CC BY
102
ФИЗИКО-МАТЕМАТИЧЕСКИЕ НАУКИ
МАТЕМАТИКА САБАГЫН АРАЛАС ОЦЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ЦОЛДАНА ОТЫРЫП _УЙЫМДАСТЫРУ_
Досмухамедов Х.
атындагы Атырау мемлекеттк университетi,
Сулейменова А. С.
Магистрант
DOI: 10.31618/ESU.2413-9335.2019.1.61.7
АННОТАЦИЯ.
В статье рассматривается использование смешанного обучения на уроках математики в школе и предлагается набор технологий при переходе к смешанному обучению, прогнозируются возможные результаты.
ANNOTATION.
The article discusses the use of blended learning in mathematics lessons at school and offers a set of technologies in the transition to blended learning, predicting possible results.
Ключевые слова: технология, дистанционное обучение, смешанное обучение,перевернутый класс.
Keywords: technology, distance learning, blended learning, inverted class.
Элемдж нарьщта Казакстаннын бэсекеге кабшеттшпн тшге тиек етсек, мемлекетiмiздщ болашагы - бшм жуйеа аркылы жузеге асатынын ескерген жен. Индустриалды экономика жагдайында адамдык кор елдщ басты байлыгы болып табылады. Сондыктан бшм жуйесшщ басты мiндеттерiнiн бiрi ауыспалы заман талабына бейiм, еркiн, дамыган жэне бiлiмдi, бэсекеге кабшетп тулга тэрбиелеу. Осы максатта аралас окыту технологиясын бiлiм беру жYЙесiнде жузеге асыру максатка жетудiн бiрде бiр жолы екенi анык.
БYгiнгi бшм беру жуйеа аралас окыту технологиясыныц бастапкы сатысында деуге болады. Буган себеп, аралас окытудын модельдерiнiн эртYрлi болуы. Аралас окыту - бшм берудщ жанаша моделi. «Цифрлык К^азакстан» жеке багдарламасын эзiрлеудi жэне кабылдауды тапсырамын» деген Елбасы инновациялык бшктшкке баса назар аударган жэне тертiншi басымдык ретiнде аталган «Адами капитал сапасын жаксарту» белiмiнде «Ен алдымен, бiлiм беру жYЙесiнiн релi езгеруге тшс. Бiздiн мiндетiмiз -бшм берудi экономикалык есудiн жана моделшщ орталык буынына айналдыру. Окыту багдарламаларын сыни ойлау кабiлетiн жэне ез бепмен iздену дагдыларын дамытуга багыттау кажет. Сонымен бiрге, IT-бiлiмдi, каржылык сауаттылыкты калыптастыруга, ултжандылыкты дамытуга баса кещл белу керек. Кала мен ауыл мектептерi арасындагы бiлiм беру сапасынын алшактыгын азайту кажет», - деген.[1] Осыган орай АКТ-ны жаппай бшм мен гылым жYЙесiне енпзу жана бiлiм технологияларын пайдалану, сонын iшiнде, кашыктыктан окыту сиякты модельдер^ бiлiм берудiн парадигмасынын езгерiсiне, жана стандарт пен талаптардын, бiлiм берудщ эдютемесшщ езгерiсiне, багалау критерийлерi мен кадагалау форматын кайта карауга жэне де бшм берудщ езшдш даму стратегиясынын езгерiсiн талап етедi. Элемдж даму Yдерiсi АКТ ны пайдаланумен дэстYрлi оку процесiне белгiлi бiр езгерiстер тенденциясын енгiздi жэне бшм берудщ
жана модельдерiнiн туындауына сепппн тигiздi. Олардын бiрi аралас окыту («blended learning») болып табылады.
Аралас окыту бул бшм берудщ эртYрлi тэалдершщ тиiмдi тiркесi
Аралас окыту - бул электрондык жэне дэстYрлi окытудын тэсiлдерiнiн интеграциясы. Кргамньщ дамуы, сонын iшiнде бiлiм жYЙесi сощы 10-15 жылда технологиялык жэне акпараттык белестермен аныкталуда. Ка^рп танда мектеп бэсекеге кабшетп, кандай да бiр киындыктардын утымды шешiмiн таба бшетш тулга тэрбиелеуге багытталган. Жалпыга ортак бiлiм берудiн стандарты бiлiм YДерiсiнде жэне окушылардын тэрбиесiнен келесi нэтижеш алу аркылы аныкталады: пэндiк, метапэндж жэне тулгальщ. Кргамньщ заманауи даму денгешназ бул нэтижелерге кол жетшзу мYмкiн емес. Заманауи даму денгеш дегенiмiз жана техникалык курылгыларды eмiрдщ эр облысында пайдалану. Балалар мектеп жасына дейiн де цифрлык ортага тен бейiмделедi жэне мектепке келе ездерше колайлы орта, заман талабына сай ортада бiлiм алу керек.
Дегенмен барлык бiлiм беру YДерiсiн жауапкершшк пен eзiн eзi уйымдастыруды кажет ететш тек кана цифрлыкка езгертш, кашыктыктан окыту мYмкiн емес, себебi эр баланын жас ерекшелiктерiне байланысты кажеттшп бар. Сонымен катар барлык дэстYрлi бiлiм беру Yдерiсiн, тYгелдей акпараттык технологиялык куралдар аркылы беру тиiмдi емес.
Аралас окыту - болжаушылардын багасы бойынша казiргi заман бшмшщ трендi болып табылады жэне жакын арадагы онжылдыкта солай бола бермек.
«Аралас окыту» агылшын тiлiнен тiкелей аударылган blended learning сeзiнiн аудармасы болып табылады. Learning — оку, ягни бул окушы белсендiлiк танытып бшм мен бшк дагдыларын калыптастыратын Yрдiс.
Алгаш аралас окытудын непзп кагидасы XX гасырдын 60-жылдары жогары бiлiм жYЙесiнде пайдаланылды, ал термин болып ен алгаш 1999 жылы колданыска ие болды. Б^л жылы американдык Интерактивтi Оку Орталыгы интернет аркылы окытудын багдарламалык жасактамасын шыгарган еда. [2]
Баска педагогикалык технологияларга Караганда аралас окыту технологиясынын накты авторы жок жэне кеп жагдайда колданыстагы окытудын тэсiлдерi мен багыттарына жанашылдык енгiзу аркылы ат Yстi пайда болган технология болып табылады. Аралас окытудын б^ндай атYCтiлiк жэне кепфакторлылык жолмен пайда болуы оган накты аныктама берiп талдау жасауда киындык тудырады.
Аталган технологияга аныктама берсек: «Аралас окыту - б^л электронды окыту мен бетпе бет окытуды бiрлестiре отырып, окушынын ез бетiмен окудын уакыты, орны, темпы, траекториясы сынды талаптарын тандауга мYмкiндiк беретiн бшм технологиясы».
Осылайша аралас окыту технологиясын электронды оку мен пкелей окудын, эркайсысынын кемшiлiктерiн жою немесе тольщтырудьщ тиiмдi тэсiлi ретiнде синергиялык технология ретiнде карастыруга болады.
Жанартылган бiлiм мазм^нына кешуде дэстYрлi окулыкпен катар цифрлык окыту ресурстарын (ЦОР) колданудын манызы зор. ЦОР -окыту барысында колданылатын
бейнематериалдар мен интерактивтi сабактар. Эрине, олар педагогты окыту iсiнен шеттетпейд^ ¥стаз сыныптагы басты т^лга болып кала бермек. Алайда, бейнематериалдар мен интерактивп сабактар мрадамнщ балаларга кажетп акпаратты жетк1зу мiндетiн айтарлыктай жещлдетерi сезсiз.[3]
Сонымен катар облыстын 157 мектебшде Bilimland.kz бiлiм беру т^гырнамасынын мYмкiндiктерi оку процесiнде колданылуда, б^л интерактивтi сабактарга катысуга мYмкiндiк беред^ сонымен катар мектеп багдарламасы непзвде жасакталган казак, орыс, агылшын тшндеп окыту ресурстарымен жабдыкталган.
Аралас окыту технологиясы Атырау каласы Агылшын тшн терендетiп окытатын техникалык гимназиянын 8«В» сыныбында 2018 жылдын караша айынан ^йымдастырылды.
Заманауи талаптарга сэйкес, бYгiнгi бала, ертенгi маман бэсекеге кабшетп болуы Yшiн барлык мектептер жанартылган бшм мазм^нына кешуде.
Жанартылган бшм беру багдарламасы кестеге сэйкес кезен-кезенмен енпзшеда: 2016 жылы - 1 сыныптар; 2017 жылы - 1,2, 5,7 сыныптар; 2018 жылы - 1,2,3,6,7,8,10 сыныптар; 2019 жылы -барлык 1-11 сыныптар.
Аралас окыту технологиясын енпзш тэж1рибе жасаган 8 «В» сыныбы 2017-2018 оку жылынан берi жанартылган бiлiм мазм^ны аясында бiлiм алуда. Алгебра жэне геометрия пэндерi аптасына 5 сагат (алгебра-3с., геометрия - 2 с.) окытылады.
Бектлген ^зак мерзiмдi жоспарга сэйкес 8-сыныпта алгебра пэншде II токсанда карастырылатын тарау «8.2А Квадрат тендеулер». Тарау белiмдерi: Квадрат тендеу, Квадрат тендеулердi шешу, Квадрат YшмYше, Тендеулердi шешу, Мэтш есептердi шыгару.
Аталган тараудын екiншi белiмi: «Квадрат тендеулердi шешу» , келеа оку максаттарын кездейдi: 8.2.2.3 квадрат тендеулердi шешу; 8.2.2.4 Виет теоремасын колдану. Б^л белiм 7 сабакты камтиды.
Оку максаттарына непзделш жасалган сабактын к¥рылымы, еткiзiлу формасы жэне тандалган тапсырмалар еткен такырыпты кайталауга, бек1туге жэне окушылардын алган бiлiмдерiне талдау жасауга, акауларга толыктыру жасауга мYмкiндiк бередi. Басты максаттардын бiрi - жиынтык багалауга (ЖБ) дайындык.
Тэж1рибе аралас окытудын «Тенкершген сынып» моделi бойынша жYзеге асты. Алдын ала дайындык белiмiнде жана тарауды окытуды бастаган кезде, ягни бiр апта уакыт б^рын, окушыларга Kundelik.kz аркылы квадрат тендеулердi шешу такырыбында теориялык с^рактар жэне ез бепмен орындауга оку максатына сай есептер мен тест тапсырмалары бершеда.
1. Квадрат тендеу дегенiмiз не
2. Толымсыз квадрат тендеу дегенiмiз не?
3. Келтiрiлген квадрат тендеу дегенiмiз не?
4. Тендеу тYбiрi дегенiмiз не?
5. Тендеудi шешу дегенiмiз не?
6. Квадрат тендеудеп а,в, с - сандары калай аталады?
7. Дискриминант кандай формуламен есепте-ледi?
8. Егер дискриминант нелден кiшi болса, тендеудiн канша тYбiрi болады?
9. Егер дискриминант нелге тен болса, тендеудiн канша тYбiрi болады?
10. Егер дискриминант нелден Yлкен болса, тендеудiн канша тYбiрi болады?
11. Квадрат тендеудщ тYбiрiн табу формуласын жаз. - деген сынды с^рактар окушыларга койылды.
Тапсырмалар:
Егер а, Ь , с -нын мэндерi белгш болса, онда ах2 + Ьх + с = 0 квадрат тендеуiн к¥р:
а) а = 4, Ь = 3, с = 15
б) а = 7, Ь = -5, с = 1
в) а = 1, Ь = 1, с = 100
г) а = -1, Ь = 1,2, с = -1,5
Тест тапсырмалары:
1. Жалпы кадрат тендеудщ формуласы
A) ах2 + Ьх + с = 0
B) х+ рх - д = 0
C) а +Ьх = 0
Б) ах + с = 0
2. Дискриминанттын формуласы:
А) Б = 4ас
в) Б = Ь+ 4ас
С) Б = Ъ2 - 4ас
D) D = - 4ac
3. х2 + 10х + 9 = 0 тендеушщ коэфицентгерi мен бос мYшесiн атацдар.
A) а = 0 , b = 6, c = - 7
B)а = 1 , b = 10, c = 9
C) а = 1 , b = -6, c = - 7
D) а = 1 , b = 6, c = 7
4. Егер D > 0, болса онда тецдеудщ неше Ty6ipi болады.
A) 6ip Ty6ipi
B) ею Ty6ipi
C) Ty6ipi болмайды
D) терт ty6îpî
5. Тецдеудi ах2 + Ьх + с = 0 тYрiнде жа-зыцдар.
х(2х - 3) = 5 - 4х.
A) 2x +х2 - 5 = 0
B) 2 - 2x - 5х2 = 0
C) 2х2 +x - 5 = 0
D) 2 - 2x + 5x = 0
6. Тендеудi шешщдер: x2 — 5x + 6 = 0 [1]:
A) 3; 2
B)-3; 2
C) -2; 3 Д) -3; -2
7. Тендеудi шешщдер: 10х2 — 3х — 0,4 = 0
[1]:
A) 0; -0,1
B) -0,1; -0,4
C) 0,1; 0,4 Д) -0,1; 0,4. Есептер:
5.17. Тольщ квадратты белш алу аркылы
Кездейсок тацдау аркылы эр экспертке 5-6 окушы бектлдг Сабак Yстiнде эксперттер мyFалiмнiц кейтнде: сурак койды, окушылардыц жауаптарын тексердi жэне багалады, багалау паракшасын толтырды. Топтардыц жумысын мyFалiм кадагалады. Сабак соцында эр окушы ез жумыстарыныц нэтижесiн график тYрiнде керсеттi. Сабак соцында рефлексия жасалды, «Ею жулдыз, бiр тшек» стратегиясы аркылы окушылар сабакта
тендеудi шеш[2] :
а) х2 — 6х + 8 = 0
б) х2 — х — 2 = 0
в) х2 + 10х + 9 = 0
г) х2 + 3х — 40 = 0
5.18. Толык квадратты белш алу аркылы тендеудi шеш[2] :
а) 5х2 + 3х — 2 = 0 б) 4х2 — 3х — 22 = 0
5.20. Квадрат тендеудi шеш[2]:
а) х2 — х — 90 = 0
б) х2 + 5х — 6 = 0
в) 4х2 — х — 3 = 0
г) 2х2 — 7х + 6 = 0
5.23. Квадрат тендеудщ тYбiрлерiн 0,01 дэлдшпен есепте[2]:
а) х2 — х — 7 = 0
б) х2 + 7х + 3 = 0
в) 3х2 + х — 5 = 0
г) 2х2 — 3х — 3 = 0
5.26. Тендеудi шеш[2]:
а) (3х — 8)(7х + 5) = (3х — 8)2 б) 3(5х + 3)(4х2 — l) = 8(4х2 — 1)2
Сыныпта математикага кабiлетi жогары 5-6 сарапшы окушыны тацдалынды. Сабактан тыс уакытта теориялык сурактарга ауызша жауап берiп, бетпе-бет немесе Kundelik.kz, WhatsApp жYЙелерi аркылы берiлген тапсырмалар тексерiлдi. Эксперт окушылар кажетшше мугал1мнен есеп шыгару барысында косымша кемек пен нускау алады. Эр сурак, эр есеп упаймен багаланып, корытындысы багалау паракшасына енгiзiледi.
унаган немесе киындык керген тустарын лдын ала таратылган парактарга жазып тапсырды.
МyFалiм багалау паракшаларындагы нэтижелердi саралап, кесте курды жэне келесi сабакта темен нэтиже керсеткен окушылармен жеке жумыс жасауга жоспар курды.
Сыныпта барлыгы 32 окушы бар. Сабак нэтижес темендегi кесте мен диаграммаларда керсетiлген (кестеде окушы саны):
Тапсырмалар/ багалау Керемет Жаксы Орташа Талпын Орындамаган Сапа(%)
Теориялык сурактар 17 12 5 - - 90
Тапсырма 23 7 2 - - 94
Тест тапсырмалары 15 13 4 - - 88
5.17. 8 17 6 1 - 78
5.18. 9 16 7 - - 78
5.20. 10 16 4 2 - 81
5.23. 9 15 5 - 3 75
5.26. 6 10 8 1 7 50
Багалау критерийлерг
Теориялык сурактар Тапсы] рма Тест тапсырмалары Есептер
Орта упай Бага Орта упай Бага Орта упай Бага Орта упай Бага
9-10 Керемет 5 Керемет 9-10 Керемет 9-10 Керемет
7-8 Жаксы 3,75 Жаксы 7-8 Жаксы 7-8 Жаксы
4-6 Орташа 2,5 Орташа 4-6 Орташа 4-6 Орташа
4 тен кем Талпын 2,5 тен кем Талпын 4 тен кем Талпын 4 тен кем Талпын
Тэжрибе нэтижеа окушыларды теориялык бшмге 90%-га жуык дайындалгандыгын жэне берiлген тапсырмалар орындау аркылы жана сабакты ез беттерiмен кызыгушылыкпен менгергенiн рефлексия нэтижесiн талдаудан байкалды.
■ Сабак маган унады
■ Сабак,к,а алдын ала ез бет1мен дайындалу маган унады
■ Жаца такырыпты толык мецгерд1м
■ Сабакка алдын ала дайындалу маган тшмаз болды Жаца такырыпты мецгеру кез1нде киындык керд1м
«Квадрат тендеулер» тарауы бойынша окушылардын белiм бойынша жиынтык багалауга 4 тапсырма, барлыны 15 ^паймен багаланды. Кррытындысы:
I15
I ю I 5
О 0
13-15 10-12 7-9 1-6 ¥пай саны
Берiлген сабактын артыкшылыгы: окушылар езiн - езi баскарып, ез бетiмен жана матемариалды тиiмдi игердi. Кемшiлiгi: кейбiр окушыларга ез бепмен ж^мыстанудан герi м:ратммен бiрге ж^мыс жасау кажеттшп туындады. Бiрак корытынды нэтижедегi деректердi пайдалана отырып, аралас окыту технологиясы оку максатына
кол жетуге сепппн тигiзiп, тэж1рибеге он баFа беруге лайык деп есептеймш. ПайдаланFан эдебиеттер:
1. Елбасы жолдауынан Yзiндi https://aikyn.kz/2017/02/25/5161.html
2. http://interactiv.su/
