CC BY
11
VeStnik KaznmU № I - 2020
УДК 61(07)
С.А. Мусабекова, Р.Ж. Ныгызбаева, Р.М. Дусмаилов, М.Г. Нармагамбетов
Караганды Медицина Университету патология кафедрасы, Караганды цаласы
МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТ1НДЕ О^У YДЕРIСIН ЖОСПАРЛАУДЫН, ТИ1МД1Л1Г1Н АРТТЫРУ
Макала медицина университетнде оку Yдерiсiн жоспарлаудыц тшмдшгт арттыру мэселелерше арналган. Зерттеу барысында студенттердщ мотивациясын жогарлатуга, сешмдшк сезiмiн, оцу агымын жоспарлауды, ез-езше талдау ЖYргiзудi арттыруга MYMкiндiк беретш оцу материалдарын табысты мецгеруше эсер ететш факторларга талдау жасалды. Оцытудыц жеке тYрлерiн цалыптастыруга, сондай-ац оцу тобыныц iшiнде керi байланысты алуга ыцпал ететш интерактивтi тэсiлдiц артыцшылыгы цараст ырылады.
Tyttmdi свздер: оцу багдарламасын жоспарлау, оцу Yдерiсiнiц тишдшг^ бшм алушыныц мотивациясын арттыру, e3m-e3i багалау, оцытудыц интерактивтi эдктер1 студенттермен керi байланыс, кэаби шеберлiк
Юркпе.
К^рп eмiрде болып жаткан каркынды езгерктер жогары бШм беру жуйейнщ кептеген проблемалармен бетпе-бет келуше экеледъ Осыган байланысты окытудыц пайдалы жэне тиiмдi эдостерш аныктауга багытталган зерттеулер -бiздiц заманымыздыц мацызды кажеттШктершщ бiрi. Медицина университетi - бул тек оку орны гана емес, сонымен бiрге жаца идеялар калыптастырып, шыгармашылык тулгалардыц, жаца шындыкты керуге мумгандш беретiн шыгармашылык кецiстiк. Сондыктан бiлiм сапасы - казiргi бШм беру ЖYЙесiнен KYтiлетiн негiзгi ешм ретiнде Yлкен мацызга ие [1]. ДэстYрлi бiлiм беру ЖYЙесiнде басты YPДiс муFалiмге багытталган жэне кажеттшшке ие студенттердiц кызыгушылыктары эрдайым ескерше бермейдi. Бул бiртiндеп TYзетудi кажет ететiн аймак. Кептеген TYлектер ездерш медицинада жумыс iстеуге дайын емес екеш, ;упия емес. Бул барынша жогары бага алу Yшiн бтм алушылар жеткiлiктi дэрежеде ынталанбай, тек "ем!р суруге" немесе тек формальды TYPДе окуга тырысатындыгымен жиi TYсiндiрiледi [2].Окыту сапасын жаксарту студенттерге осы нэрестелш мшез-кулыктыц бiршама мэселелерш шешуге кемектеседi жэне оларды окуга ынталандырады, окыту мен оку - бул окушыныц да, муFалiмнiц де мiндеттерiмен бiрлесiп, жетiстiкке жетуге ыкпал ететiн жагдайга келтiредi. Сондыктан муFалiм окушыларды жогары децгейге жеткiзу Yшiн - олардыц элемнiц калай жумыс iстейтiнi туралы, алдын-ала ойластырылган идеялары мен модельдерiне KYMэн тудыратын бiрлескен талкылау YPДiсiне катыскан пайдалы. Эрине, сонымен бiрге муны оку YPДiсiне енгiзу керек жэне кандай-да бiр накты кезкарасты бiлдiртпеу, бiрак окушыны белгiлi бiр мэселелердi TYсiнуге ынталандыратындай етiп тецдестiру керек [3]. Студенттерге жобага катысуга MYMкiндiк беретiн тэж1рбиелш жаттыгулардыц релiн жогарылату, демек, шешiм эзiрлеуде терец катысу мацызды, ейткеш, бэрiмiзге белгiлi, «керi байланыс» жок дэрiс езiнiц ттмдШгш жогалтады. Студенттер мацызды деп санайтын тэжiрбиелiк мэселелерге тап болуы керек. Мэселеге багытталган кезкарас сыни ойлауды дамытып кана коймай, окуга деген кызыгушылыгын арттырады. Буган, эдетте, эркашан катысатын белсенд жэне максатты окушылардыц арасынан оку тобына «кемекшшердо тагайындау аркылы ыкпал етiлуi MYMкiн. МYMкiн, дэрiскерге бiрнеше топка белiнiп, тэжiрбиелiк бiрлескен жумыс ЖYргiзе алатын бiрнеше «кемекшшерЬ> бар кепштк аудиторияга барган тиiмдi болар. [4]. Окушылардыц узак мерзiмдi бтм алу процесiн камтамасыз ететiн сэтт жэне тиiмдi окытудыц болуы оку-тэрбие жумыстарыныц барлык TYрлерiн жэне окытушыныц белгiлi бiр кезкарасын талап етедъ Табысты окытушы туралы TYсiнiкке не кiредi? Бiрiншiден, егер муFалiмдердiц езi ездерiн университеттiц курамдас белМ ретiнде санайтын болса, езiнiц жумысына мактанышпен карап, жогары децгейлi , бтмд студенттердi даярлауды максат етш койса, студенттер осындай ортага TYсiп, жогары стандарттарга умтылады. Осылайша, бiз, окытушылар, максатка жетуге ыкпал ететш «коректш» орта жасаймыз.
Келесi мацызды мэселе - студенттерге деген кызыгушылыкты жэне олардыц кабшеттерше сенiмдiлiктi керсету [5]. Адам Yйренудi бастаганда, ол окудыц мацыздылыгын сезiнуi керек жэне ол жетктшке жететiнiне сенуi керек. Табыс сезiмi адамдарды окуга итермелейтшдштен, бул тургыда окытушыныц релiн асыра багалау MYMкiн емес. Жастарга деген кызыгушылык, студенттердiц кабiлеттерiне деген сешм жэне курмет -студенттер ушш мацызды мотивациялык фактор болып табылады деп сенiммен айтуга болады [6]. Окытушыда жалпы салада окытылатын пэннщ устанымын накты керсететiн, тутас жэне ЖYЙелi кезкарас болуы керек. 9зшщ окытушылык саласына кызыгушылык таныта отырып, окытушы ез пэнiн эрi карай зерттеуге уакыт белуге, акпаратты Yнемi жацартып отыруга, ез аймагында болып жаткан окигалар туралы негурлым толык гылыми бейнеге ие болу Yшiн ез эрiптестерiнiц соцгы гылыми эзiрлемелерiмен жэне жарияланымдарымен танысуга мiндеттi, бул ез кезепнде студенттерге тиiмдi эсер етед [7]. Табысты окытушы психикалык айырмашылыктарга, кызыгушылыкка, эмоционалды турактылыкка, тэж1рбиелш тэжiрибеге жэне окудагы гылыми децгейге назар аударуы керек. Топтыц оку жоспарын жоспарлауга тек сабакка дайындалу гана емес, сонымен катар оку мазмунын жэне окуды багалауды тшмда пайдалану кiредi. Ок^1тушыныц мацызды релi - жан-жакты дайынд^1кка кол жетгазу Yшiн студенттерге оку Yрдiсiн жоспарлау жэне бакылау. Кептеген окытушыларда алдын-ала белгiленген жумыс жоспары болмауы - окытуда шыгармашылыктыц жетiспеушiлiгiнiц себептерiнiц бiрi [8]. Мысалы, сабактыц басында студенттермен еткен такырыптыц мацызд^1 сэттерiне токталганыцыз жен, MYMкiн болса, «алд^1цгы сабакта жаца тэжiрбиелiк сабак курыцыз», содан кешн жаца так^1рыппен таныстыруга арналган бiрнеше минут бар. Окушылард^1 шыгармашылык ойлауга баулу кажет. Мысалы,такырып ашылганнан кейiн студенттерге тапсырма берiп, сол тапсырма аясында кейбiр мэселелердi жабык калд^1рып, жэне оны шешу Yшiн кейбiр аныктамаларды калд^1ру. Сол аркылы амалды шешу Yшiн кандай кадам жасау керегiн талкылау. Мундай шгарталастар окушыныц KYШтi жэне элсiз жактарын аныктап элсiздiктердi KYШтi жакка айналдыру, оларды багалауда пайдалы [9]. Окытушылар ездерiнiц оку тэжiрибелерiн к¥жаттанд^1руы керек. Мысалы, эр топтан кешн акпарат енпзетш журналд^1ц болуы, сол куш студенттер жогары багалаган сэттi стратегияны жазып алу. Окытылатын пэнге карамастан муFалiмдер тиiмдi педагогика бойынша гылыми-зерттеу эдебиеттерiмен таныс болуы керек. С. Кнаппердщ зерттеулерi - нэтижелi ок^1туд^1ц ец жаксы идеяларына мыналарды жаткызад^1: факилерда аныктауга гана емес, окушылардыц к-эреке^ мен мiндеттерiне багытталган окыту эдктер^ студенттер мен окытушылар арасындагы мазмунды жеке карым-катынас MYMкiндiгi; багалаудыц дэл эдктерь баска студенттердi багалау жэне езiн-езi багалау элементтерiн коса алганда, казiргi жагдайга байланысты стресстiк тапсырмаларды орындау; окушылард^1 калай окитындары туралы ойлануга шакыру. «Соцгы жылдардагы
Вестник К03НМУ № I - 2020
ец кызыкты жэне эсерлi зерттеу багыты студенттердiц танымдык дагдыларын дамытуга ыкпал ететiн фактшерге багытталган, бул эдеттегi дэстYрлi емтихан немесе тестшеу тэжiрибесiмен 0лшенетiн акпарат алуга гана емес. Мэселе шешу дагдыларын, сыни ойлауды дамыту мацызды, бул «терец» жаттыгудыц нэтижесi болып табылады [10]. Жалпы алганда, окытудыц кандай да бiр тужырымдамалык негiзi болуы керек, ягни оку Yрдiсiн ЖYргiзудiц себебi накты жэне TYсiнiктi болуы керек жэне окыту тэсШне тутастай кол жетiмдi болуы керек [11]. Окыту осы тэсiлдiц тшмдштн TYсiну Yшiн YPДiстiц езш жэне оныц нэтижелерiн Yнемi багалауды камтуы керек. Сондыктан эр окытушы езше келесi сурактарды ;ою керек:
1. Окушылардыц ынтасын калай арттыру керек?
2. Окушыларга мэселелердi шешуге сенiмдi болуга калай кемектесуге болады?
3. Окушыларды оку эрекеттерiн жоспарлауга калай Yйретуге болады?
4. Эр сабактыц соцында 0зiн-0зi багалауга калай кемектесуге болады?
5. Окушыларды болашак жумысына калай ынталандыру керек?
6. Мен (окытушы) бтм алушылармен керi байланыс жасап, олардыц жеке жаттыгулары туралы хабардар ете аламын ба? Осы (жэне баска да сурактарга) жауаптарды жогары мектеп окытушыларына кою кажет.
Зерттеу материалдары мен эдiстерi
Соцгы уш жылдагы Караганды медициналык университетiнiц Патология кафедрасында (сот медицинасы курсы) оку Yрдiсiне талдау жасалды. Нэтижелердi талдау ушiн анкеталык - сауалнамалар эзiрлендi, "Жалпы медицина" мамандыгыныц 5 курс студенттерше анонимдi сауалнама ЖYргiзiлдi, олар элективт пэндер - сот медицинасы жэне клиникалык патоморфология аякталганнан кешн орыс жэне казак тiлiнде окитын 214 студентке анонимдi сауалнама ЖYргiзiлдi. Зерттеу нэтижелерi.
Зерттеу нэтижелерiн талдау студенттердщ K0пшiлiгi «Сот медицинасы», «Клиникалык патоморфология» пэндерiн оку кажеттiлiгiн тусiнетiндiгiн жэне олардыц болашак кэсiби кызметшдеп орны мен мацыздылыгын жаксы бшетшдМн K0рсеттi. Сонымен, студенттердiц оку материалын игеруге деген ынтасыныц 90% студенттердщ окуын аяктаганнан кейiн мамандандыруды аяктауга арналган тацдаган медициналык мамандыкка гана емес, сонымен катар тацдаган элективт пэнге де эсер еттi, бул олардыц шгаршше, негiзгi мамандыктыц жаксаруына ыкпал етедi, сондай-ак 99% жагдайда сол немесе баска аурулардыц непздерш елгеннен кейiн зерттей отырып, сот-медициналык жэне патологанатомиялык осып ашуга катысу, 80% - да тiрi адамдарды куэландыруга катысу MYMкiндiгi, дене жаракаттарыныц эртYрлi TYрлерiн сипаттауда, 75% - да зорлыкпен жэне зорлыксыз елiмнiц дифференциалды диагностикасын микроскопиялык зерттеуде жаттыгады. Студенттер дене жаракаттарын сипаттау жэне дурыс кужаттау, диагностика жэне сот-медициналык зерттеу ЖYргiзу тэйлш тацдау мэселелерiн шешуге, азаптауларды колдану фактiлерiн кужаттау стандарттарын мецгере отырып, Стамбул хаттамасыныц кагидаларына сэйкес, сонымен катар оку Yрдiсiнде клиникалык шкалалар мен психологиялык тексеру эдiстерiн пайдалана отырып, мумкiн болатын iлеспе психикалык патология симптомдарын аныктаудыц объективт куралын ала отырып, ездерiнiц сешмдШгш арттырды [12]. Оку iс-эрекетiн жоспарлауга эр студенттiц бiрнеше куэландыру мен осып ашуга жеке жетекштк ету кемектестi, бул оку материалынан баска, тшст кужаттарды ресiмдей отырып, етшш бiлдiрген адамдарды карау жэне куэландыру кезшде тэжiрибелiк дагдыларды пысыктауга, аутопсия ЖYргiзу алгоритмiне, кайтыс болгандардыц,
жэбiрленушiлердiц жэне кудiктiлердiц туыстарымен жумыс ктеуге мумкiндiк бердi. Эрбiр сабактыц Yш курамдас белiкке белiнуi жэбiрленушiлермен, кудiктiлермен, куэланушылардыц туыстарымен карым-катынас жасаудыц алган бiлiмi мен тэжiрбиелiк дагдыларын бакылауга кемектестi. Сабактыц басталуы тестке арналды - алынган бiлiмдi бакылау, бул материалды окып уйрену туралы керi байланыс алуга мумкiндiк бердъ Сабактыц негiзгi уакыты агымдагы такырыпты игеруге берiлдi. Сабак алдагы такырыпты корытындылау жэне талкылау аркылы аякталды, кажеттi тусiнiктемелер мен сурактар койылды, бул студенттердi жаца такырыпты дайындауга психологиялык тургыдан дайындауга жэне ынталандыруга мумкiндiк бердi. Медициналык мамандыкты тацдауга карамастан, болашак дэрiгер мамандыгына деген ынтаны 89% -га арттыру медициналык университетте алдыцгы оку жылдары алган бiлiмнiц езара байланысын талкылауга мумкiндiк бердi. Сот медицинасы мысалын колдана отырып, студенттердiц 90% Патология кафедрасында алган бiлiмдерi болашакта тацдаган мамандыгына карамастан, медицинаныц кез-келген саласында колдана алады деген пiкiрге келдi. Тэжiрибелiк дэрiгерлер мер теориялык даригерлерге шартты TYрде белу мэселелерi талкыланды, бул осы ею саланы бiрiктiрудiц болашактагы жоспарын керуге мумкiндiк бердi. Сабактарды еткiзудiц интерактивтi моделiн устану оларды бiлiм беру Yрдiсiнiц барлык катысушыларын теориялык шгарталастарга да катыстыра отырып, диалог TYрiнде еткiзуге мумкiндiк берд жэне студенттерге жаракаттыц ауырлыгын аныктау, зорлык-зомбылыксыз жэне елiм себептерш аныктау ушiн сот-медициналык манипуляцияларын бiрлесiп талкылауга мумкiндiк бердi. Окытудыц жеке эдiстерiне назар аудара отырып, студенттерге сот медицинасы, клиникалык патоморфология, сот психиатриясы жэне наркология бойынша косымша эдебиеттер тiзiмi, оку бейнефильмдер базасы жэне кафедрадагы оку циклы аяктаганнан кейiн косымша оку базасына бару мумкiндiгi усынылды. Осыган орай, бтм алуды уйымдастыру бiлiм алушыларды окытудыц Yрдiстерi мен нэтижелерiне тшелей ыкпал етедi деуге барлык непз бар. ^орытынды.
К^рп уакытта бШм алушылармен жумыста этикалык жэне баска да кепжоспарлы мэселелердi тусiну бар, бул ете мацызды, окытушылар процейн кужаттау жэне багалау кажеттiлiгi тусiнiледi.
К^рп уакытта студенттермен жумыс жасауда этикалык жэне баска да кепжоспарлы мэселелер туралы тусiнiк бар, жэне ец бастысы, оку Yрдiсiн кужаттау жэне багалау кажеттiлiгi мойындалган. Талдау мен жетiлдiрудi кажет ететiн окыту эдiстерi элi де болса да, ейткеш окыту басым дидактикалык болып кала беред жэне дэстYрлi дэрктерге байланысты, багалау эдiстерi кебiнесе тривиалды жэне оку багдарламасыныц дамуы есгарген дэстYрлер мен мудделерге байланысты. Корытынды
1. Студенттер ужымда жумыс ктеудщ жагымсыз жактарын тусiне алатын жэне багалай бiлетiн дэстYрлi эдiстерден герi белсендi окыту эдiстерiне оц карайды.
2. Кептеген студенттер бiлiм берудеп жацашылдыктарга оц кезкараспен карайды жэне олардыц жагымды жэне жагымсыз жактарын багалай алады.
3. Студенттер клиникалык ойлауды дамытуга жэне шыгармашылык потенциалды iске асыруга ыкпал ететiн окытудыц жэне бiлiмдi бакылаудыц осындай формаларын (диалогтык-Дэрiстер, пiкiрталас дэрiстерi, клиникалык жагдайларды талдау) унатады.
4. Оку Yрдiсiн жоспарлау окушылардыц емiрге деген куштарлыгын арттыруга жэне бiлiмнiц емiр CYру децгейiн жогарылату аркылы бiлiм сапасын арттыруга мумкiндiк бередi.
WW
ЭДЕБИЕТТЕР
1 Тусупбекова М.М., Богославский В.Л., Мусабекова С. А., Дусмаилов Р.М., Котов Е.А.. Практико-ориентированное обучение как повышение уровня педагогических технологий // Вестник КазНМУ. - 2017. - №1.- С. 469-472.
2 Степаненко Д.В., Степаненко И.С., Ямашкин С.А. Особенности профессиональной мотивации студентов медицинского института // Психологические науки. -2017. - №9(63). - Ч 2. - С. 71-74.
3 Морозова Н.С. Модели управления внеаудиторной самостоятельной работой студентов // Филологические науки. Вопросы теории и практики. -2017. - №9(75). -Ч.2. - С. 198-202.
4 Алленова И.В. Использование интерактивных методов обучения в формировании понятийного аппарата в курсе обществознания // Педагогика. Вопросы теории и практики. - 2017. - № 1. - С. 8-10.
5 Скляренко А.Н. Технология формирования компетенций: методические рекомендации для преподавателя. - М.: МЮИ, 2011. - 213 с.
6 Дятлова К.Д., Ковпаков И.А. Самостоятельная работа студентов как способ формирования компетенций // Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского. - 2012. - №1(1). - С. 25-29.
7 Галонский В.Г., Майгуров А.А., Тарасова Н.В., Алямовский В.В., Сурдо Э.С., Черниченко А.А. Симуляционное обучение как эффективный педагогический инструмент качественной подготовки будущих врачей-стоматологов
13
Т1З1М1
// Сибирский педагогический журнал. - 2018. - №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/simulyatsionnoe-obuchenie-kak-effektivnyy-pedagogicheskiy-instrument-kachestvennoy-podgotovki-buduschih-vrachey-stomatologov (дата обращения: 24.06.2019).
8 Шмелева М.В. Интерактивное обучение как одно из требований к условиям реализации основных образовательных программ в вузе // Казанский педагогический журнал. - 2015. - №6(113). - Ч.1. - С. 25 -30.
9 Сорокина Л.Л. Создание содержательно -информационной образовательной среды как условие реализации креативно - технологического подхода организации самостоятельной работы студентов // Филологические науки. Вопросы теории и практики. -2017. - №8. - Ч.1. - С. 193-195.
10 Knapper C. Changing Teaching Practice: Strategies and Barriers // Journal of Higher Education Teacher Development in Higher Education. - 2013. - №35. - P. 53-81.
11 Мазур Е. С., Килейников Д. В. Имитационные методы обучения в формировании практических навыков лечебно-диагностической работы // Верхневолжский мед. журн. - 2017. - №2. - С. 33-39.
12 Мусабекова С.А., Богославский В.Л., Дусмаилов Р.М., Журавлев С.Н. Актуальность изучения основ и принципов Стамбульского договора в обучении будущих врачей //«Вестник КазНМУ». - 2018. - №2. - С. 289-293.
С.А. Мусабекова, Р.Ж. Ныгызбаева, Р.М. Дусмаилов, М.Г. Нармагамбетов
НАО «Медицинский Университет Караганды», кафедра патологии, г. Караганда
ПОВЫШЕНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ПЛАНИРОВАНИЯ УЧЕБНОГО ПРОЦЕССА В МЕДИЦИНСКОМ УНИВЕРСИТЕТЕ
Резюме: Статья посвящена вопросу повышения эффективности планирования учебного процесса в медицинском университете. В исследовании сделан анализ факторов, влияющих на успешное освоение студентами учебного материала, позволяющих повысить мотивацию, чувство уверенности, планирование учебной деятельности, проведения самоанализа. Рассматривается преимущество интерактивного подхода, способствующего формированию,
как индивидуальных форм обучения, так и получению обратной связи внутри учебной группы. Ключевые слова: планирование учебной программы, эффективность учебного процесса, повышение мотивации обучающихся, самооценка, интерактивные методы обучения, обратная связь со студентами, профессиональное мастерство.
S.A. Mussabekova, R.Zh. Nygyzbaeva, R.M. Dusmailov, M.G. Narmagambetov
NOJSC «Medical University of Karaganda», Department of Pathology, Karaganda city
IMPROVING THE EFFICIENCY OF PLANNING THE EDUCATIONAL PROCESS IN THE MEDICAL UNIVERSITY
Resume: The article is devoted to the issue of improving the efficiency of educational process planning in a medical university. The study made an analysis of factors affecting the successful development of students of educational material, allowing to increase motivation, a sense of confidence, planning educational activities, conducting self-analysis. We consider the advantage of an interactive approach that contributes to the
formation of both individual forms of education and receiving feedback within the study group.
Keywords: curriculum planning, effectiveness of the educational process, increasing students' motivation, self-assessment, interactive teaching methods, feedback from students, professional skills.
-Б48-
