Научная статья на тему 'МУДДАТИДА ЎТИБ ТУҒИЛГАН БОЛАЛАР САЛОМАТЛИГИНИ ГИГИЕНИК ТАҲЛИЛИ'

МУДДАТИДА ЎТИБ ТУҒИЛГАН БОЛАЛАР САЛОМАТЛИГИНИ ГИГИЕНИК ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

122
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Муддат ўтиб туғилган болалар / касалланиш ҳолати / олдини олиш / даволаш / overdue children / incidence / prevention / treatment

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Искандар Исламович Сагдуллаев, Мафура Абдукаримовна Сагдуллаева

Тадқиқотда мудатидан ўтиб туғилган болалар саломатлик ҳолатини гигиеник таҳлил қилишдан иборат, назорат остига олинган муддатида илгари туғилган болаларининг касалланиш ҳолати профилактик тиббий кўрик натижалари ҳамда мурожаатлар бўйича касалликлар таҳлили Халқаро касалликлар таснифи ХКТ-10 (1993) асосида амалга оширилди. Олинган натижалардан кўриниб турибдики, касалликларнинг йиллар кесимида таҳлилидан фарқли жиҳатдан қуйидаги натижалар олинган, камқонлик касаллиги биринчи ўрини эгалланган бўлиб, 96(17,1%)ни ташкил қилган бўлса, гипоксик ишемик энцефалит касаллиги 88(15,7%)ни, бронхиолит касаллигини 67(11,9%)ни, пневмония касаллиги эса 60(10,7%)ни, аллергик касалликлар эса 58 (10,3%)ни, ўткир ичак касалликлари 28(5,0%)ни, ЎРВИ ва гастрит 1,4%ни ташкил қилган. Болалар орасида қайт қилинган касалликларни олдини борасида профилактик ишлар, яъни касалликни тўғри ташхислаш, уларнинг соғлом овқатланиши, жисмоний тарбиялаш, чиниқтириш билан биргаликда тизимли даволаш ишларни амалга ошириш мақсадга мувофиқдир

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Искандар Исламович Сагдуллаев, Мафура Абдукаримовна Сагдуллаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

We carried out a hygienic analysis of the health status of post-term children, born later than the term under control, the results of clinical examination and analysis of diseases by negotiability, carried out on the basis of the International Classification of Diseases ICD-10 (1993). As can be seen from the results obtained, in contrast to the analysis of diseases by years, the following results were obtained: anemia ranked first 96 (17.1%), hypoxic-ischemic encephalitis 88 (15.7%), bronchiolitis was 67 (11.9%), pneumonia 60 (10.7%), allergic diseases 58 (10.3%), acute intestinal diseases 28 (5.0%), SARS and gastritis 1.4%. In order to prevent recurrence of diseases in children, it is advisable to diagnose the disease, control of the organization of a healthy diet, physical education and hardening procedures, and it is also necessary to organize and conduct systematic treatment.

Текст научной работы на тему «МУДДАТИДА ЎТИБ ТУҒИЛГАН БОЛАЛАР САЛОМАТЛИГИНИ ГИГИЕНИК ТАҲЛИЛИ»

МУДДАТИДА УТИБ ТУГИЛГАН БОЛАЛАР САЛОМАТЛИГИНИ

ГИГИЕНИК ТАХДИЛИ

Искандар Исламович Сагдуллаев Мафура Абдукаримовна Сагдуллаева

Тошкент тиббиёт академияси

АННОТАЦИЯ

Тадкикотда мудатидан утиб тугилган болалар саломатлик холатини гигиеник тахлил килишдан иборат, назорат остига олинган муддатида илгари тугилган болаларининг касалланиш холати профилактик тиббий курик натижалари хамда мурожаатлар буйича касалликлар тахлили Халкаро касалликлар таснифи ХКТ-10 (1993) асосида амалга оширилди. Олинган натижалардан куриниб турибдики, касалликларнинг йиллар кесимида тахлилидан фаркли жихатдан куйидаги натижалар олинган, камконлик касаллиги биринчи урини эгалланган булиб, 96(17,1%)ни ташкил килган булса, гипоксик ишемик энцефалит касаллиги 88(15,7%)ни, бронхиолит касаллигини 67(11,9%)ни, пневмония касаллиги эса 60(10,7%)ни, аллергик касалликлар эса 58 (10,3%)ни, уткир ичак касалликлари 28(5,0%)ни, УРВИ ва гастрит 1,4%ни ташкил килган. Болалар орасида кайт килинган касалликларни олдини борасида профилактик ишлар, яъни касалликни тугри ташхислаш, уларнинг соглом овкатланиши, жисмоний тарбиялаш, чиниктириш билан биргаликда тизимли даволаш ишларни амалга ошириш максадга мувофикдир.

Калит сузлар: Муддат утиб тугилган болалар, касалланиш холати, олдини олиш, даволаш

ABSTRACT

We carried out a hygienic analysis of the health status of post-term children, born later than the term under control, the results of clinical examination and analysis of diseases by negotiability, carried out on the basis of the International Classification of Diseases ICD-10 (1993). As can be seen from the results obtained, in contrast to the analysis of diseases by years, the following results were obtained: anemia ranked first 96 (17.1%), hypoxic-ischemic encephalitis - 88 (15.7%), bronchiolitis was 67 (11.9%), pneumonia 60 (10.7%), allergic diseases 58 (10.3%), acute intestinal diseases 28 (5.0%), SARS and gastritis - 1.4%.

In order to prevent recurrence of diseases in children, it is advisable to diagnose the disease, control of the organization of a

January, 2023

120

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

healthy diet, physical education and hardening procedures, and it is also necessary to organize and conduct systematic treatment.

Keywords: overdue children, incidence, prevention, treatment

Муддатидан утиб тугилган болаларнинг саломатлик холати гестация муддатлари, хомила олди сувидаги мекониянинг мавжудлиги, сувининг камлиги, тугрукни хал этиш усуллари ва тугрук жараёнидаги асоратларга богликдир.

Муаллифларнинг таъкидлашича муддатидан утишнинг мазкур вариантларини киёслаш, агар муддати узайган хомиладорликни меъёр ва патология уртасидаги утувчи холатига киритиш мумкин булса, у холда чин муддатидан утган хомиладорлик - бу эса йулдошнинг аник патологиясидир, у антинатал гипоксияга ва охир-окибат Клиффорд синдромининг клиник белгиларига олиб келади, аммо шунга карамай, шак-шубха йукки чин муддатидан утган хомиладорликдан тугилган чакалоклар юкори хавф гурухига киради [1,4, 7,8].

Автралиялик муаллифлар (Smithers LG, Searle AK, Chittleborough C.R. 2015) узларининг тадкикотларида 40-41 хафталик гестация муддатида тугилган болалар мактабга чикканларида ривожланишнинг энг паст хавфига эга булиши мумкин, бу эса яна бир марта перинатал ёрдамда шошилинч тугрукларнинг мухимлигини тасдиклайди.

Болалар саломатлигини саклаш ва мустахкамлаш муаммоси дунёнинг барча ривожланган давлатлари учун устувор хисобланади [1, 2, 6,10].

Тадкикотнинг максади. Мудатидан утиб тугилган болалар саломатлик холатини гигиеник тахлил килишдан иборат.

ТАДЦЩОТНИНГ МАТЕРИАЛ ВА УСУЛЛАРИ:

Назорат остига олинган муддатида илгари тугилган болаларининг касалланиш холати профилактик тиббий курик натижалари хамда мурожаатлар буйича касалликлар тахлили Халкаро касалликлар таснифи ХКТ-10 (1993) [3] асосида тахлил амалга оширилди.

Олинган натижаларнинг статистик тахлили «Pentium-IV» процессори асосидаги шахсий компьютернинг амалий дастурий пакети Excel ёрдамида анъанавий вариацион статистика усуллари ёрдамида

КИРИШ

утказилди.

January, 2023

Олинган натижалар та^лили. Максадни амалга оширишда биз асосан мамлактимизда 6 йил давомида тугилган болалар сонини тахлил килдик. Олинган натижалар 1-жадвалда келтирилган.

1-жадвал

Худудлар буйича йиллар давомида туFилганлар чаколоклар сони (Республика статистика кумитаси маълумотлари асосида, stat.uz)

Худудлар 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Узбекистон Республикаси 726 170 715 519 768 520 814 960 841 817 905 211

Тошкент шахри 43 879 43 150 45 548 50 285 54 401 63 034

Тошкент вилояти 57 190 54 794 59 300 64 086 65 954 72 659

1-жадвалда келтирилган маълумотлардан куриниб турибдики, Республикамизда тугилиш курсатикичи 2016 йилда 726170 нафарни ташкил килинган булса, ушбу курсаткичи 2020 йилда эса 905 211 нафарни ташкил килиб, 4 йилда 24%га тугилиш курсаткичи ошганлиги куриниб турибди. Тошкент шахрида ушбу курсаткичи 43,6%га, Тошкент вилоятида эса ушбу курсаткич 27,0%га ортганлиги келтирилган маълумотлардан куриниб турибди. Ушбу холатда ортиш албатта ахолининг умр куриш давомийлилиги ва уларнинг саломатлик холатини яхшилашга каратилган чора- тадбирларнинг самарадорлигини оширишни такоза килади.

Тошкент тиббиёт академияси чаколоклар касалликлари булимида даволанган бир ёшгача булган болаларнинг 2016-2020 йиллар давомида даволанганлар сони ва касалликлар сони 2-жадвалда келтирилган.

2-жадвал

Тошкент тиббиёт академияси куп тармокли шифохонасининг чаколоклар касалликлар булимида даволанган болалар касалланиши, (1000 бола сонига) нисбати

йиллар даволанган болалар Касалликлар Курсаткич

сони мутло^ сони

2016 1258 115 9,14

2017 1392 108 7,76

2018 1418 120 8,46

2019 2511 118 4,7

2020 2511 100 3,9

2-жадвалда келтирилган маълумотлардан куриниб турибдики, муддатидан утиб тугилган болаларнинг саломатлик холати ва касалланиш даражасини гигиеник

January, 2023

122

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

тахлил килишдан иборат булиб, чакалокларнинг патология булимида даволанаётган болалар сони 1258 нафардан 2511 нафаргачани ташкил килган, яъни, уларнинг сони йил сайин ортиши 9,9%ни ташкил килганлиги кузатилмокда. Бу эса икки баробарга беш йилда ортганлигини курсатиб турибди.Касаликларнинг 1000 нафар бола хисобидан тахлилида энг юкори курсаткич 2016 йилда 9,1ни, энг паст курсаткич 2020 йилда 3,9ни ташкил килди, бирок, ушбу курсаткич хам юкори эканлиги куриниб турибди. Бу борада ушбу болалар орасида даволаш ва профилактик ишларни амалга оширмасак, гудаклар орасида турли патологик узгаришларни кайт килишини катор муаллифларнинг ишларида кайт килинган, бунга шароит яратилиши мумкин.

Болалар орасида кайт килинган касалликлар орасида диатезлар энг ахамиятли хисобланади. Биз томондан олинган натижалардан куриниб турибдики, диатезлар 2016 йилда 7 (6,1%)ни ташкил килган булса, 2017 йилда икки бараварга кайт килинган ва 13 (12,0%)ни, 2020 йилад эса 9 (9,0%)ни ташкил килган.

Муддатидан утиб тугилган болалар орасида уткир ичак касалликларнинг таркалганлик даражаси 28(5,0%)ни ташкил килди. Таъкидлаш жоизки, ушбу касалликларни даволаш ва олдини олиб борасида максадли профилактик ишларни амалга ошириш керак.

Муддатидан утиб тугилган болалар орасида эса энг кам касалликларининг таркалиш даражаси УРВИ ва гастрит 1,4%ни ташкил килганлиги куриниб турибди.

ХУЛОСА

Олинган натижаларнинг гигиеник тахлилидан куриниб турибдики, болалар орасида кайт килинган камконлик касаллиги, гипоксик ишемик энцефалит, пневмония, аллергия, брохиолит, диатез ва рахит касалликларни олдини олиш борасида катор профилатик ишлар (болалар орасида касалликни тугри ташхислаш, уларнинг соглом овкатланиш тартибини ташкиллаштириш, кунлик жисмоний дакикаларни даврий шакллантириш, чиниктириш воситаларидан фойдаланиш, турли юкумли касалликларни олдини олиш каратилган эмлаш ишларни режа асосида амалга ошириш шароитини яратиш) билан биргаликда тизимли даволаш тартибини амалга ошириш максадга мувофикдир.

January, 2023

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

REFERENCES

1. Маткеева А. Т., Ашералиев М. Е. Характеристика состояние здоровья детей раннего, дошкольного и младшего школьного возраста и его особенности у детей (обзор литературы) //Здоровье матери и ребенка. - 2018. - №. 3. - С. 29-

2. Рустамов Б. Б., Эрматов Н. Ж. Пищевая ценность красного пальмового масла //Медицинские новости. - 2016. - №. 12 (267). - С. 65-67.

3. Эрматов Н. Ж. и др. Мактабгача таълим ёшидаги болаларнинг овкатланиш холати //Интернаука. - 2019. - №. 12-2. - С. 60-62

4. Bobomuratov, T. A., Nurmatova, N. F., Sultanova, N. S., Mallaev, S. S., & Fayziev, N. N. (2022). Brestfeeding and Genetic Features of Juvenile Rheumatoid Arthritis. Journal of Pharmaceutical Negative Results, 1983-1988.

5. Федорова М. В., Милованов А. П., Смирнова Т. Л. Состояние здоровья новорожденных и младенцев, родившихся в результате пролонгированной и истинно переношенной беременности // Вестник ЧГПУ им. И.Я. Яковлева. 2012. №2-1. -С.168-17.

6. Mallaev Sh.Sh, Bobomuratov T.A, Fayziev N.N., Sultanova N.S., Dinmuxammadieva D.R. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795 - 7624 VOLUME 10 | JULY 2022. 1-5.

7. Sh.Sh Mallaev, T.A Bobomuratov, N.S.Sultanova, G.A.Yusupova, A.A.Hoshimov.// Qinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy// Chin J Ind Hyg Occup Dis: Vol.39 (No.7). pp.

8. Ш.Ш Маллаев, А.В Алимов Сравнительная эффективность традиционной терапии и хронотерапии в лечении ювенильного ревматоидного артрита. // Новый день в медицине - 2020. - Т .1. №1 - С . 258-262.

9. Ш.Ш Маллаев, А.В Алимов. Клиническое течение ювенильного ревматоидного артрита и его оптимизация лечения // журнал «Педиатрия» №2 Ташкент 2020. С. 200-203.

10. Маллаев Ш.Ш., Алимов А.В. Clinical course of juvenile rheumatoid arthritis and its treatment optimization // Тиббиётда янги кун. - 2020. - №4 (32). - С. 68 -71. (14.00.00. - №22).

11. Mallaev Sh.Sh., Alimov A.V. Clinic - laboratory manifestation of juvenile rheumatoid arthritis // Evroaziyskiy vestnik pediatrii. - 2020. - № 3 - P. 56-60.

12. Маллаев Ш.Ш. Современные особенности течения

35

135-140.

клинических вариантов ювенильного ревматоидного артрита

January, 2023

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

// Межвузовского научного конгресса «Высшая школа: научные исследования» Москва, 2020. - С. 64 -65.

13. Маллаев Ш.Ш. Обоснование хронофармакологического подхода к лечению диффузных болезни соединительной ткани у детей // Межвузовского научного конгресса «Высшая школа: научные исследования» Москва, 2020. - С. 66 -67.

14. Маллаев Ш.Ш., Алимов А.В. Функциональное состояние надпочечников у детей с ювенильным ревматоидным артритом // Сборник статей по материалам XXXI международной научно-практической конференции № 1 (28) Москва 2020. - С.76-80.

15. Маллаев Ш.Ш., Алимов А.В. Новые подходы к лечению ювенильного ревматоидного артрита // Сборник статей по материалам XXXI международной научно-практической конференции № 2 (62) Москва 2020. - С. 18-22.

16. Bobomuratov, T. A., Nurmatova, N. F., Sultanova, N. S., Mallaev, S. S., & Fayziev, N. N. (2022). Brestfeeding and Genetic Features of Juvenile Rheumatoid Arthritis. Journal of Pharmaceutical Negative Results, 1983-1988.

17. Bobomuratov T. A., Nurmatova N. F., Sultanova N. S., Fayziyev N. N. Impact of breastfeeding on the physical and somatic development of children //International Journal of Health Sciences. - 2022. - Т. 6. - С. 3505-3511.

January, 2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.