CC BY
13MУAPPИФИИ MOT30 ОЛИЫЧРН XACFATH X^OFH ДAP <вAБОНИ MИЛЛAT-ХЛОИИ MИЛЛAT»-И ACОCГУЗОFИ СУЛ^У BAX^ATH MИЛЛЙ, ПЕШВОИ MИЛЛAT, ПFЕЗИДЕНTИ ЧУM^УFИИ ТОЧИКИСТОН M^TAFAM ЭMОMAЛЙ FA^MOH
Цураева X Ё.
Дотша^ daenamuu aмyзгaрuu Tayumeman ба номы С. Айни
Дар таърики адабиёти oлaмшyмyли caAan XVIII-XIX-и точику фopc Mиpзo Олимчон ном шоири xymcara;a бо номи Хафати Хдаорй шухрат пайдо кардааст. Aгap xизмaти ин шоири бoFaйpaтy нaгapcpo нодида бигирем, дар хакки шоир ноадолатй мешавад. Хacpaт яке аз шоирони фаъоли даврони xyд ма^уб меёбад. Шоир барои cyxa™ хак ва рост талош намуда, алайхи ноадолатихои замони xyд нaгapcaнa эътироз нaмyдaacг. Барои ба ма^ад pacoнидaни адолат, барои зеру забар нагардидани хукуки мaзлyмy бечорагон чаоурона мубориза бурдааст. Гуфтан мумкин аст, ки шоир кахрамони даврони xyд буд.
Бoиcи таагсуф аог, ки ин шоири мубориз аз назари aдaбиëгшинacoн то андозае дур мондааст. Ин камбудихо рохи халли xyдpo охиста-охиста ёфта истодаанд. Myхaк;к;икoни даврони истщлол барои омузиши хаёг ва ашъори шоирони ин даврон, ки миёни мардум ашъори онхо маъруф аст, маколаву acapхoи тахкикотй ба анчом pacoнидa истодаанд. Яъне xизмaти ин шоирон аз назари мухаккикони имруз дур намемонад.
Aшъopи шоир аз чониби мухаккик Aмиpбeк Хдбибов дар шакли дастчамъй caли 1974 ба чоп ра^давст. Aз чониби мо ашъори Хафати Хж^рй дар шакли мачмуа бо номи: ^«Ыачмуаи ашъори Mиpзo Олимчон Хафати Хи^рй» coли 2013 пурра ба чоп pаcид. Баъд аз чустучухо caли 2020 баъзе маълумогхои нокж; аз хаёг ва эчодиёги шоир пурра ва аник карда шуда, мачмуа бори дувум нашр гардид. Хама он маълумогхои аввале, ки мо дар мачмуаи шоир чамъ оварда будем, ба кигоби Aмиpбeк Хабибов «Меро^ адабии шоирони Хи^р» такя намуда будем. Aндeшаи оне, ки шоир дар камбагалй ва кашшокй умр ба cap бурдааст, дар кигоби Aмиpбeк Хабибов зикр шудааст. Ва хамаи он мухаккиконе, ки дар бораи хаёгу оюори Хacpaт маколахо чоп намудаанд, ба хамин capчaшмa такя намуда, зикр намудаанд, ки шоир дар бенавой умр ба cap бурдааст.
Aз маълумотхое, ки дар мавриди рузгору ocopи шоир ба анчом pacидaacг, монанди навиштахои Садриддин ah™, Aбдycaлoм Дехотй, Pacyn Ходизода, Aмиpбeк Aбибoв мacьaлa равшан нaшyдaacг.
Оиди хаёг ва оюори шоир номзади илми тaъpиx, дoтceнт Шодибек Собирй дар acapи тaъpиxиaш «Хаёги пурхафат» маълумоти мукаммалеро чамъ oвapдaacг, ки xoнaндapo як дарача каноатманд мегардонад. Maълyмoти шоир ва олим Шодибек як навъ дурустгар мебошад, зеро номбурда яке аз авлодони шоир ма^уб меёбад. Ва он маълумотхое, ки тахкщотчиёни мо додаанд, бо маълумоти Шодибек Собирй монандй дорад.
Aз маълумоти додаи Шодибек Собирй бармеояд, ки Олимчон номи шоир буда, Mиpзo марбут ба кacбaш будааст, зеро шоир дар дарбори мири Хи^р Саидбий вазифаи xanorapo ба ухда дошт. Олимчон баъд аз ду coли та^ил дар мaдpacaхoи Хи^р ва xan^ К^уръон дар назди падар барои тахщл ба Бyxopo меравад. Сипac, баъд аз xaтми мaдpacaи Бyxopo ба Хдаор ба назди падару модараш бармегардад. Падари Олимчон Хоча Низомиддин аз Хочагони Чуйборй буда, шакш такводору xyдoтapc буд ва ин Хочагон дар назди мардум обрую манзалати xoccae доштанд. Хоча Низомиддин абераи яке аз шaйxoни бузурги Хиcop, Шaйx Нуриддини Сох^на*^ буд. Намояндагони амир ба кафи Хочагони Чуйборй хакку хукуки зада даромадан надоштанд ва хангоми ба caфap баромадан хокими Хи^р аз Хочаи Хи^рй дуо гирифта, cипаc ба рох мебаромаданд. Mapдyм ба Хочагон эътикоди калоне доштанд, хатто вакте мардум аз ягон чихат ба шур меомаданд, Хочагон ин ошубхоро xoмyш мекарданд: «Лз навиштачотхои тaъpиxй маълум аст, ки макоми Хочагони Чуйборй дар oxиpхoи acpи XVI ва аввали acpи XVII дар хаёги cиëcию иктиcoдии Оcиëи Mиëнa, аз он чумла водии Хрср xeлe бузург буд. Намояндагони ин xoнaдoн дар кашмакашхои cиëcй роли калон бозидаанд. Maxcycaн дар хаёги иктиcoдй тaъcиpи онхо xeлe калон буд»[4, 91].
Падари Олимчон Хоча Низомиддин шхибдавлат ва шaxcи муътабари Хиcop ба хиcaб мерафт. Хамаи заминхои бототи вилоят ва чуйхое, ки ба Хочагони Чуйборй тааллук доштанд, дар иxтиëpи Хоча Низомиддин буданд. Олимчон фарзанди ягонаи xoнадoн буд. Хонаи онхо, ки онро кушк ном мебурданд, дар назди руди Чангоб, ки то хол ин дарё миёни мардум бо ин ном маъруф аст, xeлe баланду зебо комат aфpoxтaвy ба монанди бустоне буд. Хоча дар лаби руди Чангоб барои мусфирон ибодатгох, capoй, чoйxoнa бо тaхкypcии caнги cypx бунёд карда буд. Дар мехмошонаи Хоча 15 нафар xизмaтгopoн xизмaт мекарданд. Aмлoки Хочаро панч хазор таноб замини кишт-богу токзор ташкил менамуд. Заминхои корами Хоча аз худуди Регар то Вишгард, Варзоб, Зидй, К^аротог то водии Лакай тул кашида буд. Дар дoxили шахри Хиcap зиёда аз 40 таноб чакалаку cафeдopзop дошт, ки ин caфeдopхo барои ажтмони иморатхои дорандагон, купрукхо ва гайрахо capф карда мешуданд. Инчунин дapaxтoни чормагз, олуча, ceбy зардолу низ боготи Хочаро оро медоданд. Бобокалони xoчa - Шaйx Нуриддини Сoхибнaфac натанхо дар манотики Храор, инчунин дар каламрави Бyxopo ва Самарканд низ шaйxи шинoxтa буд.
Шaйx Нypиддиии Сoхибиaфac шoгиpдoиy мypидoии здад дoшт Ba ypo хамчун бaлoгapдoни шaхpи X^cop иoм мeбypдaид. К^^и Xo^a иaзди дapвoзaи к^ми Fapбии Аpки Xpcop вoкeъ буда, то хщ зиëpaтгoхи мapдyм acт. Бeмopoнy paH4ypoH мapкaди Xo^apo зиëpaт мeкyнaнд Ba orn,oe, ки бa бeмopии дики иaфac гиpифтopaид, дap ин 4o бa дapди xyд дaвo мeëбaид. Ba Xo^a Низoмиддии, яъш пaдapи Mиpзo Олим^н aбepaи Шaйx Нypиддиии Сoхибиaфac 6уд.
Пaдapи шoиp Xo^a Низoмиддии, ки шaxcи capвaтмaидy xeлe caxoвaтмaид буд, Кopвoиcapoи Xpcop 6o мaблaFи y бииo мeшaвaд.
Чи xeлe ки дap бoлo зикp шуд, Mиpзo Олим^н бaъд аз xaтми мaдpacaи Бyxopo бa Xpcop бapгaштa, дap дapбopи хoкими oивaктaи шaхp Сaидбий хамчун муншии дapбop xизмaт иaмyдaacг. Ин 4o aз aшъopи шoиp як мишл мeopeм:
Аз бахти бад rap^ шудам, бeиaвo шудам,
Taихoиишиии гушаи мeхиaтcapo шyдaм.
Аз xoки ocгoии ту, эй басти иoмypoд,
To эми^и xyд талабидам чихo шудам [5, 80].
Аз пopчaи rnebp^, ки шoиp шиква аз бeнaвoй дopaд, чунин xyлoca бapoвapдaи мумкин acr, ки шoиp дap бeнaвoй, яъиe камбагалй зиста бoшaд.
Oë мумкин acr, ки 6o ин хама capBarn naAap ва вазифаи oлимapтaбa шaxc дap камбагалй зиндагй кунад. Ин 4o шикoяr аз бахти бад acr, на аз бeнaвoй.
Казия ин acr, ки Mиpзo Олим^н ба дyxтapи хoкими Xpcop Саидбий xoиaдop мeшaвaд. Баъд аз мapги XOким Саидбий, пи^и y Суфибий ба capи кyдpaт мeoяд. Нaфapoиe, ки хoкимpo ихота кapдa буданд, ба Mиpзo Олим^н хacyдй мeиaмyдaид. Ва ин як фypcaти мyиocибe буд, ки аз шoиp xanoc шаванд. Xoкимpo алайхи Xacpar бapaигexтaид. ryë, шoиp 6o вучуди oиe ки дap дapбop зиндагй мeкapд, бapoи ин нeъмaт cипocгyзop набудааст. Ва шoиp аз capи букл ба пaдapи Суфибий, хoкими пemтapaи X^cop Саидбий мaдхияe нагуфта будааст. Ин бoиc шуд, ки rno^ аз дapбop дyp шуд. Аз хaмcapaш низ мaчбypй чудо шуд.
Дap зepи манахи шoиp миcли танга caфeдиe na^o мeшaвaд, ки бoиcи аз дapбop дyp шуданаш махз хамин мeшaвaд. Mиpзo ба oи муттахам ^да шуд, ки iyë ба бeмopии 68p8c гиpифтоp шуда бoшaд. ШШ^ дигap ба дapбop иaмepaвaд.
Xynoca, y аз мapдyм xyдpo дyp мeгиpaд, зepo pyхoииëии oидaвpa чунин xynoca мeбapopaид, ки бeмopии rno^ гyзapaидa acr. Xap кace 6o шoиp хaмcyхбaт шавад, ба ин бeмopй гиpифтop мeшaвaд. Xacpar аз xoтиpи ин кaзияхo xyдpo ба ramo® махкум мeкyиaд. Xaигoми ба куча бapoмaдaи дap cap x^rça мeпyшaд. Шoиp аз ин ramojo ч>н ба лаб мeшaвaд ва дap айни кaмoлoт, дap шнни Зб-галагй, ки хануз xeлe чaвoи буд, дyиëpo тapк мeкyиaд. ШШ^ дap камбагалй зиндагй иaкapдaacт. Бeнaвoй ин 4o ба мaъиoи бeкacй ва тaихoй oмaдaacт. Maкcaд аз «Taнхoнишини гушаи мeхиaтcapo шудам» ин acr.
Яъш nac аз тахкик гapдидaии ин пaхлyхoи зиндагии Mиpзo Олим^н мачмуаи шoиppo дap шакли дypycгтap бopи дувум чoп нaмyдeм. Ва ин дигapгyиихopo oи 4o зи^ иaмyдeм.
Агapчи микдopи абъети шoиp ииcбaтaи кам ба дасти мo pacидa бoшaд хам, шoиp миëии ахли адаб to aндoзae myхpaт пaйдo кapдa буд. Аз rno^ хамагй 1496 байт 6o^ мoидaacт, ки ин бapoи шyхpaтëp шудани як адиб 6o ин микдop aбъëт xeлe кам acr.
Шoиp махз 6o шиpиигyфтоpй ва шдабаении xyд миëии мapдyм мyappифй шудаает. Инчунин мyбopизa бypдaи 68p зидди aмиpoиy хoкимoии зoлими дaвp, ки мapдyми to^^o xoиaxapoб ^да буданд, ин xyд кaхpaмoииcт. Чунин мapдoнaгй на ба хамаи шoиpoнy aдибoи даст мeдихaд. Яъиe камбудиву иyкcoихoи aмaлдopoии дaвppo иoтapcoиa махкум намудан, аз иoтapcй ва мapдoнaгии шoиp дapaк мeдихaд. Чунин буд, ки шoиp 6o ин хама yмpи «утехи xyд миëии ахли адаб зуд мyappифй шуд ва ^c^opo™ каламаш дap хap дaвpy зaмoи кам иeстaид.
Macaлaи газали мaшхypи шoиp, ки шoиppo мдени мapдyм xeлe myхpaтëp кapдaacг, ин acr:
Баландй ëфт кух аз той дap дoмaи кaшидaихo,
Сapи ceлoб 68p caиг oмaд аз бeчo дaвидaихo.
Maи аз бeкaдpии xopи capи дeвop дoииcтaм,
Ки eorac кac иaмeгapдaд аз ин бoлo иишacгaихo [8, 23].
Mиpзo XacpaiH Xpcx^ як ycлyби a4^e дopaд 6o иoми «титл» ë «татол», ки Амиpбeк Xaбибoв oнpo ycлyби xocи шoиp иoмидaacг. Ва зи^ кapдaaст, ки ин т^зи шeъpиятpo дap amъopи ягoи шoиp вoиaxypдaacг. Ин мacъaлa дap pиcoлaи иoмзaдии мo to aидoзae халли xyдpo ефтааст. Инчунин 6o ин yнвoн мащлаи илмй дap бaxши илмхoи филoлoгии мачаллаи илмии Пaëми Дoиишгoхи Mиллии иaшp шудааст. («Титол дap amъopи Xacpaти Xpcoprö». / X. Ё. Чypaeвa // Пaëми Дoиишгoхи Mиллй №4/3, 2017. -С. 216-219.
Дap китоби дуввуми «Зaбoии миллат- хастии миллат»-и Аcocгyзopи cyлхy Вахдати миллй, Пeшвoи миллат, Пpeзидeиги Чум^ии Toчикистoи Эмoмaлй Рaхмoн, ки «Зaбoи ва зaмoи» yнвoн гиpифтaaст, дap бopaи ин шoиpи mиpиибaëи мaълyмoт oвapдa шудааст: «Яте аз шoиpoии мamхypи oxиpхoи acpи
XVIII ва нимаи аввали acpи XIX Mиpзo Oлимчoн Xacparn Xиcopиcт, ки мaхopaти xyби шoиpй дomгa, дap pивoчи зaбoнy адабиети точикй еахми apзaидa гyзomтaacг» [il, 229].
Ma^H ва чoйгoхи Mиpзo Oлимчoн Xacparn Xиcopй дap тaъpиxи oлaмmyмyли адабиети точик to aидoзae мyappифй шудааст. Инчунин oид ба навъи rnebpm ки дap тaъpиxи адабиети точик
ycлyби нав мyappифй шудааст, мaълyмoт дoдa шуда, шoиpи ra^py нoтapc будани XacpaT таъкид шудааст: «Xacpar шaxcи хoзиpчaвoб, х8Чвнигop, ra^py pyrnpoCTT^ буда, аз тшкдди мулюву ахли дapбop to ба шoх ибo нaмeкapд ва oихopo ба як шакли эчoдиëги xarn^ 6o нoми «тиroл», ки ин калима XOлo хам дap байни мapдyм ба мaънoи бeхyдaгyйй маълум acr, хачв мeн8мoяд» [11, 231]. Ва ин 4o як нaмyнae аз як «титол^>-и шoиp миcoл oвapдa myдaacг: Думи py6a пайтобаи мoкиëн, Саги лука xap нecт дap Сиетон. Maлax pиши ^compo rnorn зад, Бигалтид кypбoкa аз нapдбoн [11, 231].
Чун иcгифoдaи кишя ва мaчoз xocи мapдyми точик acr, шoиpoн ва нaвиcaидaгoн низ oнpo дap хyиapи шeъpoфapинии xyд ва эчoди acap вaceъ иcгифoдa мeбapaид. Ин нукта дap китоби мaзкyp чунин зикp myдaacг: «Адибoни шyxтaбъ дap миëни мapдyм 6o хамин тapзи 6aë^ яънe хyнapи cyxaибoзй ва Koфияoфapинй мamхyp шудаанд>> [11, 231].
Дap ин китоб миëни caдхo тан шoиpи хиcopй, ки тули acpхoи XIII-XIX зиндагй ва эчoд намудаанд, тaнхo зи^ шудани нoми Xacparn Xиcopй дагалат 68p oн мeкyиaд, ки шoиp вoкeaн як шaxcияти бyзypг ва xyшкaлaмy шиpинкaлoм будааст. Яънe мyappифй шудани ин адиб аз чoниби Пeшвoи миллaтaмoн вoкeaн бoиcи дaстгиpиcг. Maхз тaвaccyти ин мaъxaзхo жми aдибoнy бyзypгoни миллати мo аз мгён нaмepaвaид ва дap caхфaхoи тaъpиxи адабиети миллaтaмoн абадй накш мeбaидaид. Сyxaидoн ва шиpинбaëн будани Mиpзo Oлимчoн Xacparn Xиcopй аз чoниби муаллиф чунин apзëбй шудааст: «Mиpзo XacpaT фapди cyxaидoн, нoзyкбaëн, лaтифcyxaн, xymгyфтоp ва дap навбати xyд ш^у шиpингyфтоp бyдaaст» [11, 231].
Агap тaихo зaмoни зиндагии шoиppo дap нaзap бигиpeм, нaфapoни зиëд pyйи кop oмaдaaид, ки яте аз oихo Mиpзo Xacparn Xиcopист. Пapии Xиcopй, ФopиFи XHcop^ Koмили Xиcopй, Faмгин, Шapифи Xraop^ Чдзбии XHcop^ Maвзyи, Бoбo Hpcn, Банда, Ушoк; ва дaххo rno^o^ aдибoни дигap аз ин вoдии зapxeз ба aдaбиëги точик вopид гapдидaaид, ки xизмaти oихo бapoи pyшдy тaкoмyли зaбoнy адабиети бeн8зиpи xan^ точик бeaидoзaaст.
Ёд шудани XacpaT хамчун шoиpи дap ин китоб ишop8 68p oн мeкyи8д, ки шoиp вoкeaи хам rnaxŒ нoтapcy бoиpoд8 будааст. Шoиp 6o калимаву ибopaхoи мacx8p8Oмeз мapдyми бoю C8pв8тм8ид ва м8нc8бдopoни зaмoнaшpo, ки дoим б8poи cep ^дани шиками xyдy п8Йвaидoни xyд мeкyшидaнд, зepи тозиëн8и танкид гиpифт8 буд. Ва аз тшкдди ин тоифаи м8pдyми чoплycy cитaмпeш8 8cлaи h6o нaдomт.
Аmъopи шoиp бoю parnra буда, шoиp oид ба aкcapи мавзуоти адабиети фopcии точикй rnebp гуфтааст. XacpaT шoиpeст, ки зулми з8мoн диккати ypo ба xyд чалб намудааст ва 8шъopи y аз amъopи дигap хaм8cpoнam махз 6o хамин ф8pк мeкyиaд. Kaлoмaш д8p мук^а 6o шoиpoни хамафаш ва д8p б8ëни мавзуоти дс>га py чoлиби таваччух acr.
АДАБИЁТ
1. А6дyлкoдиpи Бeдил Myнтaxa6от. Аxгapoии адаб / Бдит Абдул^^). Ч,илди 37. -Дymaнбe: Адиб, 2018. - 480 c.
2. Абиюв Ами^к Дoиpaхoи адабии Бyxopoи Шapкй / Амиp6eк А6и6oв. -Дymaи6e: Дoииш, 1984. - 240 c.
3. Амиpкyлoв Сy6хoи. Нжoхe 6а инкишсфи тaъpиxии адабиети точик дф Moвapoyннaхp (кapии XIX) мyнтaxa6и мaкoлaхo/
Сyбхoн Амиpкyлoв. -^rna^e Mpi^o^ 2010. - 232 c.
4. Mapдoнoв Ахмaдчoи, Mиpзoaлиeв Нypaлй. Xpcop-кaдaмгoхи 6yзypгoии чaхoи / Ахмaдчoи Mapдoиoв, Нypaлй Mиpзoaлиeв. -
^rna^e Аpжaиг, 2009. - 120 c.
5. M^:» Oлимчoн Xacpam Xpcopñ. Ыачмуаи aшъop. Myparra6 4ypaera Xy6oигyл Ёpмaхмaдoвиa / Xacpar Mиpзo Oлимчoии
Xpcopñ. -^rna^e Сифаг, 2019. - 15б.
6. Kapимoв Уошн Адабиети точик дap нимаи дувуми acpи XVIII ва аввали афи XIX / Уcмoи Kapn^œ. Kиcми 1. -Дymaнбe:
Дoииш, 1974. -188 c.
7. Xoлик Mиpзoзoдa. Taъpиxи адабиети точик. (Аз кадим to acpи XIII) / Mиpзoзoдa Xoлик, Kито6и I (II). -^rna^e
Maopиф, 1989. -424 c.
8. ^би^в Ами^к Mepocи адабии шoиpoни Xpcop / Амиp6eк XaÔHÊrn. -Дymaнбe: Дoииm, 1974. - 240 c.
9. ^би^в Амибк Аз ганчинаи адабии Xpcop. (Зyмpaи шyapoи кapихoи XVII-XIX X,иcopи Шoдмoи) / Ами^к XaÔHÊrn. -
Дymaнбe: Иpфoн, 1995. - 232 c.
10. Xacpar Mиpзo Oлимчoи. Дeвoи. „nacixaiH oxиpи acpи XVIII ва аввали афи XIX/ pa^^ 329б Ш, 329б VIII. - 4б7(30) c.
11. Эмомалй Рахмж Зaбoни миллат - хастии миллат. /Эмомалй Рах^т -Дymaнбe: Нampиëги мyocиp, 2020, 432 c.
ПРЕДСТАВЛЕНИЯ МИРЗО ОЛИМДЖОНА ХАСРАТИ ХИСОРИ НА КНИГЕ «ЯЗЫК
НАЦИИ - БЫТИЕ НАЦИИ», ОСНОВАТЕЛЯ МИРА И НАЦИОНАЛЬНОГО ЕДИНСТВА, ЛИДЕРА НАЦИИ, ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН ЭМОМАЛИ РАХМОНА
В истории всемирно известной таджикско-персидской литературы XVIII-XIX веков, Мирзо Олимджон стал известен как Хасрат Хисари. Поэт известен своим нежным и простым стилем в творчестве.
У Мирзо Хасрати Хисори есть уникальный стиль творчество, называемый «титол» или «татол», который Амирбек Габибов назвал собственным стилем поэта. Статус и место Мирзо Олимджона Хасрати Хисори в определённой мере известны во всемирно известной истории таджикской литературы.
Поэзия поэта богата и красочна, его творчество посвящено многим темам таджикской персидской литературы.
Ключевые слова: поэт, сборник газелей, татол, Гиссарская долина, борец за справедливость, талантливый, добродушный, красноречивый, смелый, актуальные темы эпохи, насмешливые выражения, своеобразный стиль, простота, ирония и метафора.
REPRESENTATIONS OF MIRZO OLIMJON HISORI ON THE BOOK: THE LANGUAGE OF THE NATION - THE BEING OF THE NATION «BY THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF
TAJIKISTAN EMOMALI RAHMON»
In the history of the world-famous Tajik-Persian literature ofthe XVIII-XIX centuries, Mirzo Olimjon became known as Hasrat Hissari. The poet is known for his gentle and simple style of creativity.
Mirzo Hasrati Hisori has a unique style of creativity, called «titol» or «tatol», which Amirbek Gabibov called the poet's own style. The status andplace of Mirzo Olimjona Hasrati Hisori are known in a certain measure in the world-famous history of Tajik literature.
The poetry ofthe poet is rich and beautiful, he wrote poems on many topics of Tajik Persian literature.
Keywords: poet, collection of gazelles, tittle, Hissar of valley, fihter for justice, talented, good - natured, eloquent, brave, current topics of the era, mocking expressions, peculiar style, simplicity, irony and metaphor.
Сведения об автора:
Джураева Хубонгул Ёрмахмадовна - кандидат филологических наук, старший преподаватель кафедры Методика начального обучения Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни. Адрес: р. Фирдавсй, ул. Фирдавсй 28/2, Душанбе, Республика Таджикистан. Тел: 907-04-08-78, E-mail: hubonguljuraeva@mail.com
About the author:
Juraeva Khubongul Yormakhmadovna - Candidate of Philology, Senior Lecturer of the Department of Primary Education Methods, of the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini. Address: Firdavsi, st. Firdavsi 28/2, Dushanbe, Republic of Tajikistan. Tel: 907-04-08-78, E-mail: hubonguljuraeva@mail.com
ПАЙВАНДИ АДАБИЁТИ НАВИН ВА МАТБУОТИ ТОЧДК
Абдурахимов Б.А.
Донишкадаи давлатии забонуои Тоцикистон ба номи Сотим Улугзода
Мухаккикон сохахои адабиёт ва матбуотро аз хам чудо намедонанд. Ин ду шохаи хаёги маънавй ва фаъолияти эчодй дар пайвасгагй вучуд доштанд ва доранд. Мо акидаи устод Садриддин Айниро оид ба с^ози адабиёти навини точик дуруст мехисобем. Мавсуф дар «Намунаи адабиёти точик» зикр карда, ки бо инкилоби якуми Русия, «омадшуди рузномачоту китобхои тоза дар Бухорову Туркистон... сохибкаламони тозанавис хам чо-чо сар бароварданд ва бинобар ин, мо сари таърихи адабиёти нави тоцикро 1905 карор додем» [2. с.353]. Яъне, ин чо мухим он аст, ки OFaзи адабиёти навини точиикро устод ба пайдоиши «рузномачот» низ вобаста медонад. Хамин тавр, яке аз махсусиятхои адабиёти давраи навини точик аз он иборат аст, ки ба пайдоиши матбуоти точик алокаманд мебошад. Махз матбуот буд, ки адабиёти кухансоли классикии точикро дар OFOЗи асри XX аз чихати сохту мазмун тагйир дод. Аз ин ру, бе омузиши таърихи матбуоти аввалин мазмуну мундарича, омилхои ташаккули адабиёти навини точикро муайян кардан имконнопазир аст. Вобаста ба ин, таъсирпазирии мутакобилаи матбуот ва адабиёти навини точик дар OFOЗи асри XX масъалаи мухимми сохахои таърихи матбуот ва адабиётшиносии точик буда метавонад.
Тадкикотхои адабиётшиносй ва таърихи матбуот собит месозанд, ки робитаи адабиёт ва матбуот дар саргахи пайдоишашон хеле кавй будааст. Ба кавли мухаккик А.Азимов, «Адабиёт ба матбуот, матбуот ба адабиёт тавъам буда, яке дигареро пурра гардонида, ба ин васила махсули эчодро ба муштариён мерасонанд ва Fановати фархангй мебахшанд» [3. с.3]. Матбуоти точик, ки чун матбуоти тамоми халкхо
