CC BY
12
Щ SCIENCE TIME Щ
(jj ш Ел ' tL® -1 @НТ 1 - 4_W JT МОДУЛЬД1К ОЦЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ БОЙЫНША ДЭР1С ЖУРГ1ЗУ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1 Тугелъбаееа Алтынай Тулегеновна, Атырау инженерлт- гуманитарлыц Институты, Атырау E-mail: tulegenovna@mail.ru
Аннотация. В статье «Модульдш окыту технологиясы бойынша дэрю жYргiзу ерекшелштерЬ) анализируются особенности этой формы образования, исходя из особого понимания английского слова «credit» - «вера, доверие, репутация, честь, заслуга». Следовательно, система кредитного образования должна строиться на основе доверия со стороны педагога и самоотчетности и самодисциплины со стороны обучающегося.
Ключевые слова: экономика, информационные технологии, модульное обучение, новые технологии.
«ХХ1 гасырда алдыцгы саптагы елдер цатарына ез жастарыныц интеллектуалды жэне рухани элеуетт барынша дамыта алатын оцу орындарыныц ец тиiмдi ЖYйесiн жасаган ел гана кетере алады»
Н.Э. Назарбаев
Элемдш оку YPДiсiнщ езеп — жаца технологиялар екеш мэлiм. Эрбiр технология езшдш жаца эдю-тэсшдермен ерекшеленедь Эдiс-тэсiлдердi окытушы iзденiсi аркылы бшм алушы кабшетше, кабылдау децгешне карай iрiктеп колданады. Бшм беру жYЙесi — эр елдщ даму болашагын айкындайтын, элемдш еркениетке жетудщ негiзгi багыттарын керсететiн б1рт^тас к^рылым. ^азiрri тацдагы егемендi елiмiздiц болашагы дарынды, бiлiмдi, iзденiмпаз жастарга байланысты. Осыган орай бYгiнгi ^н жогары оку орындарыныц алдында т^рган басты мiндет — езiндiк айтар ой-пiкiрi бар, жогары сапалы, белсендi азамат тэрбиелеп шыгару. ^огамдагы тYбегейлi езгерiстер бiлiм беру жYЙесiнiц алдына жаца адамды калыптастыру, дамыту максаттарын койып отыр.
| SCIENCE TIME |
Студент жастардын, ойлау кабшетш дамыту, ой-пшршщ дербестiгi мен еркiндiгiн кецейту, олардын, ез безмен бiлiм алуга деген ынтасын арттыру, оны ез тэж1рибелершде жаца жагдайларга байланысты колдана алу, ягни бiлiктiлiктерiн калыптастыру жэне дамыту болып табылады. Педагогикалык Yрдiстiц тшмдшгшщ артуына мYмкiндiк беретiн бiлiм беру мен тэрбие бiрлiгiн сактай отырып, окушыга берiлетiн бiлiмнiц Yйлесiмдiлiгiмен катар, эрбiр жеке т^лганыц ерекшелiгiн ескере отырып, бшмдшгше сэйкес багдар беру, танымдык iзденiмпаздыFын дамытудагы окытудыц прогрессивтш кадамыныц бiрi - модульдiк окыту.
Модульдiк окыту технологиясы - бшм мазм^ны, бiлiмдi игеру каркыны, ез бетшше ж^мыс iстей алу мYмкiндiгi, окудыц эдiстерi мен тэсiлдерi бойынша окытудыц дербестiгiн камтамасыз етедi.
Ал «модуль» дегенiмiз - iс-эрекеттiц максатты баFдарламасы белгiлеген децгейiне (жоспарланFан алдаFы нэтиже) жету Yшiн C¥рыпталFан, дидактикалык ецделген бiлiм, бiлiк, даFдыныц белгш мазм^ныныц бiрлiгi жэне оныц эдютемелш н^скауы немесе аякталFан оку акпараты болып табылатын модульдiк баFдарламаныц непзп к¥ралы. Баскаша айтканда, адамныц езщдш дамуыныц шамасы. Жалпы «модуль» сезi «окытудыц мазм^ны мен технологиясын» б!вдред^ «Модуль мазм^ны» езiндiк маFына беретш оку материалыныц келемi ретiнде ^сынылады. Модуль - оку мазм^ны мен технологияны бiрiктiрiп т¥PFан максатты функционалды байланыстырушы.
Оку модулi, негiзiнен, Yш курылымды белiктен: кiрiспе, сейлесу белiмi жэне корытынды белiмнен тирады. Оку модулшщ езгешiлiгi - жалпы саFат санына карамастан, Kipicne жэне корытынды белiмдерге 5-10 минуттан берiледi. Барлык ка^ан уакыт сЛйлесу 6AniMrni\ менштнде болады.
Кiрiспе белiмiнде окытушы студенттердi оку модулiнiц жалпы к^рылымымен, оныц максат-мiндеттерiмен таныстырады. Содан сон, осы оку модулшщ барлык уакытына есептелген оку материалын кыскаша (10-20 минут шщде) сызба, кесте жэне т.б. белгшк Yлгiлерге CYЙене отырып тYсiндiредi.
Окушылардыц оку материалын кайта жацFырту децгейiн, карапайым бiлiк пен даFдыларды жэне бiлiмiн iс жYзiнде бiрнеше рет кайта колдануы сейлесу белiмi сабактарында жYзеге асырылады.
Сейлесу белiмiнде танымдык процесс аудиторияFа 2-6 адамнан шаFын топтарFа белу аркылы, негiзiнен, студенттердiц езара эрекет етуше к¥рь1^ан. Студенттер кандай да бiр децгейдегi тапсырмаларды ездерi тацдайды. Тапсырмаларды карапайымнан кYPделiге карай кезец-кезецiмен орындау мiндеттi емес. Студент тапсырманы езшщ орындау мYмкiндiгiне карай тацдауFа ержл.
Оку модулiнiц сЛйлесу белiмiнiц таFы бiр ерекшелiгi бар. Сабак нэтижес керсеткенiндей, окытудыц белсендi жэне ойын формаларын кецiнен колдану
I
SCIENCE TIME
I
студенттердщ оку материалына бiрнеше мэрте кайта оралып, кызу ж^мыс iстеуiне мYмкiндiк бередi.
Оку белiмiнiц корытынды белiмi - бакылау. Егер сейлесу белiмiнiц барлык сабактарында окушылардыц бiр-бiрiне кемегi, бiрiн-бiрi окытуы, тYрлi Fылыми кездердi пайдалануы к^пталынып келсе, ендi корытынды белiмде окушы езiнiц сейлесу белiмiнде алFан бшмш, бiлгi мен даFдыларын ешкiмнiц кемегшшз керсетуi тиiс.
Студент бiлiмiн бакылаудыц формалары ретiнде тестiлiк тапсырмалар, бакылау ж^мыстары, сынак, зертханалык ж^мыстар немесе экспериментлк есептер оку пэнiнiц ерекшелтне орай, оку модулiнiц корытынды белiмiнде берiледi.
Модульдiк окыту технологиясыныц жеке т¥ЛFаныц ез-езiн дамытуFа, шыFармашылык кабшеттерш арттыруFа кажетл iскерлiктерi мен даFдыларын калыптастыратын бiрден-бiр технология.
Модульдiк окыту технологиясыныц тиiмдiлiгi:
- кыскаша сызбалар аркылы тYсiндiрiлуi;
- окушылардыц эрбiр сабакта iс-эрекетiн багалау Yшiн диалогтык карым-катынас негiзiнде танымдык ю-эрекетш ^йымдастыру,
- барлык такырыптар бойынша тест, сынак жYргiзу.
Студенттерге:
- ез ойларын толкы жеткiзе алмауы;
- материалды м¥Fалiмнщ жецiлдетiп тYсiндiруiн калауы;
- накты фактiлерге мэн бермеуц
- бiлiмдi жинактауFа мэн бермеу^
Модульдiк окыту технологиясы бойынша дэрю жYргiзу ерекшелiктерi де кеп. Олардыц iшiнен мен Атырау инженерлш- гуманитарлык институты кабырFасында модульдiк окыту технологиясы бойынша коучинг эдiсiн колданып келемiн. УикипедияFа жYгiнсек, коучинг (атылш. coaching — оцыту, жаттыцтыру) — консалтинг жэне тренинг эдiсi; классикалык консалтинг пен тренингтен айырмашылыFы — коуч кецес жэне катац ^сыныстар бермейдi, ол шешiмдi клиентпен бiрлесе отырып iздестiредi. ал психологиядан айырмашылыFы коучингтегi мотивацияныц баFытында. коучпен ж^мыс iстеуде белгiлi бiр максатка, емiрде жэне ж^мыста жаца, позитивтi т¥жырымдалFан нэтижелерге жету ¥ЙFарылады.
Коучинг адамFа ез элеуетiн, кабiлетiн ашуFа мYмкiндiк бередi. Коучинг кецес бермейдi, адамныц ез сауалына жауапты езi табуына кемектеседi. Оныц жеке емiрде, кэшби салада жоFары нэтижеге кол жетюзуше жол ашады. ЯFни, аныктаманы талдай кетер болсак, коучинг адамFа немесе компанияFа максатка, нэтижеге жетуге кемектесед^ коучингтi мецгерген маманды «коуч» не «коучер» деп атайды. Коучингтiц баска эдютерден жалпы айырмашылыктарын да
| SCIENCE TIME |
карастырып етлк. енд1, артыкшылыктарына ден койсак:
- Коучинг - ете табиги, ягни коучингте жалпылау немесе жалпылама шеш1м деген жок. эр койылган максат, эр табылган шеш1м сол адамныц не компанияныц ерекшел1ктер1 мен артыкшылыктарына тэн болады;
- Коучинг - ете нкемд1, коучинг ем1рдщ кез-келген саласында колдануга мумк1нд1к бередц
- Коучинг - ете тшмд1, коучингл колдану аркылы уакытты да, акшаны да элдекайда ти1мд1 етш колдануга болады;
- Коучинг - адамды жауапкершшкке тэрбиелейд^ жауапкершшк ете кец жэне терец магынасында жауапкершшк - ез ем1р1це, ез сезще, ез нэтижеце, ез кец1л-куй1це, тагысын тагы;
- Коучинг - адамды езшщ шын арман-максаттарымен, кундылыктарымен тYЙiстiредi.
Бул тiзiмдi элi де жалгастыра беруге болады, бiрак мен ец мацыздыларын атап етудi жен кердiм. Атырау инженерлiк- гуманитарлык институтыныц 2 курс студенттерше «Банктiк маркетинг» пэншен коучинг эдiсiн колданып еткiзген сабагымныц журу барысы ете кызыкты етл. Модуль максаты: банктегi маркетинг принциптерш жэне тэжiрибе жYзiнде банктенгi маркетинг элементтерш колдана бiлу, сонымен катар банктеп маркетингтiц теориялык аспектiлерiн зерттеу. Модульдiц к^реттшп: коммерциялык банктердiц кызметш уйымдастыру, реттеу жэне багалау, епмдшгш баскару, олардыц ел экономикасындагы ролi мен кызметтерi, операциялары жайлы студенттерге кецiнен тYсiндiрiп, теориялык бiлiмдi студенттерге калыптастыру. Осы модульдi игеру нэтижесшде студенттер ^азакстан Республикасындагы банктiк кызметт уйымдастыру жэне реттеу механизмiн, банктердi ашу жэне банктiк операциялар Yшiн лицензия алу шарттарын, банк белiмшелерiн куру тэртiбiн, банктiк кызмет тYрлерiн карастыру мен банктердiц кызметтерш кадагалау жэне багалау эдiстерi мен турлерш, банк кызметш рейтингтiк багалау эдютемесш окып, YЙрену керек. Сондай - ак, маркетинг концепциялары жэне теориялык непздерш, маркетинг ортасын жэне оныц курамын зерттеудi, нарыктардагы тутынушылык ю-эрекетл зерттеу теориясыныц негiздерiн, тауардыц сегментациясыныц эдiстемелiк негiздерiн зерттеудi, халыкаралык маркетингт тYсiну кажет. Модуль нэтижесiнде студент банк ресурстарыныц калыптасу кездерi мен курылымдарына, меншiктi капитал, депозиттiк жэне депозитлк емес ресурстарга накты токталуга, банктiц есеп айырысу - кассалык операциялары, сондай-ак банкаралык есеп айырысуларды накты тYсiндiруге, карыз алушыныц несиелж кабiлетiн багалау критерийлерi, зацды жэне жеке тулгалардыц несиелiк кабiлетiн багалау керсетюштершщ жYЙесiн окып, Yйренуге дагдылануы кажет. Сонымен катар, негiзгi маркетингт жYзеге асыру эдiстерi мен уйымдагы жеке жэне топтык тэртiпке казiрri технологиялармен тиiмдi эсер ете бшу жолдарын
| SCIENCE TIME |
модуль нэтижесшде игерулерi керек. Коучинг барысында студенттерге эртYрлi децгейдегi тапсырмалар мен эртYрлi эдiс- тэсiлдер дайындалды. Эткен сабак бойынша жаца такырыпты кабылдау максатында ой талкы жасау, с^рактар кою болды. Топта талкылау жэне «тушндЬ» сездердi стикерге жазып, постерде бейнеленген каFазFа салу кажет болды. ОндаFы сездер кайталанбауы тиiс екендт студенттерге ескертiлдi. Тiрек сызбалары бойынша тYсiндiруде сызбалар тактада орындалды, кыскаша дэптерге конспект тYрiнде кешiрiлiдi. Эр студент ез тапсырмасын эцгiмеледi. Банк маркетинп туралы тYсiнiктерiн «Бiлемiн, бшпм келедi, бiлдiм» кестесiне толтыру с^ралады (5 минут). KатысушыларFа банк маркетинп туралы таныстырылым керсетiледi (3 минут). Банк маркетингш банктiц алдын ала койылFан максатка белгiлi бiр мезетте жетуше ыкпал ететiн баскару саласы, банктiц философиясы мен стратегиясы деп аныктаймыз. Маркетинг банк кызметiнiц непзщде болуы тиiс, оны ткмендегiдей схема турщде керсетуге болады. Банк ба^ышь^ы мен оныц саясатыныц максаты клиенттердi тарту, ез кызметтерш еткiзу ерiсiн кебейту, рынокты жаулап алу, алатын пайданы кебейту. Б^л максатка маркетингшз жету мYмкiн емес. Арнайы тапсырмалар бойынша алышан талдау нэтижелерiн жинактап, Yлгi жасактау.Студенттердiц банк саласындаFы маркетинглк кызметтердi калай ^йымдастырып, кандай мiндеттемелердi пайдаланып жасайтындыFын. Барлык «тYЙiндi» сездер ойлануFа баFытталFан. ЯFни, жаца терминдердi тYсiну, мэселенi шешу, талдау,баFалау. Студенттерге банк саласындаFы маркетингтiк кызметл тYсiндiрумен катар, кандай маркетингтiк баFыттарды со^ы жылдары колданыска лапы келе жатырFандыFына токталу, студенттерге мейлiнше кеп акпараттар беру, ез тэжiрибелерiнен мысалдар келаре отырып, жаца сабакты тYсiндiру. Келпршген ^сыныстарын каFаз бетiнде керсету. «Пшрлер тоFысы» эдiсiнде Банк саласындаFы маркетингтщ тиiмдiлiгi? ^андай деген тапсырма койылып, кестенiц оц жак жэне сол жак белiктерiне ездерiнiц 3-4 дэлелдерш жазып, пiкiр алмаса отырып корытынды шыFарылды. БYгiнгi сабакта не ютедш? Жаца такырыптыц кандай мацызы бар? Ол болашакта не Yшiн кажет? «Мен бYгiн не бiлдiм?» деген сиякты рефлексия ^йымдастырылды. Коучинг соцында «ете жаксы» - коучингке кецшм толды, кеп нэрсе туралы маFЛ¥мат алдым,тэжiрибеме енгiземiн, «жаксы» - мен Yшiн тYсiнiктi болды,кейбiр мэлiметтердi косымша кажет етемiн, «канаFаттанарлык » - баFытын бiлдiм, тэжiрибеге колдануFа элi жеткiлiксiздеу деген сиякты езiн- езi баFалау еттi.
Мазм^ндай келе айтарым, коучинг бYкiл проблеманыц жалFыз да тиiмдi шешiмi болмайды, дегенмен, сол проблемаларды барынша тиiмдi шешуге орасан зор мYмкiндiк беретiн керемет технология.
Дорыта айтканда, модульдiк окытудыц езеп - оку модулi. Оку моделi акпараттардыц ай^а^ан блогынан, баFдарламаны табысты жYзеге асыру Yшiн берiлген окытушыныц н^скауларынан жэне окушы iс-эрекетiнiц максатты
I
SCIENCE TIME
I
багдарламасынан турады .
Модульдж окыту бiлiм мазмуны, бiлiмдi игеру каркыны, ез бетiнше жумыс iстеу алу мYмкiндiгi, окудын эдiстерi мен тэсшдерi бойынша окытудын дербесттн камтамасыз етедi.
Модульдiк окыту технологиясынын жеке тулганын ез-езiн дамытуга, шыгармашылы; кабшеттерш арттыруга кажетл iскерлiктерi мен дагдыларын калыптастыратын бiрден-бiр технология.
ПайдаланылFан здебиеттер:
1. А.К. Маркова. Кэшби кузыреттшктщ даму децгейi, 2009.
2. М.И. Скаткин.Зерттеу мэдениетьпедагогикалы; кабшет, 2008.
3. Л. Горбунова. Зерттеу туралы бiлiмi, бiлiк дагдысынын болуы, 2007.
4. И.Д. Богаева. Педагогикалы; кызметтеп кэшби шеберлiк, 2009.
5. Жанпешсова М.М. Модульдiк окыту технологиясы окушыны дамыту куралы ретiнде. Алматы, 2006 жыл.
6. ^амзина М. Модульдж окыту технологиясы // Тэрбие куралы. 2005 жыл, № 4.
7. Педагогтын кэшби децгейiн есiруде эдютемелж жумысты уйымдастыру жолдары // Гылыми-практикалы; жинак. Алматы, 2008 жыл.
8. Искакова Р., Ерназарова З. Жана технологияны пайдалану эдютерг ^ызылорда, 2004 жыл.
9. Жадрина М.Ж. ^Р-дагы жогаргы бiлiм беру дамытудын тенденциялары мен мэселелерг Алматы, 2002 жыл.
