Научная статья на тему 'КУЛЬТУРНО-ГУМАНИТАРНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО ТАДЖИКИСТАНА И АЗЕРБАЙДЖАНА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ'

КУЛЬТУРНО-ГУМАНИТАРНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО ТАДЖИКИСТАНА И АЗЕРБАЙДЖАНА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
64
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАДЖИКИСТАН / АЗЕРБАЙДЖАН / НЕЗАВИСИМОСТЬ / ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ ОТНОШЕНИЯ / СОТРУДНИЧЕСТВО / КУЛЬТУРА / ГУМАНИТАРИЙ / ОБРАЗОВАНИЕ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Каримов Мухриддин Абдукаримович

Автор в своей статье рассматривает культурно-гуманитарное сотрудничество Таджикистана и Азербайджана в период независимости. На основе совместного заявления президентов двух стран, информации соглашений, посольств и других источников подчеркивается, что культурно-гуманитарные связи таджикского и азербайджанского народов берут свое начало в древней истории и в 26-летний период независимости сотрудничество Таджикистана и Азербайджана во всех сферах жизни, в том числе в культурно-гуманитарной, поэтапно развивается благодаря активной деятельности лидеров двух стран развивается и продвигается веперед.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CULTURAL AND HUMANITARIAN COOPERATION OF TAJIKISTAN AND AZERBAIJAN DURING THE PERIOD OF INDEPENDENCE

The author in his article reviews the cultural and humanitarian cooperation of Tajikistan and Azerbaijan during the period of independence. On the basis of declaration of the presidents of two countries, the information of agreements, embassies, and other sources it is underlined that the cultural and humanitarian relations of the Tajik and Azerbaijani peoples take their beginning in the past history and in the 26 years period of independence the cooperation of Tajikistan and Azerbaijan in all spheres of life, including the cultural and humanitarian, develop and move forward due to the active activities of the leaders of two countries.

Текст научной работы на тему «КУЛЬТУРНО-ГУМАНИТАРНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО ТАДЖИКИСТАНА И АЗЕРБАЙДЖАНА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ»

theconstruction works were resumed in the indicated objectin 2008,despite the serious lack of economic, financial and other resources, in order to fulfill the long-term expectation and dreams of the Tajik people andprovide the needs of the peoples of the entire Asian region with electricity.

Сведения об авторах:

Хусайнов Ахмаджон Курбонович, доктор исторических наук, дотсент, декан исторического факултета Таджикского государственного пежагогического университета им. С.Айни, тел:(+992934722778). E-mail: ahmad0401@mail.ru. Алимардонова Зулайхо Файзалиевна - докторант PhD факультета истории Таджикского государственного педагогического унивситета имени С. Айни. тел:(+992985 322006); E-mail: zulaykho93@yandex.ru

About the authors:

Husaynov Ahmadjon Qurbonovich - doctor of historical sciences, associate professor, the head of history faculty Tajik State Pedagogical University named after S. Ayni. Tel:(+992) 934722778. E-mail: ahmad0401@mail.ru

Alimardonova Zulaykho Fayzalievna - doctor PhD of the history faculty of the Tajik State Pedagogical University named after SadriddinAini. Phone:(+992) 985322006, E-mail: zulaykho93@yandex.ru

ХДМКОРИХ,ОИ ФАРХДНГИЮ ГУМАНИТАРИИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН ВА ЧУМХУРИИ ОЗАРБОЙЧОН ДАР ДАВРАИ ИСТЩЛОЛИЯТ

Каримов М.А.

Институти омузиши масъалщои давлат^ои Осиё ва Аврупои Академиям илм^ои Чумхурии Тоцикистон

«Точикистон ва Озарбойчонро таърих, робитахои фархангии дерина муттахид месозанд», -гуфтааст Асосгузори сулх ва вахдати миллй - Пешвои миллат, Президента Чумхурии Точикисгон, мухтарам Эмомалй Рахмон дар вакти мулокоташ бо Президента Чумхурии Озарбойчон дар чараёни боздиди у дар шахри Душанбе (16.10.2014).

Муносибатхои дипломатй байни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Озарбойчон 29 майи солии 1992 баркарор шудаанд[1]. Дар мохи августи соли 2007 фаъолияти сафоратхонаи Чумхурии Озарбойчон дар Чумхурии Точикистон ва дар соли 2008 - фаъолияти сафоратхонаи Чумхурии Точикистон дар Чумхурии Озарбойчон огоз гардидааст.

15 марти соли 2007 Президента Чумхурии Озарбойчон Илхом Алиев боздиди расмиро аз Точикистон анчом дод, ки дар чараёни он бо Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон мулокот баргузор намуд. Дар рафти мулокот мавчуд будани неруи хуб барои тавсеаи муносибатхои дучонибаи Озарбойчон ва Точикистон дар сохахои мухталиф, аз чумла дар сохаи фарханг, маориф ва илм зикр гардид.

Дар чараёни боздид созишномахои байнихукуматй оид ба вуруд ва хуручи бераводиди шахрвандони Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Озарбойчон, дар бораи хавасмандсозй ва химояи мутакобилаи сармояхо, дар бораи хамкорй ва кумаки мутакобила дар сохаи тичорату иктисодиёт, иртибототи байналмилалии автомобилй, гумрук, сайёхй, стандартикунонй, метрология, сертификатсия ва аккредитатсия, сохаи наклиёти рохиоханй ва иртиботи хавой, аз чумла дар сохаи фарханг ва санъат ба имзо расиданд.

13 августи соли 2007 Президента Чумхурии Точикистон ба Озарбойчон боздиди расмиро анчом дод, ки дар чараёни он мулокоти як ба як байни сарварони ду давлат баргузор гардид.

Дар соли 2007 муносибатхои Точикистон бо Озарбойчон ба таври назаррас фаъолнок гардиданд. Барои такмил додани пойгохи шартномавию хукукй дар чунин сохахо, ба мисли иктисодиёт, тичорат, наклиёт, илм, техника ва фарханг аз харду чониб кори калон гузаронида шуд, ки боиси ба имзо расдани 11 санад дар чараёни боздиди Перзиденти Чумхурии Озарбойчон аз Чумхурии Точикистон дар соли 2007 гардид. Боздиди Перзиденти Чумхурии Точикистон ба Озарбойчон дар мохи сентябри худи хамин сол бо баимзорасии 8 санад анчом ёфт.

Дар Созишномаи миёни Хукумати Чумхурии Точикистон ва Хукумати Чумхурии Озарбойчон дар бораи хамкорй дар сохаи фарханг ва санъат, ки 15 марти соли 2007 ба имзо расида буд, аз чумла

кдйд кapдa мешaвaд, ки бapoи минбaъд pyшд дoдaни мyнocибaтх,oи дyycтoнa мдени xaлкхoи ду кишвap, 6o нaзapдoшти тaчpибaи биcëpcoлaи poбмтaхoи фapхaнгй мжни Точикистон Ba Озapбoйчoн, 6o эътиpoфи aхaмияти фapхaнг Ba caнъaт дap pyшди тaфoхyм миëни xaлкхoи ду дaвлaт Ba тaхким бaхшидaн 6a po6max^ бaйнидaвлaтй, чонибхо pизoият 6a дacт oвapдaнд, ки тибки oн шapoитx,oи мycoид бapoи хaмкopй дap coхaи фapхaнг Ba caнъaт эчод кapдa шуд^ Рузхои фapхaнги Чyм^ypии Точитет-он дap Чyмхypии Озapбoйчoн Ba Рузхои фapхaнги Чyмхypии Озapбoйчoн дap Чyмхypии Точитет-он гyзapoнидa мешaвaнд; дap acocи aхaмиятнoкии бaлaнд бapдoштaни шк;ши фapхaнг дap мyoшиpaти мaънaвии xanrçx^ точик Ba oзapбoйчoн, дap acora xycyc^ra хocи ^ap як фapхaнги миллй Ba aфзoиш дoдaни меpocи yмyмиинcoнии фapхaнгй 6a тaвcеaи хaмкopй миëни мyaccиaхoи фapхaнг Ba canbara хapдy кишвap кушиш тамуд^ 6a pyшди poбитaхoи эчодии зиëиëни онхо мycoидaт кapдa мешaвaд; хapдy кишвap 6a бapк;apopcoзии хaмкopии бевocитa мгёни тeaтpхo, тaшкилaг^oи кoнcеpтй Ba кoллeктивхoи бaдей, ocopxoнaхo, тaшкилaг^oи хифз Ba тapмими ocopи тabpих Ba фapхaнг, кмтoбxoнaхo, мyaccиcaхoи тaхcилaгй, тaшкилaг^o Ba мyaccиcaхoи дигapи фapхaнгй мycoидaт менaмoянд; дap acocи m^a^o Ba бapнoмaхoи дyчoнибaи мyвoфикaткapдaшyдaи хapдy кишвap 6a тaшкил Ba гyзapoнидaни гacтpoлхoи m^e^m^o Ba ичpoкyнaндaхoи бaдей, мyбoдилaи тapaфaйни мaхcyлaги чопй Ba элeктpoнй, ки дap хapдy кишвap coдиp кapдa мeшaвaнд, 6a эчоди низоми aбoнeнтии бaйникитoбхoнaвй, иcтифoдaи озоди кaтaлoгхoи элекфонй Ba кмтoбxoнaхoи элeктpoнй мycoидaт метамоянд; хapдy кишвap 6a peпepтyapи коллект^^ои эчодй шoмилcoзии acapхoи шoиpoн, нaвиcaндaгoн Ba oхaнгcoзoни Точикиегон Ba Озapбoйчoн, тaвceaи тapчyмaхoи acapхoи дpaмaтypгиpo бapoи тeaтpхoи кacбй Ba хyдфaboл тaшвик;y тapFиб мeнaмoянд; гyзapoнидaни BOxypM^opo мдени ходимони фapхaнг, мyбoдилaи тaчpибa, мyтaхaccиcoн дap coхaи тaхcилaги бaдeй, инчунин иштиpoкpo дap бapнoмaхoи мyштapaки фapхaнгй тaшвикy тapFиб мeкyнaнд, Ba, нихоят, 6o мaк;caди paвaшaннaмoии хaëти фapхaнгии хapдy кишвap чонибхо иттилoaгpo дap бopaи нaтичaхoи хaмкopии тapaфaйн дap мaк;oмaги мaтбyaгй, нaшpиëт Ba вacoити дигapи axбopи умум пешниход мешмоянд [7].

TaBpe ки дap Озapбoйчoн клaccиcкхoи coхибэbтибopи aдaбиëти точику фopc - Рyдaкй, Фиpдaвcй, Хaйëм Ba дигapoнpo дycт мeдopaнд, хaмoн тaвp as чониби мapдyми точик шо^они бyзypги oзapбoйчoн Низомии Гaнчaвй, Мyхaммaд Физулй, Хоконии Шepвoнй Ba дигapoн, ки 6a гaнчинaи aдaбиëти чaхoнй caхми бeбaхo гyзoштaaнд, хaмeшa мaвpиди гиpoмидoшт rçapop дopaнд.

Шoиpoн, нaвиcaндaгoн Ba дpaммгypгхoи oзapбoйчoн - Низомии Ta^aB^ Хоконии Шepвoнй, Мyхaммaд Физулгау дигapoн, Ba aB чониби точикон - Aбyaбдyллoх Рyдaкй, Aбyлк;ocим Фиpaдвcй, Сabдии Шepoзй, Хофизи Шepoзй, Умapи Хaйëм, Aбдypaхмoни Ч,омй Ba дт^о^о хaм дap Точикистон, хaм дap Озapбoйчoн мexoнaнд Ba дycт мeдopaнд. Дap китобхои дapcии мaктaбй acapxorn мyтaффaкиpoни мaзкyppo дyчop шyдaн мумкин acт.

Aгap 6a умки тaъpиxи мyнocибaтхoи фapхaнгии точик Ba oзapбoйчoнй нaзap aндoзeм, дap он низ тaмoюл 6a pyшди мycбaт мyшoхидa мeшaвaд. Бо вyчyди дypии чyFpoфй, мyнocибaтхoи фapхaнгй бaйни xaлкхoи точик Ba oзapбoйчoн хaмeшa pyшд мeëфтaнд. Мacaлaн, дap acpи XlV шо^, фaйлacyф Ba мyтaфaккмpи дap он зaмoн мaшхyp Кaмoли Хyчaндй, бо «Хaмca» - и Низоми Гaнчaвй шинoc шyдa 6a caфapи poхи дyp мeбapoяд, то ки бо мaктaби фaлcaфии oзapбoйчoнй, умки он, инчунин дap coхaи нгзм, шинoc шaвaд. У гз Хyчaнд 6a Ta^a мepaвaд, ки ин шaхp дap он зaмoн яке aз мapкaзхoи эbтиpoфгapдмдaи илм Ba фapхaнг дap тaмoми Шapк 6a хишб мepaфт. Ba дap он чо Кaмoли Хyчaндй млмpo aз худ тамуд^ якчaнд coл хaëт 6a cap бypдa,тaхcил кapдa, acapхoи rnBrn нacpию нaзмиpo эчод кapдaacт. Хaмaи ин дaлeлхo дap бopaи мyнocибaтх,oи зичи фapхaнгй миëни точикон Ba oзapбoйчoнихo шaхoдaт мeдмхaнд, Ba чунин нaмyнaхo хеле зиëдaнд .

Дap пoйтaxти Чyмхypии Тoчикиcтoн - шaхpи Дyшaнбe - хaйкaлхoи Aбyaлй ибни Сино, Aбyaбдyллoх Рyдaкй нacб кapдa шyдaaнд, ки мyaллифoни онхо хaйкaлтapoшoни oзapбoйчoнй мeбoшaнд. Дap Озapбoйчoн дap дaвoми якчaнд coл фecтивaлхoи муш^й гyзapoнидa мeшaвaнд, ки дap онхо ходимони фapхaнги Точикистон иштиpoк нaмyдa, бо эчoдиëти xoccaи худ фapк мeкyнaнд. Тaвaccyти paдиo Ba тeлeвизиoни Тoчикмcтoн эчoдиëти ходимони фapхaнги Озapбoйчoн, 6a миcли: Рaшид Бeхбyдoв, Му^им Мaгoмaeв Ba Зaйнaб XoarapoBa, шyнaвoнидa Ba нишон дoдa шyдa, aз он дaлoлaт мeдмхaнд, ки дap Тoчикиcтoн фapхaнги oзapбoйчoнй мaвpиди хуоти тaвaччyх Ba дycтдopй мeбoшaд [3].

Роби^ои фapхaнгии Тoчикмcтoнy Озapбoйчoн, ки peшaхoи aмикм тabpмxй дopaнд, pyшди бeштapи xyдpo nac aз 6a дacт oвapдaни истикдолият aз чониби хapдy чyмхypй кacб нaмyдaнд. Дap мохи oктябpи coли 2007 дap Озapбoйчoн Рузхои фapхaнги точик гyзaшт. Xafrbara нaмoяндaгй aз 90 нaфap бо capвapии вaзиpи фapхaнги Точикистон Миpзoшoхpyx AcpopoB 6o боздид дap Озapбoйчoн rçapop гиpифтa бyдaнд.

Рузхои фapхaнгии Чyмхypии Озapбoйчoн дap Чyмхypии Тoчикиcтoн бoшaд, 9-12 нoябpи шли 2008 бapгyзop гapдидaнд, ки зимни он хaйъaти нaмoяндaгии Озapбoйчoн aз 73 нaфap aз Тoчикмcтoн

бoздид нaмyдaнд. Дap pyзи aнчoмëбии Рyзxoи фapxaнг Пpeзидeнти Чyмxypии Toчикиcгoн xa^arn нaмoяндaгии Чумк^ии Озapбoйчoнpo кдбул тамуд.

Пули тeлeвизoнии aввaлини дустй вa xaмкopии Бoкy - Дyшaнбe, ки бa умумияти фapxaнгxo бaxшидa шyдa буд, 28 aпpeли coли 2012 тaвaccyти шaбaкaxoи тeлeвизoнии «Ичгимoй тeлeвизия» (BoRy) вa «Ч,axoннaмo» (Дyшaнбe) 28 aпpeли coли 2012 6aprçapop кapдa шуд.

Бoяд кдйд кapд, ки xaмкopии фapxaнгию гyмaнитapии ду кишвap 6o xycни тaвaччyx вa эxтиpoми мyгaкoбилa xaмeшa xoтиpмoн буд. Хaлкxoи точик вa oзapбoйчoн гз pyи фapxaнг, aнъaнaxo вa тapзи xaër бa xaмдигap нaздикaнд, вa atóaTTa, мyбoдилaи фapxaнгй aß axaмияти мaxcyc бapxypдop acr. Эчoдкopиxoи миллии муш^й, бa миcли мушкии точикии ^accrn^ «Шaшмaкoм» вa мушккии oзapбoйчoнии ^acc™™ «Myк;aм», мушккии «Ошик» - и oзapбoйчoнй вa мушккии «Фaлaк» - точикй бa xaмдигap ниxoят нaздикaнд. Дaлeли ин дap шaxpи fl^arôe гyзapoнидaни кoнcepти «Pacr Myкaм» 6o иштигpoки opкecгpxoи Озapбoйчoн вa ^чи^отен дap мoxи июни coли 2012 мeбoшaд. Дap oяндaи нaздиктapин гyзapoнидaни Рyзxoи фapxaнгии Чумк^ии Toчикиcгoн дap Чумк^ии Озapбoйчoн вa Чyмxypии Озapбoйчoн дap Чyмxypии Toчикиcгoн бa ra^a гиpифтa шуд [6].

Дap шли 20l2 poбигaxo бaйни мyaccиcaxoи Taxcanora oлии ду кишвap pyшд ëфтaнд, ки xaмчyн acoc coзишнoмaxo бaйни мyaccиcaxoи тaxcилoти oлй xизмaт мeкapдaнд. Сoxaи тaxcилoт якe aз чузъи мyxимии тapкибии «пули гyмaнитapй» бaйни чaвoнoни xapдy кишвap бa шyмop мepaфт.

Дap coли 2013 13 raMcepra xyнapмaндoни oзapбoйчoнии caнъaт, бaxшидa бa 90 - coлaгии зoдpyзи пeшвoи умумимиллии xaлки Озapбoйчoн X,a^ap Aлиeв дap шaxpxoи Дyшaнбe, Ху^нд, ^ypFOн - Tenna вa XopyF (BMKB) гyзapoнидa шyдaнд.

Дap мoxи мaйи coли 2013 гyзopиши oпepaи «Лaйлй вa Maчнyн» дap caxнaи Teaтpи дaвлaтии aкaдeмии onepa вa бaлeги бa нoми С.Aйнй бa вук^ъ пaйвacг. Ин кoнcepт бaxшидa бa 90 - coлaгии зoдpyзи пeшвoи умумимиллии xaлки Озapбoйчoн X,a^ap Aлиeв aз чoниби тaмoшoбинoн вa мycикишинocoни точик 6o xycни тaвaччyxи кaлoн, мyxaббaт вa ^ф^би^ пaзиpoй кapдa шуд. Ha^rns^ acocиpo xyнapмaнди мapдyмии Озapбoйчoн Maнcyм Ибpoxимoв (такши Maчнyн) вa xyнapмaнди мapдyмии Озapбoйчoн Нaзoкaт Teймypoвa (так;ши Лaйлй) ^po кapдaнд. Kopгapдoн -бacaxнaгyзopaндaи acap кopгapдoни Teaтpи onepa вa бaлeти Бoкy Х£физ Kyлиeв буд. Дap такши Нoфaл xyнapмaнди xизмaтнишoндoдaи Toчикиcгoн ^дик Нypyллoeв бapoмaд нaмyд. Дap cпeкгaкл инчунин xop вa op^c^ Teaтpи дaвлaтии aкaдeмии onepa вa бaлeги 6a нoми С.Aйнй иштиpoк нaмyдaнд, ки oнpo xyнapмaнди мapyмии Озapбoйчoн Ялчин Aдигeзaлoв диpижëpй шмуд. Дap Top вa кaмoнчa xyнapмaндoни xизмaтнишoндoдaи Озapбoйчoн Элчин X,oшимoв вa Элнyp Ax,мaдoв, вa пиaнинopo Maлoxaт Иcмoилoвa xyнapнaмoй нaмyдaнд.

Бoяд кдйд кapд, ки oпepaи «Лaйлй вa Maчнyн», бopи aввaл дap тaъpиxи xyд, 6o иштиpoки xoдимoни мaъpyфи фapxaнги дaвлaти дигap - дap ичpoи шк;ши Нoфaл вa 6o иштиpoки xop вa opкecгpи cимфoнии Teaтpи дaвлaтии aкaдeмии onepa вa бaлeги 6a нoми С.Aйнй нaмoиш дoдa шyдaнд.

Aнcaмбли фoлклop - ^aprern мaкoмии «^apa6oF» - и Чумк^ии Озapбoйчoн дap 5 - умин Фecгивaли бaйнaлмилaлии муш^й, cam>ar вa caйëxии «Бoми 4axoK», ки дap шaxpи XopyF (BMKB) as 5 to 7 июли шли 2013 бapгyзop гapдид, иштиpoк шмуд. Ин дap тaъpиx бopи aввaл буд, вaктe ки мушккии зиндaи oзapбoйчoнй aз бaлaндии «кyxxoи Шм^» caAo дoд.

Bo кyмaки мoлиявии caфopaтxoнaи Чумк^ии Озapбoйчoн дap Чумк^ии ^чи^отен дap coли 2012 мaчмyaи acapxoи «Xaмca» 6o зaбoни точикй вa дap poбигa 6o 870 - coлaгии шoиpи бyзypги oзapбoйчoнй Низoми Гaнчaвй 6a нaшp pacид.

Х£мчунин 6o дacггиpии caфopaтxoнaи Чyмxypии Озapбoйчoн дap Чyмxypии Toчикиcгoн дap coли 2013 кигoбxoи нaвиcaндa - публи^ст Э.Axyндoвa «X,a^ap Aлиeв - ^ŒaxcraT вa Дaвpoн» дap xaфт чилд вa Н.Зинкeвич - «Пeчxoи зиндaгй» дap бopaи xaër вa фaъoлияти пeшвoи умумимиллии xaлки Озapбoйчoн X,.Aлиeв 6a зaбoни точикй тapчyмa шyдa, 6a чoп pacидaнд [5].

X,aмкopй бaйни бapoдapшaxpxoи Xyчaнд вa raR^a 6a pox мoндa шуд вa дap coли 2017 тешни^^ кapдa шуд, ки дap бopaи xaмкopии илмй вa фapxaнгй бaйни Дoнишкoxии милли ran^a вa Дoнишгoxи дaвлaтии 6a нoми aкaдeмик Б.Faфypoв coзишнoмa 6acTa шaвaд. Ba Faйp aз ин

дap ^чи^агон диacпopaи oзapбoйчoнй фaъoлият мeбapaд, ки тaкpибaн a8 4 xaзop нaфap ибopaт мeбoшaд [4].

Дap xa^rçaT, мyнocибaтxoи мyтaк;oбилaи xaлкxoи тoчик вa oзapбoйчoн дap тaxкypcии мycтaxкaм вa пoяндaи poбигaxoи caмимии дycгoнa, ки o^o aчдoдoни ин ду xaлк гyзoштaaнд, acoc ëфтaacг. Дap дaвoми acpxoи зиëд xaлкxoи тoчикy oзap6oйчoн 6o poxи Faниcoзии мyтaк;oбилaи фapxaнгй мepocи дap xarç^ar нoдиpи фapxaнгиpo эчoд кapдaнд вa дap бopaи фapxaнги к;aдимaи xaмдигap нa a8 pyи шунид мeдoнaнд.

Рoбигaxoи фapxaнгию гyмaнигapии xaлкxoи тoчикy oзapбoйчoн дap дaвpaи истикдолияти Toчикиcгoн вa Озapбoйчoн бoз xaм тaxким ëфтaнд, вa xaмкopии ду кишвap дap ин coxa тaвaччyxи aлoxидapo Ta^o мeнaмoяд, зepo oн 6o pyшди 6ocy6or вa мaнфиaти мyтaк;oбилa фapк мeкapд.

Халкхои точику озарбойчон аз руи фарханг, анъанахо, тарзи хаёт ба хамдигар наздиканд, ва дар робита ба ин мубодила фархангй аз ахамияти хосса бархурдор аст. Имруз мубодилахои фархангии хунармандони миллии мусикии классикй, орекстрхои симфонии харду кишвар анъанавй гардидаанд. Иттиходияхои эчодии Точикистон ва Озарбойчон дар озмунхои байналмилалй, ки дар худудхои якдигар гузаронида мешаванд, иштирок менамоянд.

Бояд кайд кард, ки хамкорй дар сохаи тахсилот миёни ду кишвар таваччухи хосро сазовор аст. Бешубха, сохаи тахсилот кисми чудонашавандаи пули «гуманитарй» байни чавонони харду кишвар мебошад. Байни Чумхурии Озарбойчон ва Чумхурии Точикистон пойгохи зарурии шартномавию хукукй дар сохаи мазкур ба рох монда шудааст, ки барои рушди минбаъда платформаи хубро эчод мекунад. Дар айни замон дар муассисахои тахсилоти олии Озарбойчон зиёда аз 20 донишчуёни точик тахсил мекунанд [8].

Дар чахорчубаи Созишнома байни вазоратхои мудофиаи Точикистон ва Озарбойчон хамасола дар муассисахои тахсилоти олии Вазорати мудофиаи Озарбойчон шунавандагон аз Точикистон тахсил мекунанд. Робитахо байни муассисахои тахсилоти олии ду кишвар рушд меёбанд, ки ба сифати асоси онхо созишномахо оид ба хамкорй байни муассисахои тахсилоти олй хизмат мекунанд.

^айд кардан лозим аст, ки чониби Точикистон максад дорад шумораи донишчуёнро зиёд карда, номгуйи ихтисосхо васеъ карда, таълим ва мубодилаи тачрибаомузон, мутахассисони чавон, баланд бардоштани ихтисосхои онхо низ ташкил карда шаванд.

Дар рузхои мо чонибхои Точикистон ва Озарбойчон ба амиксозии хамкорй дар сохаи фархангию гуманитарй ахамияти афзалиятнок медиханд, ки дар анъанахои деринаи эхтироми якдигар байни халкхо, мероси умумии таърихй ва фархангй асос ёфтаанд, ва мухим будани хамкории хамачонибаро дар сохахои фарханг, илм, тахсилот, варзиш ва сайёхй таъкид менамоянд [2].

Дар охир бояд кайд намуд, ки дар Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Озарбойчон имкониятхои васеъ бахри рушди хамкорихои фархангию гуманитарй мавчуданд. Лозим аст сохахои хамкорй дар самти мазкур, хусусан дар сохаи тахсилот ва фаъолияти илмию тахкикотй, тавсеа дода шавад. Зарур аст муколамаи насли чавони ду кишвар барои мустахкам намудани дуста ва наздикшавии халкхо ба рох монда шавад.

АДАБИЁТ

1. Дипломатиям Точикистон: дируз ва имруз.Чилди 1. (Зери назари Хамрохон Зарифй) Силсила: Сиёсати хоричии Точикистон. Душанбе, «Ирфон». 2009.

2. Изхороти муштараки Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ва Президенти Чумхурии Озарбойчон Илхом Алиев. - Душанбе, 10 августи соли 2018. [манбаи электронй]. URL: http://www.prezident.tj (санаи истифодабарй: 08.04.2020.)

3. Муносибатхо миёни Озарбойчон ва Точикистон дар принсипхои дустий ва эътимоди мутакобила асос ёфтаанд. 16 май соли 2018. [манбаи электронй]. URL: http://www.Avesta.tj (санаи истифодабарй: 18.03.2020.)

4. Хдмкорихои Чумхурии Точикистон бо Чумхурии Озарбойчон. Бахшида 25 - солагии баркаросозии муносибатхои дипломатй миёни ду кишвар. - Душанбе, 2017. [манбаи электронй]. URL: http://www.prezident.tj (санаи истифодабарй: 21.04.2020.)

5. МуносибатхоиТочикистон бо Озарбойчон.Вазорати корхои хоричии Чумхурии Точикистон, 2013. [манбаиэлектронй]. URL:http://www.mfa.tj.(санаи истифодабарй: 24.04.2020.)

6. МуносибатхоиТочикистон бо Озарбойчон.Вазорати корхои хоричии Чумхурии Точикистон, 2012. [манбаиэлектронй]. URL:http://www.mfa.tj.(санаи истифодабарй: 01.05.2020.)

7. Созишномаи миёни Хукумати Чумхурии точикистон ва Хукумати Чумхурии Озарбойчон дар бораи хамкорй дар сохаи фарханг ва санъат, 15 марти соли 2007. [манбаиэлектронй]. URL:http://www.mfa.tj.(санаи истифодабарй: 13.04.2020.)

8. Точикистон - Озарбойчон: Дустии дар тули асрхо тахкимёфта.09.08.2018. [манбаиэлекгронй]. URL:http://www.khovar.tj.(санаи истифодабарй: 18.04.2020.)

КУЛЬТУРНО-ГУМАНИТАРНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО ТАДЖИКИСТАНА И АЗЕРБАЙДЖАНА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ

Автор в своей статье рассматривает культурно-гуманитарное сотрудничество Таджикистана и Азербайджана в период независимости. На основе совместного заявления президентов двух стран, информации соглашений, посольств и других источников подчеркивается, что культурно-гуманитарные связи таджикского и азербайджанского народов берут свое начало в древней истории и в 26-летний период независимости сотрудничество Таджикистана и Азербайджана во всех сферах жизни, в том числе в культурно-гуманитарной, поэтапно развивается благодаря активной деятельности лидеров двух стран развивается и продвигается веперед.

Ключевые слова: Таджикистан, Азербайджан, независимость, дипломатические отношения, сотрудничество, культура, гуманитарий, образование.

CULTURAL AND HUMANITARIAN COOPERATION OF TAJIKISTAN AND AZERBAIJAN DURING THE PERIOD OF INDEPENDENCE

The author in his article reviews the cultural and humanitarian cooperation of Tajikistan and Azerbaijan during the period of independence. On the basis of declaration of the presidents of two countries, the information of agreements, embassies, and other sources it is underlined that the cultural and humanitarian relations of the Tajik and Azerbaijani peoples take their beginning in the past history and in the 26 years period of independence the cooperation of Tajikistan and Azerbaijan in all spheres of life, including the cultural and humanitarian, develop and move forward due to the active activities of the leaders of two countries.

Keywords: Tajikistan, Azerbaijan, independence, diplomatic relations, cooperation, culture, humanitarian, education.

Сведение об авторе:

Каримов Мухриддин Абдукаримович - аспирант Института изучения проблем стран Азии и Европы Академии наук Республики Таджикистан. Адрес: г. Душанбе, E-mail: karimov.mukhriddin@mail.ru. Тел: (+992) 933133344

About the autor:

Karimov Muhriddin Abdukarimovich - an aspirant of the Institute of studying of the problems of the Asia and Europe Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan. Address: c. Dushanbe, E-mail: karimov.mukhriddin@mail.ru. Phone: (+992) 933133344

УДК: 07+659 (575.3) ТАЪСИРИ ЧАНЩОИ ИТТИЛООТЙ БА АФКОРИ УМУМ

Мавлонов Х. Д.

Донишгоуи миллии Тоцикистон

Имруз беш аз пеш маълум мегардад, ки накши воситахои ахбори омма дар хаёти чомеаи муосир бузург асг. Дар хакикат, матбуот ва дигар воситахои ахбори омма ба ташаккули афкори чомеа таъсири муктадир ва муассир мерасонанд. Онхо хусусан дар замони тахаввулот ва тагйирёбии самтхои рушди чомеа, бадалшавии идеологияхо ва ташаккули диди нави ичтимой ахамияти хоса пайдо мекунанд. Х,ама гуна чомеаи демократа, алалхусус чомеаи кишвархое, ки нав ба ин чода кадам гузоштаанд, ба воситахои ахбори омма ва фаъолияти пурсамари онхо ниёзманд мебошанд [7].

Рушду нумуъ ва раванди дигаргуншавии чомеаи чахонй хар лахза собит мекунад, ки эхтиёч ба иттилооти сахеху мафкурасоз харчи бештар мегардад. Давлатхои чахон, новобаста аз шакли идорй ва андозаи кудрату иктидор дар рохи даст ёфтан ва сохибй кардани иттилооти муфиду ба фоидаи худ маблагхои хангуфтро сарф менамоянд. Рохбарон ва намояндагони воломакоми давлатхо аз раванди сиёсию иктисодй ва ичтимоию фархангии робитахои байнихамй нек дарк намудаанд, ки дар майдони сиёсй танхо нафароне бокй мемонанд, ки иттилооти бештар дар даст доранд ва онро дар робита ба даст гирифтани тафаккури мардум хуб истифода бурда метавонанд.

«Имруз хама гуна назарсанчихо, муборизахо, чангхои равониву лафзй асосан тавассути намудхои гуногуни ВАО - радио, телевизион, интернет, рузномаву мачаллахо рохандозй мешаванд. Аз ин ру, кудратхои хоким ба хар роху восита ВАО-ро зери нуфузи худ нигох медоранд, барои мавчудияти онхо маблагхои зиёд чудо мекунанд ва дар лахзахои муайян онхоро чун яроки мухимтарини идеологй истифода мебаранд» [8, с. 254]. Давраи нави таксимоти чахонй низ миёни абаркудратон ва кудратталабон табиист, ки ба хаёти башарият бетагйир набуда, чомеа дар он иштирокчии асосй ба шумор меравад. Чрнибдорй кардан аз кудрат ва хадафхои пайгирона дар раванди ин таксимот аз накшаву дурнамо ва системаи хуби идоракунй амалй мешавад. Х,амчунин дар ин росто хатари дигаре, ки чомеаи чахониро дар чоррохаи рохгумй карор медихад, чахонишавист, ки бо имкониятхои бузургу хатарзо «тахдидхои чиддиро ба хаёти башарият ворид сохтааст. Таъсири манфй ва тахдиди раванди чахонишавй ба шуур ва маънавиёти чомеа тавассути васоити ахбори омма, ки он дорои неруи бузурги таъсиррасонанда аст, эхсос мегардад ва дар баробари талкини сулху субот ва неъмати оромй, хамзамон иттилоот ва ВАО дар таргибу ташвики гуруху созмонхои террористй, ки ин зухурот бошандагони сайёраро ба чунбиш гузоштааст, накши мухимро касб кардааст. Х,амзамон, ВАО дар пиёда шудани манфиати ин ё он кувваву гуруххои муайян ба тарики мушаххас истифода мешаванд ва тачрибаи дилхохеро низ бахри куввахои манфиатчу ба бор овардаанд» [4].

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.