Научная статья на тему 'МУХТАСАРЕ АЗ ТАЪРИХИ СОХТМОНИ НБО-И «САНГТУДА-1'

МУХТАСАРЕ АЗ ТАЪРИХИ СОХТМОНИ НБО-И «САНГТУДА-1 Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

CC BY
357
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭНЕРГЕТИКА / ГИДРОЭНЕРГЕТИКА / НЕЗАВИСИМОСТЬ / СОТРУДНИЧЕСТВО / РАЗВИТИЕ / ПОЛИТИКА / МЕЖДУНАРОДНЫЕ ОТНОШЕНИЯ / ДИПЛОМАТИЯ / ENERGY / HYDROPOWER / INDEPENDENCE / COOPERATION / DEVELOPMENT / POLITICS / INTERNATIONAL RELATIONS / DIPLOMACY / БАРқ / БАРқИ ОБӣ / ИСТИқЛОЛ / ҳАМКОРӣ / РУШД / СИЁСАТ / ХОРИҷӣ

Аннотация научной статьи по социальной и экономической географии, автор научной работы — Ибодуллозода Аҳлиддин Ибодулло

Мақола ба баррасии рушди соҳаи барқи обӣ, дар мисоли сохтмони НБО “Сангтӯда-1”, дар солҳои соҳибистиқлолии мамлакат баҳс менамояд. Зикр мешавад, ки дар давраи соҳибистиқлолии кишвар соҳаи барқ яке аз соҳаҳои муҳим ва стратегӣ маҳсуб ёфта, ҳалли он ба рушди минбаъдаи дигар соҳаҳои иқтисодиёти кишвар муассир буд.Хотирнишон мешавад, ки соли 1986 таҳияи лоиҳаи сохтмони НБО “Сангтӯда-1“ оғоз ёфта, корҳои асосӣ соли 1992 оғоз шуда буданд.Вале ба сабаби фурӯпошии СССР ва норомиҳои дохилии кишвар корҳои сохтмон дар ин нерӯгоҳ қатъ гардид. Соли 1996 кӯшиши дубора ба роҳ мондани сохтмони нерӯгоҳ ба мушоҳида расад ҳам, вале аз сабаби камбуди маблаг ин кор бемуваффақият буд. Танҳо солҳои 2004-2005 шароити дар асоси ҳамкориҳои муштаракаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Федератсияи Русия сохта шудани нерӯгоҳ ба вуҷуд омад. Соли 2006 дар мавзеи сохтмони пеши дарёи Вахш баста шуда, соли 2008 чархаи якуми НБО-и «Сангтӯда-1» ба кор андохта шуд. 31 июни соли 2009 НБО-и «Сангтӯда-1» бо иқтидори пурраш 670мВт мавриди баҳрабардорӣ царор гирифт.Хулоса мешавад, ки бунёди НБО-и «Сангтӯда-1» намунаи олии ҳамкориҳои судманди дутарафаи Тоҷикистону Русия ба ҳисоб меравад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

A BRIEF HISTORY OF CONSTRUCTION OF USANGTUDA-1 ” HPS

The article dwells on the development of hydropower in Tajikistan in the years of independence on the example of the construction of Sangtuda-1 HPS. It is underscored that in the period of the independence of the country, hydropower was one of the most important and strategic sectors, solution of which was effective for the further development of other sectors of the republic's economy. It is mentioned that in 1986 the development of the project for the construction of Sangtuda HPS-1 began, however, due to the collapse of the USSR and internal unrest, construction work at the HPS was stopped, and in 1996 there were attempts to resume the construction of the hydroelectric power station, but they were not crowned with success due to lack of funding. In 2004-2005, conditions were created for the construction of hydroelectric power plants on the basis of joint cooperation between the Republic of Tajikistan and the Russian Federation. In 2006, the Vakhsh river bed was closed, which made it possible to proceed directly to the construction of hydroelectric units at the HPS. In 2008, the first Sangtudy-1 unit was put into operation. On June 31, 2009, Sangtuda HPS-1 with a total capacity of 670 MW was put into operation. It is concluded that the construction of Sangtuda HPS-1 is a vivid example of mutually beneficial cooperation between Tajikistan and Russia.

Текст научной работы на тему «МУХТАСАРЕ АЗ ТАЪРИХИ СОХТМОНИ НБО-И «САНГТУДА-1»

УДК 9 (м) 3 ББК 63.3(0)5

МУХТАСАРЕ АЗ ТАЪРИХИ СОХТМОНИ НБО-И «САНГТУДА-1

Ибодуллозода А^лиддин Ибодулло, н.и.т., дотсенти кафедраи таърихи халци тоцики Донишгоуи миллии Тоцикистон (Тоцикистон, Душанбе)

КРАТКАЯ ИСТОРИЯ СТРОИТЕЛЬСТВА ГЭС «САНГТУДА-1»

A BRIEF HISTORY OF CONSTRUCTION OF "SANGTUDA-1" HPS

Ибодуллозода Ахлиддин Ибодулло, к.и.н., доцент кафедры истории таджикского народа Таджикского национального университета ( Таджикистан, Душанбе)

Ibodullozoda Ahliddin Ibodullo, candidate of historical sciences, Associate Professor of the department of history of the Tajik peoples under the Tajik National University (Tajikistan, Dushanbe), Е-mail: ahliddinholov

Вожа^ои калиди: барц, барци оби, истщлол, уамкорй, рушд, сиёсат, хорицй, дипломатия

Мацола ба баррасии рушди соуаи барци оби, дар мисоли сохтмони НБО "Сангтуда-1", дар сол^ои соуибистицлолии мамлакат баус менамояд. Зикр мешавад, ки дар давраи соуибистицлолии кишвар соуаи барц яке аз соуауои мууим ва стратеги маусуб ёфта, уалли он ба рушди минбаъдаи дигар соуауои ицтисодиёти кишвар муассир буд.Хотирнишон мешавад, ки соли 1986 тауияи лощаи сохтмони НБО "Сангтуда-1" огоз ёфта, коруои асоси соли 1992 огоз шуда буданд.Вале ба сабаби фурупошии СССР ва норомщои дохилии кишвар коруои сохтмон дар ин неругоу цатъ гардид. Соли 1996 кушиши дубора ба роу мондани сохтмони неругоу ба мушоуида расад уам, вале аз сабаби камбуди маблаг ин кор бемуваффацият буд. Тануо солуои 2004-2005 шароити дар асоси уамкориуои муштаракаи Чумуурии Тоцикистон ва Федератсияи Русия сохта шудани неругоу ба вуцуд омад. Соли 2006 дар мавзеи сохтмони пеши дарёи Вахш баста шуда, соли 2008 чархаи якуми НБО-и «Сангтуда-1» ба кор андохта шуд. 31 июни соли 2009 НБО-и «Сангтуда-1» бо ицтидори пурраш 670мВт мавриди баурабардорй царор гирифт.Хулоса мешавад, ки бунёди НБО-и «Сангтуда-1» намунаи олии уамкориуои судманди дутарафаи Тоцикистону Русия ба уисоб меравад.

Ключевые слова: энергетика, гидроэнергетика, независимость, сотрудничество, развитие, политика, международные отношения, дипломатия

В статье рассматривается развитие гидроэнергетики Таджикистан в годы независимости на примере строительства ГЭС «Сангтуды-1».Отмечено, что в период независимости стран гидроэнергетика была одним из важнейших и стратегических секторов, решение которого было эффективным для дальнейшего развития других секторов экономики республики. Упоминается, что в 1986 году началась разработка проекта строительства Сангтудинской ГЭС-1.Однако из-за распада СССР и внутренних беспорядков строительные работы на ГЭС были остановлены, а в 1996 году были попытки возобновить строительство гидроэлектростанции, но онне увенчались успехом из-за отсутствия финансирования. В 2004-2005 годах были созданы условия для строительства ГЭС на основе совместного сотрудничества между Республикой Таджикистан и Российской Федерацией. В 2006 году осуществлено перекрытие русла реки Вахш, что позволило непосредственно приступить к сооружению гидроагрегатов ГЭС. В 2008 году было введено в эксплуатацию первый агрегат «Сангтуды-1». 31 июня 2009 года введена в эксплуатацию Сангтудинская ГЭС-1 общей мощностью 670 МВт . Сделан вывод, что строительство Сангтудинской ГЭС-1 является ярким примером взаимовыгодного сотрудничества между Таджикистаном и Россией.

Key-words: energy, hydropower, independence, cooperation, development, politics, international relations, diplomacy

The article dwells on the development of hydropower in Tajikistan in the years of independence on the example of the construction of Sangtuda-1 HPS. It is underscored that in the period of the independence of the country, hydropower was one of the most important and strategic sectors, solution of which was effective for the further development of other sectors of the republics economy. It is mentioned that in 1986 the development of the project for the construction of Sangtuda HPS-1 began, however, due to the

collapse of the USSR and internal unrest, construction work at the HPS was stopped, and in 1996 there were attempts to resume the construction of the hydroelectric power station, but they were not crowned with success due to lack of funding. In 2004-2005, conditions were created for the construction of hydroelectric power plants on the basis of joint cooperation between the Republic of Tajikistan and the Russian Federation. In 2006, the Vakhsh river bed was closed, which made it possible to proceed directly to the construction of hydroelectric units at the HPS. In 2008, the first Sangtudy-1 unit was put into operation. On June 31, 2009, Sangtuda HPS-1 with a total capacity of 670 MW was put into operation. It is concluded that the construction of Sangtuda HPS-1 is a vivid example of mutually beneficial cooperation between Tajikistan and Russia.

Дар шароити кунунии Ч,умх,урии Точикистон сохди энергетика яке аз сохахои мухим ва сердаромади иктисоди миллй ба шумор меравад. Хамин буд, ки Хукумати Ч,умх,урии Точикистон ба ин сохди афзалиятнок таваччухи хос зохир намуда, бунёди бузургтарин неругоххои обии хурду бузургро ба рох мондааст.

Яке аз бузургтарин неругохе, ки дар солхои сохибистиклолй бунёд гардид ва мавриди истифода карор гирифт ин НОБ-и «Сангтуда-1» мебошад. Ногуфта намонад, ки хануз дар давраи мавчудияти давлати шуравй дар баробари дигар неругоххои ахамияти минтакавй дошта, накшаи сохтмони НОБ-и «Сангтуда-1» низ тахрезй гардида буд. Тахдяи лоих,аи НБО "Сангтуда-1" соли 1986 огоз ёфт. Дар мохи августи 1987 бидуни интизори анчоми корхои лоихакашй сохтмони иншооти давраи омодагй (роххо, хатхои интиколи барк ва алока) огоз ёфт (10). Дар солхои 80-уми карни ХХ дар асоси накшаи тахиянамудаи Институти лоихакашии собик ИЧ,ШС хачми истехсолии кувваи барки неругохи мазкур 880 мВт ташкил медод. Баъдан дар солхои 80-ум зарурияте пеш омад, ки НБО-и «Сангтуда»-ро ба ду кисм «Сангтуда-1» ва «Сангтуда-2» таксим намоянд(9,4).

Иктидори истехсолии «Сангтуда-1» дар хамон давра аз руи лоихаи омоданамудаи олимону коршинос 670 мВт-ро бояд ташкил медод. Дар асоси накшаи тахиянамудаи мутахасисион дар давраи шуравй неругохи «Сангтуда-1» бояд то соли 2001 бо иктидори пурраш ба истифода дода мешуд. Мутаасифона, баъди пошхурии давлати шуравй сохтмони ин неругох дар баробари дигар неругоххое, ки бояд бунёд мешуданд ба таъхир гузошта шуд(2,119).

Пас аз сохибистиклол гардидани мамлакат бунёди НБО-и «Сангтуда-1» аз нав шуруъ гардид.Соли 1996 Хукмати Ч,умхурии Точикистон тасмим гирифт, ки бо маблаггузории худ бунёди неругохи зеринро ба рох монад. Бо ин максад хамон сол Ч,амъияти саххомии шакли кушод АОТТ-ро таъсис намуд. 11 декабри соли 1996 Хукумати кишвар сахмияхои неругохи бунёдшавандаро ба фуруш баровард, ки дар давраи аввал бояд 102 миллион ва дар давраи дуюм то 204 миллион доллари амрикоиро ташкил медод.Мутаасифона, сахмияхои ба фуруш баровардашуда, аз сабаби дар хамон солхо дар сатхи паст карор ёфтани ичтимоиёти мардум аз чониби ахолй харидорй нагардид, бинобар ин сохтмони неругох боз ба таъхир гузошта шуд. Нихоят соли 2004 бо талошу захматхои пайвастаи Президенти кишвар Эмомалй Рахмон ба кори сохтмони неругох идома бахшида шуд(2,97).

Мохи октябри соли 2004 дар чараёни сафари расмии Президенти Федератсияи Русия В.В.Путин ба Чумхурии Точикистон дар баробари дигар масъалахои корй яке аз масъалахои асоосии рохбарони баландпояи ду кишвар ин масъалаи бунёди НОБ-и «Сангтуда-1» буд. Дар натичаи гуфтугуи чонибхо хамон сол барои ба сохтмони неругох огоз кардан аз чониби давлати Русия дар хачми 250 млн. доллари ИМА маблаг чудо гардид (1,119).

15 апрели соли 2005 РАО «ЕЭС-Россия» А.Б.Чубайс бо сафари корй ба шахри Душанбе ташриф овард. Пас аз вохурй бо Президенти Ч,умхурии Точикистон Эмомалй Рахмон А.Б.Чубайс дар якчоягй бо сарвазири вакти Ч,умхурии Точикистон Окил Окилов ба макони сохтмони неругохи Сангтуда-1 рафта, ба кори сохтмон дар шароити тантанавй огоз бахшиданд. Дар огози кушодашавии кори сохтмон собик Сарвазири Ч,умхурии Точикистон Окил Окилов бо суханони ифтитохй баромад намуда, кайд кард, ки ин лоихаи хаётан мухим дар заминаи гуфтушунид ва чахду талошхои пайвастаи сарони ду давлат Э. Рахмон ва В.В.Путин амалй гашта истодааст. Хамзамон кайд намуданд, ки неругохи «Сангтуда-1» яке аз лоихахои бузурги хамкории дарозмудати Точикистону Русия ба шумор меравад. Инчунин раиси РАО «ЕЭС-Россия» А.Б.Чубайс баромад намуда, номаи табрикотии Президенти Федератсияи Русияро ба самъи иштирокчиён расонида кайд намуд, ки соли 2009 НОБ-и «Сангтуда-1» бо иктидори пуррааш ба кор андохта мешавад (2,98).

Х,амин тавр, бо иштироки намояндагии ду кишвар 15 октябри соли 2005 сохтмони неругохи «Сангтуда-1» огоз гардид. Дар кори сохтмон аз хисоби Ч,умхурии Точикистон Дирексияи сохтмонии НБО-и «Сангтуда-1» иштирокчии асосй буд.

Дар фосилаи солхои 2004-2006 дар сохтмони мазкур 4500 нафар коргар иштирок намуда, аз ин шумора 3600 нафари онхоро шахрванди Ч,умхурии Точикистон ташкил медод.

Сохтмони НБО-и «Сангтуда» дар асоси хамкорихои муштарак сурат гирифта, кисми асосии кормандони онро кормандони Ч,амъияти са ххомии шакли кушоди «Норак НБОсоз» ташкил медод. Рохбарии маъмурии «Норак - НБОсоз»- ро Нурулло Шулашов ба ухда дошта, он дар якчоягй бо Ч,амъияти саххомии «Сангтуда-1» тавонист, ки дар як муддати кутох, коллективи бузурги бинокоронро ташкил диханд(6).

Бояд кайд намуд, ки пас аз пош хурдани ИЧ,ШС мутахассисони НБО-и «Сангтуда-1 Точикистонро тарк карда буданд, баробари огоз ёфтани корхои сохтмонй дар НБО-и «Сангтуда-1» баргашта, мувофики ихтисос чойхои худро ишгол намуданд. Хусусан, сарвари пешинаи НБО-и «Сангтуда-1» Геннадий Ахмедович Потапов бо сабаби чанги шахрвандй ба Федератсияи Русия рафта буд, баробари огоз ёфтани сохтмон ба Точикистон баргашта, рохбарии онро ба зимма гирифт.

Г.А.Потапов яке аз мутахассиони касбии сохди энергетика буда, кобилият ва сатхи баланди касбии он имкон дод, ки дар як муддати кутох, коллективи 5000 нафараи сохтмони НБО-и «Сангтуда- 1»-ро ташкил намояд.

^айд кардан ба маврид аст, ки дар баробари он мутахассисоне, ки аз чониби Федератсия Русия барои кор дар сохтмони НБО-и «Сангтуда-1» чалб гардида буданд, накши мутахассисони точик низ хеле назаррас мебошад. Аз чумла, дар ташкилу чобачо гузории кормандон накш ва хизмати сардори идораи Ч,СШК «Норак - НБОсоз» Нурулло Шулашов хеле назаррас аст. Номбурда чун мутахассиси сатхи касбй пайваста дар талоши он буд, ки корхо дар неругох бо сифати баланд анчом ёфта, харч й зудтар сохмони неругох ба анчом расад, то ки мушкилоти дастрасии мардум ба бар к то анзозае халли худро пайдо намояд.

Дар ибтидои кор дар неругох дар мачмуъ аз харду тараф - хам аз чониби Федератсияи Русия ва хам аз чониби Точикистон 30 ширкати сохтмон фаъолият менамуд. Дар соли 2009 шумораи ширкатхои сохтмон дар неругох ба 50 адад расид. Тачхизоти зарурии неругох аз Русия интикол меёфтанд. Корхои сохтмон дар неругохи мазкур дар давраи сохтмон аз руи накша амалй мегардид.

15 декабри соли 2006 дар мавзеи сохтмон ма чрои дарёи Вахш баста шуд. Дар маросими тантанавии бастани чараёни оби дарёи Вахш Президенти Точикистон Эмомалй Рахмон ва раиси РАО «ЕЭС-Россия» А.Б.Чубайс бевосита иштирок намуданд. Зимни суханронии худ Э. Рахмон кайд намуданд, ки «...имруз барои мардуми шарифи мо рузи гузоштани боз як кадами устувор ба суи ободии Ватани ачдодй ва тахкими пояхои давлати сохибистиклоли миллй мебошад. Ин лахзахо бо шарофати мехнати содиконаву софдилонаи мутахассисон ва бунёдкорони мо дарёи Вахш мачрои табии худро дигар мекунад ва неруи ин неъмати табиат ба манфиати ояндаи осудаи мардум равона мегардад(4,95).

Бо ин муносибат тамоми халки Точикистон ва хама мутахассисон ва кормандони ин сохтмони дар хакикат сохтмони бузурги асрро табрик мегуям. Чунон ки борхо гуфтаам Точикистон аз лихози захирахои гидроэнергетикй дар микёси минтака ва чахон яке аз чойхои аввалинро ишгол мекунад. Истифодаи харчи бештари ин захирахо ва бунёди иншооти бузурги гидроэнергетикй ба души насли мову шумо, яъне хамаи онхое карор гирифт, ки ба хотири мустахкам кардани асосхои давлати сохибистиклоли Точикистон ва таъмин намудани сатхи зиндагии шоистаи халк захмат мекашанд.

Сохтмони неругохи баркии обии «Сангтуда-1» моро ба яке аз хадафхои олй ва стратегиамон таъмини истиклолияти энергетикии кишвари азаиазмон хеле наздик месозад. Мехохам махсус таъкид намоям, ки мачрои дарёи пурмавчу нороми Вахш имруз бори дувум бо таври сунъй ва бо максади истифодаи кудрати он барои рушди иктисодии мамлакат баста мешавад. Бори аввал ин кор соли 1966, яъне зиёда аз 40 сол пеш барои Норак сурат гирифта буд»(8,172).

Инчунин намояндаи давлати Русия, раиси Раёсати чамъияти саххомии «Системаи энергетикии ягонаи Русия» А.Б.Чубайс ибрози назар карда, сохтмони неругохи «Сантуда-1»-ро намунаи олии хамкории Точикистону Русия ва халкхои бо хам дусти ду кишвар маънидод намуд. Дар давоми суханронии худ кайд намуд, ки сохтмони пурраи неругох мохи апрели соли 2009 дар мухлати муайянгардида ба анчом мерасад.

Пас аз дидан ва суханронй намудани Президенти Точикистон Э. Рахмон ва А.Б.Чубайс бо хайати хамрохонашон ба мавзеи таркиш ва бунёди сарбанду накбхои обпартои НОБ-и

«Сангтуда-1» омада, аз раванди кордои мустадкамкунии садди об дидан намуданд. Х,ар ду чониб аз раванди кордои мутахассисон ва коргарон изгори каноатмандй намуда, боварй досил намуданд, ки дар мудлати муайянгардида сохтмони неругод ба анчом мерасад.

20 январи соли 2008 чархаи якуми НБО-и «Сангтуда-1» ба кор андохта шуд. Дар ин рузи таърихй Президенти кишвар Э.Радмон ва муовини сарвазири Федератсияи Русия С.Наришкин, раиси Раёсати чамъияти садх,омии «Системаи энергетикии ягонаи Русия»

A.Б.Чубайс, родбарони як катор корхонаву идораи дахлдор ва намояндагони васоити ахбори оммаи мамлакат иштирок намуданд. Э.Радмон ва С.Наришкин аз кори анчомдодаи кормандони неругох издори хушнудй намуда, ба кор андохтани чархаи якуми неругодро яке аз нишонадои хуби сиёсати хоричии дар ду давлат донистанд. Хдмин тавр, ду чархаи дигари неругод паи дам бо иштироки намояндагони дар ду давлати дусту бо дам бародар Точикистон ва Русия ба кор андохта шуданд (9,56).

31 июни соли 2009 НОБ-и «Сангтуда-1» бо иктидори пурраш 670мВт мавриди бадрабардорй карор гирифт. Дар санаи мазкур родбарони воломакоми дарду давлат -Президенти Ч,умдурии Точикистон Эмомалй Радмон ва Президенти Федератсияи Русия Димитрий Медведев иштирок намуданд. Сарони дар ду давлат дангоми ба истифода додани неругоди мазкур аз сиёсати дадафмандонаи дар ду давлат издори каноатмандй, намуда кайд намуданд, ки яке аз самтдои асосии сиёсати хоричии Ч,умдурии Точикистон ва Федератсияи Русия ин дамкорй дар бахши гидроэнергетика мебошад. Мо бо акида ва хулоса^ои профессор

B.Набиев ва дотсент Ш.Шарифов дар ин хусус розй растем, ки «ин додисаи фарадбахш ва аз он чидат хеле нодир буд, зеро Точикистон пас аз пошхурии ИЧ,ШС нахустин ва ягона чумдурии узви собики ин давлати абаркудрат буд, ки чунин неругоди бузургро бо иктидори 670 МВт бунёд намуд»(5,13).

Бояд гуфт, ки НБО «Сангтуда-1» бо иктидори 670 МВт яке аз силсила неруговдои барки обии Вахш мебошад ва дар катори НБО «Норак» (3000 МВт) ва «Бойгозй» (600 МВт) яке аз се НБО-и пуриктидор дар Точикистон ба х,исоб меравад.Айни замон такрибан 75 дар сади сах,миях,ои неругохд "Сангтуда-1" дар дасти ширкатх,ои давлатии Русия -"Росатом" ва "Интер РАО ЕЭС" ва 25 дар сади дигар дар ихтиёри Точикистон карор дорад. Маблаггузории Русия ба сохтмони неругохдои барки обй беш аз 16 миллиард рублро ташкил додааст( 10)

Хдмин тавр, НБО-и «Сангтуда-1» яке аз манбадои энергетикии Ч,умдурии Точикистон буда, дар рушди содаи иктисодиёти мамлакат, дар таъмини адол й бо кувваи барк дар солдои содибистиклолй накши назаррас дорад. Он намунаи олии хдмкории Точикистон ва Русия мебошад. Сохтмони НБО «Сангтуда-1» ба бузургтарин лоихди сармоягузорие табдил ёфтааст, ки аз тарафи Федератсияи Русия Дар ИДМ татбик шудааст.

ПАЙНАВИШТ:

1. Аминджанов,Р.М. Энергетическая безопасность Республики Таджикистан и организационно-экономические основы ее обеспечения. Дис. канд. экон. наук: 08.00.05/Р.М.Аминджанов.-Душанбе, 2004 -159 а

2. Атоев, С.К.Электрообеспечение сельского хозяйства-основа устойчивого развития сельских территорий: диссертация кандидата экономических наук:08.00.05/С.К.Атоев.- Душанбе, 2010.- 167 с.

3. Ибодуллозода, А. И. Строительство малых и больших ГЭС в Республике Таджикистана и их роль в экономической жизни страны/А.И.Ибодуллозода// Вестник Таджикского национального университета.- 2019.-№9.- С. 94-97.

4. Ибодуллозода, А.И.Развитие энергетического сектора Республики Таджикистана в 1930-1991 гг./Вестник Таджикского национального университета.-2019.- №9. -С.69-71

5. Набиев В. Паём ва дадафдои стратегии Точикистон /В.Набиев,Ш.Шарифов//Номаи донишгох,.Силсилаи илмх,ои гуманитарй ва чомеашиносй.- 2017.-№ 4(53).-С.13-17.

6. Радимов, Ю.Ташаккул ва инкишофи гидроэнергетикии Точикистон дар давраи истиклолият/Ю.Рахимов,Ф.Рахимов.-Душанбе, 2014. - 145 с.

7. Таджикистан. 20-лет государственной независимости. Статистический сборник. Агенства по статистике при Президенте РТ.-Душанбе, 2011.-779.-с.

8. Холов, А.И. Освоение гидроэнергетических ресурсов Таджикистана в годы независимости (1991-2014гг.): диссертация ... кандидата исторических наук: 07.00.02 /Холов Ахлиддин Ибодуллоевич.- Душанбе, 2015.- 176 с.

9. Шарипов, А. Эмомали Рахмонов - последователь таджикско-российской дружбы / А. Шарипов, С. Шамсиддинов. - Душанбе, 2005. - 71 с.

10.Шр8:/^-№-№.8а^Шда.сот/ги/аЪои1-ш/тГ- охирин бознигорй- 5 сентябри 2020.

REFERENCES:

1.Aminjanov, R.M. Energy Security of Tajikistan Republic and the Organizational-Economical Basis for its Provision: candidate dissertation in economy:08.00.05/R.M.Aminjanov.- Dushanbe, 2004. -159 p.

2.Atoev, S.K. Electricity Supply of Agriculture Is the Basis for Sustainable Development of Rural Areas: candidate dissertation in economy: 08.00.05 / S.K. Atoev. - Dushanbe, 2010, - 167 p.

3.Ibodullozoda, A.I. Construction of Small and Large-Sized Hydroelectric Power Stations in Tajikistan Republic and their Role in the Economic Life of the Country / A.I. Ibodullozoda // Bulletin of the Tajik National University.- 2019. - №9. - P. 94 - 97.

4.Ibodullozoda, A.I. Development of the Energy Sector of Tajikistan Republic in 1930-1991 / Bulletin of the Tajik National University. - 2019. - No.9. -P. 69 - 71.

5.Nabiev V. Message and Strategic Objectives of Tajikistan /V.Nabiev, Sh.Sharifov // Scientific Notes. Series of humanitarian and social sciences. 2017. - No. 4 (53). - P. 13 - 17.

6.Rahimov, Yu. Hydroelectric Formation and Development of Tajikistan in the Years of Independence/ Yu. Rahimov, F. Rahimov. - Dushanbe, 2014. - 145 p.

7.Tajikistan. 20 Years of State Independence. Statistical Collection. Agency on statistics under the Auspices Tajikistan Republic President. - Dushanbe, 2011. -779 p.

8.Kholov, A.I. Development of Hydropower Resources of Tajikistan in the Years of Independence (1991-2014): candidate dissertation in history: 07.00.02 / Holov Ahliddin Ibodulloevich. -Dushanbe, 2015. - 176 p.

9.Sharipov, A. Emomali Rakhmonov - a Follower of Tajik-Russian Friendship / A.Sharipov, S. Shamsiddinov. - Dushanbe, 2005. - 71 p.

10.https: //www.sangtuda.com/ru/about-us/inf- ohirin boznigor - 5 September 2020.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.