Научная статья на тему 'МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛГАНЛИК ВА УЗОҚ МУДДАТЛИ ҲОМИЛАДОРЛИК МУАММОСИ (АДАБИЁТЛАР ШАРҲИ)'

МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛГАНЛИК ВА УЗОҚ МУДДАТЛИ ҲОМИЛАДОРЛИК МУАММОСИ (АДАБИЁТЛАР ШАРҲИ) Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

546
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
муддатдан ўтиб туғилиш / узоқ муддатли ҳомиладорлик / хавф омиллари / асорати / post-term delivery / long-term pregnancy / risk factors / complications.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Искандар Исламович Сагдуллаев, Мафура Абдукаримовна Сагдуллаева, Шухрат Шеркулович Маллаев

Мақола акушерлик, перинатолигия ва неонатологиянинг долзарб муаммоларига бағишланган. Мақолада адабиѐтлар шархи берилиб, бунда муддатдан ўтиб туғилиш ва узоқ муддатли ҳомиладорликка олиб келувчи сабаб ва хавф омиллари хақида илмий қарашлар ѐритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Искандар Исламович Сагдуллаев, Мафура Абдукаримовна Сагдуллаева, Шухрат Шеркулович Маллаев

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article is devoted to the current problems of obstetrics, perinatology and neonatology. The article presents a literary review and covers scientific views on the factors of births and hazardous factors that lead to transfer and prolonged pregnancy.

Текст научной работы на тему «МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛГАНЛИК ВА УЗОҚ МУДДАТЛИ ҲОМИЛАДОРЛИК МУАММОСИ (АДАБИЁТЛАР ШАРҲИ)»

МУДДАТДАН УТИБ ТУГИЛГАНЛИК ВА УЗОК МУДДАТЛИ ХОМИЛАДОРЛИК МУАММОСИ (АДАБИЁТЛАР ШАРХИ)

Искандар Исламович Сагдуллаев Мафура Абдукаримовна Сагдуллаева Шухрат Шеркулович Маллаев

Тошкент тиббиёт академияси

АННОТАЦИЯ

Макола акушерлик, перинатолигия ва неонатологиянинг долзарб муаммоларига багишланган. Маколада адабиётлар шархи берилиб, бунда муддатдан утиб тугилиш ва узок муддатли хомиладорликка олиб келувчи сабаб ва хавф омиллари хакида илмий карашлар ёритилган.

Калит сузлар: муддатдан утиб тугилиш, узок муддатли хомиладорлик, хавф омиллари, асорати.

ABSTRACT

The article is devoted to the current problems of obstetrics, perinatology and neonatology. The article presents a literary review and covers scientific views on the factors of births and hazardous factors that lead to transfer and prolonged pregnancy.

Keywords: post-term delivery, long-term pregnancy, risk factors, complications.

КИРИШ

Хозирги вактда муддатдан утиб тугилиш ва узок муддатли хомиладорлик муаммолари жуда долзарб булиб колмокда, чунки улар мураккаб биологик жараёнларга олиб келиши мумкин. Купинча бу муаммо тугилишда турли хил асоратларга олиб келади, бу эса перинатал касаллик ва баъзи холларда улим билан тугаши мумкин. Купинча бу муаммо тугилишда турли хил асоратларга олиб келади, бу эса тугувчи аёл учун хам, чакалок учун хам перинатал касаллик ва хавф омилининг ортиши билан тугайди [5,7,11]. Муддатидан утган хомиладорлик (МУХ,) ва муддатидан утган тугруклар (МУТ) ,хомиладорлик муддатининг узайиши, тугрук бошланиши ва кечиши, хомиланинг хомила ичи холати ва фетоплацентар системанинг холати каби омиллар билан боглик. Ушбу муаммонинг ахамияти биологик система "она-йулдош-хомила" комплексининг физиологиясида сезиларли узгаришлар юз бериб, кечиккан тугрукларни кечишида турли

January, 2023

114

Academic Research in Educational Sciences Volume 4 | Special Issue 1 | 2023

ISSN: 2181-1385_Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

хил асоратларга олиб келади, шунингдек, муддатидан утган болада юкори неонатал касалликларга ва перинатал улимга олиб келади [1,3,6].

Таркалиши-муддатидан утган хомиладорлик умумий тугруклар сонига нисбатан уртача 3,5-13,5% оралигида учрайди, 8-10%ни ташкил килади. Перинатал патологиялар орасида муддатидан утиб тугилган чакалоклар орасида марказий асаб тизимининг шикастланиши етакчи уринни эгаллайди [2]. Умумий кабул килинган маълумотларга кура, бундай хомиладорлик 287-290 кундан ортик давом этадиган, хомиланинг хомила ичи азобланиши билан кечади ва биологик муддатдан утганлик белгилари, катта хавф билан анте- ва интранатал дистресс-синдром ва неонатал адаптациянинг кийинлашуви билан чакалок тугилади [9].

Адабиётга кура, муддатидан утиб тугилган болаларда ривожланиш аномалияларининг частотаси 9,2%, узок муддатли хомиладорлик билан - 4,8%, тулик муддатли - 3,3%. Бош мия ривожланиш нуксонлари (анэнцефалия, гидроцефалия), Даун синдроми, буйрак поликистози факатгина чин МУХ, да учрайди. Перинатал патологиялар таркибида МНС нинг шикастланиш етакчи уринларни эггалайди, марказий нерв тизимининг шикастланиши 80% болаларда асаб тизимининг касалликлари кечади [3].

Ташхислаш: Хозирги кунгача узок муддатли ва муддатидан утган хомиладорлик диагностикасининг аник антенатал мезонлари мавжуд эмас, бу эса ушбу тушунчаларнинг бирлашувига олиб келади [6].

Хомиладорлик охирги нормал менструал циклнинг биринчи кунидан 42хафта (294кун) ортик давом этган муддатидан утган деб хисобланади. Муддатидан утган ва узок муддали хомиладорликни ажратилмайди. 42 тулик хафтадан утиб бошланга тугрук кечиккан тугрук хисобланади. Адабиёт маълумотларига кура, муддатидан утган хомиладорликда перинатал улим курсаткичи 19%ни, неонатал касалланиш 29%ни ташкил етади, бу курсаткич муддатидаги хомиладорликдан 6 марта куп. 38 хафтада тугилган чакалокларнинг неонатал улими хавфи энг кам булиб, 42 гестацион хафтадан бу курсаткич кескин ортади [4,15].

Биринчилардан булиб Ж.Беллентйен, сунг ХРунге (1948) чакалокларда муддатдан утганлик белгиларини тасвирлаб беришди ва бу синдром Беллентйен-Рунге синдроми деб номаланди. Классик Беллентейн-Рунге синдроми: калла суяги зичлигининг ортиши, тор ликцлдор ва чоклар, бош конфигурациясининг йуклиги, узун тирнок ва соч, казеоз копламанинг йуклиги, курук тери, мацерацияланувчи товон ва кафт, "кари куриниш" - тери ажинли, тургорлик пасайга,

January, 2023

115

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

буялган тери (мекониал амнион суюкликда), шу билан бирга чакалок нормал массада, катта вазнли ёки гипотрофик булиши мумкин. Кечиккан тугрукларда юкоридаги белгилардан 2-3таси мавжуд булганда хомила муддатидан утган деб хисобланади [10].

урганилмаган, аммо хомиладорликнинг кечикиши нормал хомиладорликнинг тасодифий узгариши сифатида каралмайди, шунинг учун хам она, хам боланинг холатини хисобга олиб патологик холат сифатида талкин килиниши керак.

касалликлари мавжуд, эндокрин касалликлар, хайз циклининг бузилиши, хомиладорликнинг 41 хафтасида "етилмаган" ёки "етарлича етилмаган" бачадон буйни, плацентанинг гипоплазияси ва кам сувлилик мавжудлигида уйлаш керак. Перинатал асоратларни эрта ташхислаш ва олдини олиш учун кайта тиклаш хавфи юкори булган хомиладор аёллар гурухини ажратиш мухим ахамиятга эга. Муддатидан утган хомиладорликни турли омилларнинг таъсири билан боглик булган патологик холат сифатида караш лозим [6,15].

Бугунги кунга келиб, муддатидан утган ва узок муддатли хомиладорликнинг тугри ва уз вактида ташхиси учун кенг камровли текширув утказилади, шу жумладан: анамнез ва формулалар Негел, Жорданиа, хомиладорлик таквими буйича хомиладорлик даврини аниклаш; ташки ва ички акушерлик текшируви; кардиотокография; допплерометрия, ултратовуш текшируви, конда естроген ва прогестерон даражасини аниклаш; курсатмаларга кура-амниосентез, кейинчалик амниотик суюкликни урганиш. МУХ объектив текшириш учун характерли: корин айланаси камайиши, камсувлилик, хомила катта хажми ва унинг харакат чеклаш, калла суяги зичлиги ортиши, тери тургорлигини камайиши, огиз сути урнига етилган сут ажралиши, етилмаган бачадон буйни.

МУХ нинг антенатал диагностикаси учун илм-фан ва замонавий технологияларнинг сунгги тадкикотлари параклиник объектив текширув усулларини тавсия килади, бу баъзи холларда тахминий ташхисни ишончли холга келтиришга ёрдам беради. Ултратовуш (УТТ) ёрдамида олинган маълумотлар узок муддатли ва МУХ нинг дифференциал диагностикаси учун алохида ахамиятга ега. МУХ да хомила ва амниотик суюклик холатини ташхислашда, перинатал натижаларни яхшилашга олиб келадиган тугрукни индуциялаш вакти ва турини аниклаш керак. Айни пайтда

Этиология ва патогенез. Хозирги вактда МУХ етарли даражада

МУХ хавфи хакида кечиккан тугрук ва анамнезида сурункали яллигланиш

МУХ ни ультратовуш ташхисининг муайян тажрибаси

January, 2023

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

тупланиб, ушбу патологияни юкори даражада ташхислаш имконини беради

Муддатидан утган хомила салбий окибатлари - хомила вазни катта булиши, бош суяклари каттик булиши, тугрукда бош конфигурацион йуклиги, 41 хафтадан кейинг дистресс-синдроми ва бошкалар, шунингдек, тугрук фаолияти аномалиялари юкори частотада кузатилади. Кесарча кесиш частотасининг юкори булишига олиб келади - 33,3%, бу акушерлик асоратлари хавфини оширади [8].

Муддатдан утган хомиладорликнинг энг куп учрайдиган перинатал асоратлари улик тугилиш, асфиксия ва тугилиш травмасидир. Муддатдан утиб тугилган болада неонатал касалланиш 29% га етади ва перинатал улим-19 %, бу курсаткичлар муддатда тугилган болаларга нисбатан юкори. Хомиладорлик 43 хафта ёки ундан куп булса, бу курсаткичлар ортиб боради. Бу касалликларнинг барчаси миянинг катта хажмдалиги ва плацентада морфологик узгаришлар туфайли хомиланинг гипоксияга чидамлилиги пасайиши билан боглик. Шу сабабли, тугилишда мекониал аспирация синдроми ва хомила дистресс синдромининг частотаси ошади, бу еса юкори перинатал касаллик ва улимга олиб келади. Купинча мекониал аспирация пайтида улим даражаси 60 % га етади, утказилган гипоксия эса марказий нерв системасининг перинатал зарарланишига олиб келади, бу барча болалар патологиялариниг 60-80% ини ташкил этади. Перинатал асоратларни профилактикаси диагностикасини хомиладор аёлларни юкори хавф гурухини ажратиш мухим ахамиятга эга. Шундай килиб, хомиладорликнинг муддатидан утишини этиологияси аниклашни ва кейинчалик урганишни талаб килади [14].

ХУЛОСА

1.Хозирги кунда муддатидан утган хомиладорлик ва узок давом етган хомиладорликни антенатал дифференциал диагностика килиш алохида ахамиятга эга, бунда тактика хам турлича булади: биринчи холатда - актив тугрукка тайёрлаш ва тугрукни амалга ошириш, иккинчи холатда эса кутиш (бундай аёлларни консерватив даволаш).

2.Шундай килиб, бугунги кунда узок муддатли ва хомиладорлик учун ягона нуктаи назар йук. Перинатал патология учун Анте ва интранатал хавф омилларининг табиати хакида мунозаралар давом етмокда. Узок муддатли хомиладорлик ва муддатидан утган хомиладорлик дифференциал диагностикасини амалга оширишда муайян

[4,7,9].

кийинчиликлар мавжуд.

January, 2023

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

REFERENCES

1. Акушерство: национальное руководство / под ред. Э. К. Айламазяна, В. И. Кулакова, В. Е. Радзин- ского, Г. М. Савельевой. - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2009. -1200 с.

2. Большакова, Е. Е. Прогнозирование перинатальных исходов и акушерская тактика при переношен- ной беременности : автореф. дис. ... канд. мед. наук : 14.00.01 / Е. Е. Большакова. - М., 1998. - 31 с.

3. Глуховец, Б. И. Патология последа / Б. И. Глуховец, Н. Г. Глуховец. - СПб. : Грааль, 2002. - 448 с.

4. Железнов, Б. И. Структурные изменения и особенности некоторых обменных процессов в плаценте при перенашивании беременности / Б. И Железнов, Е. А. Чернуха, Л. С. Ежова // Акушерство и гинекология. - 1975. - № 11. - С. 5-10.

5. Mallaev Sh.Sh, Bobomuratov T.A, Fayziev N.N., Sultanova N.S., Dinmuxammadieva D.R. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795 - 7624 VOLUME 10 | JULY 2022. 1-5.

6. Sh.Sh Mallaev, T.A Bobomuratov, N.S.Sultanova, G.A.Yusupova, A.A.Hoshimov.// Qinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy// Chin J Ind Hyg Occup Dis: Vol.39 (No.7). pp.

7. Ш.Ш Маллаев, А.В Алимов Сравнительная эффективность традиционной терапии и хронотерапии в лечении ювенильного ревматоидного артрита. // Новый день в медицине - 2020. - Т .1. №1 - С . 258-262.

8. Ш.Ш Маллаев, А.В Алимов. Клиническое течение ювенильного ревматоидного артрита и его оптимизация лечения // журнал «Педиатрия» №2 Ташкент 2020. С. 200-203.

9. Маллаев Ш.Ш., Алимов А.В. Clinical course of juvenile rheumatoid arthritis and its treatment optimization // Тиббиётда янги кун. - 2020. - №4 (32). - С. 68 -71. (14.00.00. - №22).

10. Mallaev Sh.Sh., Alimov A.V. Clinic - laboratory manifestation of juvenile rheumatoid arthritis // Evroaziyskiy vestnik pediatrii. - 2020. - № 3 - P. 56-60.

11. Маллаев Ш.Ш. Современные особенности течения клинических вариантов ювенильного ревматоидного артрита // Межвузовского научного конгресса «Высшая школа: научные исследования» Москва, 2020. - С. 64 -65.

12. Маллаев Ш.Ш. Обоснование хронофармакологического

135-140.

подхода к лечению диффузных болезни соединительной

January, 2023

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

ткани у детей // Межвузовского научного конгресса «Высшая школа: научные исследования» Москва, 2020. - С. 66 -67.

13. Маллаев Ш.Ш., Алимов А.В. Функциональное состояние надпочечников у детей с ювенильным ревматоидным артритом // Сборник статей по материалам XXXI международной научно-практической конференции № 1 (28) Москва 2020. - С.76-80.

14. Маллаев Ш.Ш., Алимов А.В. Новые подходы к лечению ювенильного ревматоидного артрита // Сборник статей по материалам XXXI международной научно-практической конференции № 2 (62) Москва 2020. - С. 18-22.

January, 2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.