Научная статья на тему 'Distribution of the oligotrophy and rachitis at children up to 3 years'

Distribution of the oligotrophy and rachitis at children up to 3 years Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
1682
437
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
РАХИТ / ГИПОТРОФИЯ / АВИТАМИНОЗ / СЕЛЬСКИЙ ВРАЧЕБНЫЙ ПУНКТ / RACHITIS / OLIGOTROPHY / AVITAMINOSIS / RURAL MEDICAL POINT

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Джураева Нозима Орифовна, Файзиева Шахноза Исматовна

В статье рассматривается распространение структура рахита и гипотрофии у детей до трех лет проживающих в сельской местности. Проведен анализ причин развития этих патологий. Среди основных причин развития рахита отмечен алиметарный фактор. Основной причиной развития гипотрофии у детей в сельской местности является недостаток витаминов в питании матерей больных.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАСПРОСТРАНЕНИЕ ГИПОТРОФИИ И РАХИТА У ДЕТЕЙ ДО 3 ЛЕТ

In article distribution structure of a rachitis and oligotrophy at children up to three years living in rural areas is considered. Analysis of the reasons razvitiya of these pathologies. Among the main reasons for development of a rachitis the alimetarny factor is noted. The disadvantage of vitamins B a delivery of mothers of patients is the main reason for development of an oligotrophy in children in rural areas.

Текст научной работы на тему «Distribution of the oligotrophy and rachitis at children up to 3 years»

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

ПЕДИАТРИЯ

УДК: 613.221+ 616.71-007.151

3 ЁШГАЧА БУЛГАН БОЛАЛАР ОРАСИДА РАХИТ ВА ГИПОТРОФИЯНИНГ ТАРКАЛИШИ

ДЖУРАЕВА НОЗИМА ОРИФОВНА Бухоро давлат тиббиёт институти умумий амалиёт врачларини кайта тайёрлаш ва малакасини

ошириш курси ассистенти

ФАЙЗИЕВА ШАХНОЗА ИСМАТОВНА Бухоро тиббиёт колледжи катталарда ва болаларда парвариш кафедраси укитувчиси

РАСПРОСТРАНЕНИЕ ГИПОТРОФИИ И РАХИТА У ДЕТЕЙ ДО 3 ЛЕТ

ДЖУРАЕВА НОЗИМА ОРИФОВНА ассистент курса подготовки и повышения квалификации Бухорского государственного медицинского института. Город Бухара. Республика Узбекистан

ФАЙЗИЕВА ШАХНОЗА ИСМАТОВНА преподаватель кафедры патронажа детей и взрослых Бухарского медицинского колледжа. Город Бухара. Республика Узбекистан

АННОТАЦИЯ

В статье рассматривается распространение структура рахита и гипотрофии у детей до трех лет проживающих в сельской местности. Проведен анализ причин разития этих патологий. Среди основных причин развития рахита отмечен алиметарный фактор. Основной причиной развития гипотрофии у детей в сельской местности является недостаток витаминов в питании матерей больных.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

Ключевые слова: рахит, гипотрофия, авитаминоз, сельский врачебный пункт

DISTRIBUTION OF THE OLIGOTROPHY AND RACHITIS AT CHILDREN UP TO 3 YEARS

DZHURAYEVA NOZIMA ORIFOVNA assistant to a course of training and professional development of Bukhorsky state medical institute. City of Bukhara. Republic of Uzbekistan

FAYZIYEVA SHAKHNOZA ISMATOVNA is a teacher of department of patronage of children and adults of the Bukhara medical college. City of Bukhara. Republic of Uzbekistan

ABSTRACT

In article distribution structure of a rachitis and oligotrophy at children up to three years living in rural areas is considered. Analysis of the reasons razitiya of these pathologies. Among the main reasons for development of a rachitis the alimetarny factor is noted. The disadvantage of vitamins B a delivery of mothers of patients is the main reason for development of an oligotrophy in children in rural areas.

Keywords: rachitis, oligotrophy, avitaminosis, rural medical point

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

Максад.

Бухоро вилояти Гиждувон туманидаги «Узбекистон» кишлок врачлик масканида 3 ёшгача булган болалар орасида рахит ва гипотрофиянинг таркалиш сабабларини урганиш, тахлил килиш.

Вазифалар.

1. Бухоро вилояти Гиждувон туманидаги «Узбекистон» КВП сида 3 ёшгача булган болаларда рахит ва гипотрофиянинг таркалишини урганиш.

2. Рахит ва гипотрофия касаллигини келтириб чикарувчи сабаб ва омилларни комплекс равишда урганиб чикиш;

Рахит - (грек тилидан олинган булиб, хребет, умуртка погонаси деган манони билдиради) кукрак ва эрта ёшдаги болалар кассаллиги булиб, суякларнинг минерализациясининг етишмовчилиги ва суяк хосил булишининг бузилиши билан кечадиган касалликдир.

Витамин «Д» ва унинг метаболитлари етишмовчилиги касалликнинг асосий патогенетик бугими булиб, хизмат килади. Бошлангич даври 2-3 ойликда бошланади. Вегетатив асаб системаси бузилиши кузатилади. Бола безовта уйкусидан тез-тез уйгонади. Бола куп терлайди. Бошнинг энса сохасида соч тукилади. Сийдикдан аммиак хиди келиб туради.

Чойшабларда сийдик котиб колади, ахлати узгарувчан булади. Катталигидан атрофдаги суяклар юмшоклиги кузатилади. Авж даврида бош суяги квадрат шаклини олади. Пешона ва тепа думбоклари вужудга келади.

Кукрак кафаси икки ёнидан сикилган, четлари кенгайган. Кукрак кафаси кескин деформацияланганидан танаси ва ханжарсимон усимта ичкарига тортилиб колади (этикдуз кукраги) ёки товук кукрагидек булиши мумкин. Оёк суяклари 6-7 ойликда О- ёки Х-симон шаклга

113

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

киради. Рахит тишларнинг чикиш муддатини ва тартибини узгартириб, тишларнинг нотугри жойлашувига сабаб булади. Мушаклар суст, тонуси паст булади. Бола кеч утиради, юради бошини ушлайди.

Гипотрофия - (юнонча hуро-кам, паст ва trophe-овкат, озик), болалар овкатланишининг сурункасига бузилиши туфайли уларнинг секин аста озиб кетиши маъносини англатади. Гипотрофия асосан, кукрак ёшидаги болаларда учрайди. Онанинг турли касалликлари натижасида хомилада хам пайдо булиши мумкин. Хомиладор аёлларда йулдош хомила билан киндик оркали богланган булади. Хомила она организмидан узининг усиши учун асосий озик моддалари (оксил, ёг, углеводлар) туз, сув, витаминлар шунингдек кислородни кон томирлари оркали олиб, моддалар алмашинуви натижасида пайдо булган чикиндиларни чикаради.

Шунинг учун онанинг айрим касалликлари (юрак нуксонлари, артериал гипертензия, кандли диабет юкумли касалликлар) аёлнинг нотугри овкатланиши, режим бузилиши атроф мухитдаги зарарли омиллари (ишлаб чикаришдаги зарарли омиллар вибрация, нурланиши) ичкилик ичиш, чекиш ва бошкалар натижасида плацента функциясининг бузилиши хомиланинг усишига айникса хомиладорликнинг дастлабки 3-чи ойида хомила органларининг таракиёт даврида ёмон таьсир курсатади. Бу даврда хомиланинг усишида катор нуксонлар пайдо булиши она корнида антенатал рахит ва гипотрофия ривожланишига, хомиланинг тула етилмаслиги мавжуд нуксонли тугилиши, улик тугилиши асфикция билан ва калла суягининг шикастланиб тугилиши мумкин. Онада сут камлигидан боланинг оч колиши, нотугри эмизиш сутли аралашмалар билан овкатлантириш, чала тугилиш, нотугри кам ёки бир хил овкатлар билан овкатлантириш, болани нотугри парвариш килиш, режимга амал килмаслик, тоза хавода кам булиш меьда ичак йулларининг ирсий

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

камчиликлари гипотрофияга сабаб булади. Организм очикиб кувватсизланади моддалар алмашинуви, турли органлар ва нерв системасининг функцияси бузилади, организмнинг хар хил касалликларга каршилиги сусаяди. Гипотрофияда боланинг вазни камаяди усиши ва ривожланиши секинлашади, териси бурилиб окаради, юмшок курук булади, терининг тургори ва эластиклиги пасаяди. Тери ости ёг катлами камайиб кетади мускуллар юмшайди.

Бола бушашиб колади хатти харакати узгаради, инжик булиб колади, уйкуси бузилади.

Хозирги утиш даврида аёлларимизнинг куп огир кул мехнати билан шугулланиши уз вактида туйиб овкатланмаслиги, дам олмаслиги аёлларда мавжуд булган экстрагенитал касалликлари аникланишига карамай уз вактида даволанмаслиги болани эрта кукрак сутидан ажратиш, аёлларда она сутининг етишмаслиги ва болаларни хар хил аралашмалар билан овкатлантириш.

Боланинг организми учун керакли ёг, оксил, углевод, витаминлар ва хар хил минерал моддалар ва микроэлементларнинг ололмаслиги аёлларимизда хомиладорликнинг илк ойларида гипотрофия ва рахитнинг профилактикаси билан камраб олинмаганлиги болаларнинг куёш нурларидан уз вактида фойдаланмаслиги уз вактида профилактикаси эмлашларни олмаслиги натижасида болада гипотрофия ва рахит келиб чикади. Гипотрофия ривожланишининг асосий сабаби бола организмида озикланишининг сурункали бузулиши хисобланади.

Булажак она овкатланиш, дам олиш режимига амал килмаслиги, онанинг 94-95% холларда сурункали темир етишмаган камконлик билан касалланиши атрофдаги салбий омиллар онага таьсир килиб хомиланинг усишига салбий таьсир курсатади.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

Рахит ривожланишининг сабаби организмда витамин «Д» сурилишини таьминловчи ичак, буйрак, жигар ферментатив системасининг тугма етишмаслиги ёки вактинчалик кучсизликдир.

С.М.Мальцев (1985) рахитнинг енгил ва урта огирликда кечишини 50-70% назоратдаги болаларда кайд этган. Республикамизда рахит касаллиги 3 ёшгача болалар орасида кенг таркалган булиб, унинг асосида уткир респиратор касалликлар, диарея, камконлик, гипотрофия каби касалликлар осон ва тез ривожланиб касалликнинг огир кечишига асоратлар колдиришига олиб келиши ва хаттоки улим холларига хам олиб келади. Фертил ёшидаги аёлларимизни тулик согломлаштириш антенатал ва постнатал профилактикаси чора тадбирларни уз вактида сифатли утказиш, бу борада оналарнинг тиббий савиясини ошириш касалликнинг бошлангич даврларида аниклаб даво муоложаларини тугри олиб бориш умумий амалиёт врачлари олдидаги долзарб муолажалардан бири булиб хисобланади.

Утган асрда рахитни «Англия касаллиги» деб аташган, ва уни инглиз анатомии ва ортопеди Ф.Глиссан 1650 йилда биринчи булиб тулик ёзиб тасвирлаб берган. Хозирги вактда Англиялик педиатрлар маьлумотига кура витамин «Д» етишмовчилиги, рахит Осиёдан борганлар орасида куп учрайди (ва инглизлар уни «Осиё касаллиги» деб аташади) чунки у аньанавий озикланиш кеч хайвон оксиллари билан овкатлантириш хамда хар кунлик сайр килдириш ва профилактик равишда витамин «Д» ни кабул килиниши кераклигини тугри бахолай олмаслик натижасида келиб чикади 1843 йилда Эльзоссер болалардаги рахитга хос узгаришларни баён килиб берди. Кассовита касалликнинг кузгалиши фаслга богликлиги хакида маьлумот берди. 1919 йилда К.Гульдинский ультрабинафша нурларининг шифобахш таьсирини баён килди.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

1926-1936 йилларда А.Windaus ва унинг ёрдамчилари витамин «Д» нинг бир неча турини кашф этдилар. Д1-эргосторин, Д2-эргокальциферол, Д3-холекальциферол ва одам учун унинг энг тиббий рахитга карши модда витамин Д3 эканлигини исботлаб берилди. Гудак болаларда рахит касаллигининг келиб чикишига асосий сабаб витамин «Д» нинг организмга кам тушиши ёки унинг терисида синтезланиш жараёнининг бузилишидир. Муковисцидоз ва узок вакт фенобарбитал ва шу катордаги моддаларнинг истемол килиниши витамин «Д» алмашинувининг бузилиши ва унинг етишмовчилигига олиб келади. Хомиладор аёлларнинг камконлик, эцдокрин безлари хасталиклари таносил аьзоларининг сурункали касалликлари, чала тугилганлик, рахитнинг келиб чикишига сабаб булади. болаларни эрта суньий овкатлантириш, овкат таркибида углеводларнинг куп булиши, мева сабзавотларнинг кам булиши, гушт, балик каби махсулотларнинг овкат рационига кеч киритилиши рахитга олиб келувчи сабаблардан биридир.

Е.М.Лукьянова ва авторлар (1988й) билан биргаликда рахитнинг кальций пенник вариантида остеомаляция устунлик киладиган классик суяк узгаришлари билан бир каторда юкори нерв мушак кузгалишлари кайд килинади. Кулларнинг калтираши, кечкурун ва кундузги уйкунинг бузилиши, сабабсиз инжикликлар, кекириш, ичак дисфункцияси ва асаб системасининг вегетатив кисми бузилишилари (куп терлаш тахикардия ок дермографизм). Урта Осиё Республикалари шу жумладан Узбекистонда хам куёш нури куп булишига карамай болаларда рахит касаллиги куп учрайди.

Республикамизда айникса кишлок жойларида тугиш ёшидаги аёлларда ва уларнинг болаларида камконлик касаллиги, кукрак ёшидаги болаларда меъда ичак касалликларининг куп учраши бола организмида рахитнинг ривожланишига шароит яратиб беради.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

Юкорида курсатилган сабабларнинг хаммаси у ёки бу тарзда бир бири билан кушилиб минерал моддаларнинг бузилишига, яьни рахитнинг пайдо булишига олиб келади.

Гипотрофия - хар доим овкатланишнинг сурункали бузилиши сифатида педиатрлар эьтиборида булиб келган гипотрофия касаллиги бошка касалликларнинг ривожланиши учун бола организмида узига хос вазифасини утаб, юкумли касалликлар жуда огир кечади ва айрим вакт болалар улимига олиб келган.

Хозирги вактда Республикамизда ахолининг социал маданий шароити яхшиланиши ва турли хилдаги суньий аралашмалар ишлаб чикарилиш натижасида гипотрофия бирмунча камайган. Шунинг натижасида хозирги вактда III даражали гипотрофияни камдан-кам холларда учратиш мумкин, лекин I ва II даражали гипотрофиялар кукрак ёшидаги болалар уртасида кенг таркалган касаллик булиб хисобланади.

Гипотрофия - бу овкатланишнинг сурункали бузилиши булиб, асосан бола организмининг реактивлиги, инфекция ва овкат нагрузкасига иммунитети касал билан характерланади. Гипотрофия бу бола массаси, буйи, териси ва тери ости ёг катлами ва бошка хаётий мухим органларнинг фунционал ва анатомик характердаги бузилишлар хисобланади.

Гипотрофия аломатлари бор булган бола узининг ташки куриниши ва функционал холатлари билан соглом бола холатидан кескин фарк килади. Бола организмида интенсив усиш даври бир ёшгача булган даврида хусусан 6 ойликкача даврда жуда тезлашган булади.

Нормада 1 ёшгача боланинг буйи 20-25 см усади, 1 ёшдан 2 ёшгача 10 см, 2 ёшдан 3 ёшгача 7 см, 3 ёшдан кейин эса хар йили 5 см усиб боради. Гипотрофияда терининг эластиклиги кориннинг олдинги

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

деворида ушлаб куриб аникланади ва мушаклар тонуси оёкларда сон ва болдир суякларида текшириб курилади. Гипотрофияда асосий курсатгич тана вазни ва бола буйининг пастлиги булмай балки бола организмининг чукур регуляр функционал узгаришлар ва модда алмашинувининг чукур бузилиши хисобланиб, бу турли касалликда симтомларида кузатилади. Ёш болаларда гипотрофиянинг асосий сабаблари:

1. Алиментар

2. Инфекцион

3. Ташки мухит камчиликларидан булиши мумкин.

Гипотрофия этиологиясида асосан болани кукрак билан

эмизишдаги камчиликлар асосий рол уйнайди. Алиментар камчиликлар сифатли ва кам микдордаги сут эммаслиги оч колиш ва она сути таркибидаги оксил, ёг углеводлар ва бошка ингредиентларнинг керакли пропорционал нисбатда булмаслиги хисобланади. Бола организмида оксил, ёг ва витамин А, С, В-гурухнинг етмаслиги бола массаси ва буйи усишига таьсир килиб жигар ва бошка ички органларда ферментатив бузилишларга олиб келади. Гипотрофия бола организмида сув етишмаслиги ёки сувсизланиш натижасида хам ривожланиши мумкин, чунки бунда организмда сув балансида бузилиш содир булади ва токсикоз ривожланади. Бунинг учун 1 ёшгача болалар организми хар 1 кг массаси учун катталарга нисбатан 3-4 марта куп сув талаб килади. Айрим холларда кукрак безларининг ясси ва тортилган, онада мастит булиши хам болани яхши эма олмаслиги ва гипотрофия ривожланишига сабаб булиши мумкин. Бола шунингдек онасида гипогалактия булса, болада пилоросказм, пилоростеноз, юкори танглай битмаслиги юкори лабнинг битмаганлиги тугма юрак нуксони Першпринг касаллиги булса яхши эма олмайди ва туймайди унда

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

гипотрофия хасталиги ривожланади. Болани купинча аралаш ва суньий усулда овкатлантириш айникса сигир сути ва хамирли овкатлар бериш натижасида бола ёгсиз овкатланиб гипотрофия келиб чикади. Хозирги вактда гипотрофиянинг ривожланишида алиментар факторлар анча камайиб асосан инфекцион факторлар кучайиб уткир респиратор касаллиги грипп упка буйрак ва кулоклардаги инфекцияларнинг кучайиши гипотрофиянинг кенг ривожланишига сабаб булмокда, чунки инфекциялар боланинг организмида моддалар алмашинуви бузилишига сабабчи булади.

Гипотрофия болада ошкозон ичак касаллики хусусан сурункали формаси дизентерия ва кам инфекция натижасида жуда тез ривожланмокда. Ёмон яшаш шароити (жуда зич яшаши, хоналарнинг ёмон шамолатилиши) нотугри кун тартиби, тоза хавода боланинг етарли вакт булмаслиги, уйку учун яхши мухит булмаслиги, боланинг иссик уриши ва бошка шу кабилар гипотрофиянинг ривожланиши учун мухит булиб хисобланади.

Гипотрофиянинг патагенези жуда муракаб булиб хали охиригача тулик урганилмаган. Гипотрофияда боланинг ташки оч колиши билан ички органларда хужайраларда ички оч колиш холлари кузатилади, бунда органларни химоя килиш учун энергия сарфланади ва организмда оксил, ёг, углеводлар сурилади ва синтезланади.

Оксидланиш кайтарилиш реакцияси баъзи органлар томонидан камаяди.

Ишкор-кислота баланси бузилади ва организмда кетоз купайиб ацедоз холати пайдо булади. Гипотрофия I даражаси бунда тана массаси дефицити 10% ва ундан юкори булса кузатилади, тери ва тери ости ёг катлами коринда 0,8 см ёки кам булиб колади, тери ва кузга куринган шилик каватнинг ранги нормада ёки бироз окрок

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

булади. Ички органларда фунционал узгаришлар булади, лекин уни клиник аниклаб булмайди.

Гипотрофия II даражаси тана массаси 20-25% нормасидан кам булади. Тери ости ёг катлами коринда, сонда, юзида анча камайган булади. Терининг тургор ва эластиклиги анча камаяди, тана хароратида узгариш температурани ташкил килади. Мушаклар тонуси пасаяди, юракнинг чегараси узгармайди, лекин юрак тонлари бугик булади. ЭКГ да миокардда алмашинув узгаришлар кузатилади.

Гипотрофия III даражаси тана массаси 30% ва ундан куп етишмайди. Боланинг буйи 4-6 см кам булади, териси курук, ок-кулранг рангда булади, конталашлар кузатилади. Огизнинг шилик каватида стоматит малочница ва кийин даволанадиган яралар ривожланади. Тана харорати доимо паст булади. Лимфа безлари катталашади, юрак тонлари кучсиз бугик булади, пульс секинлашиб 60-80 та 1 минутда. АКБ анча пасайган булади. Ичаклар яхши ишламайди, атония кузатилади корин шишади. Болада кусиш рефлекси кучаяди, овкатдан юз угиради. Ичи утиши тез -тез ва суюклашган булади.

Хомиланинг она корнида гипотрофияга учрашига уткир ва сурункали модда алмашинуви бузилишилари сабаб булади. Бу бузилишлар хомиладорлик токсикозлари артериал гипертензия, сурункали анемия, юрак хасталиклари эндокрин касалликлари туберкулез ва бошка касалликлар натижасида ривожланади. Бунга яна атроф мухитдаги факторлар рационал овкатланмаслик радиоактив моддаларининг таьсири, рентген нурлари таьсири, химикатлар ва айрим дориларнинг ножуя таьсирида хам хомиладорлик даврда тугма гипотрофия ривожланади.

Даволаш гипотрофияни даволашда овкат ингридиентлари нисбати 1 ёшгача болаларда (оксил, ёг, углеводлар 1:3;6 нисбатда) булиши, 1 ёшдан кейин эса 1:1:3-4 нисбатда ва витаминларга бой

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

овкатлар танланиши керак. Бола 1 ёшида хар бир кг тана вазнига 2-2,5 гр оксил кушимча овкат берилгандан кейин 3-4 гр оксил омили ёгларни 1 кг тана вазнига 7,5 гр I-чи чоракда, 7,0 гр II-чи чоракда, 6,5 гр—III-чи чоракда 6-5 гр IV-чи чоракда буюрилиши ва 13-14 гр углеводлар олиши зарур. Болани кукрак билан бокишда суткасида 5,0 гр творог берилади ва секин аста купайтирилади (то 10 гр 2-3 марта кунига). В-кефир еки кефир 1-3 чк х 3-5 марта кунига бериб борилади. Гипотрофия III даражасини даволашда биринчи 5-7 кун давомида ЛА ёки 1/3 суткалик калория берилиб, бу уртача массага хисоблаб олинади (фактик массаси + 20% унинг массаси) етишмаган овкатлар, мева, кайнатмалар, 5% ли глюкоза, витаминли соклар, чой берилади. Гипотрофияни даволашда комплекс витаминлар Вит-С (аскорбин кислотаси) кунига 200-300мл буюрилади. Тиамин (Вит В1) 10-15 мл кунига рибофловин 6-10 мл кунига витамин В12 30-50 мкг, Витамин Д 150-200 ХБ, балик ёги, 400-500 ХБ А витамин берилади. Балик ёги 1-2 томчидан берилиб, 1-2 мл гача купайтириб борилади.

Ошкозоннинг фермент активлиги пастлиги учун ферментлар буюрилади пепсин 1-2% эритмаси овкатгача 1мл х 2-3 махал берилади. Панкреатин 0,1-0,15 кальций карбанат билан (0,2-0,25гр) овкатдан кейин 2-3 марта кунига берилади.

Профилактикаси болани рационал овкатлантириш болага тугри караш режимга эьтибор бериш, юкумли касалликлардан болани асраш бошка соматик касалликларни уз вактида тулик даволаш ва санитария маорифи ишларини кенг равишда олиб бориш лозим булади.

МАТЕРИАЛ ВА УСЛУБЛАР

Текшириш Бухоро вилояти Гиждувон тумани «Узбекистон» жамоа хужалиги худудида жойлашган, Узбекистон кишлок хакимлик маскани худудидаги дахаларда олиб борилди.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

Текшириш ретроспектив усулда олиб борилди ва куйидаги тиббий хужатлар куриб чикилди:

• Болаларнинг диспансер картаси форма Ф030/у шакли.

• Боланинг ривожланиш тарихи Ф-112/у шакл

• Хомиладор ва тугувчи аёлларнинг шахсий картаси Ф111/у

• Статистик талонлар Ф025-2/у (аник ташхисни кайд этиши

учун)

КВП да 304 та 3 ёшгача булган болаларнинг 32 таси рахит билан 27 таси гипотрофия билан огриганлиги аникланади.

Шу 59 та бемор болаларнинг Ф112/у ривожланиш картасини урганиб чикилди. Рахит касаллигини тасхишлашда С.О.Дулитский (1947й) ишлаб чиккан. Е.М.Лукянова авторлар гурухи билан системалаштирган (1988 й.) таснифдан фойдаланилди.

Гипотрофия касаллигини ташхислашда педиатрларнинг II сьездида кабул килинган таснифдан фойдаланилди.

Натижа ва тахлиллар

Гиждувон тумани «Узбекистон» кишлок хакимлик масканида 3 ёшгача булган 304 та болалар ретроспектив усулда урганилганда, уларнинг 32 тасида турли даражадаги рахит касаллиги, 27 та болада турли даражадаги гипотрофия касаллиги аникланди (1-диаграмма).

Рахит ва гипотрофия касалликларининг 3 ёшгача булган болалар уртасида таркалганлиги. (1-диаграмма).

304

□ 3 ёшгача булган болалар йРахит ПГипотрофия

1-диаграммада рахит ва гипотрофия касалликларининг 3 ёшгача булган болалар уртасида куп таркалганлиги яккол куриниб турибди.

«Узбекистон» КХМ да 3 ёшгача болалар уртасида рахит касаллигининг ёшма-ёш таркалиши урганилди ва куйидаги натижалар олинди (1-жадвал).

Рахит касаллигининг ёшма-ёш таркалиши. (1-жадвал).

Ииллар Бола лар сони Соглом болалар Рахит билан Касалланганлар

Абс.с онг % Абс.с они %

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2013 98 88 89,7 10 10,2

2014 102 92 81.3 10 9,8

2014 104 92 88,4 12 11,5

Жами 304 272 89,4 32 10,5

Рахит касаллигини ёшма-ёш тахлил килганимизда, 1 ёшдан 3 ёшгача булган болаларда деярли бир хил таркалган, яъни у 10% атрофида булган.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

«Узбекистон» КХМ да 3 ёшгача болалар уртасида гипотрофия касаллигининг таркалиши ёшма ёш тахлил килинди ва куйидаги натижалар олинди (2-диаграмма).

Гипотрофия касаллигининг ёшма-ёш таркалиши (2-диаграмма).

Гипотрофия касаллиги 1 ёшгача булган болалар орасида энг куп таркалган булса, 2 ёшгача булганлар орасида камрок, 3 ёшгача булганлар орасида яна хам камрок таркалган. Демак, УАВ лари асосий эътиборни 1 ёшгача булган болаларга каратиш лозимдир.

Рахит касаллигининг ёш ва жинс буйича таркалиши урганилди ва тахлил килинди (2-жадвал).

Рахит касаллигининг ёш ва жинс буйича таркалиши (2-жадвал).

1 ёш 2 ёш 3 ёш Жами касаллик

угил Киз угил Киз угил киз угил киз

7 5 6 4 5 5 18 14

2-жадвалдан шу аник булдики, рахит 1 ва 2 ёшгача булганлар орасида угил болаларда купрок учраса, 3 ёшгача булганларда угил ва киз болаларда бир хил таркалган. Гипотрофия касаллигининг ёш ва

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

жинс буйича таракалиш урганилди ва тахлил килинганда куйидаги натижалар олинди (3-жадвал).

Гипотрофия касаллигининг ёш ва жинс буйича таракалиши (3-жадвал).

1 ёш 2 ёш 3 ёш Жами касаллик

Угил киз угил киз угил киз угил Киз

6 5 5 5 4 2 15 12

Гипотрофия 1 ва 3 ёшдагиларнинг угил болаларида купрок учраган. Айникса 3 ёшдагиларнинг угил болаларида кизларга нисбатан 2 баровар касаллик куп учраган. 2 ёшгача булган угил ва кизларда касаллик бир хил таркалган.

Рахит ва гипотрофия касалликларининг даражаларига караб таркалганлиги урганилди ва тахлил килинди (4-жадвал).

Гипотрофия ва рахит касалликларининг даражасига кура

таркалганлиги (4-жадвал),

Касаллик Номи Касал болал ар сони Iдаража II даража III даража

абс сони % абс сони % абс сони %

Рахит 32 10 31,2 15 47 7 21,8

Гипотроф ия 27 9 33,3 10 37,1 4 14,8

Рахит касаллигининг таркалиш Е.М.Луквянова ва авторлар

коллективи (1988й) таскифи буйича урганганимизда КХМ буйича

126

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

рахитнинг хам, гипотрофиянинг хам II даражаси, 1-11 даражаларига нисбатан куп учраган (3-диаграмма). Гипотрофия ва рахит касалликларининг даражасига кура таркалганлиги (3-диаграмма).

Рахит Гипотрофия

Рахит ва гипотрофия касаллигини келтириб чикарувчи сабаб ва омилларни комплекс равишда урганиб чикишда куйидаги натижалар аникланди.

3 ёшгача булган болаларда рахит ва гипотрофияга сабаб булувчи оналар касалликлари тахлил килинганда куйидаги натижалар олинди (5-жадвал).

Она томонидан мойиллик килувчи факторлар-111/у формаси (5-жадвал).

Факторлар Рахит Гипотрофия

абс.сони % абс. сони %

Хомиладорликнинг Каталогик кечиши 5 15,6 6 22,2

Куп сувлилик 6 18,8 4 14,7

Она организмига витаминлар тушишининг етишмаслиги 12 37,5 9 29,8

Токсикозлар 4 12,5 3 11,1

Экстрагенитал Касалликлар 5 15,6 5 18,6

Жами 32 100 27 100

1) Она организмига ташкаридан витаминлар тушушининг етишмовчилиги 38,7%

2) Хомиланинг куп сувлилиги.

3) Она организмида хомиладорлик даврида экстрагенитал касалликлар (хусусан камконлик).

4) Атроф мухитнинг хомиладор аёлга салбий таьсирлари(Вибрация, юкори харорат)

5) Тугруклар орасидаги интервалнинг бузилиши ва она организмининг кучсизланиши (4-диаграмма).

Рахит ва гипотрофияга она томонидан мойиллик килувчи факторлар

(4-диаграмма).

□ Хомиладорликнинг патологик кечиши

□ Куп сувлилик

□ Она организмида витамин етишмовчилиги

□ Токсикозлар

I Экстрагенитал касалликлар

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

Рахит ва гипотрофия касаллигининг келтириб чикарувчи сабабларнинг урганиб чикканимизда она томонидан 1-чи уринда она организмига витаминлар тушишининг етишмовчилиги ташкил этади.

Рахит касаллигининг келтириб чикарувчи факторлари тахлил килинганда куйидаги натижалар олинди (6-жадвал).

Рахит касаллигининг келтириб чикарувчи сабаблар (6-жадвал).

Сабаблари Рахит билан касалланган

Болалар

Абс. сони %

Овкат факторлари 9 28

Перинатал факторлар 3 9,4

Куёш нури етишмаслиги 4 12,5

Ятроген факторлар 2 6,2

Остеопация 1 3,1

Жигар ва буйракнинг сурункали касаллиги 5 15,6

Сурункали юкумли касалликлар 2 6,2

Сурункали анемиялар 6 18,8

Жами 32 100

Рахит касаллигининг келтириб чикарувчи сабабларни урганиб чикканимизда куйидаги натижалар курсатилади. 1-чи уринда овкатланиш фактори 28% ни ташкил этди. 2-чи уринда онанинг сурункали камконлик касаллиги туради -18,8 %.

Гипотрофия касаллигининг келтириб чикарувчи факторлари тахлил килинганда куйидаги натижалар олинди (7-жадвал).

Гипотрофия касаллигининг келтириб чикарувчи сабаблар (7-жадвал).

Сабаблари Гипотрофия билан касалланган болалар

абс. сони %

Она организмига витаминлар 8 29,7

Тушишининг етишмаслиги

Она организми оксил, ег, углевод ва микроэлементларнинг етишмаслиги 5 18,6

Сурункали анемиялар 4 14,7

Сурунка жигар ва буйрак хасталиклари 4 14,7

Онанинг сурункали юкумли касалликлари 3 11,1

Хомиладорлик таксикозлар 3 11,1

Жамиси 27 100

Гипотрофия касаллигини келтириб чикарувчи сабабларни урганиб чикканимизда куйидаги натижалар аникланди. 1-чи уринда она организмига витаминлар тушишининг етишмовчилиги-29,7%, 2-чи уринда она организмига оксил, ёг, углевод ва микроэлементлар етишмаслиги 18,7% ни ташкил этади.

ХУЛОСА

1. Бухоро вилояти Гиждувон тумани «Узбекистон» КХМ да жами рахит билан касалланган 3 ёшгача болалар сони -32 та шундан угил болалар 18 та, киз болалар сони 14 та жами гипотрофия билан касалланган болалар сони 27 та шундан угил болалар 15 та киз болалар сони 12 та.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2017 №1 (январь)

2. Рахит ва гипотрофия касаллиги таркалишини урганганимизда КХМ да рахитнинг I даража-10 та - 31,2 II даража-15-47%, III даража-7 та-21,8 %, Гипотрофия I даража - 9 та-33,3%, II даража-10 та - 37,1%, III даража 4 та -14,8 %ташкил килган.

3. Рахит касаллигининг келтириб чикарувчи сабабларни урганиб чикканимизда 1-чи уринда овкатланиш факторлари - 28% ташкил этади. Гипотрофия касаллигининг келтириб чикарувчи факторларидан 1 уринда она организмига витаминлар тушишининг етишмаслиги - 29,7% ташкил килди.

АДАБИЁТЛАР

1. Абдулхаджаев М.С., Кузнецова Д.Ж., Хакимов Е.П «Медицинский журнал Узбекистана» 1985й №12 37-39 бетлар

2. Антипкин Ю.Г. «Педиатрия» 1986й №4 12-16 бетлар

3. Антипнин Ю.Г., Лукьянов Е.М. Омильченко Л.Н. Педиатрия 1988№1 87-91 бетлар.

4. Бисярина В.П. «Педиатриядан клиник лекциялар». Москва 1975. 167-196 бет

5. Бисярина В.П. «Детские болезни с уходом за детьми» Москва 1981 й

6. Жалилов П.С., Усмонханов Р.А «Педиатрия» 2001 №3 89-90 б

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7. Коровина Н.А. Захорова И.Н. «Рахит и его новрегиния у детет» Международний журнал медицинской проитини 2000№1 58-60 стр

8. Миразимов Б.М., Асилова Н.К. «Рахит ва скелет» 1979 й Тошкент.

9. Расулов А.С и соавторы «Реабилитация детей первого года жизни с рахитом и анемией»

10. Саломатлик энциклопедияси оммабоп Тошкент 1985й

11. Шабонов Н.П. «Учебник детских болезней» Том-1 2003, 224248 бет

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.