Научная статья на тему 'ИЗ ИСТОРИИ РАЗВИТИЯ НАРОДНЫХ ПРОМЫСЛОВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА'

ИЗ ИСТОРИИ РАЗВИТИЯ НАРОДНЫХ ПРОМЫСЛОВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
259
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИСТОРИЯ / РАЗВИТИЕ / НАРОДНЫЕ ПРОМЫСЛЫ / ИНФОРМАЦИЯ / АРХИВНЫЙ / ИСТОРИЧЕСКИЙ / ИСТОЧНИК / АРХИТЕКТУРНЫЙ / ГОНЧАРНЫЙ / РЕЗЬБА ПО ДЕРЕВУ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Рохатов Гайратшо, Рохатова Хуршеда

Авторы в данной статье дают краткую информацию о развитии народных промыслов таджикского народа, которые определены на основе архивных и исторических источников и показаны стадии развития архитектурного, гончарного искусства, резьбы по дереву и других видов древних ремесел жителей Гиссара, Ура-Тюбе, Пенджикента и других областей.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FROM THE HISTORY OF DEVELOPMENT OF FOLK CRAFTS OF THE TAJIK PEOPLE

The authors give a short information about development of folk crafts of the Tajik people which determined on the base of archival and historical sources and shown the stages of development architectural art, ceramics, wood-carving and other kinds of ancient crafts of the inhabitants of Hissar, Ura-Tube, Penjikent and other regions.

Текст научной работы на тему «ИЗ ИСТОРИИ РАЗВИТИЯ НАРОДНЫХ ПРОМЫСЛОВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА»

ИСТОРИКО-ЭТНИЧЕСКИЕ СВЕДЕНИЯ АЛЕКСАНДРА БЁРНСА О БУХАРЕ

В статье рассматривается историко-этнические сведения английского путешественника Александра Бёрнса в Бухаре первой половине XIX века. Авторы, путем сопоставительного анализа рассматривают данный вопрос. Вообще А. Бёрнс приводя этнический состав Бухарского эмирата, называет всех коренных жителей эмирата Тюркским племенем и разделяет их на туркмен и различных узбеков. А. Бёрнс в своей работе вообще не упоминает таджиков, как жителей Бухары и это доказывает его поверхностные, а иногда и неправильные суждения, и интерпретации различных исторических событий. Но у А. Бёрнса не было и такой задачи. Он должен был только провести разведку и не лезть на рожон. Кроме А. Бёрнса в Бухаре посещали другие английские, венгерские и русские путешественники который собрали огромный материал по этого региона. Здесь можно отметить роботу Н. Ханыков Е. Мейендорф и других исследователей.

Таким образом, в статье выявлено, что следования А. Бёрнса являются уникальные источники по истории Бухаре первой половине XIX века.

Ключевые слова: Бухаре, история, путешественник, анализ, А. Бёрнс, источник.

HISTORICAL AND ETHNIC INFORMATION ALEXANDER BURNS ABOUT BUKHARA

This article deals with the historical and ethnic information of the English traveler Alexander Burns in Bukhara in the first half of the XIXth century. The authors explores this problem through comparative method analysis. In general, A. Burns, citing the ethnic composition of the Bukhara Emirate, calls all the indigenous people of the Emirate as Turkic tribes and divides them into Turkmen and various Uzbeks.A. Burns does not at all mention Tajiks as residents of Bukhara and this proves his superficial and sometimes incorrect judgments and interpretations of various historical events. But A. Burns did not have such a task. He had only to conduct reconnaissance and not to climb on the rampage. In addition, A. Burns and other English, Hungarian and Russian travelers visited Bukhara who collected a lot of material on this region. Here you can mark the work of N. Khanykov E. Meyendorf and other researchers. Thus, the article reveals that A. Burns's followings are unique sources on the history of Bukhara in the first halfof the XTXh century.

Keywords: Bukhara, history, traveler, analysis, A. Burns, source.

Сведения об авторах:

Негматов Д.Н. - Кандидат исторических наук, старщий преподаватель кафедры всеобщей истории Таджикского государственного педагогического университета имени С.Айни

Нажмуддинов Т. А. - Старщий преподаватель кафедры всеобщей истории Таджикский государственный педагогический университет имени С.Айни

About the authors:

Negmatov D. N. - Candidate of historical sciences, the senior teacher in the Department of the General History of Tajik State Pedagogical University named after SAyni; Najmuddinov T. A. - Senior teacher in the Department of General History of the Tajik State Pedagogical University named after S.Ayni.

АЗ ТАЪРИХИ РУШДИ АНАНАДОИ ХУНАРМАНДИИ ХАЛКИ ТОЧИК

Рохатов F.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни

Рохатова Н.

Мактаби тахрилоти умумии №88 н. Сино

Хунархои мардумй ё касбу хунари халки точик ин бевосита хамрадифи таърих буда дар хама давру замон аз тамоми пастию баландии халку Ватан, ояндаро огох менамуд. Аз ин чихат аз руи хунархои мардуми то чи андоза вучудоштани миллат, эхёи он ва рушту нумуи минбаъдаи онро муайян кардан мумкин аст. Таърих гувох аст, ки аксарияти халкхо барои то ин дарача расидан чй кисматеро аз сар гузаронидаанд ва баъзеи онхо чафои зулматро холо хам кашида истодаанд.

Мардуми точик, ки кухантарин миллати ориёй мебошанд, таъриху фарханг ва санъати баланд дошта бо хунармандии худ на ин ки дар мамлакатхои Ориёиначот, балки берун аз он шухрати хосае доштанд. Хуб маълум аст, ки халкхое имруз сохтори давлатии худро ташкил намудаанду истиклолиятро ба даст овардаанд бо чи гуна душворихо дучор гардиданд. Хамин гунна пастию баландихои таърих ба сари халки точик низ омада буд ва хар мудом баъди хучуми пайдархами

ачнабиён аз capи нав Ватани xyдpo обод нaмyдa забон, маданият, фарханг ва caнъaти хунармандии xyдpo аз нав эхё менaмyд. Баробари ин xaлк, pacмy pycyм, ойнхо, хунархои мардумии xyдpo хамавакг нигох дошта, хар мудом онро инкишоф медод. Аз ин чихат xaлкpo хамрадифи т а ъ р и x меноманд, зеро точикон низ ба монанди дигар xaлкхo, бевocитa таърики кадима доштанду доранд. Оиди ин маеъала китоби Мухтарам Хотам(1)1 навишта шудааст, ки дар омузиш ва инкишофи илми тaъpиxи xa-лки точик ахамияти калон дорад.

Агар ба таържи хунархои мардумии xaлки точик назар афканем равшан маълум мегардад, ки дар хар давру замон xaлк чи тавр зиндаги мекард ва ба кадом хунархо машгул буд. Дар замони истикдолияти Чумхурии Точикистон бо комёбихои назарра^ xycycaн дар чодаи маданияту фарханг ва хунархои мардуми ноил гардид, ки ин як бори дигар оиди рушту тараккиёти он дар тамоми гушаву канори мамлакат шаходат медихад. Оиди фархангу хунархои мардуми олимону тадкикотчиён (2) acapy макола ва тадкщспхои зиёде намудаанд. Аз руи тадкикогхо маълум гардид, ки хар як гyшaвy канори Чумхури хунари ба xyд xocе вучуд дорад, ки ин бевocитa ба хамон минтака мaнcyб аст. Аз тарафи дигар ахоли вобаста ба минтакаи ишиолкардааш ба кадом кacбy хунаре машгул мешавад ва баъди чандин «^хоро пacи cap намудан онро хаматарафа caйкaл дода аз шал ба нacл меомузонданд ва меpoc мегузоштанд.Ин пpocеc аз давраи аввалин давлагхои Ориёиначоти Суиду Бoxтapy Хоразм cap шуда дар замони Тохириёну Саффориён ва xycycaн дар давраи Сомониён нуктаи баланди xyдpo пайдо намуд. Минбаъд такдири xaлки захматкаши точик дар зери кабилахои кучи меафтад, вале аз бacки xaлк кадима буду таърику фарханги кухан дошт хунархои мардумии xyдpo гумм накарда бapъaкc онро ба xaлки кучмарчи омузонид. Агар ба хунархои мардумии capзaмини пештараи Мовароуннахру Хypocoн бо диккат назар намоем мебинем, кич и тавр бо хамдигар монанди доранду таърики ташаккулёбиашон якacг. Агар аз руи хакикати реали назар кунем маълум мегардад, ки дар даврони Хукумати Шурави рушду нумуи хунархои мардуми таракки гардид, вале аз бacки агсари вocитaхo, тачхизогхо , маводи x^ora ва cyзишвopи ва умуман тамоми ма^ушти мардум таъмин мегардид, аз ин caбaб киcме аз хунархои мардуми xocиятy мавкеи xyдpo гум карда кариб аз байн рафтанд.

Аз «мхои 90 -ум cap карда Давлагхои cox,ибиxтиëp ташкил шуданд ва акнун хар як Чумхури мебoиcг мустакил амал намуда аз он дастовардхои xyд иcгифoдa баранд, зеро аз давлати Шурави на ба хама меpocи дacтpacе боки монда буд.

Хамин тарик дар катори Чумхурихои аз хама кам «мерою» гирифта ТoчикиcIaни азизи мо низ дoxил мегардид, аз тарафи дигар чанги шахрвандиро биcëpе аз берун, amxocxo® дигаре аз дoxил истифода намуда киcми зиёди кopxoнaхo, мyacиcaхo, марказхои маъдани- марифати ва хатго бехтарин устохои мумтози xaлкpo ба нести оварданд. «Гузаштаганамон.-кайд мекунад Эмомалй Рахмон.- caбaк додаанд,ки шикастан ocoн, вале баркарору эxë намудан ca^ душвор аст»/3 Ба ин нигох накарда xaлки точик барои аз нав эхёи давлати куд камар баста дар як мудати кутох дар биеëp cox,a^o аз он чумла дар равнаку ривочи хунархои мардуми ба комёбихои нaзappac ноил гардид. Аз рузи Вахдати мили 27 июни coли 1997 cap карда дар тамоми марказхои мадани равшаннамоии гушаву канори Мамлакат намоиши caMba^ хунархои мардуми ташкил карда шуд, ки ин як чахиши acocи барои тараккиёти тамоми хунархои мардуми гардид. Махз ин намоишхо имконият дод , ки аз нав он хунару дастовардхое, ки кариб хaзopcoлaхo арзи вучуд дошта аз байн рафта буд, аз нав эхё шаванд. Ин хунахои хapcoлa ба таври pacми даромада аз нав эхё гардиданд, ки дар он бевocитa cas^ Сарвари Давлат Эмомали Рахмон xелo калон аст. «Aфpoде,-менaвиcaд Эмомали Рахмон, ки capнaвишти миллат, тaъpиxи гузашитаи capзaмин ва марзу буми ачдодй, меpocи бойи фархагй ва pacмy оини ниёгон, дастовардхои бузург ва шaxcиятхoиoлaмшyмyли кавму кабоили xеш огохй надорад, хеч гох инcoни комил ва фарзанди баруманди замони xyд шуда наметавонад»»4 Точикистони мо аз руи макоми чоигиршавии xyд ба хамам маълум, ки capзaмини кухистон буда ба cе вилоят чудо мешавад ва аз руи забон, cyнaтy дину мазхаб хама баробар бошанд, вале аз руи хунархои мардуми аз хамдигар фарки калоне доранд ва хатго як води аз водии дигар тафоути xocaе дорад. Мacaлaн; яке аз вилоягхои калонтарини Чyмxypи ин Вилояти Кухистони Бaдaxшoн буда 44,6 фоизи худуди Точикистонро ташкил менамояд . Ин макон ба иклими гуногуни xyд нигох накарда бо канданихои фоиданоки табии ва хунархои гуногуни xaлки аз кадим машхур буда диккати олимон, caëхoнy кашфиётчиёнро ба xyд чалб менамуд . Аз ин caбaб ахли олимону кашфиётчиён омузиши apxеoлoгияи Бaдaxшoнpo ба чунин даврахо чудо менамоянд. 1) То шли 1917, 2) Аз coли 1917 то шли 1935 ва 3) давра 1946 то c.2007. (Бубнова, Ранов). Аз шли 1947 Н.А Киcлякoв-этpoгpaф, 1949 A.К.Пиcapчик-этнoгpaф, Розенфельд А^-шарк^ино^ Лукницкий, Бундельд А.А., Гypcкий А.В. геолог З.Ёров ва диг. ва дар шлхои 70— 80-ум aкcapaн геологхо ва дар caдaи acpи ХХ1 олимони точик то шли 2007 caфapи кори намуда аз ин мавзеъ, бехтарин ëдгopиxoи кадима ва хyнapxoи аз нав эхё гардида мардумиро тадкикот намуданд. Ин гуна ёдгорихои тaъpиxи дар «мхои oxиp аз aкcapияти вилоягхои Чумхури кашф карда шудаанд,ки кж;ме аз онхо дар ocopxoнaи АФ Точикистон гузошта шудаанд. Соли 2002 бошад байни Хукумати ш. Душанбе ва Института тaъpиx, apxеoлoгия ва этногрфияи ба номи А.Дониши АФ шартнома баста шуд, ки дар натича ба мyнocибaти 80 шлагии ш. Душанбе тадкикотхои илми гузаронида шуда

нaтичaи oн дap китоби Тaъpиxи шо^и Дyшaнбe (aз дaвpaxoи к;aдимгapин то дaвpoни мo) (5) дapч гapдидaaнд. Ч,олиби ^ид aCT, ки aonxo® oxиp oиди тaъpиxy фо^онг во xyнapxoи мapдyми но ин ки мapкaз, болки oиди минтaк;axoи anoxia 8з тapaфи шaxcoни aлoxидa китоб^ то^ия гapдидaaнд. Садои acpи бистум якe оз дaвpaxoи пypмoчapo во capнaвиштcoзи тaъpиxи мapдyми точик 6уд, гapчaндe дap бaъзe camxo мо^оми xocae пaйдo кapдa бoшaд. Дap ин дaвpa боъди xaзop шли шикоеги Довлоти Сoмoниëн coли 1924 Чyмxypии Myxтopи Шypaвии Сaгcиaлиcгии во coли 1929 Чyмxypии мycтaкилpo шхиб шуд. Ин якe aз кoмëбиxoи acocии миллоти точик будо 6a кaдpи имкoн бapoбapи дигap xaлкиягxoи гоби^ Иттиxoдй Шypaвй мaдaнияти мoддивy мaънaвиpo 6o нoми caгcиaлиcгй теш бypд. Бapoбapи ин дacтoвapдxo чaбxaxoи xaëra xararn тoчик aз кобили xyнapxoи мapдyми 6a тaвpи бoядy шoяд кaнoaтмaндoнa инкишoф нaëфт. Бapъaкc дap бaъзe нoxияxo кapиб тaмoмaн aз бойн paфтa фокот дap xoчaгиxoи aлoxидa aмaл мeкapдy xanoc.

Maълyм aCT, ки xap як xaray мигат 6a ypфy oдaт caнъaти бaлaнд во xyнapxoяш мовтеи xocapo дopo мe6oшaд во 6o xyнapxoи xyд нaмoишгoxy мyзeйxoи 4axo™po aз кобили Myзeи Бpитaнияи Ka6^, Эpмитaжи Лeнингpaд во гaйpa зeбy зишт дoдa xaзopoн мyxлиcoнpo 6a xyд чaлб мeнaмoянд. Аз тapaфи дигap инкишoфи xyнapxoи мapдyмй, oмyзиши дacтдoвapдxoи мaдaнии кишвap бapoи тaмoми чoмea aз xoнaндaи мaктaби то кopкyни мacъyл aз axaмият ^p нecт. Maълyм aCT, ки xap con киcми муояни xaтмкyнaндaгoни мaктaбxoи миëнa 6a мaктaбxoи oли дoxил шуд^ oнpo тaмoм мeкyнaнд во киcмe aз oнxo 6a кopxoи илми ч8лб шуд^ дap мyaccиcaxoи тaдкикaги кop мeкyнaнд. Аз ин ca6a6 oмyxтaни кишвapи xyд 6o xyнapxoи мapдyмиaш 6a oнxo ëpm кaлoн мepacoнaд . «Mo дap бopaи тapбия шмудони вaтaндycти 6TOëp ran мeзaнeм,-кaид кapдa буд, M.И.Кaлeнин,-xoлo он ки ин гунш тapбия aз чyкyp шинoxтa тaвoниcтaни Bara™ xyд cap мeшaвaд».(6) Аз ин чикот но ин ки дap мyзeйxoи мapкaзи, бaлки вилоятиву нoxияви во мyзeйxoи мaктaбй aз xyнapxoи мaдyмй 6a тapикм вace иcтифoдa бypдa, oнpo чyкyp ом^тм лозим aCT.

Акнун, ки xam^ точик боъди кaшмaкaшиxoи бeaдoлaтoнaи coлxoи 90 - ум бо шapoфaти xиpaдмaндoнaи фapзaнди милгат Эмoмaли Рaxмoн мyстaкдшяти xyдpo 6a дост oвapд во дap тaъpиxи 12 июни шли 1998 фapмoнepo имзо шмудонд, ки мутобики он минбоъд 27 июн дap Чyмxypии Точикистон pyзи вахдати MИЛЛИ эълон кapдa шудо xap шл дap capocapи Чyмxypй чошн гиpифтa xoxaA шуд. Аз ин pyзи мyбopaк cap кapдa дap томоми чaбxaxoи xaëти xararn кишвap дигapгyнии кулли 6a вучуд oмaдa дap xaмa coxaxo пeшpaвй дидо шуд. Аз он чумло xyнapxoи мapдyмии xararn aз нов инкишоф ëфт во пeшкaши оммо гapдид, ки ин aз caнъaти бaлaнди вддими он шaxoдaт мeдиxaд. «Умумон , - кдид мeкyнaд Сapвapи Довлот Эмoмaли Рaxмoн, - xarey мaмлaкaт, ки 6a гузоштои xyд, бо capвaтxoи моъновию ^фон^ онъонову cyнaтxoи очцоди во дигap мyк;aдцacoти xeш apч нaмeгyзopaд, 6a ояндш нeк yмeд бacтa нaмeгaвoнaц»(7)

Точикистон гapчaндe capзaмини кyxиcтoн бошод xaм, вaлe xararn он 6a coxaxoи гуногуни xyнapмaнди capy кop дopaнд во мaxcyли xyнapмaндoни вoдиxoи Зapaфшoнy Xиcop, Бaцaxшoнy Кулоб во Kapore:™ но ин ки дap дoxил, бaлки бepyн aз он шyxpaти кaлoн доштонд. Аз вддим дap дигap мaмлaкaтxoи xaмcoя aз ^били кopдxoи Иcтapaвшaнy Xиcop, чaкaнxoи Кулобу гyлдyзиxoи Kapoтeгин дик;кaтчaлбкyнaндa будонд. Шс^они дaвлaтxoи вддими Ошyp во Уpapтy тaxти xyдpo бо лoчyвapдy лоъли Бaцaxшoн opo мeдoдaнд. Шoxoни Чин бoшaд aз шишaxoи paнгaи Хучонду Хотлонй иcгифoдa мeбypдaнд.(8)

Бoзëфтxoи бocтoншинocии coлxoи ox^ дap capзaмини Точикистон шaxoдaт мeдиxaнд, ки aчцoдoни мо aз кздим бо caнгxoи кимaтбaxo capy кop дошта xyнapмaндoн мaxcyлoти кopи xyдpo 6a дигap дaвлaтxo caвдo мeкapдaнд, зepo aз a^aprara мapзи дaвлaтxoи вддим мaxcyлoти caнгxoи к;имaтбaxoи точик шйдо гapдидaaнд. Ин о^онм очлоди боъди Истиклолият дap гушову кaнopи мaмлaкaт эxë шудо иcтoдaacт. Macaлaн: Дap мapкaзи Kyxиcтoни Бaцaxшoн ш.XopyF кopxoнaи кopкapди caнгxoи кmмaтбaxo 6a кop aндoxтa шудо мaxcyлoти он но ин ки дap Чyмxypи , бaлки бepyн aз он бapoвapдa мeшaвaнд. Ин гунш xyнapxoи мapдyми дap дш^ нoxияxoи Бaдaxшoн 8з он чумло дap нoxияи дypдacти MypFo6 низ py 6a тapaк;ки ниxoдaacт. Дap coли нови 2011 як ю^оши xyнapxoи мapцyми aз тapaфи xyди axoли дap мapкaзи нoxия кутодо шуд, ки дap он зтедо aз 30 нaфap чaвoндyxтapoни точику rapFro мaшFyли дyxтaни либocxoи милли во чypoбxoи бaдaxши мeбoшaнд. Сокинони нс^ини Вонч миcли дигap точикони кyxиcтoн дap чoдaи xyнapмaнди xeno теш paфтaнд, вaлe тонгии бoзopи caвдo ин coxapo мaxцyдy кapaxт мeкapдaнд, оммо мaxcyли xyнapмaндoн имконият мeдoд, ки axoлии нoxия aз он вaceъ иcтифoдa шмудо caтxи зиндaгиpo бexтap шмоянд. Xyнapмaндoн xyнapxoи xyдpo aз овлод 6a овлод тоълим додо oнpo ca^an мeдoдaнд во дap нaтичa мaxaлaxoи мaxcycи xyнapмaнди пaйдo мeшyд,ки xono xaм aмaл мeкyнaнд.Macaлaн: Дexaи Пшиxapв но ин ки водии Вонч, бзлки Дapвoзpo бо гaxвopa, caллaтaбaкxo, caндyкxoи мyддaвapй ce пoядop (бapoи нигox доштши пушоку acбoбxoи кmмaтбaxo) чopшoxa, пaнчшoxa тоъмин мeкapдaнд. Яте aз rnyFnrn xeno тapaккдкapдaи кадимои coкинoни Вонч oxaнкopкyни будо дap дexaxoи Texapв, Потов, Вон вон, Пoймaзop rnCTexcon мeшyд во бо гуфти caëxa^rnrn pyc Б.Л. Гpaмбчeвcкий дap Ocrnërn Mиëнa во бepyн aз он rnyxparn бaлaнд доштенд. Дexaи Чиxox бoшaд бо ycтoxoи чyбтapoши xyд xenpo мaшxyp оаг во xono

устохо ин кacбpo ба фарзандону дигар xешoни наздик ва чавонони лаёкатманд ому^та онхо бо мaхcyли xyд xизмaти xaлкpo адо менамоянд. Умуман aкcapияти устохои номи дар xyд шогирдони зиёде доранд, зеро дар ин замон шароити xyб фарохам оварда шудааст, capвaтхo фаровон аст ва бо гуфти Сарвари Давлат «Точикистон зaxиpaхoи башят бузурги табии дорад. Сохйбистиклол будани xaлк маънои онро дорад, ки боигарихои табииашро бо маили xyд истифода бурда тавонад.»(11) Аз ин чихат caмapaнoк истифода бурдани зaxиpaхoи табии Точикистон имконият медихад, ки вазъи икгиcoдии xaлк бехтар гардад. Нишондодхои Сарвари Давлатро бо тамоми маил кабул намуда холо бо caнъaти баланд ширкати муштараки истехcoлии « РУXОM» аз coли1994 дар нохияи Ванч бо тaшaбycи Муфаррах Мухаббатов н.и.г хамчун кopxoнaи xypди истехcoли амал менамояд, ки мaхcyлaги бocифaт аз caнгх,oи Бaдaxшoн истехcoлaг менамояд. Филиали он дар ш.Душанбе ба таври ваcеb амал намуда зиёда аз ca^ панчох нафарро coхиби кор намудааст.

Макони дигари хунармандии ачдоди нохияи Xoвaлинг буда capзaмини табиатан бои буда дар ин пораи xo™ кишвари точик канданихои фоиданок xелo зиёданд. Дар гузашта дар ин чо миcc, бирин,охан, cypб, тилло, гач, нафт, газ ва дигар маъданхо истехcoл мешуданд. Мардуми махали дар кучо мавчуд будани канданихоро медонистанд ва аз ин чост,ки заргариву миcгapй, дегрезию охангарй xелo таракки карда буд ва хатго номи дехахо : Заргарон, Дегрез, Дегрезиён, Охангаро^Алимистар, Kyлoлoн дар огуши ин capзaмини зебоманзар пайдо шуда xoлo низ арзи вучуд доранд. Мардуми тахчои аз замонхои кадим заррахои тиллоро аз регу шагал дар чараёни об бо ёрии пусти гycфaнд ё намад чудо мекардандва биcëp вакт rac аз боридани борон ба чиндани гилло пapдoxтa хатго баробари xишт тиллоро паидо мекарданд. Kyме, ки дар таркибаш тилло хаст онро «ШУХ» меномиданд ва xyди калимаи Шукнов мутлакан тиллокорист. Номхои кадимаи биcëp дехахои Xoвaлинг миcли дигар чоихои Точикистон аз фарханг ва тамаддуни диёр дарак медиханд. Macaлaн: дар ин макон ду деха Kyлoлoн ном доранд, ки яке Kyлoлoни Азимбои, дигаре Kyлoлoни кухна мебошанд ва харду бо хам кавманд. Ин ду деха намудхои гуногуни зарфхо: куза, чaxдег, xypмa.тaнгичa, кул-кули, офтоба,табаку тaбaкчa,кocaвy кocaчa ,чойник, тагора, лaъли,тaкcимчa, гулдон, авзорхои рузгори, чарог, калобахои охангудозй истеxcoл мекарданд. Табиист, ки зарфхои кулоли хеч гох ба чиcми инcoн зарар надоранд ва чун зарфхои рузшрдории имруза бocифaтy мубталои занг намешаванд.

Дар карнхои пешин то аввалхои coлхoи 60 -ум як гушаи бозори Xoвaлингpo зарфхои рузгордории ин дехахо обод мекарданд ва нишонаи дасти ин хунармандон хар як xoнaдoнpo гани мегардонид. Бо гузашти айём кулолгарони номии дехаи Kyлoлoн аз байн рафтанд, шогирдон кам монданд ва хангоми мухочиркунии кухистон, яъне дуюм маротиба нобудкунии тaъpиx, фарханг ва хунари мардуми дехахои номбаргардида ба xopистaнхo табдил ёфтанду хунари кулолгарй xop шуд. ^риб тамоми намудхои махcyли дастони онхо аз истифода баромад, вале xyшбaxтoнa холо мaхcyли дастони хунармандонро дар даст дорем ва онхоро дар ocopxoнaхo нигох медорем. Бо шарофати raecarn имрузаи Сарвари Давлат дехахои пешмухочиршуда аз нав эхё гардида, на ин ки хунархои кулолгарон зинда гардид ва имрузхо хунари кулолгарони Xoвaлингpo на ин ки дар водии ^лобу шахрхои дигари Чумхури дидан мумкин аст, балки берун аз он шухрати калон пайдо намуданд.

Xaмин гунна макони шухратёфтаи хунармандии xaлки точик ин водии зарнишри X^cop мебошад, ки мамули дастони хунармандони ин диёр на ин ки дар дoxил , балки берун аз Чумхури талаботи зиёд доштанд. Аз ин чихат Xиcopи бостони диккати тадкикотчиёнро ба xyд чалб мекард ва агсари онхо дар он акидаанд, ки аз руи caнъaти хунарманди мардуми X^cop макоми xoca доштааст. Анъанаи милли-- ачдодии чaндинacpaи водии XHcop дар ташаккулёбии caнъaтy маданияти xaлки точик роли бузург бозидааст. Дар замони Шуравй ин макон бештар диккати олимони coхaхoи гуногунро ба xyд чалб мекард ва дар натича Чагониёни кадима (Xиcopи имруза) ба омузиши чидди карор гирифт ва оиди хунармандию хунархои мардуми acapи алохида аз чоп баромад. Маълум гардид, ки дар шахрхои тобеи Xиcopи шрдмон Kaparory Душанбе бештар дуконхои кocибoн арзи вучуд доштаанд. Maхcyлaги дар ин дуконхо фypyxташyда бевocитa талаботи ахолиро конеъ гардонида аз нacл ба найл дода мешуд. Дар «мхои 60 - 70 гарчанде к^нан хунарманди амал кунанд хам, вале к^пан аз байн рафт, зеро атеари мaхcyлaг бо шакли тайёр аз заводу фабрикахои марказй оварда мешуд ва моли хунармандон дар бозорхо танг мегардид. Сиëcати ба бозорхои Оcиëи Миёна cap даровардани мaхcyлoти заводу фабрикахо аз давраи забги Оcиëи Миёна cap шуда дар замони Шуравй шакли навро гирифт, яъне икгиcoдиëти ягонаи caгcиaлисти ташкил шуда хар як Чумхури меъёри муаияни мaхcyлaгpo мебаровард. Чумхурии Точикистон аcocан ашёи xoм бароварда аз дигар чумхирихо мaхcyлaги тайёри заводу фабрикаро мегирифт. Ин c^ca! аз acpи X1X cap шуда xелo авч гирифт ва Рycия Оcиëи Миёнаро ба мустамликаи xyд табдил дода бештар харакат менамуд, ки мaхcyлaги кopxoнaхoи xyдpo барорад. Албата ин cиëcaти на ин ки Рошя балки cиëcaти даврони cистемaи чахони капиталисти буд , ки аз acpи XУ11 cap шуда чахонро фаро гирифта буд. Аз ин caбaб биcëpи хунархо аз он чумла кocибию кулолгари киcмaн аз баин рафтанд ва чои онро шакли нави мaхcyлaги замони капиталисти гирифт, ки ин макала аз тарафи K.Mаpкc ва В.И.ленин тахлили xyдpo мyфaccaл ёфтааст. Агар ба бозорхои имрузаи фодии XHcop назар намоем аз нав он ма^уште,

ки пештар мебароварданд аз нав пайдо гардидаанд ва xycycaн он мaхcyлoте, ки бештар ба xoчaги истифода мешавад.( дoc, каланд, кетман, кордхои гуногун, афзори acпy xap, нова барои ишор, табархои гуногун шакла ва f)

MaшFyлияти дигари xaлки точик ин бофандагй буда дар а^арияти нохияхои Чумхури амал мекард. Ин «эха xycycaн дар вади Xncopy Kyлoб Панчакенту Kapaгегин тараккикарда буда дар oxиpи аcpи X1X ибтидои acpи XX нихоят ривоч ёфт. Ба ин кор бештар мардхо capy кор дошта занон астан корхои ëpиpacoниpo ичро мекарданд ва acocaн аз пaxтa матохои пaxтaгин аз кабили: чомаю челак, дacгypxoн, чойнамоз ва умуман матохои гулдор иcгехcoл мекардан, Дар нохияхои номбаршуда дуконхои зиёди матофуруши амал мекард ва бдоёри устохо шхиби аз 40 то 60 дукон дошта кocибoни кирояро низ истифода мебурданд ' Maхcyлaги бaлaндcифaти бофандагони XMcop xycycaн алоча ё абри KapaTOF (номи абри Xиcoppo низ дошт) xелo машхур буда ба чойхои дурдаст фypyxтa мешуд, вале он мутлако ба бозор кам бароварда онро xyди бек ва феодалони махалй кашида мегирифтанду нapxaшpo xyдaшoн муайян мекарданд. Xyнapхoи бофандагии xoнaгй на ин ки дар XHcopy KapaTOF, балки дар мазеъоти Варзоб, Ромит, Сари Чуй низ амал мекард. Дар ocopxoнaи Самарканд як намуд матои шохй бо накошу нигори нихоят мураккаб вучуд дорад, ки бо caбaби зебоии xyд бо авроки тaъpиx дoxил шудааст ва бо гуфти академик A.Myxтopoв бешубха хамон «Абри xhcop» аст20 ' ки баъди ишFoли X^cop аз тарафи Шaйбoниxoн аз кабили ганиматхои гаронбахо coхиб шудааст. Дар KapaTOF ба Fa^ аз ин матохо хунари читгарй ривоч ёфта дар руи матоъ колабхои гуногуни гулдор мезаданд. Ин хунар дар нохияи Уротеппа низ таракки карда буд ва онро низ читгарй ё астари низ меномидандж,зеро аз он астари курпа, дaстapxoн, бyFчoмa ва дигар мacнyaг тайёр мекаданд.

Бофанданй яке аз мухимгарин ва гуногуншакли хунармандй дар нохияхои Шимолии Тoчикистaн ба шумор мерафт ва аз нукгаи назари истифода бурдани ашёи xoм ва коркарди истехcoли ин coхаи хунарманди ба ду гурухи acocи чудо мешуданд. Ба гурухи якум истехcoлли матохои па^агин . чунончи алачаматои paxдop буда , ба он ба кадри муайян шохи хамгох мекардланд. Алачаро хамчун либocи болопуш тистифода мебурданд ва фарк аз дигар матохои пaxтaгй аз он иборат аст, ки вай xyшcифaт ва cyфтa бофта мешуд.' Тарзи истехcoли бофандагй одди буда aкcapaн дар як бинои xypд амал мекард ва дар як чо хам бофанда ва хам ёридиханда кор мекарданд. Н.А. Kиpпичникoв дар бораи тарзи истехcoли матоъ чунин менaвиcaд: «дар 10 фунт(1 фунт= 0,40951 кг)pеcмoн 4 фунт орд хамрох карда шуда. Пac он pеcмoнхopo xyшкoнидa дар дастгах кор мефармуданд»22 Уcгoxoнaхo aкcapaн калама истехcoл мекарданд, ки ин матои paxдopи пaxтaгин буда барои либош рупуши мардона истифода бурда мешуд, фаркияти калама аз алоча аз он иборат аст, ки вай барои гурухи вагеи ахолии кaмбaFaл дaстpac буд, Дар нохияи хозираи Мастчох бошад а^хан карбте истехcoл мегардид, вале маркази мухими истехcoли бофандагй ин шахри Xyчaнд ба хиcoб рафта аз чихати истехcoли матоъ аз марказхои иcтехcoли мататоъ ба монанди Самарканд ва ^канд пеш гузашта, факат дар coхaи aтлac ба Маргелон pacидлa наметавонист. Устохо дар назди бозорхо дуконхои матофуруши доштанд. Гурухи дигари хунармандии бофандагй ин шохибофи ташкил мекард ва бевocитa дар acora ячейкахои хунармандон дар acpи X1X аниктараш дар coли 1870 дар Xyчaнд 70 ва дар Уротеппа 8 -то дастгахи шохибофй вучуд доштанд' Аз ин маълум мешавад, ки шохибофи дар Xyчaнд таракки карда на ин ки дар худуди Туркистон мaхcyлaги xyдpo , балки ба киcми Аврупоии Рocия ва Сибир бурда мефpyxтанд' Устохои мохири ш.xyчaнд Мулло Сайдалй Мирзо Иcмoилoв, Мулло Kapим Рахматчонов, Нурмухаммад Авазмухаммадов. Юcyф Мирфайзов ва Усто Ахмад Баротбой xелo машхур буда хато дар ороишгохи (выставкаи) дар ш. Тошкант oxиpи acpи X1X иштирок намуда мaхcyлaги истехcoлкapдaи xyд : aтлac, бекacaб,pyймoлхoи шохии xyдpo намоиш доданд'

Xyнapмaндoни Уротеппа а^ар вакт матохои пашмин мебофтьанд, ки мувофики гуфтаи А. Гребенкин дар маркази филояти Самарканд ду маркази ашоти истехcoли матохои пашмин буд ,ки яке Самарканду дигаре Уротеппа буданнд'26 зеро шароити икгиcoдии Уротеппа ба пешрафти иcгехcoлaги матохои пашмин xелo мувофик буд ва бо гуфти И.И Гейер аз хама навхои истехcoлaги бофандаги дида матои пашмин .аpFамчини борик, чалмаи пашмин диккатчарлбкунанда буда . дар бозорхои кишвари Туркистон машхур буданд'

Kyлoлгapи яке аз coхaхoи кадитарини хунарманди барои хамаи нохияхои Точикистон xoc аст ва acocaн барои конеъ намудани хаёти р^ори ахолии махали ба кор бурда мешу ва холо хам ба таври вacеъ истифода менамоянд. Macaлaн танурхои нoнпaзй.кoca,кocaчa, куза, обдастхо, офтоба, ва дигар зарфхои гилин дар тамоми нохияхо бароварда мешуданд хатго баъзе устохи мохири Xyчaнд ва Уротеппа дар як руз то 50 acбoби чинивор мееaxтaнд .Ин анъана аз acpи X1X аз устохои мохир Мухаммад Шукур ва Абдурахмони Xyчaндй меpoc монда холо авлодони онхо ин хунарро пеш бурда истодаанд.Устохои кулолгарй Xyчaнд ва Уротеппа дар мавшми тобистон ба кишлокчоихо рафта барои ахоли acбoбхoи pyxrap меcoxтaгнд ва ин анъана то холо давом дошта атеари охо шогирдон тайёр намуда хунари xyдpo инкишоф дода истодаанд. Ин шакли хунарманди на ин ки талабоги он замонаро конеъ мекард, балки холо хам xелo барои xaлк лозим аст ва чи тавре В.И.ленин гуфтааст:

«Xyнapмaнди , ки ктеми тapкибии зapypии зиндагонии шaxp аст 6a дapaчaи зиëд дap к;ишлoкxo xaм пaxн шyдaacт во иловаги xoчaгии дexкoн мeбoшaд»

Kyлoлгapй , oxaнгapй во дигap xyнapxo ин кacaбaи кадимаи точикон буда aз зaмoнxoи теш xy^o^o (xaттo дyoшиëнa) coxтa мeшyдaнд , ки acocaн бapoи нигш, дomтaни об,озука во дигap эxтиëчoти axoли 6a кop мepaфт , воте вaктxoи oxиp эxтиëчoт 6a иcтифoдa xyм намонд во xy^ora^ калон дигap coxтa нaмeшaвaнд. Maxcynrn дигapи xyнapмaндoн ин кузову ^040x0, oбxypaк.xypмa. кoca.дyдacтa.чaxдeг тaвoк,кocaи гулобй. офтоба ва F.бyдaнд, киxoлo бaъзeм ohxo аз байн paфтaacт, вaлe дap замони xoзиpa аз нав тaнyp, Дeгдoн, Сандалй ва aшëxoи дж^ ба тapики вaceъ иcгифoдa мeшaвaнд. Oxaнгapй низ миcли кyлoлгapй мexнaти зиëдepo талаб мeкapд. Аммо ба ин Hrnox нaкapдa дap a^ap^ra нoxияxo, xaттo дap дeнxaxoи дypдacт мaшFyл мeшyдaнд ва бо мaxcyлaги xyд талаботи аxoлиpo котеъ мeнaмoянд. Аcocaн мacнyaги obxo бeл,дoc, зoFнyл, нова, кетман ва f буда xap як ycтo дap xyд 3 - 4 нaфap шoгиpд дошт ва xap як усто ба кope мaшFyл шуда вобаста ба талаботи бoзopи амал мeнaмoяд. Холо дap бoзopxoи Чyмxypи xycycaн дap бoзopxoи нoxияxo ва вилояти мaxcyлaги бexтapини xyдpo ба caвдo мeмoнaнд, аз он чумла шaмшepy кopдxoи ycтoxoи точик xaтo теш дap Амopaт, балки 6epyn аз он мaшxyp гашта буданд. Macanas Шaмшepи чaвxapдopи ycтoи KapaтoF Mиpзoи Абдуллои Зapгap ва Mynno Абдуллои Хаттот бapoи xoкими Xиcop coxтaшyдa буд У дap навбати xyд ба вмиpи Бyxopo тyxфa мeкyнaд. Амиpи Бyxopo ин шмшeppo ба Халифаи Рум xaдья мeнaмoяд ва 6aporn ин т^фа Халифа aмиppo capвapи дини Иcлoм дap Moвapoyнaxp таъин мeнaмoяд. Ин бeвocитa xизмaти xyнapмaндoни Xиcop буд, ки Ам^ ба ин вазифа caзoвop шуд.

Сoxaи дигapи xyнapмaнгдoни точик ин тaйëp намудани поиафзол буд, ки мaxcyли obxo аз кабили муза мaxcи , му^^мок ва f буд, зepo дap ин диëp чopвoдopй xy6 тapaк;ки кapдa буд.Холо xyнapмaндoн acocaH мaxcи , aфзoлxoи дигappo иcгexcoл мeнaмoяндy xanoc. Акcapияти мaxcyлoтxo аз води Xиcop xycycaH аз KapaтoF иcтexcoл мeгapдид ва аз ин чост, ки KaproFpo « Бopгoxи xyHap « мeнoмидaнд . Сapзaмини зapxeзи точикон на факат аз мexoзи capвaтy caмapaи баландаш, балки аз чиxaти бо оламтен эxцo намудани шyapoвy фузало ва caиpи xyнapмaндoни мумтози xyд myxparn офокк гapдидaacт. Гapчaндe дap тулии acpxo бо xypyчи ачнабтен дyчop шуда бошад xaм ананаи нтегон, xyнapи пeшгyзaштaгoни xyдpo гумм Harapo нигox дошт. Oxиpи acprn XX авали acpи ХХ1 аз нав xan^rn точик Иcтиклoлиятpo ба дac oвapд ва чи тaвpe Сapвapи Давлат Эмомали Paxмoн каид намуда буд, ки «Истикдолияти 17 августи coли 1996,-xaдяи бeбaxoи тaъpиx буда, ycтyвopy пoйдop нигox дошта тaвoниcтaни он мacъyлияти тaъpиxии Hacnxorn имpyзa мeбoшaд».31

Дap pyзxoи чашни Истикдолият.Baxдaти Mилли, идxoи мили аз кабили Haвpyз, Сада, ки paмзи кадимаи ниëгoни мocт, намоиши caHbarn xyнapмaндoни aкcapияти coкинoни Чyмxypи 6apro мeгapдaд, ки дap он ac6o6oHrn xoчaгии xyнapмaндoни Xreop, Иcтapaвшaнy гул^шои Хатлонй, кaмapбaндy кopдxoи СyFдй, ac6o6xorn мушки ва чypoбxoи Бaдaxши ба намоиш гузошта мeшaвaнд. Сoлxoи oxrnp бо тaшaбycи Хукумати Toчйкиcтoн ocopxoHaxorn нoxияви мукамал гapдидa бeгштap мaxcyли xyнapмaндoн гузошта мeшaвaнд. Maxз дap cyxaнpoни бо зиëиëни мамлакат 19 мapти coли 1997 Эмомали PaxrnoH чунин ккаид кapдa буд: « H^py Toчикиcтoн ба мapxилaи нав кадам мeгyзopaд ва xap як фapзaнди он aгap нангу нoмyc дошта бошад, дap ин чaxoни пypxoдиca бояд Faми ояндаи миллату дaвлaтpo xypaд» А з ин чода эxëи xyнapмaнди, тapaкки додани он ба наели оянда яте аз вaзифaxoи мyxими axnoRrn ба xrnco6 мepaвaд, зepo xap як милле^о бо ocopy маданияту фapxaнгaш бaxoи caзoвop мeдиxaнд. «Хочати аз 6epyH oвapдaни мebëpxoи asno^ тест, -гуфта буд Пpeзидeнти кишвap Эмомали Paxмoн дap cyxaнpoнии xyд бaxшидa ба Pyзи Истикдолият S ceHra6prn coли 1996,-факат омузишу фapoгиgoии ин ocop ва apзишxoи мaънaвиpo ба тaвpи чидди ба низом ва rnMrapoHa ба pox мондан зapyp аст» Хак 6ap чониби Б.Пacкaл, ки мeгyяд: Юдам xap андоза xиpaдмaндy xaйpxox бошад, xaмoн бemтap нaкyкopии oдaмoнpo мeбинaд».

АДАБИЁТ

1. Myxгapaм Догам. Opиëгoчикoн: 18 000 con nern.. .»Maчмyъaи pnconaxo- Дymaнбe,-2004

2. 2Еpmoв H.H. Kapaтaг и era peiwecno. Дymaнбe: Дониш, 1984; Абдyллoeв Шустов З ва диг. Дap чустучуи фapxaнги

Xpcop. Дymaнбe. -1992; Довудй Д KУpбoнзoдa Ф. BarnrapA ëдгopи Бостон. Дymaнбe.-2005; Шapифoв Д. Taъpиxи мyxтacapи Балчувон. Kyno6.-1993; Myxгopoв А. Xpcop Oчepки тaъpиxй ( Oxnpn acpn ХУ - авали acpn XX). Дymaнбe. «Адиб».-1995; Xpcop.- 1999; Гулов И.M Файзи Файзобод. Дymaнбe.-200i; Дaвpoн Д . Эxëи aeôon; Саидзода А. Ховалинг - чашмаи Hexp; ffipoxrn^ Уимои . Чop pyз ва pyзxoи дигap .—Дymaнбe, «Адиб», 1995; Xpcopn шодмон. Mypaттибoн З.Дуст ва Ф.Азиз. Дymaнбe. MИП Toчикиcтон,--i992; Пиpyмmoeв Д. Ванч. Oчepки илми -оммавй) M,-2004; Koнcтaнтинoв А. Яван cтpoигcя. Душон^ «Иpфoн»-i97i ва диг.

3. 3). Эмомалй Pax^OH «Точикон дф оинаи гaъpиx».Дymaнбe: «^фон». 1997, 554 ^.ЭмомоМ Pax^OH. «Точикон дф

оинаи тaъpиx. Kигoбн 1. « Аз OprnëH то Сомондан». Лондон,1990, 67 c.

4. 5).Иcгopня rapo® Дymaнбe (c дpeвнeйщиx вpeмëн до Hamax днeй).-Дymaнбe .-2004,295 c.

5. 6). Газ. «Пpaвдa» аз 25 фeвpaлн coлн 1940

6. Эмомалй Pax^OH. Точикон оинаи тaъpиx,- Дymaнбe.-«Иpфoн», 1997, 47 c.

7. Сборник статей. Иследования по историиЛенинабадаДушанбе«Дониш»,1986, 255 с.

8. Баротов Р. Сангхои киматбахои Точйкистон. Ривоят ва хакикат..»Душанбе1996, 90 с.

9. Пирумшоев Х. Ванч. - М.,2004.—с. 556 - 567.

10. Эмомали Рахмон. Точикон дар оинаи таърих. Душанбе , «Ирфон»1997Д13 с.

11. Амирхон Саидзода. Ховалинг- чашмаи мехр. Душанбе, Адиб-1995. 152 с.

12. Рухулло. Чурабоев. Диёри шоир. Душанбе, 1992; Зафар Дуст, Фатхулло Азиз Хисори Шодмон. Душанбе. 1992. 16 с.

13. Н.Н. Ершов. Каратаг и его ремесла. Издательство «Дониш»,1984, 120 стр.

14. Маркс К. Капитал; В.И.Ленин. Тараккиёти капитализм дар Росия. Асархо ч.3

15. 16.А. Мухторов. Хисор. Очерки таърихи таърихй ( Охири асри ХУ - авали асри ХХ), Душанбе «Адиб», 1995, 224 с.

16. Дар хамон чо, 225 с.

17. Б. Гафуров . Точикон, к. 2, 228 с.

18. История Самарканда. С древнейщих времён до Великои октябрской революции. Ташкент, 1969,с.199

19. А. Мухторов. Асари номбаршуда, 226 с.

20. Н.К.Нарзикулов. Краткое сведения о дореволюционного промышленности Таджикистана. Сталинабад , 1957, 38 с.

21. Н.А Кирпичников. Короткий очерк некоторых туземных промыслов в Самаркандском области. В кн. Справочная книжка Самаркандской области. Самарканд; 1897, 151 с.

22. ЦГА Тадж ССР. ф. 1, оп.1, Д.5, л. 31

23. А.Н. Кирпичников . Асари номбаршуда, 153 с.

24. ЦГА Тадж. ССР, ф. 1, оп. 1, Д.5.л.32

25. А.Гребинкин. Ремесленная деятельность таджиков Заравшанского округаЕжегодник, Вып. 11. СПБ. 1873, 513 с.

26. И.И. Гейер. Путеводитель по Туркистану. Ташкент,1901, с.9.

27. А.А. Кушакевич. Статические сведения о городах Ходжент и Ура-Тюбе. Ежегодник, вып. 11. СПБ: 1872, 48 с.

28. В.И. Ленин . Асархо , ч. 3 338 с.

29. А. Мухторов. Асари номбаршуда, 231 с.

30. Эмомали Рахмон. Точикон дар оинаи таърих, Душанбе, «Ирфон»,1997, 11 с.

31. Эмомали Рахмон. Асари номбаршуда, 55 с.

ИЗ ИСТОРИИ РАЗВИТИЯ НАРОДНЫХ ПРОМЫСЛОВ ТАДЖИКСКОГО НАРОДА

Авторы в данной статье дают краткую информацию о развитии народных промыслов таджикского народа, которые определены на основе архивных и исторических источников и показаны стадии развития архитектурного, гончарного искусства, резьбы по дереву и других видов древних ремесел жителей Гиссара, Ура-Тюбе, Пенджикента и других областей.

Ключевые слова: история, развитие, народные промыслы, информация, архивный, исторический, источник, архитектурный, гончарный, резьба по дереву.

FROM THE HISTORY OF DEVELOPMENT OF FOLK CRAFTS OF

THE TAJIK PEOPLE

The authors give a short information about development of folk crafts of the Tajik people which determined on the base of archival and historical sources and shown the stages of development architectural art, ceramics, wood-carving and other kinds of ancient crafts of the inhabitants ofHissar, Ura-Tube, Penjikent and other regions.

Keywords: history, development, folk craft, information, archival, historical, source, architectural art, ceramics, wood-carving.

Сведения об авторах:

Гайратшо Рохатов - доцент кафедри таджикский истории народний Таджикского государственного педагогического университета им. С.Айни. Хуршеда Рохатова - учитель школы № 88 района Сино. About the authors:

Ghayratsho Rohatov - Associate Professor in the Department of Tajik history of people's of Tajik

State Pedagogical University named after S. Aini.

Khursheda Rohatova - Teacher at the school № 88 of Sino region.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.