Научная статья на тему 'ТУҒМА ТАНГЛАЙ КЕМТИКЛИГИ БЎЛГАН БОЛАЛАРДА ПАРАНАЗАЛ СИНУСЛАРНИНГ ФУНКЦИОНАЛ ҲОЛАТИ'

ТУҒМА ТАНГЛАЙ КЕМТИКЛИГИ БЎЛГАН БОЛАЛАРДА ПАРАНАЗАЛ СИНУСЛАРНИНГ ФУНКЦИОНАЛ ҲОЛАТИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
1809
45
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
туғма танглай кемтиги / туғма лаб кемтиглиги / бурун ёндош бўшлиғи. / congenital cleft palate / congenital cleft lip / nasal adjacent cavity.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Нафиса Ботировна Саидмуродова, Шахноза Азамат Қизи Алимова, Фирангиз Сулеймановна Икрамова

Туғма танглай кемтиги бўлган 50 нафар беморда бурун ва бурун ёндош бўшлиқлари функционал ҳусусиятлари ўрганилди. Ушбу беморларда клиник-функционал, рентгенологик, компьютер томрография, эндоскопик ва микробиологик текширувлар ўтказилди, ҳамда натижалар статистик таҳлил қилинди. Туғма танглай ва лаб кемтиги бўлган болаларда 100% ҳолатда нуқсон томонда, фақат танглай нуқсони (тўлиқ, нотўлиқ, субмукоз) бўлган 54% болаларда нуқсон томонга қарама қарши томонга бурун тўсиғи эгрилиги кузатилди. Шу билан бир қаторда 32 нафар (64%) болаларда компенцатор бурун пастки чиғаноқлари катталашганлиги аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Нафиса Ботировна Саидмуродова, Шахноза Азамат Қизи Алимова, Фирангиз Сулеймановна Икрамова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FUNCTIONAL STATUS OF PARANASAL SINUS IN CHILDREN WITH CONGENITAL CHOICE

Functional features of the nasal and nasal adjacent cavities were studied in 50 patients with congenital malformations. Clinical-functional, radiological, computed tomography, endoscopic and microbiological examinations were performed in these patients, as well as statistical analysis of the results. In children with congenital palate and lip defect, in 100% of cases on the defective side, only in 54% of children with palate defect (complete, incomplete, submucosal) curvature of the nasal barrier to the opposite side of the defect was observed. In addition, 32 (64%) children were found to have enlarged compensatory nasal lobes.

Текст научной работы на тему «ТУҒМА ТАНГЛАЙ КЕМТИКЛИГИ БЎЛГАН БОЛАЛАРДА ПАРАНАЗАЛ СИНУСЛАРНИНГ ФУНКЦИОНАЛ ҲОЛАТИ»

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 4 I 2021

ISSN: 2181-1601

ТУГМА ТАНГЛАЙ КЕМТИКЛИГИ БУЛГАН БОЛАЛАРДА ПАРАНАЗАЛ СИНУСЛАРНИНГ ФУНКЦИОНАЛ Х^ОЛАТИ

Нафиса Ботировна Саидмуродова, Шахноза Азамат кизи Алимова, Фирангиз

Сулеймановна Икрамова

Бухоро давлат тиббиёт институти

АННОТАЦИЯ

Тугма танглай кемтиги булган 50 нафар беморда бурун ва бурун ёндош бушликлари функционал хусусиятлари урганилди. Ушбу беморларда клиник-функционал, рентгенологик, компьютер томрография, эндоскопик ва микробиологик текширувлар утказилди, хамда натижалар статистик тахлил килинди. Тугма танглай ва лаб кемтиги булган болаларда 100% холатда нуксон томонда, факат танглай нуксони (тулик, нотулик, субмукоз) булган 54% болаларда нуксон томонга карама карши томонга бурун тусиги эгрилиги кузатилди. Шу билан бир каторда 32 нафар (64%) болаларда компенцатор бурун пастки чиганоклари катталашганлиги аникланди.

Калит сузлар: тугма танглай кемтиги, тугма лаб кемтиглиги, бурун ёндош бушлиги.

FUNCTIONAL STATUS OF PARANASAL SINUS IN CHILDREN WITH

CONGENITAL CHOICE

Nafisa Botirovna Saidmurodova, Shakhnoza Azamat qizi Alimova, Firangiz

Suleymanovna Ikramova

Bukhara State Medical Institute

ABSTRACT

Functional features of the nasal and nasal adjacent cavities were studied in 50 patients with congenital malformations. Clinical-functional, radiological, computed tomography, endoscopic and microbiological examinations were performed in these patients, as well as statistical analysis of the results. In children with congenital palate and lip defect, in 100% of cases on the defective side, only in 54% of children with palate defect (complete, incomplete, submucosal) curvature of the nasal barrier to the opposite side of the defect was observed. In addition, 32 (64%) children were found to have enlarged compensatory nasal lobes.

Keywords: congenital cleft palate, congenital cleft lip, nasal adjacent cavity.

Бугунги кунда тугма юз жаг сохаси аномалиялари орасида тугма танглай ва лаб кемтиги 4-уринни эгаллайди [6]. Хар йили бундай беморларни тугилиш курсаткичи 1:750 чакалокка тугри келмокда. Статистик маьлумотларга кура, тулик танглай ва лаб кемтиги 36.8%, бир томлонлама танглай ва лаб кемтиги 27.3%, бир томонлама лаб кемтиги 23.3%, икки томонлама тулик танглай ва лаб кемтиги 10.9% ташкил этади. Унг томонлама тугма танглай кемтиги, чап томонга нисбатан купрок учрайди. Тугма танглай ва лаб кемтигининг биргаликда учраши, унинг турли огир вариантларда кечиши, купрок угил болаларда кузатилади [1].

Оториноларингологларнинг асосий диккат эьтиборини тугма танглай кемтиги (ТТК) билан тугилган болалар гурухи жалб этади [3]. Тугма танглай кемтиги барча тугма нуксонларнинг 30%ни, юз-жаг сохаси аномалияларининг 86% ни ташкил этади [2;6].

Тугма танглай ва лаб кемтиги билан тугилган болаларда 20-40% дан 90100% гача кулок ва бурун касалликлари учрайди [4;10]. Кулок касалликлари соглом болага нисбатан, ушбу нуксон билан тугилган болаларда 1-1,5 % куп учрайди [5]. Тугма танглай ва лаб кемтиги юз-жаг сохаси патологиясининг 7090% ни ташкил этади [7; 11].

Тугма танглай ва лаб кемтиги билан киз болаларга нисбатан угил болалар купрок тугилади, аксинча тугма танглай кемтиги угил болаларга нисбатан кизларларда икки марта купрок учрайди [8]. Тугма танглай ва лаб кемтиги билан тугилган болаларда хаётининг биринчи кунидан нафас олиш, суриш, ютиниш функциялари бузилган булиб, бу боланинг ривожланишига салбий таьсир курсатади. Бола катта булган сари, унинг рухияти хам узгариб, бола жисмоний ривожланишдан оркада колади [9;10].

Тугма танглай кемтиги билан тугилган болаларда, бурун оркали нафас олиш бузилиши билан бирга эшитиш, вестибуляр анализаторда бузилишлар, манкалик, сургичсимон усимта сохасида пневматизациянинг бузииши, шу билан биргаликда куп холатларда чап мия ярим шарларда узгариш кузатилиб, жисмоний ва аклий ривожланишдан оркада колади[11]. Гипоксия ва гипоксемия окибатида юкори нафас йуллари анатомик тузилиши бузилади, болада бурун ва огиз оркали нафас олиш шаклланади, юкори нафас йуллари ялигланишга мойил булади, организмда кислород етишмовчилиги натижасида нафас олиш тизимида ва юрак кон- томир тизимида хам кон айланиш бузилади [1;9].

ТТК булган болаларда юкори нафас йулларининг ялигланишига сабаб булувчи асосий омил, бурун оркали нафас олишнинг бузилиши хисобланади. Бурун оркали нафас олишнинг бузилиши окибатида урта кулок бушлигида патологик холат ривожланиб, болаларда урта кулок касалликлари ривожланишига хам сабаб булади [10].

Текшириш максади. Тугма танглай кемтиги булган болаларда бурун ва бурун ёндош бушликлари функционал хусусиятларини бахолашни уз олдимизга максад килиб куйдик.

Текшириш материаллари ва усуллари. Тугма танглай кемтиги булган 50 нафар болалар текширилди. Ушбу беморларда клиник-функционал (транспорт, рН, ажратиш, суриш), рентгенологик, компьютер томрография, эндоскопик ва микробиологик текширувлар утказилди, хамда натижалар статистик тахлил килинди.

Бухоро вилоят куп тармокли болалар тиббиёт маркази оториноларингология ва юз-жат булимида текшириш ва даволанишда булган 50 та беморда клиник текширувлар утказилди. Шу билан бир каторда, назорат гурухига п=20 та кичик урта ва мактаб ёшдаги юз жаг сохасида хеч кандай нуксони булмаган болалар олинди.

Жадвал №1. Беморларни ёши ва жинси буйича таксимланиши

Беморлар ёши буйича гурухланиши Беморлар сони

Кизлар УFиллар Жами

Абс % Абс % Абс %

3-5 ёшгача 6 23. 0% 8 33,3% 8 16%

5-10ёшгача 13 50. 0% 10 41. 6% 23 46%

10-14 ёшгача 4 15. 3% 3 12. 5% 7 14%

14 ёшдан катта 3 11. 54% 3 37. 5% 6 12%

Жами 26 100% 24 100% 50 100%

1-Жадвал маълумотларига кура, кизлар орасида 10-14 ёшгача беморлар 4 нафар (15,3%) ни ташкил этади . Угил болалар орасида бу курсаткич 3 нафар (12. 5%) ни ташкил этди. К^излар ва угиллар орасида хам 14 ёшдан катта болалар, энг кам микдор 3 нафарни(12 %) ташкил этди. Иккала гурухда хам 5-10 ёшгача булган болалар энг куп микдорни кизлар 13 нафарни (50. 0% ), угил болаларда 10 нафарни (41. 6%) ташкил этди.

Жадвал №2. Болаларни нуксон куриниши буйича таксимланиши

Нуксон куриниши Кизлар УFиллар Жами

Абс % Абс % Абс %

Икки томонлама тулик тугма лаб кемтиклиги 4 15,4 4 16,7 8 16%

Бир томонлама тулик тугма лаб кемтиклиги 6 23,1 9 37,5 15 30%

ТТК (тулик,кисман,субмукоз) 16 62 11 46 27 54 %

Жами 26 100 24 100 50 100 %

Беморларнинг жинс буйича таксимланиши деярли бир хил. ТТК булган беморларни 26 нафарини (52%) кизлар, 24 нафарини (48%) угил болалар ташкил этади.

Олдимизга куйилган вазифаларни амалга ошириш максадида, клиник текшириш учун олинган болаларни 2 та гурухга таксимладик.

1 Асосий гурух. Тугма танглай кемтиги булган болаларда уранопластика жаррохлик амалидан аввалги ва кейинги даврда булган болалар;

2 Назорат гурухи. Юз жаг сохасида хеч кандай нуксони булмаган болалар.

Жадвал №3. ТТК булган беморларнинг шикоятлари

Шикоятлари Бемор шикоятларининг учраш частотаси

Ассосий гурух (n=50) Назорат гурух (n=20)

Нафас олишнинг бурун оркали кийинлиги 3,12±0,3 1,03± 0,08

Ринорея 3,59± 0,4 1,11± 0,03

Х,ид билишнинг пасайиши 2,15±0,03 -

Эшитишнинг пасайиши 1,22±0,07 1,05±0,04

Нутк бузилиши 4,68± 0,9 -

Бош огриги 1,46±0,05 -

3-Жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, асосий гурухдаги беморлар асосан нутк бузилиши, эшитишнинг пасайишидан шикоят килишган.

Анамнестик маълумотлар урганилганда, тугма танглай ва лаб кемтиги билан асосан биринчи тугрукдан 37 нафар (73% ), иккинчи тугрукдан 12 нафар (24%) болалар тугилди. Учинчи тугрукда эса бу курсаткич 1 нафар (3%) болада кузатилди.

Бурун бушлиги эндоскопик текшируви 36 нафар ТТК булган болаларда утказилди. Барча текширилган беморларда уранопластика жаррохлик амалигача ташки бурун ва бурун ички тузилишида турли хил патологик холатлар аникланди. Асосий гурух болаларида бурун тусигининг эгрилиги бир томонлама тулик танглай кемтиклиги булган болаларда бурун оркали нафас олишда кийинчиликлар кузатилди. ТТК булган барча болаларда халкум танглай халкаси

етишмовчилиги туфайли, бурун пастки чиганокдари орка кисми гипертрофияси кузатилади

ТТК булган болаларнинг 2 нафарида бурун бушлиги полипи, 12 нафарида бурун халкумда аденоидлар вегетацияси II-III даражаси аникланди. Олинган натижалар диаграмма куринишда хам тасвирланди.

Диаграмма №1. ТТК булган болалрда бурун бушл^ининг анатомик

хусусиятлари

Изох: назорат гурухидан олинган курсаткичларга нисбатан фарк (р< 0.05,

р>0.001).

ТТК булган болаларда бурун бушлиги эндоскопик текширишда, бурун шиллик кавати холатига, бурун йулларидаги ажралма характери, ажралманинг жойлашган жойи, бурун чиганоклари, халкум муртагининг улчамларига эьтибор каратилди.

Асосий гурух беморларимизда деярли барчасида бурун тусиги эгрилиги учраганлиги сабабли, компенсатор равишда бурун пастки чиганоклари гипертрофияси хам биргаликда кушилиб келганлиги аникланди. Бу эса беморларни бурун оркали нафас олишини кийинлаштиради.

ТТК ва тугма тулик лаб кемтиклиги (ТТЛК) булган болаларда деярли барчасида бурун тусиги эгрилиги кузатилди. Улар огиздан ва бурундан нафас олишлари, овкат махсулотларининг огиз бушлигидан бурун бушлигига утиб турганлиги сабабли бурун чиганоклари катталашуви кузатилди. ТТК ва ТТЛК булган болаларда уранопластика, хейлоуранопластика жаррохлик амалларидан сунг бурун оркали нафас олиш тикланмаса ЛОР хакими томонидан режали равишда бурундан нафас олишни тиклаш максадида, септопластика, аденотомия, вазотомия жаррохлик амаллари утказилади.

Асосий гурухда назорат гурухига нисбатан аденоидлар вегетацияси 6 баробар, бурун тусиги эгрилиги 7 баробар куп кузатилди. Сурункали тонзиллит бир томонлама тугма лаб кемтиклиги (БТТЛК) булган болаларда (5 нафар), ТТК (3 нафар) булган болаларга нисбатан куп учрайди. Бурун тусиги эгрилиги хам БТТЛК булган болаларда купрок кузатилди. Кушма патологияни учраши боланинг ёшига боглик,яни 1 -3 ёшгача булган болаларда халкум ва бурун халкум муртаклари гипертрофияси, 3-6 ёшли болаларда халкум муртаклари

гипертрофияси билан биргаликда бурун пастки чиганоклари гипертрофияси, 7 ёшдан катта болаларда бурун тусиги эгрилиги, бурун пастки чиганокдари гипертрофияси, шу билан биргаликда гипертрофик фарингит каби кушма патология кузатилди.

Жадвал №4. Хилпилловчи эпителийнинг харакат функцияси уртача

натижалари

Кемтик шакллари Уртача куртаткичлар (мин)

Атотий гурух Назорат гурух

(n=50) (n=40)

Икки томонлама тугма лаб 1-емтиклиги 21,34 + 2,2

Бир томонлама талиц тугма лаб кемтиклиги 22,24 + 2,2 16,2± 1,4

ТТК 20,6 ± 2,4

Изох: назорат гурухидан олинган курсаткичларга нисбатан фарк (р< 0.05, р>0.001).

Юкоридаги жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, ТТК булган болаларда бурун шиллик кавати шикастланиши окибатида бурун шиллик кавати мукоцилиар функцияси бузилади.

Бурун бушлигида водород ионларининг концентрациясини махсус Рифан индикатори ёрдамида аникладик. Натижалари куйидаги жадвалда берилган.

Жадвал №5. ТТК булган болаларда бурун бушл^ида водород ионларининг концентрацияси натижалари

Кемтик шакллари Уртача кур (ми саткичлар гн)

Асосий гурух (n=50) Назорат гурух (n=40)

Икки томонлама туFма лаб кемтиклиги 7,31-7,54 6,50-7. 15

Бир томонлама тулик 7. 65-8. 0

ТТК тулик,нотулик,субмукоз 7. 30-7. 58

Изох: назорат гурухидан олинган курсаткичларга нисбатан фарк (р< 0.05, р>0.001).

Юкоридаги жадвалдан куриниб турибдики, ТТК булган беморларда бурун шиллик кавати водород ионларининг концентрацияси бурун бушлиги ва огиз бушлиги доимий алокада булганлиги сабабли, огиз бушлигидаги ишкорий мухит хисобига ишкорий томонга силжиган булади. Бу эса бизга бурун шиллик кавати

мукоциляр клиренс функцияси бузилганлигидан ва бундай беморларда бу курсаткич синусит билан касалланишдан далолат беради.

Жадвал №6.ТТК булган болаларда бурун шиллик кавати ажратиш

фаолияти натижалари

Уртача аурсатаичлар (мин)

Кемтиа шааллари Асосий гурух Назорат гурух

(n=50) (n=20)

Иааи томонлама туFма лаб аемтиалиги 58,4±0,8

Бир томонлама тулик туFма лаб аемтиалиги 61,7±0,6 40,2±0,4

ТТК 45,4±0,02

Изох: назорат гурухидан олинган курсаткичларга нисбатан фарк (р< 0.05, р>0.001).

Берилган маьлумотларга кура, тугма танглай нуксони булган беморларда бу курсаткич 58,4±0,8 мг ни ташкил этади. Текширувлар натижаларига кура, ТТН билан тугилган беморларда бурун шиллик кавати шиллик ва семиз хужайраларнинг секретор фаолияти ошиши натижасида, бурун шиллик кавати транспорт, ажратиш фаолиятлари шунингдек, рН курсаткичи хам узгаргарди.

Жадвал № 7. ТТН булган болаларда ольфаатометрия натижалари абс. (%)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Хид билишнинг даражалари ТТК (n=20) Назорат гурухи (n=20)

Абс. % абс. %

Нормосмия 12 60% 16 80%

Гипосмия:

- Iдаража 5 25% 4 20%

- II даража 2 10% - -

- III даража 1 5%- - -

Аносмия - - - -

Изох: назорат гурухидан олинган курсаткичларга нисбатан фарк (р< 0.05, р>0.001).

7-Жадвал маьлумотларига асосланиб, ТТК булган болаларда бурун бушлиги хид билиш фаолиятида сезиларли узгаришлар кузатилмайди. Текширилган болаларда 5 нафарида (25%) гипосмия I даража,2 нафарида (10%) II даража,1 нафарида(5%) III даража(полип хисобига) аникланди.

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 4 I 2021

ISSN: 2181-1601

Хулоса. Утказилган текширувларга асосланиб, тугма танглай ва лаб кемтиги булган болаларда 100% х,олатда нуксон томонда, факат танглай нуксони (тулик, нотулик, субмукоз)булган 54% болаларда нуксон томонга карама карши томонга бурун тусиги эгрилиги кузатилди. Шу билан бир каторда 32 нафар (64%) болаларда компенцатор бурун пастки чиганоклари катталашганлиги аникланди.

REFERENCES

1. Азимов М.И., Шокиров Ш. Т. Основные принципы лечения больных с двусторонней расщелиной верхней губы и неба с выступающей межчелюстной костью // Стоматология. - 2011. - №1. - С. 69-74.

2. Баландина Е. А. Факторы риска возникновения врождённой расщелины губы и нёба у детей, проживающих на территории города Перми и Пермской области // Автореф. дисс. ... канд. мед. наук. - Пермь, 2017 - 190 с.

3. Борзов Е. В. Распространенность патологии ЛОР-органов у детей // Новости оториноларингологии и логопатол. - 2016. -№ 1 (29). - С. 3-8.

4. Вадачкория З. О. Основные аспекты медицинской реабилитации детей с врожденной расщелиной неба // Автореф. дисс. д-ра мед. наук, - Тбилиси, 2010. -90 с.

5. Васильева Е. Е. Профилактика нарушений слуха у детей с врожден ными расщелинами твердого и мягкого неба// Автореф. дис. канд. мед. наук. - Москва, 2015. - 21 с.

6. Влияние возраста на течение и результаты лечения воспалительных заболеваний ЛОР-органов // Вестн. оториноларингол. - 2017. - № 2. - С. 20-21.

7. Дусмухамедов М. З. Актуальные аспекты лечения детей с врожденной расщелиной неба // Мед. журн. Узбекистана. - 2015. - № 3. - С. 109-114.

8. Дусмухамедов М. З. , Азимов А. М. Значение традиционных методов обследования детей с ВРН в прогнозировании ранних местных осложнений после уранопластики // Проблемы современной стоматологии Казахстана. - Алматы, 2014. - С. 128-131.

9. Кицера А. А. Влияние врожденных дефектов неба на состояние сред- него уха и функцию слуха // Журн. ушных, носовых и горловых болезней. - 2011. - № 5 (приложение). - С. 3

10. Кицера А. А. Диагностика и лечение болезней среднего уха у детей с врожденными расщелиной неба // Журн. ушных, носовых и горловых болез- ней. -2014. - № 3. - С. 206-207.

11. Кицера А. А. Лечение оториноларингологической патологии у детей с врожденными расщелиной неба - этические аспекты // Журн. ушных, носо- вых и горловых болезней. - 2012 . - № 3. - С. 173

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.