. S. (2021). Students in english classes issues of effective speech development. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(05), 515-519.

2. Абдуллаева, М. Р. (2021). Инглиз тилидан узбек тилига таржима жараёни ва унинг мохияти хусусида. International journal of discourse on innovation, integration and education, 2(2), 297-306.

3. Khodjikulova, S. N. (2022). FORMATION OF BASIC COMPETENCIES IN THE PROCESS OF PRACTICAL TRAINING (EXAMPLE OF ENGLISH). Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(3), 673-677.

4. Abdullayeva, M. R. (2021). Fe'liy frazemalarni o 'zbek tilidagi muqobil varianti guruhlanishi (agata kristi asarlari tarjimalari misolida). Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(8), 227-231.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

5. Абдуллаева, М. Р. (2019). Инглиз тилидан Узбек тилига илк бевосита таржималарда мазмун ва шакл мутаносиблиги. Termiz Davlat Universiteti." Adabiy aloqalar va madaniyatlarning uzaro tasiri. " Xalqaro ilmiy konferensiya, 237-

6. Rakhmanberdiyeva, K. S. (2021). Students in english classes issues of effective speech development. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(05), 515-519.

7. Akramxodjaeva, D., Nasretdinova, M., & Abdullayeva, M. (2020). Translation of national events and concepts in fiction. International Journal of Scientific and Technology Research, 9(2), 2984-2986.

8. Raxmanberdiyeva, K. S. (2022). TALABALARGA CHET TILI O 'QITISHDA MUSTAQIL TA'LIM TEXNOLOGIYASI TAHLILLARI Scientific progress, 3(2), 194-197.

9. Абдуллаева, М. Р. (2018). Национальный колорит в художественном переводе (узбекском языке). In Проблемы и перспективы развития России: Молодежный взгляд в будущее (pp. 19-23).

10. Saydanovna, Rakhmanberdieva Karima. "The Theoretical Foundations of the purposeful formation, in the project method, of the personal quality: "independence". International Journal of Research 7 (2020): 409-425.

11. Rakhmanberdiyeva, K. S. (2021). Students in english classes issues of effective speech development. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(05), 515-519.

12. Khodjikulova, S. N. . (2023). Pedagogical Possibilities of Improving the Basic Competence of Students in the Process of Independent Study. Vital Annex : International Journal of Novel Research in Advanced Sciences, 2(2), 1-5. Retrieved from https://innosci.org/IJNRAS/article/view/805

13. Shirin Baxtiyarovna Sadikova "Concepts of Respect Category and Respect Speech in Uzbek Language" Published in International Journal of Trend in Scientific Research and Development (ijtsrd), ISSN: 2456-6470, Special Issue | Modern Trends in Science, Technology and Economy, October 2022, pp.162-165,

14. Рахматжонова, К. А., & Садикова, Ш. Б. (2022). ГРАММАТИЧЕСКАЯ РЕПРЕЗЕНТАЦИЯ КАТЕГОРИИ ЧИСЛА В ХИНДИ И УЗБЕКСКОМ ЯЗЫКАХ. Экономика и социум, (4-1 (95)), 414-419.

239.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.