Научная статья на тему 'ТАКТИКА ВЕДЕНИЯ БЕРЕМЕННОСТИ И ПРОВЕДЕНИЯ РОДОВ ПРИ НЕФРОУРЕТРОЛИТИАЗЕ И ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТАХ'

ТАКТИКА ВЕДЕНИЯ БЕРЕМЕННОСТИ И ПРОВЕДЕНИЯ РОДОВ ПРИ НЕФРОУРЕТРОЛИТИАЗЕ И ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТАХ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
809
77
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Re-health journal
Область наук
Ключевые слова
мочекаменная болезнь / гломерулонефрит / беремен-ность / роды / акушерские и терапевтические тактики.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Мамасолиев Неъматжон Солиевич, Абдурахмонов Бунёдбек Муқимжон Ўғли, Каландаров Мадаминжон, Мамасолиев Зохиджон Неъматович, Турсунов Жасурбек Хатамович

Обсуждены и представлены современные источники, стандарты и клинические рекомендации по ведению беременности и проведению родов при мочекаменной болезни и гломерулонефритах.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Мамасолиев Неъматжон Солиевич, Абдурахмонов Бунёдбек Муқимжон Ўғли, Каландаров Мадаминжон, Мамасолиев Зохиджон Неъматович, Турсунов Жасурбек Хатамович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАКТИКА ВЕДЕНИЯ БЕРЕМЕННОСТИ И ПРОВЕДЕНИЯ РОДОВ ПРИ НЕФРОУРЕТРОЛИТИАЗЕ И ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТАХ»

ТАКТИКА ВЕДЕНИЯ БЕРЕМЕННОСТИ И ПРОВЕДЕНИЯ РОДОВ ПРИ НЕФРОУРЕТРОЛИТИАЗЕ И ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТАХ

Мамасолиев Неъматжон Солиевич Абдурахмонов Бунёдбек Муцимжонугли Каландаров Мадаминжон Мамасолиев Зохиджон Неъматович Турсунов Жасурбек Хатамович

Андижанский государственный медицинский институт АФ РНЦЭМП, Андижан, Республика Узбекистан

Обсуждены и представлены современные источники, стандарты и клинические рекомендации по ведению беременности и проведению родов при мочекаменной болезни и гломерулонефритах.

Ключевые слова: мочекаменная болезнь, гломерулонефрит, беремен-ность, роды, акушерские и терапевтические тактики.

НЕФРОУРЕТРОЛИТИАЗ ВА ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТЛАРДА ХОМИЛАДОРЛИКНИ ОЛИБ БОРИШ ХАМДА ТУFРУrçНИ УТКАЗИШ ТАКТИКАСИ

Сийдик-тош касаллиги ва гломерулонефритларда хомиладорликни олиб бориш ва тугру;ни утказиш тактикаси буйича замонавий манбалар тавсифи тах,лил ;илиб чи;илган, мавжуд стандартлар ва клиник тавсиялар мушохидаланиб амалий фаолият учун йуналтирилган.

Калит сузи: сийдик тош касаллиги, гломерулонефрит, хомиладорлик, тугрук; жараёни, акушерлик ва терапевтик амалиётлари.

TACTICS OF PREGNANCY AND DELIVERY IN NEPHROURETROLITHIASIS AND

GLOMERULONEPHRITIS

Discussed and presented modern sources, standards and clinical guidelines for the management of pregnancy and childbirth in urolithiasis and glomerulonephritis.

Key words: urolithiasis, glomerulonephritis, pregnancy, childbirth, obstetric and therapeutic tactics.

Урологик касалликлар орасида хомиладор учун хавф соладиган хасталиклардан бири, бу-нефроуретролитиаз-сийдик-тош касаллигидир (СТК).

СТК хомиалдорлик даврида келиб чи;майди, лекин илгаридан мавжуд булса, тош хажмининг усиши тезлашади ёки хомиладорлик туфайли юз берган сийдик йулларининг физиологик узгаришлари тошни катталаштиради ва сийдик йулларига инфекция тушиб ;олишини осонлаштиради. Сийдикда коллоидлар булади ва улар хомиладорлик бошланиши билан хомила ;анча усса, шунга мувофи; булиб шунча купайгандан-купайиб боради. Бунинг натижасида, сийдикнинг коллоидал фаоллиги кучаяди ва бунинг эвази-тош хосил булишига хомиладорлик даврида химояловчи коллоидлар томонидан йул ;уйилмайди: нечта хомиладорлик булса шунча СТК камайиб боради ёки хомиладорлик жараёни ушбу хасталикнинг бевосита хатар омили эмас. Хар ;алай купчилик илмий манбалар ва амалий кузатувлар ана шундай хулосани беришган [М.М.Шейхтман, А.Л.Шабад. ва б.;.].

Бу ерда иккинчи бир нарсани эътиборга олиш керак. СТКни олдинги хомиладорлик даврида булиб утган сийдик йуллари инфекцияси (пиелонефрит) билан алокадорлиги сузсиз булади ва унинг клиник аломатлари яширин ёки суст ифодаланаётган булса, хомиладорлик туфайли якколлашиш ва жадаллашиш тусига кириб боради (боиси-тош катталашади, сийдик йулларининг нерв-мушак тонуси сустлашади). Хомиладор аёлларда тош хосил булишига-модда алмашинувини бузилишлари эмас, балки инфекция ёки инфекцион буйрак касалликлари асосан хисса кушишади ва шунинг учун хам купрок сийдикдаги мочевинани парчаловчи бактериялар ила чакириладиган фосфатли тошлар хосил булади.

Купчилик клиник вазиятларда СТК хомиладорларда ажралиб узига хос намоён булади. Бу хосликларга куйидагиларни киритиш мумкин: асосан буйрак ва найлар тошлари буйрак санчиги хуружини беради ёки шифохонага тушишга олиб келади, тугрукка яцин колинганда тулгок бу хуружга ухшаб ифодаланиши мумкин ёки тулгоцни узи СТК хуружини чакириши мумкин булади, гематурия 90% СТК билан хомиладор аёлда кузатилади ёки гохида гематурия тош мавжудлигини курсатувчи ягона аломат булиб ифодаланади, яъни СТК нинг бошка хеч кандай куриниши кузатилмайди; аксарият хуруждан кейин тош уз-узидан тушиб кетади, ёхуд айрим хомиладорларда СТК хеч кандай симптомларсиз утади, шикоятлар булмайди ва факат, жисмоний зуркишдан сунг уларда микрогематурия пайдо булади (тошни тасодифан рентгенологик текширувда топилади); сийдик пуфаги тоши аёлларда жуда кам учрайди (уларда уретрани киска ва кенг булиши уларни сийиш пайтида тушиб кетишига олиб келади).

СТКни анъанавий клиник манзараси умуман куйидагича намоён булади: буйрак санчиги+гематурия+пиурия+сийдик билан тошни тушиши. Огрик кучли ифодаланади-ки хомиладор аёл "узига жой топа олмай" тулгонади (чунки сийдик димланади, най ёки буйраклардаги тошлар билан жомчалар китикланиб); бел сохасида хуружсимон булади, катта жинсий лабларга иррадиацияланади (тош найчани куйида жойлашганида) ёки огрик сийиш охирида кобуг сохасида жойлашади (найни интрамурал худуда тош булганда), сийдик томчиланиб тушади ёки умуман тушмайди, гохида огрик сонга, чов сохасига ва ташки жинсий аъзоларга иррадиацияланади (тош сийдик трактини юкори худудларида жойлашганда), баъзида бел огриги бугик-нимтик булади (жомча тошларида). Бундан ташкари, хуруж давомида безгак, иситмани кутарилиши, кунгил айниши ва кайд килиши, коринни дам булиши, сийишга куп мойиллик ва сийдикни огрикли булиши, Пастернацкийни ижобий симптоми кабилар аникланади.

Ташхис ушбу клиник-куриниш ва анамнезга хамда цистоскопия (тош ва "унинг юриши", "тугилаётганлиги" топилади), эхографияга (тошлар 1,5 мм-0,5 см га тенг булганлар) ва лаборатор текширувларга асосланиб куйилади. Рентгенологик текширув хомиладорлик пайтида мумкин эмас. Сийдик анализига караб СТКни тахмин килиш ва хатто-ки тош турини айтиб бериш мумкин: а) promens mirabilis сийдик экувида аникланса-бу, аммонийли ва фосфатли тош белгиси, гиперкальциурия (суткалик сийдикда кальцийни 0,25 г/кунигадан куп булиши-кальций оксалатли тошли ташхисга асос булади, гиперурикемия (суткалик сийдикда сийдик кислотасининг микдорини 0,8 г дан ортик булиши)-сийдик кислотасидан хосил булган тош, гиперкальциемия-гиперпаратиреоз белгиси ва гипрехлоремия-буйрак каналчалари ацидозини белгиси.

СТК да терапевт тактикаси: 1. Аёл илгари мавжуд булган СТК билан хомиладорликка келган булса, эътиборга олиши ва шунга монанд профилактик, ташхисий ва даволаш жараёнини таъминлаб бериши керак булади-ки, санчик хуружи хавфи энг юкори хомиладорликнинг биринчи 4-ойида ва охирги 4 хафтасида булади.

2. Санчикни такрорланишлари ва септик иситма абортга олиб келади, хуружлараро даврда асорат сифатида ривожланган пиелонефрит кузголиб ифодаланади ёки асорат бериб тахдид солади.Ушбуларга "тусик" -мулжалли ва бехавф фармакотерапия дастурлари мунтазам амалга оширилади. 3.Тугрукка якинлашиш сари тошни уз-узидан тушиб кетиши эхтимоли деярли йуколиб боради ва тугрукдан бушаниш биланок, най эзилишини йуколиши ва унинг тонусини яна кайтадан тикланиши сабаб булиб-куккисдан тош тушишлар эпизодлари купаяди. Бунга мос антибактериал ва патогенетик терапия ёки профилактик муолажалар мутахассис-уролог хулосасига таяниб ташкил этилади.

4. СТК туфайли илгариги пиелонефрит огирлашиб кечиши тусига утиши мумкин, тошли иккиламчи пиелонефрит огир асоратларини келтириб чикариши тахдидини хисобга олиб хомиладорлик даврида ёки тугрукдан кейинок жаррохия амалиёти тавсия этилади (кеч колиш фожиавий холатларни келтириб чикариши мумкин).

5. Хомиладорлик СТК да ман этилмайди, калькулезли пиелонефрит нефропатия (15% холларда келиб чикиши мумкин) ёки бошка инфекционли жараёнлар билан асоратланса чала бола тугиш хавфи ёки перинаталь улим хавфи кескин ошади. Шунинг учун, бу холатда буйрак етишмовчилиги унга кушилган такдирда айникса, ёки хомиладорликнинг иккинчи ярмига огир гестоз кушилганда хам хомиладорликни тухтатиш масаласи тавсия этилади.

Акушер-гинеколог ва уролог тактикаси: 1. СТК асоратсиз кечганда аёллар маслахатхонаси шароитида терапевт ва уролог маслахатларига етакчи ургу берилиб кузатилади ва то тугрукгача даволаб борилади. 2. Асоратлар бериб СТК кайталанишида шифохонага ётказилади: а) огрик хуружи спазмолитиклар ва наркотиклар буюрилиб бартарафланади; б)тугрук вакти-дан утиб чузилиб кетса акушерлик-щипцалари, вакуум-экстракторлар кул-ланилади; в)жуда кам холларда, асосан сийдик пуфагининг ёнгокдан катта улчамли тошларида, тугрук утиши кечикади ва хатто-ки, тугрук жараёни тухтаб колиши мумкин. Шунинг учун бундай клиник вазиятда абдоминаль Кесарча кесишга мурожаат килинади. 3. Огрик хуружи тухтамаса, консерватив терапия самара бермаётган булса уролог жалб килинади ва урологик муолажалар ёки жаррохия амалиётлари бажарилади: 1) бачадоннинг

айланма богламини новокаинли блокадаси утказилади-унинг четки кисмига (чов канали ташки тешиги оркали чикиш жойи) 0,5%-ли новокаин эритмасидан 30-40 мл киритилади; 2) най (хромацистоскопия килиниб турилиб) катетеризацияланади -бу билан, бузилган сийдик окими тикланади ва буйрак санчиги хуружи тухтайди; 3) найни катетеризация килиш имкони булмаса ёки у муваффакиятсиз чикса-жаррохия йули билан даволаш усули кулланилади; 4) иложи борича жаррохия амалиёти хомиладорликни бошлангич боскичида, курсатмалар бемор хомиладорда келиб чикканда ва хомилани кандай холатда булишига карамасдан, бажарилса максадга мувофик булади (хавф бунда-шунча куп-онага, хомилага ва тугрукка камаяди);

6. Биринчи триместрда, аввал сунъий аборт килинади ва сунгра урология булимига утказилиб жаррохия амалиёти (тошни олиб ташлаш, нефрэктомия) индивидуаль тарзда танланади ва амалга оширилади: а) жаррохия йули билан даволаш анурияда (тош билан сийдик йулини тусилиши ва уни консерватив давога берилмаслиги), калькулезли пиелонефрит сабаб булиб чиккан септик холатда, пионефрозда, бир неча бор такрорланган буйрак санчигида,-агарда-ки, сийдикни уз-узидан тушиб кетиши эхтимоли булмаса, бажарилади; б)профилактик максадда жаррохия усули утказилмайди (асосан септик тошлар назарда тутиляпти, чунки улар ПН билан асоратланишмайди), зарур булганда хам косерватив терапия ишлатилади ва жаррохия амалиёти тугрукдан кейинги даврга сурилади; в)буйрак паренхимаси тошларида жаррохия амалиёти тезликда утказилиши лозим, бу билан буйрак соглом

хамда са;ланиб ;олинади ва иккинчидан, хомила улиши бартарафланади (акс холда ички босим санчи; туфайли ортиши сабаб булиб буйрак фаолияти жуда тезда ишдан чи;ади); г)тош найнинг тоз худуда жойлашиб, хомиладорлик охирги муддатларида жаррохияни зудлик билан утказилишга курсатмалар пайдо булганда, операция ;илинмайди ва нефростомия куйилади, тошни олиб ташлаш жаррохия амалиёти тугру;дан кейинги даврга колдирилади.

СТК ни хомиладорлик даврида консерватив даволашлар хам алохида жихатлар билан тафовутланади. Пархезли таомнома минерал алмаши-нувининг бузилиши эътиборга олиниб танланади ва буюрилади [сийдик кислотали диатезда, фосфоркислотали диатезда ёки оксалурияда тафовутланади]. Хуруж пайтида огрисизлантирилади ва катта микдорда сую;лик киритилади. Тош тушиб кетганидан кейин эса-сийдикни жадал чи;иб туришини таъминлаш учун 2,5 л/суткасидан купрок; етиб сую;лик ичишга тайинланади.

Даво икки йуналишга йуналтирилади-иложи борича огри; хуружини тухтатишга ва сийдик йулларидаги инфекция учо;ларини бартарафлашга.

Эслаб олиш керак: 1.Хомиладорларда буйрак санчиги хуружини иложи борича спазмолитиклар билан тухтатишга уриниш керак; ;ачон-ки бундай уринишдан наф булмас экан, шундагина гуёки ноиложлик холати сифатида наркотик буюрилади-морфин гидрохлориднинг 1%-ли эритмаси 1 мл тери остига ёки промедолнинг 1-2%-ли эритмасидан 1 мл тери остига (сабаби-наркотиклар хавфли таъсирларга эга: промедол-бачадон мушаклари ;ис;аришини кучайтиради ва тонусини оширади, морфин булса-хомиланинг нафас марказини фалажлайди). 2.Хар иккала даво муолажасидан кейин хам хуруж давом этаверса-ё бачадоннинг айланма богламини новокаинли блокадаси, ё булмаса, найларни катетеризацияси кулланилади. 3.Бунда хам огри; хуружи пасаймасдан, аксинча шиддатланиб кучайиб борса операция йули-урологик шароитда тутилади.

Консерватив даволашда, хуруж даври ва хуружлараро даврда, яна куйидагича батартиблик булса, фармакотерапия хавфсизланади, самара ошади ва жаррохия амалиётига зарурият кам булади. Хуружлараро даврда асосий консерватив даволашнинг элементи-бу, пархезли таомномани тугри беришдир. Хуруж давридаги даволар: а) спазмолитиклар-папаверин гидрохлоридни 2%-ли эритмаси 2 мл тери остига, но-шпа-2 мл тери остига, платифиллин гидротартратни 0,2%-ли эритмаси-1-2 мл тери остига, баралгин-5 мл вена ичига болюс холида (хар 6-8 соатда бериш мумкин) ёки баралгин мушак ичига киритиш учун. Улардан бирин-кетин то огри; утиб кетгунча фойдаланилади. Атропинни огри; колдириш хусусияти уларникидан кучлиро; ифодаланади.

Хуружни тухтатишда, ю;орида курсатилганидек, наркотиклар "нажот препаратлари" ;аторида ишлатилади. Шу билан бирга-найлар силли; мушакларни танлаб бушаштирувчи спазлмолитик дори воситаларидан хам фойдаланилади. Улар баъзан хуружни тез ва тули; тухтатишади: а) цистенал (фа;ат буйрак санчигида) 20 томчидан бир марта битта о; ;андга томизилиб шимилади ёки тил остига ;уйилади; хуруж такрорланиб давом этиб турса 10 томчидан кунига уч махал ов;атдан олдин ёки ов;атдан кейин ичилади; б) Ависан 0,1 дан (2 та таблетка) ов;атдан кейин ёки 0,05-0,1 г дан (1-2 таблетка) 3-4 махал кунига ичилади. (енгилро; огри; булганда 3-10 томчидан цистенал кунига 3 махал 1-3 хафта давомида ичиш учун буюрилади, хам огри;ни ва хам яллигланишни бартарафлайди).

Спазмолитиклар фонида ва инфузиялаш 2 литрга етиб ;уйилганда касаллик симптомлари бартарафлана бошлайди хамда хар иккинчи хомиладор беморда тошлар уз-узидан туша бошлашади. Шу ма;садда хомиладорларда исси; ванна ва грелкалардан буйрак сохасига ;уйиб фойдаланиш ман этилади.

Гломерулонефритлар (ГН) хам хомиладорлик даврида хомиладорликни ва TyFpyrçHH асоратли утишига хамда хомилани носоFлом ривожланишига олиб келади. Турли муаллифларнинг кузатувлари буйича артериал гипертониясиз (АГ-сиз) ва АГ-ли ГН да муддати билан утувчи тугруклар 71,3% ва 28,2% ни ташкил этади, яъни 2,5 баробарга фаркланиб аникланади, барвакт тугруклар жами ГН фонида 28,3% (уз-узидан болани тушиб кетиши) ва 73,6% (тиббий курсатма буйича килинган абортлар) частота билан аникланади.

Яна жиддий хавф шунда-ки, ГН билан 29,4% холлардагина соглом бола тугилади холос ёки 70,6%-га етиб тугилган болаларда муъаян патологик холат аникланади (Ф.Ариас, Карасева А.Н., Шехтман М.М. ва б.;.). Перинатал улим 107,2% ни, постнатал улим-38,4%, интранатал улим -35,7% ва антенатал улим -35,7% ни ташкил этади, гипоксия билан тугулувчи болалар 19,2%-ни, гипотрофия билан 25,6%ни ва чала ривожланган болалар тугилиши 25,6%-ни ташкил этиб ГН билан аёлларда тугилади.

Бунинг асосий сабаблари-гестозни ривожланиши, бачадонли-йулдош ;он айланишини бузилиши ва буйраклар гемодинамикасининг кучли бузилишлари хамда бунинг о;ибатида умумий ;он айланишидаги жиддий патологик силжувлар кабилардир.

ГНнинг хавфи (хомиладорликка, тугрукка, онага, хомилага, о;ибатга, даволаш тактикасига) М.М.Шехтман буйича III та даражага ажратилади:

I хавф даражаси -энг паст хавф даражасидаги ГН билан хомиладор аёл. Асоратларни келиб чи;иши 20% дан ошмайди ёки хомиладорлик ГН кечишини ёмонлаштириши суръати аёлда 20%-дан ошмайди.

II хавф даражаси -кучли ифодаланган хавф даражаси. Касалланиш сабаби булиб хомиладорликни гестоз билан асоратланиши 20% дан то 50%-гача етиб келиб чи;ади ёки худди шундай частоталар билан уз-узидан содир булган абортлар, хомила гипотрофияси келиб чи;ади ёхуд перинатал улим суръати 200%-гача етиб купаяди. Хомиладорликнинг хавфи тусга утиб кечиши туфайли, биринчидан, ГН ни узи хомиладорлик даврида ёки тугрукдан кейин 20%-дан орти; беморларда шиддатлашади.

III хавф даражаси -ута кучли хавф бор холат: хомиладорликни асоратланиши 50% дан ошади, соглом болани тугилиши жуда кам кузатилади, перинатал улим суръати 200%-дан орти; булади, хомиладорлик бемор аёл сихатига а хаётига тахдид солади.

ГН билан хомиладорларда терапевт тактикаси ;уйидагиларга ;аратилади: а)мажбурий (6 та), махсус (улар хам 6 та), инструментал (етакчилари 6 та) ва кушимча текширувлар (13 та) дан фойдаланиб ГН га ташхисни аник; куйиши, уткир ва сурункали турини ажратиш, клиник вариантларни курсатиш, хомиладорлик ва тугрукка хавф даражасини тасди;лаб бериш, хомиладорликни ва тугрукни тухтатиш ёки давом этдириш масаласини хал ;илиб бериш, тугрукни утказиш усули/йуллари буйича тавсияни акушер-гинекологларга киритиш, ургент ва режали даволаш дастурини, диспансеризация режаларини тузиш ва амалга ошириш хамда жами фаолиятини назорат килиб туриш; б)даволаш комплекс холда утказилади (юкорида келтирилган) ва хомиладорлик давригача хусусиятлари эътиборга олинади (куйида кайд этилган); в)уткир тури (УГФ) гипертензия ва протеинурия билан кечганда хомиладорликни тухтатиш тавсияси берилади, УГФ гипертензиясиз ва азотемиясиз кечса-хомиладорлик ва тугрукка рухсат берилади; г)нимуткир ГНда тугрукка рухсат этилмайди ва узоги билан 1,5 йилда бемор аёлни улимига олиб келади; д)нефротик шаклли ГН да хам кузатув асосида хомиладорликни давом этдиришга тавсия берилади, аралаш шаклида эса окибат деярли ёмон булганлиги учун хомиладорликка рухсат берилмаса максадга мувофик булади; учокли ГН ва латент кечувчи ГН да

хомиладорлик ва тугру;;а номувофи; салбий таъсир кам булади ва о;ибат купинча яхши тугайди, тугишга бундай аёлларда рухсат берилади; е)хомиладор, ГН билан хаста аёл I-ва II-хавф даражаларда булса тугиш мумкин деб, III хавф гурухида тасди;ланган та;дирда эса хомиладорлик мумкин эмас деб тавсия этилади. ГН симптомлари эмас, хомиладорликка монеликни ани;лашда унинг шакли ва буйраклар функциясини курсаткичлари мухим рол уйнашади ва буни прогнозлашда эътиборга олиш керак булади. Ва яна, биопсияга асосланган таснифдан эмас, балки ГНни клиник таснифидан фойдаланиб прогнозлаш амалиёти бажарилади; ж)ГН билан аёллар хомиладорликнинг биринчи 12 хафтасида тули; текширилиб ва албатта шифохона шароитида кузатилиб хомиладорликни са;лаш масаласи ечилади; з)ГН латент шакли аёллар маслахатхонасида кузатиб борилиши мумкин-у, лекин нефротик, гипертоник ва аралаш шакллари ;анча керак булса шунча шифохонага ёт;изилади ва шу ерда даволанади; к)ГН нефротик, аралаш ва гипертоник шаклларини хомиладорликка хавфи ю;орилигини ва хар ;андай пайтда муддатидан олдин тугру; булиши эхтимоли борлигини хисобга олиб хомиладорликнинг 36-37 хафталик муддатларида, олдиндан шифохонага ёт;изилади ёки АБ кутарилиши билан ифодаланган ГН билан бемор аёллар хам тугру;дан бир неча хафта бурун ёткизилади ва даволанади.

Акушер-гинеколог тактикаси ГН билан хомиладорларда терапевт тавсияларини хисобга олиб ташкил этилади: • 70% ГН билан хомиладорларда хомиладорликка тази; кучли булмайди ва нормал АБ, СКФни 60 мл/да;.дан ю;орилиги, сийдик нисбий зичлигини 1023 дан баланд булишини таъминлаб, шишлар йу; булса, куз тубида узгаришлар ани;ланмаса, енгил гематурия ва протеинурия 5г/суткадан кам булса-хомиладорлик уз ва;тида ва табиий йуллар ор;али утказилади ёки бундай холатларда ГН билан хомиладор аёлларда о;ибати яхши булади; • УГН билан баъзи холларда хомиладорлик то тугру;нинг муддатигача етказилади, бунда жадал даво узо; муддатда олиб борилиши та;озо этилади. Лекин умуман, исталган хомиладорлик булмаган чогда, УГН ва СГН нинг ;айталаниши III хавф гурухига киритилиб хомиладорликка рухсат берилмайди ёки у муддатидан олдин тухтатилади; •СГН билан хомиладорларни текширишни (биринчи 12 хафталик муддатида) тули;;онли булишлилигини таъминлаш учун улар тугру; уйларига эмас, (чунки етарлича ташхисий имкониятларга эга булишмайди) балки терапия булимларига ёки ихтисослаштирилган нефрологик шифохонага ёт;изилишади; •хомиладорлик даврида ГН ни даволаш хомиладорлик йу;лиги пайтдаги ГН ни даволашдан тубдан фар; ;илади ва шунинг учун, терапияни хомилага, онага, тугру;;а ва ча;ало;;а салбий таъсирини бартарафлаб бориш асосий вазифа ;илиниб белгиланиши лозим: бунга акушер-гинеколог ва терапевтнинг уйгунли даволаш дастурини таъминлаш ва амалга ошириш ор;али эришилади; •жаррохия йули билан тугру;ни утказиш акушерлик курсатмалари билан (хомила асфиксия,-тугру;ни иккиламчи ожизлиги ва х.к.) ва ГН ни пиелонефритга ;ушилишиб кечганида айни;са индивидуал тарзда белгиланади.

ГН ларни хомиладорлик даврида даволаш хусусияти энг аввало шундан иборат булади-ки, у хомилани яшашига мувофи; шароитни таъминлаб бериши керак ва унинг ривожланишини бузмаслиги даркор.

Даволаш воситалари: номедикаментозли усуллар (мувофи; иш режими-сову; ва узо; ва;т тик туриб ;олишдан эхтиёт булиш, чунки улар буйракларда ;он о;имини камайтиради, протеинурияни кучайтиради; купро; утириб ишлаш ва кундуз кунлари ётиб дам олиш-кундузги дам шароитини таъминлаш; пархезли таомнома-тузни ва сую;ликни чегаралаш то 3 г суткасигача ми;дорда ва б.;.), медикаментозли усуллар, физикавий усуллар ва симптоматик усуллар кабилардан иборат булади.

Эслаб к;олиш керак: 1.Этиологик (стрептококкли) терапия утказилмайди, УГНни хомиладорлик пайтида жуда кам учраши бунга сабаб булади. 2.Анъанавий

фармакотерапия орасидан хомиладорлик даврида ГН ни даволаш учун факат учта препарат кулланилади холос: антиагрегантлар, гепарин ва аспирин. Бошка патогенетик терапия воситаларини хомиладорлик даврида куллаш ман этилади ва улар каторига куйидагилар киради: аминохинолинлар, дипиридамол, фенилин, индометацин, бруфен, цитостатиклар, хаттоки глюкокортикостероидларни (лекин буларни маълум клиник вазиятларда эхтиёткорлик билан куллаш мумкин) хам, плазмаферез, антилимфоцитарли зардоб кабилар. Улар эмбрио-ва фетотоксик таъсир курсатишади. 3.Муъаян клиник вазиятларда, ГНларнинг баъзи шаклларида ва айникса, иммунологик жараёнлар устуворлиги билан утадиган турларида М.М.Шейхтман преднизолонни куллаш мумкин деб тавсия этади: кичик микдорлар билан 20 мг дан (биринчи триместрда) бошлаб то 30 мг гача (иккинчи триместрда) буюрилади. Катта микдорлари ман этилади, чунки унда катор-хомила гипотрофияси, гемолитик реакциялар, Кушинга синдроми, гипокортицизм, каттик танглай битмай колиши, гипогликемия ва аклий оркада колиш каби нохуш таъсирлар келиб чикади. 4.Нефроген АГ синдромини даволашда кальций антагонистлари, ß-адреноблокаторлар, диуретиклар, а-адреноблакаторлар кулланилади ва уларга кушимча "ёка" худуди гальванизацияси ёки эндоназал электрофорез (невротик реакцияларни мувофиклаштиришади, бош мия гемодинамикасини яхшилайди), микро-тулкинли, ультратовушли терапия (буйрак сохаларига) ва электроанальгезия (нейротроп таъсирини курсатишади) усуллари кенг кулланилади. 5.Гипопротеинемияда-курук плазма 200-300 мл вена ичига томчилаб 2-3 марта хафтасига куйилади ёки 20%-ли альбумин эритмаси 100-200 мл ёки протеин 200-300 мл дан куюлади (полиглюкин, реополиглюкин каби оксилмас препаратларни бериш мантиксиз булади, боиси оксил такчил-лигини йукотиша олмайди ва бунинг устига хавфли асоратлар чакиришлари эхтимоли хам куп булади). 6.Нефроген камконликда мувофик ферротерапия ёки витаминли терапия утказилишига карамасдан кам нафли булади. Кон ёки эритроцитлар массани куйиш нафли булади-ю, лекин бу хавфли: организм иммунизацияланишини (донор кони антигени билан) чакириб улик бола тугилишига ёки бепуштликка олиб келади. 7.Стрептококкли инфекциядан саклаш тадбирлари хомиладорларда олиб борилади: •профилактик тонзиллэктомия; (факат СГН бошлангич бос-кичларида амалга оширилади, хомиладорлик даврида шарт эмас); •шамоллаш касалликлари келиб чикканда бензилпенициллин ва эритромициндан фойдаланилади. 8.Азотемия ошиб борганда натрий гидрокарбонат (3-5%-ли эритмаси 100-150 мл вена ичига томчилаб ёки хукна килиб хар куни ёки кун аро то захиравий ишкорийлик кутарилгунига кадар), леспенефрил вена ичига томчилаб (30 мг 100 мл физиологик эритма билан) ёки ичиш учун 10 мл дан берилиб фойдаланилади. 9.Хомиладорларда фитотерапиядан кенг фойдаланиш тавсия этилади ва эндотелиал-тромбоцитарли бузилишларни бачадон ва йулдош артерияларида бартарафлаш хамда олдини олиш учун (профилактик максадда-гестоз ва бошка экстрагенитал касалликларни асосан) курантил 150-225 мг/суткасига хомиладорликни иккинчи триместридан бошлаб то тугруккача булган даврда берилади. Бу максадда асосан аспиринни куллаш аксарият тавсия этилади: • клиник вазият туридан келиб чикиб аспирин 6 хил микдорда буюрилади: 45, 60, 75, 100, 125 мг/суткасига, 45 мг/кг дан; • аспирин мунтазам эмас, хомиладорликни муъаян муддат-ларидагина буюрилади: • хомиладорликнинг 23-чи хафтасидан 38-чи хафтасигача; тугруккача 12-чи хафтадан 19-чи хафтагача; тугруккача 28-хафтадан бошлаб.

Адабиётлар:

1. Джон Нобел Умумшифокорлик амалиёти.-Москва.- "ПРАКТИКА".- 2005.-Б. 12731320.

2. Доривор воситаларни куллаш буйича Федераль кулланма. XVI нашри. А.Г.Чучалин ва В.В. Янесцова тахрири остида.-Москва.- 2015.-Б. 536-541

3. М.М.Шехтман Хомиладорларда экстрагенитал патологиялар буйича кулланма. Триада X.- 2008. Б. 373-515.

4. Тиктинский О.Л. Уролитиаз //Л.Медицина. -1980.-Б. 180-187

5. Тареева И.Е., Рогов В.А. Нефрит ва хомиладорлик// Новые мед. Журнал, 1996-№1- Б. 20-27.

6. Степанова Р.Н. Хомиладорлик ва аутоиммунли касалликлар//Вестник Рос. ассоциации акуш.-гин. -1997. -№1.- Б. 52.

7. Рысс Е.С., Румянцев А.Ш., Сенчик Р.В., Кисина А.А. Такрорий хомиладорлик ва тугрукларда сурункали гломерулонефритни асорат бермай кечиши холатлари// Тер. Архив. -1991. №10.- Б. 85-86.

8. Никифорова О.В. Хомиладорликнинг асоратларини гломерулонефрит ва гипертония касалликларида профилактика килишда ацетилсацилат кислотаси ва курантилни куллаш// Тер. архив. -1993-№6 -Б. 66-67.

9. Погосян А.М., Шевцова Е.В. Хомиладорлик сийдик-тош касаллигини хатар омили хисобланадими? // Казан. Мед. Журнал. -1991. №1. -Б. 58.

10. Лопаткин Н.А., Шабад А.Л. Аёлларда урологик касалликлар// М.Медицина. -1985. -Б. 224-229.

11. Кремлинг Х., Лутцайер В., Хайнтц Р. Гинекологик урология ва нефрология// М., Медицина. -1985. -Б. 132-159.

12. Елисеев О.М., Шехтман М.М. Хомиладорлик. буйраклар, томир ва юрак ка-салликларини аниклаш ва даволаш//Ростов на Дону, Феникс.-1997.-Б.384-455

13. Дядык А.И., Василенко И.В., Багрий Э.А. Гломерулонефрит ва хомиладорлик// Тер. арх. -1989. -№10. -Б. 64-80.

14. Нефрология. Миллий кулланма// Н.А.Мухин тахрири остида. -М.: ГЭОТАР- Медиа.-2009 -Б. 694-720.

15. Коколина В.Ф. Болалар ва усмирларда урогентиал инфекцияларни даволаш ва профилактикаси// Амалиёт шифокоралри учун маърузалар. -Москва. -2014. -Б. 578591.

16. Бун, Николас А. Девидсон буйича ички касалликлар: Нефрология. Ревматология: Укув кулланмаси. -М.: ГЕОТАР-Медиа. 2010. Б. 236-239.

17. Нефрология: укув кулланмаси// Е.М.Шилова тахрири остида. -М.: ГЕОТАР-Медиа. -2007. -Б. 587-685.

18. Tarida S., Rida H. et al. and all. JnFluences of pregnancy on the natural course of chronic glomerulonefritis with impaired renal function//Nippon Jinzo Gakkaishi, 1991. v. 33, №8, P. 807-809.

19. Chessen R.R., Gallup D.G., Gibbs R.L. Uetrasonographic diagnosis of asympto-matic cholelithiasis in pregnancy.//J. Reprod. Med. -1985. -vol. 30. №12.-P. 921.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.