CC BY
14
I
NAUKA DLA PRAKTYKI
mt. kpt. mgr Matgorzata Ciuka-Witrylaka), st. kpt. mgr inz. Karina Jarostawska-Kolmana), nadbryg. w st. spocz. dr Ryszard Grosset, prof. SGSPa)*
a>Szkota Glowna Sluzby Pozarniczej / the Main School of Fire Service *Autor korespondencyjny/Corresponding author: ryszard.grosset@gmail.com
Nowoczesne rozwi^zania w zakresie segregacji medycznej na przyktadzie systemu EvaCopNet
Modern Solutions in the Field of Triage Illustrated by the Example of the EvaCopNet System Современные решения в области медицинской сегрегации на примере системы EvaCopNet
ABSTRAKT
Cel: Celem artykulu jest przedstawienie koncepcji systemu EvaCopNet oraz wynikow badan dotyczgcych zastosowanych rozwigzan automatycznego pomiaru podstawowych parametrow zyciowych, transmisji otrzymanych pomiarow do jednostki obliczeniowej analizujgcej je pod kgtem poziomu zagrozenia zycia i wspomagania procesu ustalania kolejnosci ewakuacji medycznej.
Wprowadzenie: W przypadku zdarzen masowych, w ktorych liczba poszkodowanych przekracza mozliwosci ratownicze jednostek udzielajgcych kwa-lifikowanej pierwszej pomocy, wlgczenie w proces ewakuacji i ratowania poszkodowanych urzgdzenia monitorujgcego (znakujgcego) funkcje zyciowe i przesylajgcego informacje w trybie on-line bezposrednio lub za posrednictwem bezzalogowego statku powietrznego (unmanned aerial vehicle - UAV) do stanowiska dowodzenia zwi^ksza poczucie bezpieczenstwa zarowno tych osob, jak i ratownikow. W wielu krajach sg tworzone i rozwijane systemy ewakuacji medycznej w trybie naglego zagrozenia zycia wszystkich osob poszkodowanych w zdarzeniu. Prezentowany system przeznaczony jest do wspierania procesu ewakuacji i ratowania poszkodowanych. Obejmuje on nast^pujgce obszary rozwigzan technicznych: mikromodul oznakowania po-szkodowanego FT (FlagTag), modul radiowy i organizacji sieci Mesh z wykorzystaniem UAV, modul lokalizacji poszkodowanych QFind oraz programowy modul integratora danych. Autorzy opisali funkcje i kierunek rozwoju mikromodulu oznakowania poszkodowanego FT.
Wnioski: Analiza zdarzen, w ktorych mozna wykorzystac system EvaCopNet, oraz przeprowadzone badania poligonowe potwierdzily poprawnosc przyjQtych rozwigzan z zakladang funkcjonalnoscig systemu, a takze uwidocznily jego duzy potencjal aplikacyjny. Opracowane rozwigzania i skladowe systemu EvaCopNet zaprojektowane sg tak, zeby mozna je bylo rozwijac wraz z post^pem technicznym i technologicznym oraz zwi^kszajgcg si§ wiedzg o wyst^pujgcych lub moggcych wystgpic zdarzeniach masowych.
Znaczenie dla praktyki: System EvaCopNet jest unikatowym rozwigzaniem technologicznym, na podstawie ktorego mozna opracowac w pelni funkcjo-nalny system ewakuacji i ratowania z elementami monitorowania poszkodowanych podczas katastrof lub kl^sk zywiolowych. Wykorzystanie systemu w realnych dzialaniach ratowniczych pozwoli na zmniejszenie liczby ratownikow bezposrednio zaangazowanych w obserwaj poszkodowanych i w nad-zor nad nimi, a kierujgcemu dzialaniem ratowniczym umozliwi skierowanie dodatkowych ratownikow do bezposrednich dzialan w strefie zagrozenia. System przeznaczony jest dla podmiotow Krajowego Systemu Ratowniczo-Gasniczego - Panstwowej Strazy Pozarnej oraz Ochotniczej Strazy Pozarnej. Stowa kluczowe: elektronika biomedyczna, saturacja krwi, ratownictwo, sieci Mesh, czujniki wielkosci biologicznych, tQtno Typ artykutu: doniesienie wst^pne
PrzyjQty: 03.03.2018; Zrecenzowany: 26.06.2018; Zatwierdzony: 05.07.2018; Autorzy wniesli jednakowy wklad merytoryczny w opracowanie artykulu;
Identyfikatory ORCID autorow: R. Grosset - 0000-0003-2107-014X; K. Jaroslawska-Kolman - 0000-0003-4197-8622; M. Ciuka-Witrylak - 0000-0002-4735-9438;
Prosz? cytowac: BiTP Vol. 50 Issue 2, 2018, pp. 74-89, doi: 10.12845/bitp.50.2.2018.6; Artykul udostQpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).
ABSTRACT
Aim: The purpose of this article is to present the concept of the EvaCopNet system and the results of research on the applied solutions for the automatic measurement of basic vital signs, transmission of received measurements to the calculating unit which analyses the level of threat to life and supports the process of determining the order of medical evacuation.
Introduction: In the case of mass events, where the number of victims exceeds the emergency rescue potential of qualified assistance units, increasing the sense of security for both the injured and the rescuers is possible through a monitoring device (marking) vital signs of the victim and sending information on-line directly or via the UAV to the command post included in the evacuation and rescue process.
In many countries, systems of medical emergency evacuation of all people injured in an event are being created and developed. The presented system is designed to support the process of evacuation and rescue of the injured. It includes the following technical solutions: a micromodule marking FT
(FlagTag), a radio and organisation module for the Mesh network using unmanned aerial vehicles and a Q-Find victim location module, as well as a software integrator module. The authors described the functions and direction of development of the micromodule marking the injured - FT. Conclusions: An analysis of events in which the EvaCopNet system can be used as well as the conducted field tests confirm the validity of the systems' functionality and of the adopted solutions, and also demonstrate its great application potential. The developed solutions and components of the EvaCopNet system are designed in such a way that it can be developed along with technical and technological progress as well as knowledge of mass events that may occur. Implications for the practice: The EvaCopNet system is a unique technological solution, on the basis of which a fully functional evacuation and rescue system can be developed with elements of monitoring of injured people during disasters or natural disasters. The use of the system in real rescue operations will make it possible to decrease the number of the rescuers directly involved in observation of and supervision over the injured; on the other hand, the rescue operation supervisor will be able to direct additional forces to proximate actions in the danger zone. The system is dedicated to entities of the National Firefighting and Rescue System - State Fire Service and the Volunteer Fire Service. Keywords: biomedical electronics, blood saturation, rescue, Mesh networks, biometric sensors, heart rate Type of article: short scientific report
Received: 03.03.2018; Reviewed: 26.06.2018; Approved: 05.07.2018; The authors contributed equally to this article;
Authors' ORCID IDs: R. Grosset 0000-0003-2107-014X; K. Jaroslawska-Kolman 0000-0003-4197-8622; M. Ciuka-Witrylak 0000-0002-4735-9438;
Please cite as: BiTP Vol. 50 Issue 2, 2018, pp. 74-89, doi: 10.12845/bitp.50.2.2018.6;
This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).
АННОТАЦИЯ
Цель: Цель статьи - представление концепции системы EvaCopNet и результатов исследований прикладных решений для автоматического измерения основных жизненных параметров, передачи полученных измерений в пункт оценки данных, который анализирует их с точки зрения угрозы жизни и поддержки процесса определения последовательности медицинской эвакуации.
Введение: В случае массовых происшествий, в которых число жертв превышает спасательную способность подразделений, оказывающих квалифицированную помощь, включение в процесс эвакуации и спасения пострадавших устройства мониторинга (контроля) основных жизненных параметров и передачи информации в режиме онлайн непосредственно или с помощью беспилотного летательного аппарата (unmanned aerial vehicle - UAV) на командный пункт повышает чувство безопасности как этих людей, так и спасателей. Во многих странах создаются и развиваются медицинские системы экстренной эвакуации всех людей, пострадавших в результате инцидента. Представленная система предназначена для поддержки процесса эвакуации и спасения пострадавших. Она охватывает следующие области технических решений: микромодуль маркировки пострадавшего FT (FlagTag), радиомодуль и модуль организации сети Mesh с использованием UAV, модуль локализации пострадавшего Q-Find и программный модуль интегратора данных. Авторы описали функции и направление развития микромодуля маркировки пострадавшего FT.
Выводы: Анализ событий, в которых может использоваться система EvaCopNet, и проведенные полевые испытания подтвердили правильность принятых решений с предполагаемыми функциональными возможностями системы, а также продемонстрировали большой потенциал ее применения. Разработанные решения и компоненты системы EvaCopNet запроектированы таким образом, что их можно развивать вместе с техническим и технологическим прогрессом, а также возрастанием сведений о происходящих или потенциально происходящих массовых инцидентах.
Последствия для практики: Система EvaCopNet - это уникальное технологическое решение, на основе которого может быть полностью разработана функциональная система эвакуации и спасения с элементами мониторинга тех, кто пострадал во время катастроф или стихийных бедствий. Использование системы в реальных спасательных операциях позволит сократить количество спасателей, непосредственно участвующих в наблюдении за пострадавшими и опеке над ними, и поможет руководителю спасательной операции направить дополнительных спасателей для участия в прямых действиях в опасной зоне. Система предназначена для подразделений Национальной Спасательно-Гасящей Системы - Государственной Пожарной Службы и Волонтерской Пожарной Службы.
Ключевые слова: биомедицинская электроника, сатурация крови, служба спасения, сети Mesh, датчики измерения биологических показателей, частота сердечных сокращений
Ключевые слова: социальные медиа, Государственная противопожарная служба, Facebook, кризисное управление, служба спасения Вид статьи: предварительный отчет
Принята: 03.03.2018; Рецензирована: 26.06.2018; Одобрена: 05.07.2018; Авторы внесли одинаковый вклад в создание этой статьи;
Идентификаторы ORCID авторов: R. Grosset 0000-0003-2107-014X; K. Jaroslawska-Kolman 0000-0003-4197-8622; M. Ciuka-Witrylak 0000-0002-4735-9438
Просим ссылаться на статью следующим образом: BiTP Vol. 50 Issue 2, 2018, pp. 74-89, doi: 10.12845/bitp.50.2.2018.6;
Настоящая статья находится в открытом доступе и распространяется в соответствии с лицензией CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/ licenses/by-sa/4.0/).
Wprowadzenie
W Polsce od 1995 roku funkcjonuje Krajowy System Ratowni-czo-Gasniczy (KSRG). Gtównym jego celem byto stworzenie jed-nolitego systemu postçpowania podczas dziatan o charakterze ratowniczym majqcym na celu ratowanie zycia, zdrowia, mienia
Introduction
The National Firefighting and Rescue System (KSRG) has been in operation in Poland since 1995. The main objective behind its establishment was to create a uniform procedural system for rescue activities aimed at saving lives, health,
oraz srodowiska. Zadania te wypetniane sq przez jednostki Pan-stwowej Strazy Pozarnej (PSP) oraz inne podmioty ratownicze, gtównie przez jednostki Ochotniczej Strazy Pozarnej (OSP). Wraz z uptywem czasu zakres obowiqzków wspomnianych podmiotów ewoluowat i dzisiaj prócz gaszenia pozarów jednostki wykonujq szereg zadan m.in. z zakresu ratownictwa: technicznego, drogowe -go, wodnego, wysokosciowego, chemicznoekologicznego, poszuki-wawczo-ratowniczego oraz medycznego w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy (KPP) [1]. Poniewaz podmioty KRSG z zatozenia pojawiajq siç na miejscu zdarzenia jako pierwsze, wiçc duzy nacisk ktadzie siç na ich szkolenie z zakresu udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy, problemów zwiqzanych z dziataniami o cha-rakterze mnogim, masowym oraz z zakresu klçsk zywiotowych.
Istotnym elementem kazdego dziatania ratowniczego podejmo -wanego w warunkach zagrozenia zycia i zdrowia jest kwalifikowana pierwsza pomoc, której celem jest ustalenie priorytetów ewakuacji, wyznaczenie kierunków dziatan ratowniczych i szybkie wyelimi-nowanie stanu zagrozenia zycia. Poszczególne etapy pomocy po -szkodowanym, zwane „tancuchem przezycia", zostaty opracowane w latach 60-tych XX wieku przez E.W. Ahnefelda [2]. Zgodnie z zato -zeniami autora wszystkie dziatania ratownicze, od powiadomienia stuzb ratowniczych do rozpoczçcia leczenia na szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR), powinny bye podejmowane w ciqgu tzw. ztotej godziny. W przypadku zdarzen pojedynczych czy mnogich nie na-strçcza to wiçkszych problemów systemowych. Problemy zaczyna -jq siç podczas zdarzen masowych, w których potrzebny jest duzy potencjat ratowniczy. Zarówno pierwotne, jak i wtórne skutki ka-tastrof mogq okazae siç trudne do usuniçcia. W takich sytuacjach naczelnq zasadq jest pomoc jak najwiçkszej liczbie osób poszko-dowanych. Zaktada siç, ze pewna liczba ofiar katastrofy zginie na -tychmiast po zaistnieniu zdarzenia, a pewna umrze jeszcze przed nadejsciem pomocy. Na miejscu pozostanq jednak poszkodowani, których zycie bçdzie zagrozone w róznym stopniu.
Bçdq osoby, których zgon mozne nastqpic w ciqgu kilku minut (np. przy niedroznosci dróg oddechowych), osoby z krwotokiem wewnçtrznym wymagajqcym podjçcia interwencji w ciqgu godziny, osoby z lekkimi obrazeniami oraz osoby ogarniçte strachem lub panikq. W takich przypadkach niezbçdna jest umiejçtnosé szyb-kiej selekcji ludzi, którzy majq szansç na przezycie. W ten sposób kwestia poprawy skutecznosci dziatania stuzb ratowniczych bazu -jqcych na mozliwosci monitorowania poszkodowanych oraz dziatania zespotów ratowniczych przebywajqcych w strefie zagrozenia stata siç gtównym celem projektu System ewakuacji i ratowania poszkodowanych podczas klçsk zywiofowych - EvaCopNet [3]. W toku prac stworzono koncepcjç rozwiqzan automatycznego pomiaru podstawowych parametrów zyciowych osób poszkodowanych, transmisji otrzymanych pomiarów do jednostki obliczeniowej ana -lizujqcej je pod kqtem poziomu zagrozenia zycia oraz wspomaga-nia procesu ustalania kolejnosci ewakuacji medycznej prowadzo-nej przez Panstwowq Straz Pozarnq i Ochotniczq Straz Pozarnq.
property and the environment. These tasks are implemented by State Fire Service (PSP) units and other rescue entities, mainly by Voluntary Fire Service (OSP) units. With the passage of time, the scope of duties of these entities has evolved and today, apart from firefighting, the units perform a number of tasks, including in the field of technical, road, water, high altitude, chemical and ecological rescue, search and rescue and medical rescue in respect of advanced first aid (KPP) [1]. As the KSRG entities are by definition the first to appear on site, there is a strong emphasis on their training in advanced first aid, problems related to disasters, mass incidents and natural disasters.
Advanced first aid is an important element of every rescue action taken in the event of life and health being at risk. Its purpose is to establish the priorities of evacuation, determine the directions of rescue actions and quickly eliminate any threats to life. The individual stages of aiding victims referred to as the chain of survival were developed in the 1960s by E.W. Ahnefeld [2]. According to the author's principles, all rescue actions, from rescue services being notified to the commencement of treatment at the hospital emergency department (SOR), should be carried out within the so-called golden hour. In the case of single incidents or disasters, this poses no major systemic problems. Problems start to appear during mass incidents, when large rescue capacity is needed. Primary as well as secondary effects of catastrophes can be difficult to remove. In such situations, the principal rule is to provide aid to as many victims as possible. It is assumed that some victims will die immediately after the incident, and some will die before first rescuers arrive. On the other hand, some victims will remain on site, with their lives being at various risk.
There will be people who can perish within minutes (e.g. in the case of airway obstruction), people with internal haemorrhages requiring intervention be made within an hour, people with light injuries and those who have succumbed to fear or panic. In such cases, it is necessary to be able to quickly select those people who have a chance to survive. Therefore, the issue of improving the effectiveness of rescue services based on the ability to monitor the victims and the operation of rescue teams present in the danger zone became the main objective of the project entitled EvaCopNet - system for evacuation and rescue of victims of natural disasters [3]. In the course of work, the developed concept covered solutions for automatic measurement of basic vital signs of victims, transmitting the measurements to a calculation unit to analyse them in terms of the life threat level, and supporting the process of determining the sequence of medical evacuation conducted by the State Fire Service and the Volunteer Fire Service.
Przegl^d systemów segregacji medycznej (triage) stosowanych na swiecie
Najczçsciej stosowanymi systemami segregacji medycznej sq te opracowane w latach 90. XX wieku i te opracowane
A review of triage systems used around the world
The most commonly used triage systems are those devel -oped in the 1990s and contemporary ones. The systems used
wspotczesnie. Sposrod nich rozpowszechnione na catym swie-cie sq: Australian Triage Scale (ATS), Manchester Triage Scale (MTS), Canadian Emergency Department Triage i Acuity Scale (CTAS) oraz Emergency Severity Index (ESI). Metody triage'u po -legajq na systematycznym ustalaniu priorytetow pacjentow w zaleznosci od tego, jak pilnie potrzebujq opieki. Nalezy za-znaczyc, ze wiçkszosc systemow segregacji medycznej doty-czy szpitalnych oddziatow ratunkowych lub izb przyjçc, gdzie triage'em poszkodowanych bqdz pacjentow zajmujq siç osoby majqce wyksztatcenie medyczne. Jako przyktad mozna podac wdrozony w wielu krajach na swiecie, rowniez w Polsce, wspo-mniany Manchester Triage System (System Manchester), oparty na 154 algorytmach opisujqcych mozliwe scenariusze objawow klinicznych. Niezaleznie od tego, jak pacjent trafit do szpitala, zawsze zostaje zakwalifikowany do grupy oznaczonej kodem kolorystycznym. Na podstawie kart z algorytmem osoba zajmu-jqca siç triage'em przydziela pacjenta do jednej z kategorii sci-sle powiqzanych z czasem oczekiwania na lekarza, ktorymi sq:
- kategoria czerwona: pomoc natychmiastowa, czas ocze-kiwanie na lekarza - 0 min;
- kategoria pomaranczowa: czas oczekiwania na lekarza - do 10 min;
- kategoria zotta: czas oczekiwania na lekarza - do 60 min;
- kategoria zielona: czas oczekiwania na lekarza - do 120 min;
- kategoria niebieska: czas oczekiwania na lekarza - do 240 min.
Pacjent jest informowany o przewidywanym czasie oczeki -wania na lekarza. Wazne jest to, ze sam pacjent nie jest znako-wany kolorem, znakowana jest jedynie dokumentacja pacjenta (kolor teczki). Aby triage byt wiarygodny, liderami w zakresie triage'u mogq byc osoby majqce minimum 3-letnie doswiad-czenie medyczne i odpowiednie predyspozycje psychiczne [4].
W ratownictwie przedszpitalnym w zdarzeniach mnogich bqdz masowych stosowanie triage'u jest priorytetem. Ratownicy niemajqcy wyksztatcenia medycznego rzadko dokonujq segregacji, choc zalezy to od organizacji systemu ratownictwa w danym kraju. Wiele panstw Europy, w tym kraje skandynawskie, nie ma krajowej obowiqzkowej skali segregacji. W tych krajach wdra-zane systemy segregacyjne sq rozwazane pod kqtem tego, jak mogq pasowac do lokalnych warunkow, np. pod kqtem populacji, wielkosci szpitala, zasobow personelu medycznego i sprzçtowe-go, topografii terenu [5]. Dla przyktadu model angloamerykanski opiera siç na zasadzie „Laduj i jedz" (Scoop and run/Load and go). W amerykanskim systemie wyroznia siç az cztery poziomy wyksztatcenia ratownikow. Najwazniejsi sq wykwalifikowani ratownicy medyczni - paramedycy. Sq oni uprawnieni do wykony-wania wielu zaawansowanych czynnosci, wtqcznie z wktuciem dozylnym, podawaniem wybranych lekow, intubacjq, konikotomiq i defibrylacjq. Zakres kompetencji amerykanskich paramedykow jest podobny do zakresu medycznych czynnosci ratunkowych polskich ratownikow medycznych. Z kolei w systemie francusko-niemieckim osobom poszkodowanym pomocy udzielajq lekarze specjalisci roznych dziedzin medycyny. Lekarzowi towarzyszy sanitariusz lub ratownik medyczny majqcy ograniczone kompe-tencje medyczne. Ten model ratownictwa opiera siç na zasadzie „Zostan i ratuj" (Stay and play) [6, 7].
globally include: Australian Triage Scale (ATS), Manchester Triage Scale (MTS), Canadian Emergency Department Triage and Acuity Scale (CTAS) and Emergency Severity Index (ESI). The triage methods involve systematically prioritising patients according to how urgently they require aid. It should be noted that most of the triage systems apply to hospital emergency departments or admission rooms, where the victims' or patients' triage is carried out by persons with medical training. One example is the Manchester Triage System which has been implemented in a number of countries worldwide, including in Poland, which is based on 154 algorithms describing the possible scenarios of clinical symptoms. Irrespective of the way the patient was admitted to hospital, he/she is always classified in the group marked with a colour code. Based on algorithm cards, a person responsible for triage classifies the patient into one category, which is strictly connected with care wait times, i.e.:
- red: immediate aid, care wait time - 0 min;
- orange: care wait time - up to 10 min;
- yellow: care wait time - up to 60 min;
- green: care wait time - up to 120 min;
- blue: care wait time - up to 240 min.
The patient is informed about the expected care wait time. The important thing is that the patient is not marked with any colour, only the patient's documentation is labelled (the colour of the file). In order for triage to be reliable, triage leaders must be individuals with a minimum of 3 years of medical experience and an appropriate mental aptitude [4].
The application of triage in pre-hospital rescue in disasters or mass incidents is a priority. Rescuers with no medical edu -cation rarely perform triage activities. This, however, depends on the organisation of the rescue system in a given country. In many European countries, including in Scandinavia, there is no nationwide applicable triage scale. In these countries the implemented triage systems are considered in terms of their suitability for the local conditions as regards the population, hospital size, medical staff and equipment resources, and to -pography [5]. For example, the Anglo-American is based on the Scoop and run /Load and go principle. In the American system, there are four levels of rescuers' education. The most important group is composed of qualified paramedical practitioners - paramedics. They are authorised to perform many advanced activities, including venipuncture, administration of selected drugs, intubation, cricothyrotomy and defibrillation. The scope of competence of American paramedics is similar to the scope of medical rescue activities undertaken by Polish paramedical practitioners. On the other hand, in the French-German system, victims are provided with aid by doctors specialising in various fields of medicine. The doctors are accompanied by medics or paramedical practitioners with limited medical competencies. This model of rescue is based on the stay and play principle [6, 7].
In Poland, the legal regulations on the triage system are specified rather imprecisely in the Law on the National Medical Emergency Service of 8 September 2006 [8]. The Law obliges hospitals with hospital emergency departments to ensure that, if necessary, they can provide immediate sanitary
W Polsce prawne uregulowania dotyczqce systemu segrega -cji sq okreslone dose nieprecyzyjnie w ustawie z dnia 8 wrzesnia 2006 r. o Panstwowym Ratownictwie Medycznym [8]. Ustawa zobowiqzata szpitale, w ktorych znajdujq siç szpitalne oddzia-ty ratunkowe, do tego, by w razie koniecznosci zapewnity nie-zwtoczny transport sanitarny do najblizszej placowki udziela-jqcej swiadczen w odpowiednim zakresie (np. do sqsiedniego szpitala majqcego odpowiedni oddziat).
Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Rady Resuscytacji [9] w przypadku zdarzenia o charakterze masowym w celu ustalenia priorytetow leczenia i transportu nalezy zastosowac system segregacji, np. START (Simple Triage and Rapid Transport) lub SALT (Sort, Assess, Lifesaving Inteventions, Treat/Transport). Od stworze-nia algorytmu START kilkakrotnie zmienity siç wytyczne dotyczq-ce resuscytacji. Zmiany zwiqzane z rozwojem medycyny zdarzen mnogich (DisasterMedicine) spowodowaty stworzenie oraz wdro-zenie w USA, zarekomendowanego 8 lutego 2013 roku, nowego systemu segregacji wstçpnej - SALT. Jest to skala segregacji, ktora powstata jako zapotrzebowanie na prosty i zunifikowany system oparty na wczesniejszych doswiadczeniach. W ramach tego systemu istniejq dwa poziomy oceny - ogolna oraz jednost-kowa, w zwiqzku z czym jest on nieco bardziej skomplikowanym, dwuetapowym algorytmem. Najpierw zaleca siç dokonanie ogol-nej segregacji wszystkich osob poszkodowanych w zdarzeniu:
- Poszkodowany, ktory chodzi, bçdzie oceniany w trze-ciej kolejnosci;
- Poszkodowany, ktory siç porusza, bçdzie oceniany w drugiej kolejnosci;
- Poszkodowany, ktory jest cichy bqdz ewidentnie znaj-duje siç w stanie zagrozenia zycia, bçdzie oceniany w pierwszej kolejnosci.
Nastçpnie, na podstawie ogolnej segregacji, dokonywana jest segregacja indywidualna kazdego poszkodowanego [10]. Polega ona na przeprowadzeniu najpierw procedur ratujqcych zycie (np. tamowanie krwotokow, odbarczenie odmy prçznej, udroznienie drog oddechowych), a dopiero potem - na ocenie oddechu. Jesli poszkodowany nie oddycha, nadawany jest mu priorytet IV (kolor czarny).
Stwierdzenie oddechu pozwala przejsc do dalszego etapu, w ktorym ocenia siç spetnienie jednoczesnie kilku parametrow:
- zdolnosc do wykonywania polecen,
- obecnosc tçtna na tçtnicy promieniowej (tçtna obwo-dowego),
- brak niewydolnosci oddechowej,
- prawidtowosc tamowania krwotokow.
Osoby, ktorych stan zdrowia rokuje poprawç, otrzymujq prio -rytet I (kolor czerwony), natomiast poszkodowani, ktorych stan zdrowia nie rokuje poprawy, okreslani sq mianem oczekujqcych. Gdy wszystkie parametry sq spetnione, a wiçc gdy poszkodowany oddycha samodzielnie, wykonuje polecenia oraz ma stwier-dzone tçtno na obwodzie oraz nie stwierdza siç niewydolnosci oddechowej, wowczas nastçpuje ocena obecnosci obrazen. Osoby z niewielkimi urazami otrzymujq priorytet II (kolor zotty); osoby bez obrazen - priorytet III (kolor zielony).
Inaczej jest w przypadku segregacji przedszpitalnej dokony-wanej przez podmioty Krajowego Systemu Ratowniczo-Gasnicze -go. Panstwowa Straz Pozarna i Ochotnicza Straz Pozarna opierajq
transport to the nearest healthcare facility providing appropriate services (e.g. to a neighbouring hospital with an appro -priate department).
As recommended by the European Resuscitation Council [9], in the case of a mass incident, a triage system should be used to determine treatment and transport priorities, e.g. START (Simple Triage and Rapid Transport) or SALT (Sort, Assess, Lifesaving Interventions, Treat/Transport). Since the devel-opment of the START algorithm, the resuscitation guidelines have changed several times. Changes related to the develop -ment of disaster medicine resulted in the creation and imple -mentation in the USA of a new triage system - SALT, which was recommended on 8 February 2013. It is a scale of triage which was created due to demand for a simple and unified sys -tem based on previous experience. Within the system, there are two levels of evaluation, general and individual, making it a slightly more complex two-step algorithm. It is first recommended to perform a general triage of all victims involved in the incident:
- victims who can walk should be triaged third;
- victims who move should be triaged second;
- victims who are quiet or clearly with a life-threatening condition should be triaged first.
Next, based on the general triage, every victim is triaged individually [10]. It consists of first performing life-saving pro -cedures (e.g. control of bleeding, decompression of tension pneumothorax, opening the airways), and next of breathing evaluation. If the victim is not breathing, priority 4 is given (black).
After determining that the victim is breathing, one can go to the next stage, which involves the simultaneous examination of several parameters:
- the ability to follow commands,
- the presence of radial pulse (peripheral pulse),
- no respiratory failure,
- normal bleeding control.
Priority 1 (red) is given to victims whose health is likely to improve, while those whose health is not likely to improve are referred to as expectant. When all parameters are met, i.e. when the victim breathes on their own, follows commands and has a peripheral pulse, and no respiratory failure is estab -lished, the injuries are evaluated. Victims with minor injuries are given priority 2 (yellow); and those with no injuries receive priority 3 (green).
This is not the case for pre-hospital triage performed by the entities of the National Firefighting and Rescue System. The State Fire Service and the Voluntary Fire Service follow the procedures specified in The Rules for medical emergency service organisation in KSRG, approved in 2013 by the Chief Commandant of the State Fire Service, which present, among other things, the manner of triage in line with the START system and its paediatric version JumpSTART [11]. One tremendous advan -tage of the START algorithm is its simplicity and speed of evaluation, which makes it possible to use it even by people with no medical background, after short training. Secondary triage, conducted in a medical facility is extended to include a set of data obtained, for example from the Glasgow Coma Scale or
siç na procedurach zawartych w Zasadach organizacji ratownic-twa medycznego w KSRG, zatwierdzonych w 2013 roku przez Ko-mendanta Gtöwnego PSP, w ktörych ustanowiono m.in. sposöb prowadzenia segregacji zgodny z systemem START oraz z jego pediatrycznq modyfikacjq - systemem JumpSTART [11]. Olbrzy-mim atutem algorytmu START jest jego prostota oraz szybkosc dokonywania oceny, ktöra umozliwia jego stosowanie nawet przez osoby bez wyksztatcenia medycznego, po krötkim przeszkoieniu. Segregacja wtörna prowadzona w punkcie medycznym jest po-szerzona o szereg danych uzyskanych np. ze skali Glasgow czy skali oceny ciçzkosci urazöw (Revised Trauma Score - RTS). Stqd tez system START stuzy wytqcznie ustaleniu priorytetu, zgodnie z ktörym poszkodowany powinien byc w pierwszej kolejnosci ewa-kuowany do punktu medycznego i poddany segregacji wtörnej.
Obecnie w szeregach formacji stuzy coraz wiçcej osöb majq -cych wyksztatcenie medyczne. Sq to najczçsciej ratownicy me -dyczni. Jednakze brak jednolitych procedur, a co za tym idzie - brak uregulowania ich statusu w PSP wiqze siç z prowadze-niem dziatan wytqcznie na poziomie kwalifikowanej pierwszej pomocy. Nalezy zaznaczyc, ze obecne standardy KPP obowiq-zujqce strazaköw-ratowniköw opierajq siç na wytycznych Eu-ropejskiej Rady Resuscytacji z 2010 roku. Procedury KPP nie byty aktualizowane od momentu opublikowania. Obecnie odby-wajq siç spotkania grup roboczych koordynatoröw ratownictwa medycznego PSP, podczas ktörych opracowywane sq aktualne wersje procedur dla strazaköw-ratowniköw, oraz trwajq prace nad dostosowaniem algorytmöw z zakresu medycznych czyn-nosci ratunkowych dla ratowniköw medycznych zatrudnionych w podmiotach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gasniczego.
Revised Trauma Score (RTS). Therefore, the START system only serves to establish the priority according to which the victim should first be evacuated to a medical facility and subjected to secondary triage.
Nowadays, more and more people with medical education are in the Fire Service. These are usually paramedical practitioners. However, the lack of uniform procedures and the resulting lack of regulation of their status in PSP, means that they can only operate at the level of advanced first aid. It is worth noting that the present KPP standards binding on firefighters-rescuers are based on the 2010 guidelines of the European Resuscitation Council. They have not been updated since their publication. Currently, meetings of working groups of PSP medical rescue coordinators are being organised, during which updated versions of procedures for firefighter-rescuers are developed, and work is underway on adjusting algorithms in the field of medical rescue operations for paramedical prac -titioners employed in the entities of the National Firefighting and Rescue System.
Segregacja medyczna poszkodowanych wedtug KSRG
Segregacja medyczna [12] polega na badaniu i klasyfikacji osöb poszkodowanych pod kqtem priorytetöw ewakuacji, ratowania i leczenia, co zapewnia maksymalne korzysci jak najwiçkszej liczbie osöb w warunkach danego zdarzenia [13]. Przy wtasciwym postçpowaniu ok. 40% rannych ma szansç na przezycie bez pomocy, natomiast przy dobrze zorganizowanej akcji ratowniczej szanse takie ma az 90% poszkodowanych. Szczegölnie istotnym elementem tancucha przezycia jest wiçc udzielenie pomocy bez-posrednio po doznanym urazie, chorobie lub zatruciu, gdy wystç -puje najwiçksze zagrozenie zycia [9]. W organizmie poszkodowa-nego wystçpujq zagrazajqce zyciu zaburzenia funkcji zyciowych, dochodzi do destabilizacji uktadöw regulacji, co w konsekwencji prowadzi do stanu krytycznego. Udzielenie kwalifikowanej pierwszej pomocy w jak najkrötszym czasie od zaistnienia urazu ratu-je poszkodowanemu zycie, przyczynia siç do zapobiegniçcia za-biegom resuscytacyjnym lub skraca ich czas, a takze zmniejsza ciçzkosc i liczbç powiktan. Segregacja poszkodowanych jest wiçc jednym z najwazniejszych elementöw dziatan ratowniczych przy zdarzeniach o charakterze klçski zywiotowej, zdarzen masowych i mnogich. Decyzja o rozpoczçciu czynnosci klasyfikacyjnych powinna byc jednq z pierwszych decyzji podjçtych po przybyciu na miejsce zdarzenia. Najczçsciej dokonuje siç jej na podstawie wstçpnego rozpoznania sytuacji. W przypadku gdy na miejscu
Triage of victims according to KSRG
Triage [12] consists of examining and classifying victims in terms of evacuation, rescue and treatment priorities, which ensures maximum benefits to as many people as possible in the conditions of a given incident [13]. With proper treatment, about 40% of people injured in an incident have a chance to survive without aid, on the other hand, with a well-organised rescue operation, as many as 90% of the inured can survive. Providing aid immediately after the victim was injured, diseased or poisoned, when the threat to life is the greatest, is an exceptionally important element of the chain of survival [9]. Life-threatening disruptions in life functions occur in the body of the injured person, and regulation systems are becoming destabilised, which in turn leads to a critical condition. Providing advanced first aid as soon as possible after the injury has occurred saves the victim's life, contributes to preventing or shortening the time of resuscitation procedures, and reduc -es the severity and number of complications. Therefore, the triage of the victims is one of the most important elements of rescue operations in the case of natural disasters and mass incidents. The decision to start the triage should be one of the first decisions made on the incident site. Such decisions are usually made on the basis of a preliminary reconnaissance. When the number of casualties on site exceeds the rescue ca -pacity, carrying out triage is mandatory. Making a decision on
zdarzenia liczba poszkodowanych przewyzsza potencjat ratow-niczy, przeprowadzenie triage'u jest niezbçdne. Podjçcie decyzji o wprowadzeniu procedur zdarzenia masowego porzqdkuje caty proces dowodzenia, ratowania i ewakuacji poszkodowanych. Ra-townicy majq jasno okreslone priorytety, dziatajq zgodnie z syste -mem START oraz prowadzq skoordynowane dziatania majqce na celu wyszczegolnienie poszkodowanych w stanie bezposrednie-go zagrozenia zycia. Warto zauwazyc, ze zgodnie z algorytmem postçpowania systemu START strazak-ratownik przyznajqcy ko-lor czarny poszkodowanemu dokonuje tego tylko na podstawie oceny oddechu, bez potwierdzenia zatrzymania akcji serca. Nie stwierdza zatem zgonu, lecz jedynie podejmuje decyzjç, ze w da-nej sytuacji pacjent nie ma szans na przezycie.
Kazdy z poszkodowanych powinien byc monitorowany przez ratownikow. Jakakolwiek oznaka pogorszenia stanu zdrowia osob, ktore ucierpiaty w wyniku zdarzenia, wymaga podjçcia skutecznych dziatan zgodnych z procedurami obowiqzujqcymi w KSRG. Liczbç ratownikow potrzebnych do obserwacji stanu zdrowia mozna zmniejszyc dziçki wprowadzeniu nowatorskie-go systemu kwalifikacji poszkodowanych, ktory bazuje na zdal-nym przesytaniu wartosci parametrow zyciowych tych osob.
the introduction of mass incident procedures organises the whole process of command, rescue and victim evacuation. Rescuers have clear priorities, operate in accordance with the START system and conduct coordinated actions to identify people directly affected by a life-threatening condition. It is worth noting that according to the START algorithm, a fire -fighter-rescuer who assigns black colour to a victim does it only on the basis of breathing evaluation, without confirming cardiac arrest. Therefore, he/she does not pronounce the vic -tim dead, but merely makes the decision that the patient has no chance of survival in a given situation.
Each victim should be monitored by a rescuer. Any sign of health deterioration of the casualties of the incident requires effective action to be taken in accordance with the KSRG pro -cedures. The number of rescuers required for health monitoring can be reduced by introducing an innovative victim qualification system based on the remote transfer of their vital signs.
System EvaCopNet
Proby budowania systemow „wspomagajqcych" dziatania segregacyjne, a zwtaszcza opracowanie koncepcji zdalnego nadzoru nad parametrami zyciowymi poszkodowanych, od daw-na byty przedmiotem zainteresowania srodowiska naukowego zwiqzanego z ratownictwem. Jednym z tego rodzaju dziatan jest, zakonczony niedawno, prowadzony w ramach Programu Badan Stosowanych PBS3 (PBS3/B9/37/2015), wspotfinanso-wany przez Narodowe Centrum Badan i Rozwoju (NCBiR) projekt systemu EvaCopNet. Projekt zostat zrealizowany przez konsor-cjum naukowe, ktorego liderem byta Szkota Gtowna Stuzby Po-zarniczej w Warszawie (SGSP). Kierownikiem projektu zostat dr Ryszard Grosset, a wsrod wykonawcow znalazty siç m.in.: mgr inz. Matgorzata Ciuka-Witrylak i mgr inz. Karina Jarostaw-ska-Kolman. W sktad konsorcjum naukowego wchodzity ponad-to: Wojskowa Akademia Techniczna, Wojskowy Instytut Medycy-ny Lotniczej, WB Electronics oraz Robotics Inventions. Zadaniem osob realizujqcych projekt byto zbadanie mozliwosci monitoro-wania wybranych parametrow zyciowych osob poszkodowanych w przypadku ich rozproszenia oraz podjçcie proby opracowania algorytmu sygnalizujqcego zaistnienie krytycznych zmian para-metrow zyciowych tych osob. Wziqwszy pod uwagç koniecznosc miniaturyzacji systemow pomiarowych (opaski), w ktore zaopa-trywani byliby poszkodowani, a co za tym idzie - ograniczenia zasiçgu transmisji wynikow pomiaru, postanowiono rozwiqzac ten problem, budujqc wirtualnq siec tqcznosciowq Mesh opar-tq na wiroptatach petniqcych funkcje „przçset tqcznosciowych" (wçztow) catej sieci. Zatozono takze, ze zbudowane zostanq specjalne moduty naprowadzajqce Q-Find stuzqce do dopro-wadzenia roty ratowniczej realizujqcej ewakuacjç medycznq do konkretnego poszkodowanego wskazanego przez koordynatora medycznego akcji (bçdqcego rowniez operatorem systemu), a nastçpnie prowadzqcych ratownikow z poszkodowanym do
The EvaCopNet system
Attempts to build systems that would "support" triage activities, in particular the development of a concept of remote supervision over the vital signs of the victims, have long been the subject of interest of scientists dealing with rescue actions. One of such activities is the EvaCopNet system project, recently com -pleted under the Applied Research Programme PBS3 (PBS3/ B9/37/2015), co-funded by the National Centre for Research and Development. It was implemented by a scientific consortium led by the Main School of Fire Service in Warsaw (SGSP). Ryszard Grosset, PhD, was the Project Manager, and the team performing the project included Matgorzata Ciuka-Witrylak, M.Eng. and Karina Jarostawska-Kolman, M.Eng. The scientific consortium also included: The Military University of Technology in Warsaw, the Military Institute of Aviation Medicine, WB Electronics and Robotics Inventions. The task of the individuals implementing the project was to examine the possibility of monitoring selected vital signs of people injured in an incident in the case of their dispersion and to make an attempt at developing an algorithm signalling the occurrence of critical changes in the vital signs of such people. Taking into account the need to miniaturise the measurement systems (wristbands) with which the victims would be equipped, and thus to limit the transmission range of the measured results, a decision was made to solve this problem by building a virtual Mesh network based on rotorcraft acting as "communication links" (nodes) for the entire network. It was also assumed that special Q-Find guiding modules will be constructed to bring the rescue troops carrying out medical evacuation to the specific victim indicated by the medical coordinator of the operation (also acting as the system operator), and then to guide the rescuers with the victim to the point designated by the coordinator (e.g. to a helipad of the Medical Air Rescue (LPR)).
punktu wyznaczonego przez koordynatora (np. do lqdowiska smigtowca Lotniczego Pogotowia Ratunkowego - LPR).
Po licznych konsultacjach i wykonaniu analizy mozliwo-sci technicznych zdecydowano, ze badanymi parametrami zyciowymi bçdq: tçtno, temperatura ciata oraz poziom nasycenia krwi tlenem (saturacja SpO2) [14]. Zatozono przy tym, ze podczas pierwotnego triage'u poszkodowanemu przyznawany bçdzie status oznaczany kolorem (zgodnie z systemem START) [15].
Gtównym elementem systemu jest komputer centralny (laptop) z oprogramowaniem dajqcym mozliwosc obserwacji na za -implementowanym podktadzie mapowym siatki zbudowanej na podstawie danych z opasek, punktów oznaczajqcych poszkodowanych (oznakowanych kolorem przydzielonym podczas pier-wotnej segregacji), znaczników ratowników wraz z numerami, usytuowanie stanowiska dowodzenia (SD) oraz wielkosc pola monitorowanego przez multikoptery.
Zgodnie z zatozeniami systemu stanowisko dowodzenia ma wszystkie niezbçdne informacje do wspierania dziatan ratowniczych prowadzonych przez dowodzqcego akcjq w sytu-acji zagrozenia zycia:
- Na ekranie gtównym terminalu poczqtkowo wyswietla siç pozycja stanowiska dowodzenia zlokalizowana na srodku mapy. Mapa wyskalowana jest na dtugosc prze -kqtnej odzwierciedlajqcej odlegtosc np. 500 m.
- Pozycja kazdego elementu zalogowanego do sieci jest zaznaczona i widoczna w aplikacji (np. informacja o za -logowaniu siç urzqdzen jest wyswietlona w oknie obok zobrazowania mapowego). Urzqdzenia, które nie prze-sytajq pozycji lub przesytajq btçdnq pozycjç (np. 0,0), pojawiajq siç z adnotacjq o oczekiwaniu na pozycjç GPS.
- Zalogowane urzqdzenie, po ustaleniu pozycji, przesyta swoje koordynaty do SD. W aplikacji pojawia siç wów-czas informacja, ze dane urzqdzenie odczytato swojq pozycjç (przez wypetnienie kolorem figury reprezentu-jqcej urzqdzenie).
- Dowódca poinfomowany o tym, które urzqdzenia majq ustalonq pozycjç, wysyta do tych urzqdzen komendç cy-klicznego przesytania pozycji z okreslonym interwatem (po zaznaczeniu ksztattu rozwija siç lista ze statusem i mozliwosciq wyboru cyklicznego wysytania pozycji co 5, 10, 15, 20 s w zaleznosci od potrzeb i dynamiki zmian postçpowania ratowniczego). Odswiezanie pozycji po-zwala na statq aktualizacjç pozycji poszczególnych ele-mentów systemu oraz umozliwia dowódcy zdalne lub automatyczne (do najblizszego punktu) przypisywanie ratownikom poszczególnych poszkodowanych.
- Elementy systemu takie jak opaska , Q-Find i wiroptat majq okreslony unikalny znak, ksztatt. Wiroptat - koto, Q-Find - krzyzyk, opaska - romb. Ksztatty okreslajqce Q-Find i opaskç przypisane kolejno do poszczególnych ratowników i poszkodowanych mogq przybierac rózne kolory informujqce o ich aktualnym statusie. Zielony krzyzyk informuje, ze ratownik wolny, czarny migajqcy krzyzyk - ze ratownik jest naprowadzany na poszkodo-wanego, czarny krzyzyk w rombie - ze ratownik ewaku -uje poszkodowanego. Statusy poszkodowanych okre-slane sq zgodnie z oznakowaniem triage'u (zielony,
Following numerous consultations and an analysis of tech -nical capacity, it was decided that the following vital signs will be evaluated: heart rate, body temperature and blood oxygen level (SpO2) [14]. It was also assumed that during the original triage the victim will be granted a colour-coded status (accord -ing to the START system) [15].
The main element of the system is a central computer (lap -top) with software facilitating the observation, on the implemented background map with a grid built on the basis of data from the bands, of the points marking the victims (marked with a colour assigned during the initial triage), rescue markers with numbers, location of the command post (CP), and the size of the field monitored by multi-copters.
As assumed for the system, the command post holds all the necessary information to support rescue operations conducted by the commander in life-threatening circumstances:
- The position of the command post is initially displayed in the centre of the map on the main screen of the terminal. The map is scaled to the length of the diagonal reflecting a distance of e.g. 500 m.
- The position of every element logged into the network is marked and visible in the application (e.g. information about devices logging in is displayed in the window next to the map view). Devices that do not transmit their position or send an incorrect position (e.g. 0.0) are displayed with a note informing that they are waiting for the GPS position.
- Logged-in devices, after determining their position, send their coordinates to the CP. Then, the application displays information that a given device has specified its position (by colour filling the figure representing the device).
- The commanding officer, informed which devices have fixed positions, sends to these devices a command to regularly transmit their positions at a specified interval (after marking the shape, the list with the status is expanded, facilitating the selection of a 5-, 10-, 15-, or 20-second cycle depending on the needs and dynamics of rescue operations). Refreshing the positions allows constant updating of the position of individual elements of the system and makes it possible for the commanding officer to remotely or automatically (to the nearest point) assign individual victims to the rescuers.
- The system elements, such as the band, Q-Find and ro -torcraft have their unique signs and shapes. Rotorcraft - circle, Q-Find - cross, band - diamond. The shapes of the Q-Find and the band, assigned in order to individual rescuers and victims, can have various colours informing of their present status. A green cross indicates a free rescuer, a black flashing cross informs that the rescuer is being guided to the victim, while a black cross in the diamond means that the rescuer is evacuating the victim. Victims statuses are specified in line with triage markings (green, yellow, red and black). If the victim's status changes, the diamond starts to flash.
zotty, czerwony, czarny). W przypadku zmiany statusu poszkodowanego romb zaczyna migac. Wyglqd ekranu gtownego terminalu koordynatora (bez war-stwy mapowej) z fazy testow laboratoryjnych przedstawia ryc. 1.
The coordinator terminal's main screen appearance (without the map layer) from the laboratory test phase is presented in Figure 1.
Rycina 1. Wyglqd ekranu gtownego terminalu koordynatora (bez warstwy mapowej) z fazy testow laboratoryjnych Figure 1. The coordinator terminal's main screen appearance (without the map layer) from the laboratory test phase Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Opracowany system poddano szeregowi testow zrealizowa -no w roznych warunkach. Wykonano testy laboratoryjne, a tak-ze testy na otwartym terenie w obiektach SGSP w Warszawie. Testy podsumowujqce dziatanie systemu przeprowadzono na poligonie SGSP w Nowym Dworze Mazowieckim.
Wyniki obserwacji pracy systemu i uwagi formutowane na temat funkcjonowania jego poszczegolnych elementow byty po kazdym tescie poddawane dyskusji i przyczyniaty siç do zmian konstrukcyjnych, przede wszystkim do optymalizacji opasek i zmian oprogramowania prowadzqcych do optymalizacji funkcjonowania systemu.
Na potrzeby testu zbudowano 10 opasek. Ich wielkosc, osta-teczny ksztatt i wyglqd byty modyfikowane wielokrotnie, w miarç kolejnych adaptacji systemu. Na ryc. 2 i 3 widac pierwsze wersje testowe opasek, a na ryc. 4 - opaski przygotowane w wersji do testow poligonowych. Oprocz lokalizowania poszkodowanych opaski w sposob ciqgty przesytajq do stanowiska SD informacje na temat podstawowych funkcji zyciowych poszkodowanych oraz pokazujq biezqcy status triage'u. Rozdzielczosci parametrow po-miarowych, ktore przypisano opaskom, przedstawiono w tabeli 1.
Rycina 2. Opaska - wersja prototypowa Figure 2. Wristband - prototype version Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
The developed system was subjected to a number of tests conducted in various conditions. Laboratory tests were carried out, as well as outdoor tests at the SGSP facilities in Warsaw. Tests summarising the operation of the system were carried out in a testing ground of SGSP in Nowy Dwor Mazowiecki.
After each test, the results of the observation of the system's operation and comments on the functioning of its individ -ual components were discussed and contributed to structural changes, first and foremost, in the optimisation of wristbands and software changes leading to the optimisation of the system's operation.
10 wristbands were produced for the test. Their size, final shape and appearance were modified many times, following the subsequent iterations of the system. Figures 2 and 3 present the initial test versions of the bands, and Figure 4 shows those prepared for the field tests. In addition to locating the victims, the wristbands continuously send information to the CP about the victim's vital signs and show the current status of the triage. The resolutions of the measurement parameters assigned to the bands are demonstrated in Table 1.
Rycina 3. Opaska - wersja prototypowa Figure 3. Wristband - prototype version Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Rycina 4. Zespot opasek pomiarowych w wersji do testow poligonowych Figure 4. Wristbands in the version for field tests Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Tabela 1. Zakres rozdzielczosci parametrow pomiarowych mierzonych za pomocg opasek Table 1. The range of resolutions of measurement parameters measured using the bands
Nazwa/Sign Zakres/Scope Rozdzielczosc/ Resolution Jednostka/Unit of measure
HR/Heart rate 0-300 0.1 Bpm
SpO2/Saturation 0-100 0.1 %
Temperatura ciata/Body temperature from -15 to +60 0.1 °C
Temperatura otoczenia/Ambient temperature from -15 to +60 0.1 °C
Stopien triage'u/Triage degree 0-3 1 -
RSSI/Received Signal Strength Indication 0-255 1 -
Poziom baterii/Battery charging 0-5 0.1 V
Wilgotnosc wzgl^dna/Relative humidity 0-100 1 %
Status/Status 0-255 1 -
Pozycja GPS/GPS position nieustalone (not determined)
Dane z czujnika inercjalnego (axgyromag)/Data from the inertial sensor (axgyromag) nieustalone (not determined))
Dane z czujnika lawinowego/Data from the avalanche sensor nieustalone (not determined)
Numer seryjny/Serial number 16 bitow/bits 1 -
Cisnienie atmosferyczne/Atmospheric pressure 0-150 000 1 Pa
Zródto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
W odniesieniu do terminalu ratownika (Q-Find) zastosowa-no wyróznienie dwóch trybów pracy: rozdawanie opasek (tryb znakowania poszkodowanych) i ustawianie celu (tryb ewaku-acji poszkodowanych). Rozróznienie dwóch trybów pracy jest konieczne do tego, zeby dziatania ratownicze byty prowadzone sprawnie. W pierwszej fazie ratownicy, po odnalezieniu poszkodowanych, dokonujq segregacji medycznej, zaktadajq kazdemu poszkodowanemu opaskç i oznaczajq na niej odpowiedni kolor triage'u zgodnie z klasyfikacjq przyjçtq w systemie START. Infor-macje z opasek przesytane sq na biezqco do terminalu SD. Na tej podstawie dowódca ma informacjç o stanie zlokalizowanych poszkodowanych oraz mozliwosc wytypowania samodzielnie lub automatycznie ratowników, którzy bçdq kierowani do poszkodowanych wymagajqcych ewakuacji w pierwszej kolejnosci.
As regards the rescuer terminal (Q-Find), two modes of operation are distinguished: handing over the bands (victim marking mode) and objective setting (victim evacuation mode). Distinguishing between the two modes is necessary for effective rescue. In the first stage, after finding the victims, the rescuers triage them and put bands on each victim, on which they mark the appropriate triage colour in line with the START classification. Information from the bands is sent continuously to the CP terminal. On this basis, the command -ing officer obtains information about the condition of the located victims and the possibility of automatic or independent selection of the rescuers who will be directed to the victims with evacuation priority.
Modut Q-Find sktada si? z dwoch wspotpracujqcych elemen -tow - modutu GPS oraz tzw. zegarka. Zegarek ma za zadanie zdalnie (dane wysytane z terminala SD) doprowadzic ratowni-ka do konkretnego poszkodowanego i/lub punktu medyczne-go. Naprowadzanie odbywa si? za pomocq diod okreslajqcych kierunek marszu. Dodatkowo wyswietlana jest przyblizona od-legtosc do celu. W trakcie testow ze stanowiska dowodzenia wystano ratownika do najbardziej odlegtej opaski, ratownik za pomocq terminalu prawidtowo dotart do opaski i powrocit do punktu medycznego [16]. Modut Q-Find w wersji roboczej przed -stawiono na ryc. 5.
The Q-Find Module is composed of two elements which function together - a GPS module and a so-called watch. The watch is designed to guide the rescuer remotely (data are sent from the CP terminal) to a specific victim and/or medical facility. The guiding takes place using diodes indicating the walking direction. In addition, an estimate distance to the destination is displayed. During the tests, a rescuer was sent from the command post to the most remote band. The rescuer reached the wristband correctly using the terminal and returned to the medical facility [16]. A working version of the Q-Find module is presented in Figure 5.
Rycina 5. Modut Q-find Figure 5. Q-find module Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
W trakcie testow sprawdzano mozliwosci tworzenia si? sieci z wykorzystaniem zarowno wiroptatow, jak i samych opasek. Podczas badan wykonywanych bez udziatu wiroptatow zasi?g sieci miescit si? w zakresie 120-130m (potqczenie punkt - punkt). W przypadku wi?kszych dystansow na trasie rzeczywiscie realizowanej sieci Mesh pojawiaty si? budynki bqdz konstrukcje metalowe, ktore silnie ttumity sygnat radiowy. Stwierdzono jednak, ze w przypadku zastosowania wiroptatow mozliwe jest zwi?kszenia zasi?gu jej dziatania przez retransmi -sj? sygnatu. Na potrzeby projektu we wszystkich fazach testow do tworzenia sieci Mesh uzywano 2 wiroptatow zaopatrzonych w moduty komunikacyjne zaprojektowane dla systemu. Wiroptat wykorzystywany w badaniach jest widoczny na ryc. 6.
During the tests, the ability of network formation using rotor-craft or bands alone, was evaluated. In the tests conducted with no rotorcraft, the network coverage was within 120-130m (point-to-point connection). In the case of greater distances, the route of the actually implemented Mesh network featured buildings or metal structures, which strongly suppressed the radio signal. It was, however, established that when rotorcraft are used, it is possible to increase the coverage by retransmitting the signal. For the purpose of the project, 2 rotorcraft equipped with communication modules designed for the system were used to cre -ate the Mesh network in all test stages. The rotorcraft used in the test is demonstrated in Figure 6.
Rycina 6. Wiroptat Figure 6. Rotorcraft Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Rzeczywisty maksymalny (wyznaczony doswiadczalnie) zasiçg sieci z zastosowaniem pojedynczego wiroptatu, zapew -niajqcy niezawodnq transmisjç sygnatu wynosi okoto 500 m, a w przypadku zastosowania kilku wiroptatöw znacznie siç zwiçksza [17]. Dowodzi to przydatnosci zastosowanego roz-wiqzania w przypadku znacznego rozproszenia lokalizacji poszkodowanych, ktöre zdarza siç w warunkach rzeczywistych zdarzen masowych (np. katastrofa kolejowa pod Szczekocinami czy zawalenie siç hali targowej w Katowicach). Ponadto wiropta -ty umozliwiajq ponowne nawiqzanie potqczenia z opaskami poszkodowanych, ktörzy przemiescili siç poza zasiçg dziatania sieci Mesh. W przypadku utraty potqczenia opaski nie sq wi-doczne w sieci (za pomocq aplikacji SD). Po zmianie potozenia wiroptatöw (zmiana zasiçgu) i znalezieniu „zaginionych" opasek wiroptaty automatycznie przekazaty ich status do aplikacji SD.
W czasie testöw poligonowych systemu przyjçto jego kon-strukcjç przedstawionq na ryc. 7.
The actual maximum (experimentally determined) network coverage using a single rotorcraft, facilitating reliable signal transmission, is about 500 m, and, in the case of using several rotorcraft, it increases significantly [17]. This proves the usefulness of the applied solution in the case of considerable scatter -ing of the victims' locations, which is often the case in real mass incidents (e.g. the Szczekociny rail crash or Katowice trade hall collapse). Furthermore, rotorcraft make it possible to restore connection to the bands of the victims which left the area covered by the Mesh network. If the connection is lost, the bands are not visible in the network (using the CP application). After changing rotorcraft location (coverage change) and finding the "lost" bands, the rotorcraft automatically transmit their status to the CP application.
During system tests on the testing ground, its design was as shown in Figure 7.
Rycina 7. Architektura systemu Figure 7. System architecture Zrodto: Robotics Inventions. Source: Robotics Inventions.
Testy przeprowadzano na bazie dwöch scenariuszy zda-rzen masowych. Pierwszy z nich przewidywat karambol drogo -wy z udziatem autokaru oraz samochodöw osobowych, drugi - zdarzenie o charakterze wielkoobszarowym z rozproszeniem lokalizacji poszkodowanych na duzej przestrzeni. Pole operacyj-ne i rozmieszczenie poszkodowanych dla opracowanych scenariuszy przedstawiono na ryc. 8 i 9.
The tests were conducted based on two mass incident sce -narios. The first was a pileup involving a coach and passenger cars, while the other was a large-area incident with the locations of victims scattered over a large space. The operational field and distribution of the victims for the devised scenarios are presented in Figures 8 and 9.
Rycina 8. Pole operacyjne i rozmieszczenie poszkodowanych w pierwszej czçsci testöw poligonowych Figure 8. The operational field and distribution of the victims in the first part of field tests Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Rycina 9. Pole operacyjne i rozmieszczenie poszkodowanych w drugiej czçsci testow poligonowych Figure 9. Operational field and distribution of the victims in the second part of field tests Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Podsumowanie
Przeprowadzone badania potwierdzity zaktadanq funkcjo-nalnosc poszczegolnych modutow systemu, tj.:
- sprawnosc logowania poszczegolnych elementow skta-dowych i uruchamiania systemu jako catosci;
- sprawnosc systemow pomiarowych opasek oraz algo-rytmu sygnalizacji anomalii odczytu (zmiany parame-trow zyciowych oraz potozenia opaski - np. przemiesz-czanie si? poszkodowanego) [18];
- sprawnosc budowania sieci Mesh;
- mozliwosc wysytania ratownika do wskazanej opaski za pomocq aplikacji SD;
- w przypadku przemieszczenia opasek poza zasi?g dzia -tania sieci Mesh mozliwosc ponownego nawiqzania z nimi potqczenia za pomocq modutow komunikacyj-nych zamontowanych na wiroptatach.
To uwiarygodnito badania catego systemu EvaCopNet.
Wnioski
Wyniki badan wykazaty, ze opracowany system EvaCopNet ma duzy potencjat aplikacyjny. Badania poligonowe potwierdzi-ty poprawnosc przyj?tych rozwiqzan technicznych i technolo-gicznych, co zapewnito zaktadanq funkcjonalnosc systemu. Rozwiqzania i sktadowe systemu EvaCopNet sq zaprojektowa -ne tak, aby mozna byto je rozwijac wraz z post?pem technicz-nym i technologicznym oraz zwi?kszajqcq si? wiedzq o wyst? -pujqcych lub mogqcych wystqpic zdarzeniach masowych [19].
System ma duze szanse na komercjalizacj?, poniewaz jego produkcja nie wymaga inwestowania w nowy park technologicz-ny, lecz jedynie wykonania prac zwiqzanych z miniaturyzacjq sprz?tu i uodpornieniem systemu na czynniki srodowiskowe oraz bt?dy wynikajqce z nieprawidtowej eksploatacji. Wykona-nie opasek (modutow FT) przez zewn?trznego przedsi?biorc? na podstawie opracowanej dokumentacji prototypu wykazato, ze opracowane rozwiqzanie moze juz byc wdrozone do produkcji.
W przypadku kontynuacji prac mozna si? spodziewac - po rozwiqzaniu kilku problemow technicznych, tj. mozliwej dtugo-sci pracy opasek bez dotadowania akumulatorow, oraz prze-prowadzeniu prob i korekt programu sterujqcego w kierunku maksymalizacji liczby opasek w systemie - osiqgni?cia siodme -go lub osmego poziomu gotowosci technologii opracowanego rozwiqzania w dziewi?ciostopniowej skali zdefiniowanej przez NCBiR oraz przygotowania wnioskow patentowych w zakresie:
- zasad konstrukcji i rozwiqzan technicznych systemu,
- konstrukcji opaski pomiarowej,
- konstrukcji modutu Q-Find.
System EvaCopNet jest unikatowym rozwiqzaniem technologicznym, na podstawie ktorego mozna opracowac w petni funk-cjonalny system ewakuacji i ratowania z elementami monitorowa-nia poszkodowanych podczas katastrof lub kl?sk zywiotowych, przeznaczony dla podmiotow KSRG. Panstwowa Straz Pozar-na i Ochotnicza Straz Pozarna z zatozenia pojawiajq si? jako pierwsze na miejscu zdarzenia. W przypadku zdarzen masowych
Summary
The carried-out tests corroborated the assumed functionality of the individual system modules, i.e.:
- the efficiency of logging in of the individual components and of the system launch as a whole;
- the efficiency of band measurement systems and the al -gorithm signalling readout anomalies (changes in vital signs and band placement - e.g. the victim's location being changed) [18];
- the efficiency of Mesh network building;
- the possibility of dispatching a rescuer to the indicated band using the CP application;
- the possibility of reconnecting to the bands should they leave the area covered by the Mesh network, using communication modules installed on the rotorcraft.
This lent credibility to the tests of the entire EvaCopNet system.
Conclusions
The test results have demonstrated that the developed Eva -CopNet system has substantial application potential. The field tests corroborated the correctness of the adopted technical and engineering solutions, which ensured the assumed system func -tionality. EvaCopNet solutions and components are designed in a way facilitating their development following technical and technological progress and increased knowledge about actual or possible mass incidents [19].
The system offers high commercialisation potential, as its production requires no investment in a new technology park, but only the performance of works associated with equipment min -iaturisation and immunisation of the system to environmental factors and errors resulting from incorrect operation. The bands (FT modules) manufactured by an external enterprise based on the prepared prototype documentation demonstrated that the developed solution can be already produced.
If work is continued, one can expect - after some technical problems are solved, e.g. extending the battery life of bands, and conducting tests and adjustments of the control program to maximise the number of bands operated in the system - that the 7th or 8th technology readiness level, on a nine-point scale defined by the National Centre for Research and Development, will be reached and that patent applications will be filed. These will concern the following:
- system design rules and technical solutions,
- measurement band design,
- Q-Find module design.
The EvaCopNet system is a unique technological solution, intended for KSRG entities, on the basis of which a fully functional evacuation and rescue system can be developed with el -ements of monitoring of people injured during disasters. The State Fire Service and Voluntary Fire Service, as a rule, are the first to arrive at the incident site. In the case of mass incidents or natural disasters affecting extensive areas, a system
lub kl?sk zywiotowych obejmujqcych duze obszary system wspo -magania ewakuacji w poczqtkowej fazie dziatan, gdy sity i srod-ki z reguty sq niewystarczajqce, znaczqco wptynqtby na jakosc dziatan medycznych. Poczqtkowo ratownicy musieliby, tak jak do-tychczas, wykonac triage poszkodowanych zgodnie z systemem START/JumpSTART, okreslajqc pierwotne priorytety ewakuacji, jednak pozniej system EvaCopNet w czasie rzeczywistym kory-gowatby stan poszkodowanych zgodnie z zadanym algorytmem. Zmiana statusu kwalifikacji poszkodowanego wraz z jego aktual-nq lokalizacjq przesytane sq on-line na panel stanowiska dowo-dzenia. Dzi?ki temu kierujqcy dziataniem ratowniczym uzyskuje dane umozliwiajqce mu skuteczniejsze zarzqdzanie akcjq ratow-niczq. Jest to niezmiernie wazne szczegolnie w tych sytuacjach, w ktorych dost?p do poszkodowanych jest utrudniony i koniecz-ne jest wykonania dost?pu w celu ich ewakuacji (karambole na autostradach, zderzenia pociqgow, osoby odci?te od cywilizacji, np. w wyniku powodzi, wichury). Wykorzystanie systemu EvaCopNet w realnych dziataniach ratowniczych pozwoli znaczqco zmniejszyc liczb? ratownikow bezposrednio zaangazowanych w obserwacj? poszkodowanych i nadzor nad nimi. Kierujqcemu dziataniem ratowniczym system ten umozliwi skierowanie dodat-kowych ratownikow do bezposrednich dziatan w strefie zagroze-nia, a tym samym zwi?kszy szanse na przezycie poszkodowanych w warunkach katastrofy lub zdarzenia masowego.
supporting evacuation in the initial stage of operation, when the forces and resources are usually insufficient, would significantly improve the quality of medical activities. Initially, rescuers would have to, as it is the case today, triage the victims using the START/JumpSTART system, determining the primary evacuation priorities. After that, however, the EvaCopNet system would adjust in real time the data on the condition of the victims in line with the set algorithm. Changes in the classification status of victims, along with their present location, are sent online to the command post panel. Owing to this, the person managing the rescue activities obtains data facilitating a more effective management of the rescue operations. This is especially important in situations where access to victims is difficult and it is necessary to gain it in order to evacuate them (pileups on motorways, train crashes, castaway individuals, e.g. as a result of floods or storms). The utilisation of the EvaCopNet system in actual rescue activities will make it possible to considerably decrease the number or rescuers directly engaged in the observation of and supervision over the victims. The system will allow the person managing the rescue activities to dispatch additional rescuers to act directly in the danger zone, and will thereby increase the chances of survival of the victims of a catastrophe or a mass incident.
Wykaz skrotow
KSRG - Krajowy System Ratowniczo-Gasniczy
PSP - Panstwowa Straz Pozarna
OSP - Ochotnicza Straz Pozarna
KPP - kwalifikowana pierwsza pomoc
SOR - Szpitalny Oddziat Ratunkowy
START - prosta segregacja i szybkie leczenie
SALT - segregacja, ocena, zabiegi ratujqce zycie, leczenie/
transport
FT - FlagTag
UAV - bezzatogowy statek powietrzny
LPR - Lotnicze Pogotowie Ratunkowe
SpO2 - saturacja
SD - stanowisko dowodzenia
GPS - system nawigacji satelitarnej
List of abbreviations
KSRG - National Firefighting and Rescue System
PSP - State Fire Service
OSP - Voluntary Fire Service
KPP - advanced first aid
SOR - hospital emergency department
START - Simple Triage and Rapid Transport
SALT - Sort, Assess, Lifesaving Interventions, Treat/Transport
FT - FlagTag
UAV - unmanned aerial vehicle
LPR - Medical Air Rescue
SpO2 - saturation
CP - command post
GPS - Global Positioning System
Literatura/Literature
[1] Organizacja KSRG, Komenda Gtówna Panstwowej Strazy Pozar-nej, Warszawa 201В [dostçp: 9.07.201В, http://www.straz.gov. pl/panstwowa_straz_pozarna/krajowy_system_ratowniczo_ga-sniczy].
[2] Zawadzki A., Medycyna ratunkowa ikatastrof, wyd. II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 201Б.
[3] System ewakuacji i ratowania poszkodowanych podczas klçsk zywiotowych - EvaCopNet, projekt nr PBS3/B9/37/2015l Program Badan Stosowanych PBS3 wspótfinansowany ze srodków Narodowego Centrum Badan i Rozwoju.
[4] Widgren B.R., Jourak M., Medical Emergency Triage and Treatment System (METTS): A New Protocol in Primary Triage and Secondary Priority Decision in Emergency Medicine, „The Journal of Emergency Medicine" 2011, 40(6), 623-628.
[5] Lidal I. B., Holte H.H., Vist G.E., Triage systems forpre-hospitalemergency medical services - a systematic review, „Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine" 2013, 21(1), 28.
[6] Kunikowski G., Rostek K., Analizaporownawczamodelisystemowra-townictwa w Polsce i w wybranych krajach, „Zeszyty Naukowe UEK" 2016, 11(959), 93-108.
[7] Dragan A., Krasnowolski A., Woronowicz S., Organizacja stuzb ra-townictwa medycznego w wybranych panstwach, Biuro Analiz i Do-kumentacji, Kancelaria Senatu, Warszawa 2013.
[8] Ustawa z dnia 8 wrzesnia 2006 r. o Panstwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z pozn. zm.).
[9] Wytyczne resuscytacji2015EuropejskiejRadyResuscytacji, http://www.prc. krakow.pl/podreczniki/Wytyczne2015/spis2015.pdf [dost?p: 9.07.2018].
[10] Lerner E.B., Schwartz R.B., McGovern J.E., Prehospital triage for mass casualties, „Medical Oversight of EMS" 2015, 2, 11-15.
[11] Zasady organizacjiratownictwa medycznego wKSRG, Komenda Gtow-na Panstwowej Strazy Pozarnej, Warszawa 2013 [dost?p: 9.07.2018 http://www.straz.gov.pl/panstwowa_straz_pozarna/wykaz_wa-zniejszych_zasad_obowiazujacych_w_ksrg] [link bezposredni www. straz.gov.pl/download/1854].
[12] Youngson R.M., Collins: stownik encyklopedyczny. Medycyna, Wy-dawnictwo RTW 1997.
[13] Mackway-Jones K., Marsden J., Windle J., Triage. Ratunkowasegregacja medyczna, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wroctaw 2012.
[14] Estrada E.G., Triage systems, „Nursing Clinics of North America" 1981, 16(1), 13-24.
[15] Romig L.E., Pediatric triage: A system to Jump START your triage of young patients at MCls, „Journal of Emergency Medical Services" 2002, 27(7), 52-8, 60-3.
[16] Rahimi M., Pon R., Kaiser W.J., Sukhatme G.S., Estrin D., Srivas-tavan M., Adaptive sampling for environmental robotics, IEEE International Conference Robotics and Automation, 2004, 35373544.
[17] La H.M., Sheng W., Dynamic target tracking and observing in a mobile sensor network, „Robotics and Autonomous Systems" 2012, 60, 996-1009.
[18] Gelda R., Effler S., Metabolic rate estimates for a eutrophic lake from diel dissolved oxygen signals, „Hydrobiologia" 2002, 485(16), 51-66.
[19] La H.M., Sheng W., Chen J., Cooperative and Active Sensing in Mobile Sensor Networks for Scalar Field Mapping, „IEEE Transactions on Sys -tems, Man, and Cybernetics: Systems" 2015, 45, 1-12.
ML. KPT. MGR INZ. MAtGORZATA CIUKA-WITRYLAK - w 2005 roku ukonczyta studia na Wydziale Inzynierii, Chemii i Fizyki Technicznej Wojskowej Akademii Technicznej (specjalnosc: ratownictwo chemicz-ne, monitoring i ochrona srodowiska). W latach 2004-2012 pracowata w Jednostce Ratowniczo-Gasniczej nr 6 na stanowisku ratownika spe-cjalisty. Od 2012 roku pracuje na stanowisku asystenta w Zaktadzie Ratownictwa Chemicznego i Ekologicznego Wydziatu Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowego Szkoty Gtownej Stuzby Pozarniczej.
ST. KPT. MGR INZ. KARINA JAROStAWSKA-KOLMAN - w 2002 roku ukonczyta studia na Wydziale Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowego Szkoty Gtownej Stuzby Pozarniczej. Pracuje na stanowisku starsze-go wyktadowcy w Zaktadzie Ratownictwa Technicznego Wydziatu Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowego tej uczelni. Ponadto petni funk-cjç kierownika pracowni ratownictwa medycznego. W lipcu 2018 roku uzyskata uprawnienia ratownika medycznego.
NADBRYG. W ST. SPOCZ. DR RYSZARD GROSSET - w 1978 roku ukonczyt studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Karierç zawodowq zaczynat jako wyktadowca na Wydziale Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowego Szkoty Gtownej Stuzby Pozarniczej. Na-stçpnie petnit funkcjç gtownego specjalisty ds. ratownictwa chemicznego w Komendzie Gtownej PSP. W 2000 roku zostat powotany na sta-nowisko zastçpcy Komendanta Gtownego PSP. Od 2005 roku petnit funkcjç rektora-komendanta Szkoty Gtownej Stuzby Pozarniczej. W latach 2009-2010 byt doradcq w Rzqdowym Centrum Bezpieczenstwa. Obecnie pracuje jako profesor wizytujqcy na Wydziale Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowego Szkoty Gtownej Stuzby Pozarniczej.
JUNIOR CAPTAIN MAtGORZATA CIUKA-WITRYLAK, M. ENG. - graduated in 2005 from the Faculty of Engineering, Technical Physics and Chemistry, Military University of Technology (specialising in: chemical rescue, environmental monitoring and protection). Between 2004 and 2012 she worked in Firefighting and Rescue Unit No. 6 as a rescue specialist. Since 2012, she has been employed as Assistant at the Chemical and Ecological Rescue Department of the Faculty of Fire Safety Engineering, Main School of Fire Service.
SENIOR CAPTAIN KARINA JAROStAWSKA-KOLMAN, M. ENG. - graduated in 2002 from the Faculty of Fire Safety Engineering, Main School of Fire Service. Employed in the position of Senior Lecturer at the University's Technical Rescue Department, Faculty of Fire Safety Engineering. Furthermore, she acts as the Head of the medical emergency service laboratory. In July 2018, she obtained the licence of a paramedical practitioner.
CHIEF BRIGADIER EMERITUS RYSZARD GROSSET, P.HD. - graduated in 1978 from the Faculty of Chemistry, University of Warsaw. He started his career as a lecturer at the Faculty of Fire Safety Engineering, Main School of Fire Service. Next, he was the Main Chemical Rescue Specialist at the National Headquarters of the State Fire Service. In 2000, he was appointed the Deputy Chief Commandant of the State Fire Service. Since 2005 he has acted as the Rector Commandant of the Main School of Fire Service. In 2009-2010 he served as an advisor in the Government Centre for Security. At present, he works as a visiting professor at the Faculty of Fire Safety Engineering, Main School of Fire Service.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego
Stworzenie angloj?zycznych wersji oryginalnych artykutow naukowych wydawanych w kwartalniku „BITP. Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza" - zadanie finansowane w ramach umowy 658/P- DUN/2018 ze srodkow Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyzszego przeznaczonych na dziatalnosc upowszechniajqcq nauk?.
