Научная статья на тему 'Indicators of nitric oxide in blood of pregnant white outbred rats at the impact of dust-salt aerosols of the Aral sea'

Indicators of nitric oxide in blood of pregnant white outbred rats at the impact of dust-salt aerosols of the Aral sea Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
70
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АЗОТ ОКСИДі (NO) / АРАЛ ТЕңіЗі / ШАң-ТұЗДЫ АЭРОЗОЛЬДЕР / РЕПРОДУКТИВТі ЖүЙЕ / NITROGEN OXIDE (NO) / ARAL SEA / DUST-SALT AEROSOLS / REPRODUCTIVE SYSTEM / ОКСИД АЗОТА (NO) / АРАЛЬСКОЕ МОРЕ / ПЫЛЕ-СОЛЕВЫЕ АЭРОЗОЛИ / РЕПРОДУКТИВНАЯ СИСТЕМА

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Аппазова Л.С., Турдыбекова Я.Г., Култанов Б.Ж., Копобаева И.Л.

Целью исследования явилось изучение количества оксида азота в крови белых беспородных крыс при воздействии пыле-солевыми аэрозолями Аральского моря. По данным проведенного исследования выявлено, что в опытных группах значение оксида азота выше по сравнению с контрольной группой и повышения концентрации не наблюдается на 14 сут беременности, также в опытных группах регистрировалась тенденция к снижению. При хронической гипоксии концентрация оксида азота повышалась, что объясняет их важную роль в случае гипоксического стресса. Таким образом, оксид азота играет важную роль в регулировании многих физиологических и патофизиологических процессов в организме, в том числе в репродуктивной системе.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПОКАЗАТЕЛИ ОКСИДА АЗОТА В КРОВИ БЕРЕМЕННЫХ БЕЛЫХ БЕСПОРОДНЫХ КРЫС ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ ПЫЛЕ-СОЛЕВЫМИ АЭРОЗОЛЯМИ АРАЛЬСКОГО МОРЯ

The aim of the study was to study the value of nitric oxide in the blood of white mongrel rats exposed to dust-salt aerosols of the Aral sea. According to the study, we found that in the experimental groups the value of nitric oxide is higher than in the control group and there is no increase in the concentration on the 14th day of pregnancy, also in the experimental groups there is a tendency only to decrease. In chronic hypoxia, the concentration of nitric oxide increases, which explains their important role in the case of hypoxic stress. Thus, nitric oxide plays an important role in the regulation of many physiological and pathophysiological processes in the body, including the reproductive system.

Текст научной работы на тему «Indicators of nitric oxide in blood of pregnant white outbred rats at the impact of dust-salt aerosols of the Aral sea»

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2019 УДК 547.3:614.76

Л. С. Аппазова1, Я. Г. Турдыбекова1, Б. Ж. Култанов2, И. Л. Копобаева1

АРАЛ ТЕЩЗ1НЩ ШАЦ-Т¥ЗДЫ АЭРОЗОЛЬДЕРШЩ ЭСЕР ЕТУ КЕЗ1НДЕГ1 ЖYКТI АК ТУСТ1 ЕГЕУК¥ЙРЬЩТАРДЫЦ КАНЫНДАFЫ АЗОТ ОКСИД1НЩ 6ЗГЕР1С1

1КараFанды медицина университетi акушерлк, гинекология жэне перинаталогия кафедрасы (КараFанды, Казахстан),

2КараFанды медицина университетi биология кафедрасы (КараFанды, Казахстан)

Зерттеудщ максаты - Арал те^змщ шак-туз аэрозольдер^к эсер ету1 кез1нде ак нашар тукымды егеукуйрыктардык канындары азот оксид^к мэн1н зерттеу. ЖYргiзiлген зерттеу мэл1меттер1 бойынша б1з тэж1рибел1 топтарда бакылау тобымен салыстырранда азот оксидiнiк мэн жорары екенiн аныктадык жэне жYктiлiктiк 14-шi кYнiне концентрациянык жорарлауы байкалмайды, сондай-ак тэжiрибелi топтарда тек темендеу Yрдiсi байкалады. Созылмалы гипоксияда азот оксиден концентрациясы жорарылайды, бул гипоксикалык стресс жардайында олардык макызды рел^ тYCiндiредi. Осылайша, азот оксидi арзадары, онык iшiнде репродуктивтi жYЙедегi кептеген физиологиялык жэне патофизиологиялык процестердi реттеуде макызды рел аткарады.

Клт сездер: Азот оксидi (N0), Арал текiзi, шак-тузды аэрозольдер, репродуктивтi жYЙе

Казiргi заманнык элемдiк мэселелерiн карасть^анда репродуктивтi денсаулык, репродуктивтi потенциал мэселерiн ерекше атап етуге болады. ЛастаFыштардык эсерле-рЫен дамыFан бузылыстардык iшiнен ек ма-кыздысы деп жатырлык-плацентарлы кешен-нщ бузылысын атауFа болады, себебi бул жаFдай жYктiлiктi кетере алмаушылык пен нэрестенщ елi туылуына экеледi. КоршаFан ортанык нашарлауы турFындардык денсаулы-Fына ыкпал етпей коймады. Казакстаннык зерттеушiлерiмен жYргiзiлген кептеген зерт-теулердiк керсетуi бойынша Арал макы тур-Fындарынык денсаулыFы сокFы онжылдыкта нашарлауы жалFасып келедi. Алайда, эдебиет-терде жатырлык-плаценталык кешенге шакды-тузды аэрозольдердiк эсерi туралы сурактар камтылFан зерттеулер аз екенн айта кеткен жен [4, 8, 9]. Азот оксидi репродуктивт жYЙе-нiк реттелуiне катысады. Гипофизде лютеин-деушi гормоннык секрециясын белсендiредi. 6з кезегiнде, жыныстык гормондар, эстроген-дер мен андрогендер азот оксидЫщ ендiрiлуiн стимулдайды, ал прогестерон езЫщ рецептор-лары аркылы eN0S экспрессия декгешн темендетедi [5]. Сонымен катар, азот оксидi овуляциянык дамуына ез Yлесiн косады [7]. Организмде жYретiн кебею YPДiстерiнiк реттелуiне азот оксиднщ катысуы кеп кырлы болFандыктан, оны жыныстык газ деп аталFан. ЖоFарыда аталFан мэселелердi камти отыра, жыныстык циклдщ реттелуi мен жYктiлiк кезнде, азот оксидiнiк эсер ету мYмкiндiгi езектi екенi тYCiнiктi [6].

Зерттеудщ максаты - Арал текiзiнiк шак-тузды аэрозольдернщ эсер ету кезiндегi ак тYCтi нашар тукымды егеукуйрыктардык

канындаFы азот оксидiнiк езгерiсiн аныктау. ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ЭД1СТЕР1

Экспериментальды жумыс КараFанды мемлекеттiк медицина университетiнiк (КММУ) виварий орталыFында жYргiзiлдi. Эксперимент-тк жумыс барысында лабораториялык жануар-лармен Денсаулык сактау Министрлiгiнiк «КР клиника дейiнгi зерттеулердi, медициналык-биологиялык эксперименттердi жэне клиника-лык сынактарды жYргiзу ережелерiн бекiту туралы» атты 25.07.2007 ж. №442 бектлген буйрыFына жэне эксперименталды мен баска да Fылыми максаттарда пайдаланылатын омырткасыздарды корFау туралы Еуропалык конвенциянык халыкаралык каFидаларына сэйкес жYргiзiлдi [3]. КоЙFан максатка кол жетшу максатында Арал текiзiнiк шакды-тузды аэрозольдерiнiк эсер ету кезндеп экспериментальды зерттеудiк обьектiлерi сал-маFы 150-200 грамм болатын 30 ак тYCтi на-шартукымды егеукуйрыктардык урFашылары болып табылды.

Егеукуйрыктар 3 топка жiктелдi - бакылау (10 урFашы егеукуйрык+ 10 интактi еркек егеукуйрыктар) жэне тэжiрибелi №1 (жYктiлiк-ке дейiн жэне жYктiлiк кезЫде улан-дырыла-тын 10 урFашы егеукуйрык+10 интактi еркек егеукуйрыктар) жэне тэжiрибелi №2 (тек жYк-тiлiк кезЫде Fана уландырылатын 10 урFашы егеукуйрык +10 интактi еркек егеукуйрыктар).

КамерадаFы тузды-шакнык концентрациясы эксперимент бойы «Прима» атты анали-тикалык елшепштщ кемегiмен бакыланып отырды. Аралдык тузды-шакы 30 кYн бойы Л. Б. Борисованык эдiстемесi бойынша арнайы уландыратын камераларда, Елевскаянык стан-дартты эдютемеа бойынша аптасына 5 рет

кунне 4 caFaT бойы жеке пеналдарда жануарларды орналастырып цилиндр пiшiндi камерада ингаляциялык эсер eTTi. ЖоFaрыдa aтaлFaндaй, уландыруды орташа caлмaFы 150200 г болатын егеукуйрыктардын урFaшылaры-на aэрозольдi динамикалык турде жiбeрe отырып журпзшд^ яFни цилиндрдщ кабы^а-ларында eгeукуйрыктaрFa aрнaлFaн пеналдар орналаскан, сол пеналдардын теапнщ басты бeлiгi цилиндрдщ Ыне карай кaрaтылFaн. Майда Yгiтiлгeн шан % келемде шашырат-кышка себшдк УлaFыш кaмeрaдaFы ауада шаннын концентрациясы гравиметриялык эдicпeн аныкталды. Ауалы-шанды ортаны берудщ арасында кaмeрaFa таза ауа lYcm отырды.

Бакылау тобы тэжiрибeдe бeкiтiлгeн уакыт еткеннен сон эр егеукуйрыктын куйрык-ты; венасынан алы^ан каннын сарысуын зерттеуге дeйiн сактау Yшiн -300 температура-да катырылды. Зерттеу жYргiзу алдында кан сарысуларын eрiтiп, сарысудын 0.4мл мeлшeрiнe 0.8мл болатын 0.5М NaOH жэне 0.8мл 10% цинк сульфатын косу аркылы протеиндерден арылту жYргiзiлдi. Пробирка-дaFы суйыктыкты 30 сек араластырып, 9000g айналымды болатын цeнтрифугaFa 15 минутка койылды. Тунба Ycтi суйыктыкты (1,5 мл) тен кeлeмдi болатын Грисс рeaктивiмeн аралас-тырылды (1% сульфаниламид, 0,1% нафти-лендиамин, 2,5% фосфорлы кышкыл) жэне белме температурасында 10 минут инкубация-ланды. Суйыктыктын абсорбциясын eлшeудi толкын ¥ЗындыFы 546 нм болатын спектро-момда жYргiзiлдi [1]. Лабораториялык зерттеу жYргiзiлiп болFaн сон барлык эксперименталь-ды жануарлар KP 07.08.2012 ж. №1030 Yкiмeт Каулысынын 52 пунктiнe сэйкес зерттеуден шы^арылды [2]. Экcпeримeнттiн нэтижeлeрiн статистикалык ендеу Yшiн t-Стьюдент крите-рийi колданылды.

ЗЕРТТЕУ НЭТИЖЕЛЕР1 МЕН ТАЛКЫЛАУ

Ана мен хорион канынын тiкeлeй байла-ныста болуына байланысты адам плацентасы мен тышкан тэрiздi кeмiргiштeр плаценталары гемохориалды тYргe жатады, бул ана aFзacы мен урыктын aFзacы aрacындaFы езара ара-катынасты барынша онтайлы жYзeгe acыруFa ыкпал eтeдi (Радзинский В. Е., 2004). Жатыр-плаценталык кантамыр кан айналымын рeттeлуi элi кYнгe дeйiн толык шeшiлмeгeн. ¥рыктын дамуы ана aFзacындaFы метаболизм денгейне, плацентарлык бaрьeрдiн жaFдaйы-на, аналык-плаценталык кан айналымынын бeлceндiлiгiнe (Kaufmann P.et. al., 2003) тэуeлдi болып келедк

¥рыктык гипоксиясы -газ алмасу бузы-луынык эртYрлi тYрлерi болып табылады, олардан кейiн оттепнщ парциалды кысымынык темендеу дэрeжeсiнe жэне OTTeri жетктказ-дИнщ эсeрiнeн ацидоздык айкындалуына байланысты метаболизмдк бузылыстардык кYPдeлi кeшeнi пайда болады. Оттeктi жетю-лказдктщ эсернен, кандай себептерге байланысты екенне карамастан, урыктык аFзасында аFзанык шк ортасынык турактылыFы пара-метрлернщ езгер^ пайда болады, олардык iшiндeгi ек бастысы микроциркуляция YPДiсiн коса алFанда, кан айналымы мен лимфа айналымынык езгeруi, метаболизмнщ бузылуы болып табылады. П. А. Аршавскийдщ пiкiрi бойынша (1960, 1967) урыктык кан айналымы жYЙeсiндe eлeулi езгeрiстeр болады: жатыр-плацентарлык кан айналымы бeлсeндiрiлeдi, содан кешн бiркатар биологиялык бeлсeндi заттардык ендiрiлуi жоFарлайды (вазопрессин, глюкокортикоидтар, катехоламиндер, ренин). В. И. П. Грищенко, А. Ф. Яковцова (1978) атап еткендей, курсакштк гипоксия жаFдайында деподан, атап айтканда бауырдан каннык бе-лiнуiнeн жатырлык-плаценталык кан аFымы-нык каркындылыFы жYрeдi. Yao A.C. et al де-рeктeрi бойынша (1978), урыктык эксперимен-талды гипоксиясы кезЫде айналымдаFы кан келeмi онык плацентадан етуi eсeбiнeн артады.

Азот оксидi кептеген физиологиялык жэне патофизиологиялык процестерге катыса-тын ек макызды биологиялык бeлсeндi заттардык бiрi болып табылады (И. П. Серая, Я. Р. Нарциссов, 2002). NO кептеген макызды физиологиялык функцияларды жYзeгe асыруда макызды рел аткарады, ол табиFатта жэне механизмдерде бiрeгeй eкiншi мессенджер болып табылады. Со^ы жылдары эдебиетте рeпродуктивтi кызмeттi реттеуге, сонымен катар, жYктiлiк кeзiндe азот оксидi катысатыны туралы кептеген акпарат пайда болды.

Бiздiк зерттеуде азот оксидiнiк тоты^ кYЙзeлiсi кeзiндeгi релiн аныктау максатында жYктiлiк кeзiндe Арал тeкiзiнiк шак-тузды аэрозольдермен ингаляциялык уландыру аркылы, бiз бул керсeткiштi жYктi болFан ак нашар тукымды зертханалык егеукуйрыктар-дык куйрыктык венасынан алынFан канда жYктiлiктiк 3,7,14 жэне 21-шi кYндeрi аныкта-дык (Кесте 1). Сонымен катар, зерттеу интакт-тi жануарларFа да жYргiзiлдi.

Бакылау топтаFы жануарларда кандаFы азот оксидiнiк дeкгeйiнiк туракты турде есуi жYктiлiктiк 14-шi кYнiнe дейн байкалады (жYктiлiктiк 3-шi кYнiмeн салысты^анда

28,59% курайды). Бул деректер Farina М. et al (2001) деректерiмен корреляцияланады. ЯFни онда автор азот оксидшщ ек кеп концентра-циясы жуктшктщ 13^i кYнiне келетшщ керсеткен. Босану уакыты жакындаFанда, яFни жYктiлiктiк 21-шi ^жнде азот оксидшщ концентрациясы бастапкы мэннен теменгi дек-гейге дейiн темендейдк Бул аFзанык алдаFы босану кезекше дайындыFымен байланысты болуы мYмкiн, себебi азот оксидшщ жоFары декгей жатырдык жиырылу белсендiлiгiн тежейдi, ал босану кезшде гестациянык сокFы кYндерiнде азот оксидшщ темен мелшерi белгi болып табылады.

ЖYктiлiк кезiнде ингаляциялык улануFа ушыраFан жануарлар тобында веналык канда-Fы азот оксидiнiк декгейi бакылау тобына караFанда 3-шi кYнi жоFары декгейге ие болды. Динамикада бул керсетюш темендейдi, алайда жYктiлiктiк 21^i кYнiнде веноздык кандаFы азот оксидшщ концентрациясы бакылау тобына караFанда 13,15%^а жоFары болды. Эксперименттiк 14^i кYнi осы топта бакылау тобымен салыстырFанда, бiз азот оксидiнiк концентрациясынык кетерiлгенiн байкамадык, бул шакмен ингаляциялык улану-дык салдарынан гипоксиянык дамуымен байланысты болуы мYмкiн.

ЖYктi болFанFа дейiн 30 кYн iшiнде жэне жYктiлiк кезiнде ингаляциялык улануFа ушы-раFан жануарлар тобында азот оксидшщ декгейi бiрiншi кYннен бастап бакылау тобымен салысть^анда жэне жукттк кезiнде Fана уландырылFан топка караFанда жоFары. Азот оксидi декгейiнiк темендеуi уакыт ете бiршама баяулайды. Дегенмен, жYктiлiктiк 21-шi кYнi бакылау тобымен салысты^анда жоFары болып кала бердк

Бiз алынFан мэлiметтер Арал те^зшщ шак-тузды аэрозольдарымен ингаляциялык эсер ету кезшде жYктi егеукуйрыктардык урFашыларынык аFзасы стресстi, гипоксияны бастан кешiретiнiк керсетед^ сонык салдары ретiнде жатыр - плацентарлык кешеннiк бузы-лысы дамуы мYмкiн.

КОРЫТЫНДЫ

Созылмалы гипоксия кезшде азот

оксидшщ концентрациясы жоFарылайды, бул гипоксикалы; кYЙзелiс жаFдайында олардык макызды релш тYCiндiредi. Сонымен, азот оксидi аFзадаFы, онык iшiнде репродуктивтi жYЙедегi кептеген физиологиялы; жэне патофизиологиялы; YPДiстердiк реттелуiнде макызды рел аткарады. Азот оксидi мульти-функционалды тYЗiлiс релшде Yлкен мэнге ие болы табылады, жYктiлiк аFымына эсер етедi, уры; пен жака туFан нэрестенiк калыпты дамуын камтамасыз етедi.

ЭДЕБИЕТ

1 Голиков П. П. Метод определения нитрита/нитрата (nox) в сыворотке крови /П. П. Голиков, Н. Ю. Николаева //Биомедицинская химия. - 2004. - №1. - C. 79-85.

2 Постановление Правительства Республики Казахстан №1030 от 7 августа 2012 г. «О внесении изменений и дополнений в постановление Правительства Республики Казахстан №1576 от 21 декабря 2011 г. «Об утверждении Правил отбора проб перемещаемых (перевозимых) объектов».

3 Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан №442 от 25 июля 2007 г. «Правила проведения доклинических исследований, медико-биологических экспериментов и клинических испытаний в Республике Казахстан».

4 Татина Е. С. Актуальность исследования состояния здоровья населенья Приаралья в современных условия /Е. С. Татина, Б. Т. Есильбаева, В. Н. Кислицкая //Успехи современного естествознания. - 2014. - №9. -C.167-169.

5 Duckies S. P. Hormonal modulation of endothelial NO production /S. P. Duckies, Y. M. Miller. - NY, 2010. - 356 p.

6 McCann S. M. The role of nitric oxide in reproduction /S. M. McCann, V. Rettori //Proc. Soc. Exp. Biol. Med. - 1996. - V. 11. - P. 7-15.

7 Shukovski L. The involvement of nitric oxide in the ovulatory process in the rat /L. Shu-kovski, A. Tsafiri //Endocrinology. - 1994. - V. 135. - P. 2287-2290.

8 Turdybekova Ya. G. Women's Reproductive Health in the Areas Bordering the Aral Sea

1 кесте - ЖYктi егеукуйрыктардык ^ашыларынык куйрыктык BeHacb^aFbi азот оксидщ мэш

Топ Жануар саны 3^i ^н 7^i ^н 14^i кун 21^i кун

Бакылау 10 0,4051 ± 0,023 0,4568 ± 0,019 0,5673 ± 0,021 0,3888 ± 0,019

ЖYктiлiк кезшде уландыру 10 0,5374 ± 0,024 0,4972 ± 0,033 0,4823 ± 0,031 0,4477 ± 0, 038

ЖYктiлiкке де^н жэне жYктiлiк кезшде уландыру 10 0,6785 ± 0,027 0,5603 ± 0,022 0,5005 ± 0,032 0,4748 ± 0,037

Region /Ya. G. Turdybekova, I. L. Kopobayeva, B. Zh. Kultanov, T. S. Slobodchikova //Biol. Med. (Aligarh). - V. 7(5): BM-143-16, 3 pages.

9 Turdybekova Ya. G.. The Health Status of the Reproductive System in Women living in the Aral Sea region /Ya. G. Turdybekova, R. S. Dosmagambetova, S. U. Zhanabaeva // Macedonian Journ. Of Medical Sciences. - 2015. -№3(2). - P. 195-198.

REFERENCES

1 Golikov P. P. Metod opredelenija nitrita/ nitrata (nox) v syvorotke krovi /P. P. Golikov, N. Ju. Nikolaeva //Biomedicinskaja himija. - 2004. -№1. - C. 79-85.

2 Postanovlenie Pravitel'stva Respubliki Kazahstan №1030 ot 7 avgusta 2012 g. «O vnesenii izmenenij i dopolnenij v postanovlenie Pravitel'stva Respubliki Kazahstan №1576 ot 21 dekabrja 2011 g. «Ob utverzhdenii Pravil otbora prob peremeshhaemyh (perevozimyh) ob#ektov».

3 Prikaz Ministra Zdravoohranenija Respubliki Kazahstan №442 ot 25 ijulja 2007 g. «Pravila provedenija doklinicheskih issledovanij, mediko-biologicheskih jeksperimentov i klinicheskih ispytanij v Respublike Kazahstan».

4 Tatina E. S. Aktual'nost' issledovanija

sostojanija zdorov'ja naselen'ja Priaral'ja v sov-remennyh uslovija /E. S. Tatina, B. T. Esil'baeva, V. N. Kislickaja //Uspehi sovremennogo estestvoz-nanija. - 2014. - №9. - C.167-169.

5 Duckies S. P. Hormonal modulation of endothelial NO production /S. P. Duckies, Y. M. Miller. - NY, 2010. - 356 p.

6 McCann S. M. The role of nitric oxide in reproduction /S. M. McCann, V. Rettori //Proc. Soc. Exp. Biol. Med. - 1996. - V. 11. - P. 7-15.

7 Shukovski L. The involvement of nitric oxide in the ovulatory process in the rat /L. Shukovski, A. Tsafiri //Endocrinology. - 1994. - V. 135. - P. 2287-2290.

8 Turdybekova Ya. G. Women's Reproductive Health in the Areas Bordering the Aral Sea Region /Ya. G. Turdybekova, I. L. Kopobayeva, B. Zh. Kultanov, T. S. Slobodchikova //Biol. Med. (Aligarh). - V. 7(5): BM-143-16, 3 pages.

9 Turdybekova Ya. G.. The Health Status of the Reproductive System in Women living in the Aral Sea region /Ya. G. Turdybekova, R. S. Dosmagambetova, S. U. Zhanabaeva // Macedonian Journ. Of Medical Sciences. - 2015. -№3(2). - P. 195-198.

Поступила 25.01.2019 г.

L S. Appazova1, Ya. G. Turdybekova1, B. Zh. Kultanov2,1. L Kopobayeva1

INDICATORS OF NITRIC OXIDE IN BLOOD OF PREGNANT WHITE OUTBRED RATS AT THE IMPACT OF DUST-SALT AEROSOLS OF THE ARAL SEA

1 Department of obstetrics, gynaecology and perinatology of Karaganda medical university (Karaganda, Kazakhstan),

2 Department of biology of Karaganda medical university (Karaganda, Kazakhstan)

The aim of the study was to study the value of nitric oxide in the blood of white mongrel rats exposed to dustsalt aerosols of the Aral sea. According to the study, we found that in the experimental groups the value of nitric oxide is higher than in the control group and there is no increase in the concentration on the 14th day of pregnancy, also in the experimental groups there is a tendency only to decrease. In chronic hypoxia, the concentration of nitric oxide increases, which explains their important role in the case of hypoxic stress. Thus, nitric oxide plays an important role in the regulation of many physiological and pathophysiological processes in the body, including the reproductive system. Key words: nitrogen Oxide (NO), Aral sea, dust-salt aerosols, reproductive system

Л. С. Аппазова1, Я. Г. Турдыбекова1 , Б. Ж. Култанов2, И. Л. Копобаева1

ПОКАЗАТЕЛИ ОКСИДА АЗОТА В КРОВИ БЕРЕМЕННЫХ БЕЛЫХ БЕСПОРОДНЫХ КРЫС ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ ПЫЛЕ-СОЛЕВЫМИ АЭРОЗОЛЯМИ АРАЛЬСКОГО МОРЯ

1 Кафедра акушерства и гинекологии Медицинского университета Караганда (Караганда, Казахстан), 2кафедра биологии Медицинского университета Караганды/ (Караганда, Казахстан)

Целью исследования явилось изучение количества оксида азота в крови белых беспородных крыс при воздействии пыле-солевыми аэрозолями Аральского моря. По данным проведенного исследования выявлено, что в опытных группах значение оксида азота выше по сравнению с контрольной группой и повышения концентрации не наблюдается на 14 сут беременности, также в опытных группах регистрировалась тенденция к снижению. При хронической гипоксии концентрация оксида азота повышалась, что объясняет их важную роль в случае гипоксического стресса. Таким образом, оксид азота играет важную роль в регулировании многих физиологических и патофизиологических процессов в организме, в том числе в репродуктивной системе.

Ключевые слова: оксид азота (NO), Аральское море, пыле-солевые аэрозоли, репродуктивная система

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.