Научная статья на тему 'Morphological changes of corpus luteumin rat ovaries when exposed to chemical pollutants'

Morphological changes of corpus luteumin rat ovaries when exposed to chemical pollutants Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
51
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АНАЛЫқ БЕЗ / САРЫ ДЕНЕ / АРАЛ ТЕңіЗі / OVARIES / CORPUS LUTEUM / ARAL SEA / ЯИЧНИКИ / ЖЕЛТОЕ ТЕЛО / АРАЛЬСКОЕ МОРЕ

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Турдыбекова Я.Г., Есимова Р.Ж., Камышанский Е.К., Култанов Б.Ж., Аппазова Л.С.

Введение: выявление токсичности любого химического агента проводится с учетом его влияния на репродуктивную систему. Цель: оценить структурные изменения лютеиновых тел яичников половозрелых самок крыс при воздействии пыле-солевыми аэрозолями Аральского моря. Материалы и методы: объект исследования самки белых беспородных крыс исходной массой 150-170 г (n=20). Первая группа контроль, вторая опытная. Ингаляционное воздействие проводилось в течение 30 дней. Материалом исследования служили яичники животных. Гистологическое исследование по общепринятой методике с окраской гематоксилином и эозином. Результаты: при морфологической оценке размеров яичников нами было выявлено существенное различие в исследуемых группах. Морфометрические исследования показали, что в опытной группе животных, по сравнению с контролем, происходит уменьшение количества менструальных желтых тел в яичнике и их площади соответственно на 21,7% (p<0,05), 10,49% (p<0,05). Выводы: при ингаляционном воздействии пыле-солевыми аэрозолями Аральского моря происходит изменение качественных и количественных характеристик структуры желтого тела яичника, и как следствие мы полагаем, происходит недостаточная секреция прогестерона, недостаточность лютеиновой фазы, преимплантационные и преплацентарные потери.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ ЛЮТЕИНОВЫХ ТЕЛ В ЯИЧНИКАХ КРЫС ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ ХИМИЧЕСКИМИ ЗАГРЯЗНИТЕЛЯМИ

Introduction: identification of the toxicity of any chemical agent is carried out taking into account its effect on the reproductive system. Objective: to assess the structural changes in the corpus luteum of the ovaries of mature female rats when exposed to dust-salt aerosols of the Aral Sea. Materials and methods: the object of study females of white mongrel rats with an initial weight of 150-170 g (n=20). The first group is control, the second is experienced. Inhalation exposure was carried out for 30 days. The material of the study was the ovaries of animals. Histological examination was according to the standard technique with hematoxylin eosin staining. Results: when morphological assessment of the size of the ovaries, we found a significant difference in the studied groups. Morphometric studies showed that in the experimental group of animals, compared with the control, there is a decrease in the number of menstrual corpus luteum in the ovary and their area, respectively, by 21.7% (p<0.05 ), 10.49% (p<0.05) Conclusions: when the inhalation effect of the salt salt aerosols of the Aral Sea, there is a change in the qualitative and quantitative characteristics of the structure of the corpus luteum of the ovary, and as a result, we believe that there is insufficient secretion of progesterone, insufficient luteal phase, preimplantational and preplacental losses.

Текст научной работы на тему «Morphological changes of corpus luteumin rat ovaries when exposed to chemical pollutants»

ТЕОРЕТИЧЕСКАЯ И ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНАЯ МЕДИЦИНА

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2019 УДК:618.11-008.64

Я. Г. Турдыбекова, Р. Ж. Есимова, Е. К. Камышанский, Б. Ж. Култанов, Л. С. Аппазова

ЕГЕУК¥ЙРЬЩТАРДЫЦ АНАЛЫК ЖЫНЫС БЕЗДЕР1НДЕГ1 САРЫ ДЕНЕШ1КТЕРДЩ ХИМИЯЛЬЩ ЛАСТАУШЫЛАРМЕН ЭСЕР ЕТУ ЖАFДАЙЫНДА БОЛАТЫН МОРФОЛОГИЯЛЫК 6ЗГЕР1СТЕР1

к;араFанды медицина университет (КараFанды, Казахстан)

Юркппе: кез келген химиялык агенттН уыттылырын аныктау онын репродуктивт1 жYЙеге эсер1н ескере отырып жYргiзiледi.

Максаты: Арал те^з^н шан-туз аэрозольдарымен эсер еткен кезде егеукуйрыктардын жыныстык жетл ген аналыктарынын аналык бездерiнiн лютеиндiк денелерiнiн курылымдык eзreрiстерiн баралау.

Материалдар мен эд1сттвр: Зерттеу нысаны-бастапкы салмары 150-170 г (п=20) АК, тукымсыз егеукуйрыктардын аналыктары. Б1р1нш1 топ - бакылау, екiншiсi - тэж/рибелк Ингаляциялык эсер 30 ^н iшiнде жYргiзiлдi. Зерттеу материалдары жануарлардын аналык бездерi болды. Гематоксилинмен жэне эозинмен жалпы кабылданран эдiстеме бойынша гистологиялык зерттеу.

Нэтижелер1: аналык бездердщ мeлшерiн морфологиялык баралау кезiнде б/з зерттелетiн топтарда елеулi айырмашылыкты аныктадык. Морфометриялык зерттеулер жануарлардын тэж/рибел/ тобында бакылаумен са-лыстырранда аналык бездеп етеккiр сары денелер саны мен олардын ауданы тиiсiнше 21,7% (р<0,05), 10,49% (р<0,05) азайранын кeрсеттi.

Коры/ты/ндыг. Арал тенiзiнiн шан-туз аэрозольдарымен ингаляциялык эсер ету кезiнде аналык бездщ сары денесiнiн сапалык жэне сандык сипаттамаларынын eзгеруi орын алады, сонын салдарынан прогестероннын жет-ктказ секрециясы, лютеин фазасынын жеткiлiксiздiгi, преимплантациялык жэне преплацентарлык шырындар орын алады деп пайымдаймыз.

Туйн сездер: аналык без, сары дене, Арал тенз/

Кез келген химиялык агенттщ уытты-лыFын аныктау онын репродуктивтк жуйеге ыкпалын ескере отырып аныкталады. Эколо-гиялык токсиканттын организмнщ эндокринди иммундык жYЙеkiне типзер эсер/, онын ыкпалынын узакть^ы мен кYшiне байланысты, эртYрлi болып келедк Бул ыкпалдын нэтижес организмнщ kезiмталдыFына, химиялык заттын эсер ету мезплшдеп организмнщ даму сатысына жэне аFзанын осы кездеп к^аныш кYштерiнiн жаFдайына ткелей тэуелд/ болады. Мысалы, эмбрионFа, урыкка, нэрестеге жэне ересек адамFа б/р токсикант эртурл/ эсер типзед/ [1, 3, 4, 7, 9, 14]. Химиялык ласта-Fыштар ездерЫщ ыкпалын иммундык жуйе аркылы, немесе, ткелей эндокриндк жуйе аркылы жYргiзе алады. Эндокриндк бYлдiр-пштер езЫщ ыкпалын рецепторлар аймаFында жYргiзе алады, ал бул бYЙрек Yстi, калканша без/ жэне/немесе аналык жыныс без/ тэр/зд/ эндокриндк мYшелерде аткарылатын жасуша-лык жауаптын туйыкталуына немесе тым темендеуне экелт соктырады. Иммундык токсиканттар макрофагтардын жэне белсенди ршген Т-жасушалардын цитокиндерд/ енд/рун закымдауы мYмкiн, осынын салдарынан баска Т- жэне В-жасушалардын калыпты белсенди ршу1 шектеледк Осылайша, бул химиялык заттар иммундык жасушалардын араларында цитокиндер аркылы ¡ске асырылатын байла-

ныстарды буза алады. Эндокриндк жэне/ немесе иммундык жYЙелердiн бузылыстары репродуктивтк осьтердщ дурыс жумыс аткаруына жол бермей, ез кезепнде репродуктивтк кабылетттктердщ шектелуЫе эке-ледк Эдебиетте репродуктивтк нэтижелер мен эр тYрлi ауыр металдардын араларындаFы байланыстар туралы маFлуматтар бар [2, 6, 8, 13, 15]. Б/рак, бул зерттеулер жеке металдардын ыкпалынын нэтижелерЫ Fана керсетедк ТабиFатта жеке б/р Fана фактордын эсерЫщ болуы ете сирек кездеседк Дамып келе жаткан урык сырткы ортанын курамында болатын заттарFа ете сез/мтал болып келетУ кауып тудыратын факт болып табылады. Сондыктан, дэр/герге бедеулкке, езнен ез/ тусетн тускке, онкологиялык YPДiстерге шаFымданып келетЫ пациенттер болFан жаFдайда, сырткы ортанын эсер/ туралы умытпаFан жен болады [10]. Бул пациент-тер/м/здщ кал-жаFдайын карастыруда осы мэл/метт еске алу репродуктивтк кызмет-тердщ бузылуынын себептерЫ аныктауFа, мYмкiн, оны емдеудщ де жолын табуFа, кемектеседк Эйел организ/мЫщ репродуктивтк кызмет эндокриндк жуйеге ткелей байла-нысты. Эр тулFанын репродуктивтк кабтет^ менструальдык циклдщ барлык сатыларынын реттелунщ каншалыкты дурыс жумыс аткаруына орай, езгерт отырады.

Аналык жыныс безЫщ сары денешiгi эйел аFзасынык уакытша iшкi секреция безi болып табылады, ол овуляциядан кейiнгi фолликуланык орнында калFан жасушалардык трансформациясынык нэтижеанде калыптаса-ды. Адамда сары денешктщ макызы жукттк-тщ алFашкы апталарында аса макызды, бiрак жукттктщ келес мерзiмдерiнде оны сактауды толыFымен плацента аткарады. Кемiргiштерде, атап айтсак, егеукуйрыктарда, плацентанык тiндерi прогестеронды мардымсыз мелшерде бeлiп шыFарады, сондыктан прогестеронды eндiруге жэне жYктiлiктi сактауFа аналык жыныс бездерi жауап бередi.

Бiздщ зерттеуiмiздщ максаты жы-нысты; т¥рFыдан жетiлген ¥рFашы егеукуйрык-тарFа Арал те^зшщ тузды шакынык аэрозоли мен эсер етуден кейiнгi олардык аналык жыныс бездерндеп лютеиндi денешiктiк жаFдайын зерттеу болды. ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ЭД1СТЕР1

Зерттеу нысандары бастапкы дене салмаFы 150-170 г болатын 20 тексiз ¥рFашы егеукуйрыктар болды. Егеукуйрыктар кездей-сок жолмен екi топка белУп, эрбiр топка 10 жануардан тYCтi.бiрiншi топ - бакылау тобы, екiншi - тэжiрибе тобы. 30 ^н ингаляциялык жолмен эсер етуден кейн, эрбiр топтан 10 жануардан тэжiрибеден шыFарылып отырды. Егеук¥ЙрыктарFа Арал те^зшщ тузды шакынык аэрозолiмен эсер ету 30 кYн бойы арнайы камерада Елевскаянык стандартты модифика-циясынан еткен Л. Б. Борисованык ЭФамен, кYнiне 4 саFаттан, аптасына 5 ^н бойы eткiзiлдi, жануарлар камерадан тыс пшы цилиндр тэрiздi пеналдарда жеке жаЙFасты-рылды, ал аэрозоль динамикалык тYPде берiлiп отырды. Жануарлар тэжiрибеден эксперимент аякталFаннан кейiн 1 тэулк iшiнде шыFарылып отырды. Зерттеу материалы жеттген жануарлардык аналык жыныс бездерi болып табылды. Гистологиялык зерттеу жYргi-зу Yшiн аналык жаныс безiн 10% нейтральды формалинде бектп, кeпшiлiкке мэлiм эдiстер бойынша парафинге орналастырып, кейiн олардан гистологиялык препараттар дайын-

далды. Жалпы гистологиялык шолу зерттеуле-рiн жYргiзу максатында кеандшер гематоксилин жэне эозиномен боялды. ДайындалFан препараттар Arcturus микроскопынык кемеп-мен суретке тYCiрiлдi. Барлык гистологиялык препараттар косарландырылFан сокыр зерт-теуден етмзшд^ ол Yшiн гистологиялык препараттар аныктаушы жазбаларынсыз толассыз нeмiрлерге ие болып, бiр-бiрiнен тэуелсiз ею зерттеушiлермен карастырылды. Орташа кeрсеткiш жазылып отырды.

Аналык жыныс бездерiнiк калыпты жэне ауыткулар кезiндегi кызметтiк жаFдайын аныктау Yшiн сары денешiктердiк саны мен сапасы да зерттелдi. Бул сары денешiктердiк келденек ауданын, лютеоциттердщ цито-плазмасынык вакуольденуiн, лютеолизистiк декгейн саралау аркылы iске асырылды. Гистологиялык кеандшердеп сары денешк-тердiк ауданы келесi математикалык формула аркылы есептелдк

S=пR2= п*(й/2)2.

Онда S = микрометрмен есептелген аудан, ал й-сары денешктщ орташа диаметрi. Орташа диаметр саFаттык шартты цифер-блатымен сэйкестендiрiлген, орталыктан ете-тiн терт рет елшеудщ орташа кeрсеткiшi болып табылады. Сонымен коса, бiз аналык жыныс безЫщ жалпы ауданын да есептедк. Аналык жыныс безiнiк кабыктык затынык мYшенiк милык затына аракатынасы да есептелдк НЭТИЖЕЛЕР1

Аналык жыныс бездерi тiндерiнiк морфо-логиялык зерттеулерiнде онык макроскопия-лык жэне микроскопиялык керУст^ салыс-тырыла отырып зерттелдi. Макроскопиялык т¥рFыдан бакылау жэне тэжiрибе топтарынык аналык жыныс бездерi пiшiнi эллиптоидты тыFыз денешiктер тYрiнде аныкталды, олардык доFалданFан латералды жэне OFан караFанда Yшкiрлене кырланFан медиалды шеттерi ажы-ратылды. Аналык жыныс бездерiнiк алды^ы жэне арткы беттерi айкын декес-тИмен кезге тYCтi. KолFа уст^анда мYшенiк консистен-циясы тыFыздау болып, кесiндiсiнде C¥PFылт-акшылдау тYCтi болды. Бiрак, аналык жыныс

1 кесте - Егеукуйрыктардык аналык жыныс бездер1нщ макроскопиялык керсетюштерк

Керсетк1ш Бакылау тобы Тэж1рибе тобы

Аналык жыныс без1нщ диаметр! (мкм) 3072,9±97,3 2317,49± 117,9

Милык заттык диаметр! (мкм) 676,786±79,15 891,47±28,2

Аналык жыныс без1нщ ауданы (*103 мкм2) 7413,02±128,1 4314,68±419,5

Аналык жыныс без1нщ милык затынык ауданы (*103 мкм2) 328,391±46,1 662,45±82,8

Аналык жыныс без1нщ кабыктык затынык ауданы (*103 мкм2) 7084,6±132,1 3652,23±404,6

бездерЫщ мелшерлерн морфология-лык сараптау кезнде зерттелiп оты^ан топтардык араларында айтарлыктай айырма-шылыктар аныкталды (1 кесте).

Бакылау тобында сары денешктер визуальды турде мелшерлерi iрiлеу жэне елшемдерi бiр-бiрiмен шамамен бiрдей болып керiндi (рис. 1). Сары денешктердщ курылысы классикалы; курылысына сэйкес болып, нэзк тYЙiршiктi цитоплазмасы бар, декгелекше ядросы ортасында орналаскан пшы полиго-нальды жасушалардан турды. Сары денешктщ шеткерi аймактарын коныстанFан лютеоциттер келемi жаFынан кiшiректеу болып, бiр-бiрiне тыFыздау орналаскан (рис. 2). Сары денешк-

1 сурет - Бакылау тобынык егеукуйрыктарынык аналык жыныс бездер1ндеп сары денеш1ктер. Бояуы гематоксилин жэне эозин. Yлк.: 10х40

2 сурет - Бакылау тобынык егеукуйрыктарынык аналык жыныс бездер1ндеп сары денеш1ктер. а) шеткер1 аймактардык усак жасушалары б) орталык аймактардык iрi келемд1 жасушалары в) босап калган кан тамырлары. Бояуы гематоксилин жэне эозин. Yлк.: 10х40

тердiк орталык аймаFында, араларында куысы бос калFан гемокапиллярлар ажыратылатын, келемi Yлкенiрек жасушалардык созындылары кезге тYCтi. Лютеоциттердiк ядролары айкын базофильдiлiне байланысты жаксы ажыратыл-ды жэне кебiне жасушалардык ортасында орналаскан болды. Анда-санда базофилиялык касиет салыстырмалы темендеу болатын жекелеген жасушалар кездестк

30 кYн Арал те^зшщ тузды шакымен дем алFан жануарлардык аналык жыныс бездерiнде сары денешктердщ саны бакылау тобымен салыстырFанда аз болды. Визуальды сары денешктердщ келемдерi бакылау тобынык сэйкес курылымдарына караFанда кЫрек-теу болып, дамудык эртYрлi сатыларында болды (2 Кесте). Олар пЫы полигоналды кш-гiрiм жасушалардан куралды, жасушалардык ядролары кебЫесе ортасында, сирек жаFдайда шеттей орналасты. Ядролардык пiшiнi декге-лектенген, кейде дурыс емес пiшiндi болып аныкталды. Сары денешiктiк шеткерi аймакта-рында лютеоциттер бiр-бiрiне тыFыздана орныккан, кей жерлерде орталык аймактарын-да жасушалардык босакдау орналасуы байка-лып, жекелеген жасушаларда дисморфизм кершст^ кезге шалынды.

Морфометриялык зерттеулердiк нэти-жесi жануарлардык тэжiрибе тобында, бакылау тобымен салысты^анда, менструальдык сары денешiктердiк санынык азаюы жYредi жэне олардык аудандары да 21,7% (P<0,05), 10,49% (P<0,05) кiшiрейедi.

АЛЫНFАН МЭЛ1МЕТТЕРД1 ТАЛДА Бiздiк зерттеуiмiзде алынFан мэлiмет-тер тешз ак егеукуйрыктардык аналык жыныс бездерi Арал текiзiнiк тузды шакынык аэро-золiмен ингаляциялауFа жауап беретiнiн анык-тайды. Олардык саны мен сапасы жаFынан езгерiстерi калыптасады, осыFан байланысты, бiз прогестероннык ендiрiлуiнiк жеткiлiксiздiгi калыптасады деп болжасак, осынык салдары-нан лютеиндi фазанык жеткiлiксiздiгi калыпта-сып, преимплантациялык жэне плацентарлык шыFындардык болуы мYмкiн. бiздiк зерттеуле-рiмiздiк нэтижес химиялык токсикант ретiнде KорFасынды, кадмийдi таFы баска заттарды KOлданFанда алы^ан баскадай жумыстардар-дык тужырымдарымен де Yйлесiмдi [10, 12].

ЭДЕБИЕТ 1 Айламазян Э. К. Функциональная мор-

2 кесте - Егеукуйрыктардык аналык жыныс бездер^к морфометриялык керсеткiштерi

Керсетюш Бакылау тобы Тэжiрибе тобы

Сары денешктердщ саны (абс) 8,3±2,1 6,5±1,9

Сары денешктердщ диаметрi (*103 мкм) 550,3±45,5 492,5±93,5

фология плаценты человека в норме и при патологии (нейроиммуноэндокринологические аспекты) /Э. К. Айламазян, В. О. Полякова, И. М. Кветной. - СПб, 2012. - 176 с.

2 Айтбембет Б. Н. Накопление вредных химических веществ в организме беременных женщин региона Приаралья /Б. Н. Айтбембет, С. К. Нурбаев, Г. Г. Арыстанова //Астана меди-циналы; журналы. - 1999. - №3. - С. 127-128.

3 Букунова А. Ш. Общая оценка состояния здоровья беременных женщин в условиях техногенного загрязнения среды обитания человека /А. Ш. Букунова, З. К. Султанбеков, А. Н. Бексеитова //Сб. междунар. науч.-практ. конф. «Проблемы трансграничного загрязнения территорий». - Усть-Каменогорск, 2004. -С. 36-39.

4 Генетические и хромосомные факторы в генезе формирования преждевременной недостаточности яичников /Л. А. Марченко, З. Г. Габибуллаева, Г. И. Табеева //Современные технологии в диагностике и лечении гинекологических заболеваний. материалы конгресса. -М., 2007. - С. 576-578.

5 Дуденковой Н. А. Морфофункциональ-ные особенности репродуктивной системы при свинцовой интоксикации: Автореф. дис. ... канд. мед. наук. - М., 2015. - 24 с.

6 Мамырбаев А. А. Содержание металлов в волосах и крови детского населения городов Актюбинской области /А. А. Мамырбаев, Е. Ж. Бекмухамбетов, Б. В. Засорин //Гигиена и санитария. - 2012. - №3. - С. 61-62.

7 Проскурина А. С. Состояние репродуктивной системы женщин в условиях неблагоприятной экологической обстановки окружающей среды /А. С. Проскурина, Е. В. Невзорова, А. В. Гулин //Вестник ТГУ. - 2015. - Т. 20, вып. 2. - С. 363-365.

8 Уровни некоторых металлов, хлорорга-нических пестицидов и диоксинов в пуповин-ной крови, крови матери, грудном молоке и некоторых наиболее часто используемых питательных веществ в окрестностях Аральского моря (Каракалпакстан, Республика Узбекистан) /О. А. Атаниязова, R. A. Baumann, А. К. Лием и др. //Acta pediatrica. - 2001. - №7. - С. 801-808.

9 Birnbaum L. S. Developmental effects of dioxins //Environ Health Perspect. - 1995. - V. 103. - P. 89-94.

10 Cadmium Toxicity: Possible Cause of Male Infertility in Nigeria /O. Akinloye, A. O. Arowojolu, O. B. Shittu et al. //Reprod. Biol. -2006. - V. 6 (1). - P. 17-30.

11 Haruty B. Reproductive health and the

environment: Counseling patients about risks /B. Haruty, J. Friedman, S. Hopp //Cleveland Clinic Journal of Medicine. - 2016. - V. 83. - P. 367372.

12 Pauline V. Environmental pollutants, a possible etiology for premature ovarian insufficiency: a narrative review of animal and human data /V. Pauline, G. Nicolas //Environmental Health. - 2017. - V. 7. - P. 45-49.

13 Rahman S. N. Blood level of lead in women with unexplained infertility /S. N. Rahman, P. Fatima, A. Q. Chowdhury //Mymensingh medical journal. - 2013. - V. 22 (3). - P. 508512.

14 Somkuti S. G. Environmental and behavioral factors associated with decreased female fertility //Applications for the Generalist. - 1995. - V. 6. - P. 77-93.

15 Zhonghua L. X. The effect of cadmium pollution on reproductive health in females /L. X. Zhonghua, X. Z. Z. Bing //Curr. Environ. Health. Rep. - 2014. - V. 1 (2). - P. 172-184.

REFERENCES

1 Ajlamazjan Je. K. Funkcional'naja morfol-ogija placenty cheloveka v norme i pri patologii (nejroimmunojendokrinologicheskie aspekty) /Je. K. Ajlamazjan, V. O. Poljakova, I. M. Kvetnoj. -SPb, 2012. - 176 s.

2 Ajtbembet B. N. Nakoplenie vrednyh himicheskih veshhestv v organizme beremennyh zhenshhin regiona Priaral'ja /B. N. Ajtbembet, S. K. Nurbaev, G. G. Arystanova //Astana medicinal-yK zhurnaly. - 1999. - №3. - S. 127-128.

3 Bukunova A. Sh. Obshhaja ocenka sos-tojanija zdorov'ja beremennyh zhenshhin v uslovi-jah tehnogennogo zagrjaznenija sredy obitanija cheloveka /A. Sh. Bukunova, Z. K. Sultanbekov, A. N. Bekseitova //Sb. mezhdunar. nauch.-prakt. konf. «Problemy transgranichnogo zagrjaznenija territorij». - Ust'-Kamenogorsk, 2004. - S. 36-39.

4 Geneticheskie i hromosomnye faktory v geneze formirovanija prezhdevremennoj ne-dostatochnosti jaichnikov /L. A. Marchenko, Z. G. Gabibullaeva, G. I. Tabeeva //Sovremennye tehnologii v diagnostike i lechenii ginekolo-gicheskih zabolevanij. materialy kongressa. - M., 2007. - S. 576-578.

5 Dudenkovoj N. A. Morfofunkcional'nye osobennosti reproduktivnoj sistemy pri svincovoj intoksikacii: Avtoref. dis. ...kand. med. nauk. -M., 2015. - 24 s.

6 Mamyrbaev A. A. Soderzhanie metallov v volosah i krovi detskogo naselenija gorodov Ak-tjubinskoj oblasti /A. A. Mamyrbaev, E. Zh. Bekmuhambetov, B. V. Zasorin //Gigiena i sanita-rija. - 2012. - №3. - S. 61-62.

7 Proskurina A. S. Sostojanie reproduk-tivnoj sistemy zhenshhin v uslovijah neblagopri-jatnoj jekologicheskoj obstanovki okruzhajushhej sredy /A. S. Proskurina, E. V. Nevzorova, A. V. Gulin //Vestnik TGU. - 2015. - T. 20, vyp. 2. - S. 363-365.

8 Urovni nekotoryh metallov, hlororganich-eskih pesticidov i dioksinov v pupovinnoj krovi, krovi materi, grudnom moloke i nekotoryh nai-bolee chasto ispol'zuemyh pitatel'nyh veshhestv v okrestnostjah Aral'skogo morja (Karakalpakstan, Respublika Uzbekistan) /O. A. Atanijazova, R. A. Baumann, A. K. Liem i dr. //Acta pediatrica. -2001. - №7. - S. 801-808.

9 Birnbaum L. S. Developmental effects of dioxins //Environ Health Perspect. - 1995. - V. 103. - P. 89-94.

10 Cadmium Toxicity: Possible Cause of Male Infertility in Nigeria /O. Akinloye, A. O. Arowojolu, O. B. Shittu et al. //Reprod. Biol. -2006. - V. 6 (1). - P. 17-30.

11 Haruty B. Reproductive health and the environment: Counseling patients about risks /B.

Haruty, J. Friedman, S. Hopp //Cleveland Clinic Journal of Medicine. - 2016. - V. 83. - P. 367372.

12 Pauline V. Environmental pollutants, a possible etiology for premature ovarian insufficiency: a narrative review of animal and human data /V. Pauline, G. Nicolas //Environmental Health. - 2017. - V. 7. - P. 45-49.

13 Rahman S. N. Blood level of lead in women with unexplained infertility /S. N. Rahman, P. Fatima, A. Q. Chowdhury //Mymensingh medical journal. - 2013. - V. 22 (3). - P. 508512.

14 Somkuti S. G. Environmental and behavioral factors associated with decreased female fertility //Applications for the Generalist. - 1995. - V. 6. - P. 77-93.

15 Zhonghua L. X. The effect of cadmium pollution on reproductive health in females /L. X. Zhonghua, X. Z. Z. Bing //Curr. Environ. Health. Rep. - 2014. - V. 1 (2). - P. 172-184.

nooynw^a 25.01.2019 r.

Ya. G. Turdybekova, R. Zh. Yesimova, Ye. K. Kamyshanskiy, B. Zh. Kultanov, L. S. Appazova MORPHOLOGICAL CHANGES OF CORPUS LUTEUMIN RAT OVARIES WHEN EXPOSED TO CHEMICAL POLLUTANTS Karaganda medical university (Karaganda, Kazakhstan)

Introduction: identification of the toxicity of any chemical agent is carried out taking into account its effect on the reproductive system.

Objective: to assess the structural changes in the corpus luteum of the ovaries of mature female rats when exposed to dust-salt aerosols of the Aral Sea.

Materials and methods: the object of study - females of white mongrel rats with an initial weight of 150-170 g (n=20). The first group is control, the second is experienced. Inhalation exposure was carried out for 30 days. The material of the study was the ovaries of animals. Histological examination was according to the standard technique with hematoxylin - eosin staining.

Results: when morphological assessment of the size of the ovaries, we found a significant difference in the studied groups. Morphometric studies showed that in the experimental group of animals, compared with the control, there is a decrease in the number of menstrual corpus luteum in the ovary and their area, respectively, by 21.7% (p<0.05 ), 10.49% (p<0.05).

Conclusions: when the inhalation effect of the salt - salt aerosols of the Aral Sea, there is a change in the qualitative and quantitative characteristics of the structure of the corpus luteum of the ovary, and as a result, we believe that there is insufficient secretion of progesterone, insufficient luteal phase, preimplantational and preplacental losses.

Key words: ovaries, corpus luteum, Aral Sea

Я. Г. Турдыбекова, Р. Ж. Есимова, Е. К. Камышанский, Б. Ж. Култанов, Л. С. Аппазова

МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ ЛЮТЕИНОВЫХ ТЕЛ В ЯИЧНИКАХ КРЫС ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ ХИМИЧЕСКИМИ

ЗАГРЯЗНИТЕЛЯМИ

Медицинский университет Караганды (Караганда, Казахстан)

Введение: выявление токсичности любого химического агента проводится с учетом его влияния на репродуктивную систему.

Цель: оценить структурные изменения лютеиновых тел яичников половозрелых самок крыс при воздействии пыле-солевыми аэрозолями Аральского моря.

Материалы и методы: объект исследования - самки белых беспородных крыс исходной массой 150-170 г (n=20). Первая группа - контроль, вторая - опытная. Ингаляционное воздействие проводилось в течение 30 дней. Материалом исследования служили яичники животных. Гистологическое исследование по общепринятой методике с окраской гематоксилином и эозином.

Результаты: при морфологической оценке размеров яичников нами было выявлено существенное различие в исследуемых группах. Морфометрические исследования показали, что в опытной группе животных, по

сравнению с контролем, происходит уменьшение количества менструальных желтых тел в яичнике и их площади соответственно на 21,7% (р<0,05), 10,49% (р<0,05).

Выводы: при ингаляционном воздействии пыле-солевыми аэрозолями Аральского моря происходит изменение качественных и количественных характеристик структуры желтого тела яичника, и как следствие мы полагаем, происходит недостаточная секреция прогестерона, недостаточность лютеиновой фазы, преимплантаци-онные и преплацентарные потери.

Ключевые слова: яичники, желтое тело, Аральское море

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.