Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ ВА БЕЛБОҒЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ СПОРТ МАШҒУЛОТИДА МИКРОЦИКЛ БЎЙИЧА ТАЙЁРГАРЛИКЛАРИ'

МИЛЛИЙ ВА БЕЛБОҒЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ СПОРТ МАШҒУЛОТИДА МИКРОЦИКЛ БЎЙИЧА ТАЙЁРГАРЛИКЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

220
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
курашчи / умумий жисмоний тайѐргарлик / махсус жисмоний тайѐргарлик / психологик тайѐргарлик / функционал тайѐргарлик / микроцикл.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Улуғбек Муроджон Ўғли Зокиров, Мирза Мамашариф Ўғли Чинибоев

Мақолада олий таълим муассасалари миллий ва белбоғли курашчиларнинг машғулотларга тайѐргарликлари, машғулотларнинг микроцикли, даврийлиги ва мусобақа фаолиятидаги ҳолатлар кўриб чиқилади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ ВА БЕЛБОҒЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ СПОРТ МАШҒУЛОТИДА МИКРОЦИКЛ БЎЙИЧА ТАЙЁРГАРЛИКЛАРИ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1113-1118

МИЛЛИЙ ВА БЕЛБОГЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ СПОРТ МАШГУЛОТИДА МИКРОЦИКЛ БУЙИЧА ТАЙЁРГАРЛИКЛАРИ

УлуFбек Муроджон уFли Зокиров

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти укитувчиси

Мирза Мамашариф ^ли Чинибоев

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти талабаси

АННОТАЦИЯ

Маколада олий таълим муассасалари миллий ва белбогли курашчиларнинг машгулотларга тайёргарликлари, машгулотларнинг микроцикли, даврийлиги ва мусобака фаолиятидаги хрлатлар куриб чикилади.

Калит сузлар: курашчи, умумий жисмоний тайёргарлик, махсус жисмоний тайёргарлик, психологик тайёргарлик, функционал тайёргарлик, микроцикл.

NATIONAL AND BELT WRESTLERS TRAINING ON MICROCYCLES IN

SPORTS TRAINING

ABSTRACT

The article discusses the training of national and belt wrestlers in higher education institutions, the microcycle, periodicity of training and the state of competition.

Keywords: wrestler, general physical training, special physical training, psychological training, functional training, microcycle.

КИРИШ

Узбекистан Республикасида мустакилликка эришгандан сунг талабалар уртасида курашнинг миллий шаклларини ривожлантиришга каратилган куплаб ишлар олиб борилмокда. Узбекистан Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёев томонидан 2020-йил 4-ноябрда "Кураш миллий спорт турини ривожлантириш ва унинг халкаро нуфузини янада ошириш чора-тадбирлари тугрисида" П^-4881-сон карори чикди [1]. ^арорга мувофик узбек миллий курашини республика хдмда дунё буйича кенг таргиб этиш вазифалари белгиланди. Узбекистан Республикасида кураш спорт турини ривожлантириш буйича спортчиларга, тренерларга, педагогларга маълум бир шароитлар яратилиб берилмокда.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1113-1118

АДАБИЁТЛАР ТАХ,ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Олий укув юртларида кураш турлари жумладан миллий ва белбоFли кураш турларини ривожлантиришга алохида эътибор берилмокда. Курашчи талабаларни кураш спорт турига тайёрлаш, спорт курашида ракобатбардошликни оширишга каратилган укув машFулотларини утказиш услубларини такомиллаштириш масалалари мухим ахамиятга эгадир. Курашчиларнинг мотиватсиясини

(фаолиятга ундовчи куч) ошириш учун, малакали етакчи курсаткичларини мунтазам интегратсия килиш, шунингдек йуналишли машFулот комплексларини (машFулот микроциклларини) ташкил этиш, спортчиларнинг ракобатбардошлигини ошириш ва уз-узини назорат килиш буйича вазифалар белгиланади. Х,ар бир кураш машFулотларида узига хос усуллардан фойдаланилади. Мисол учун: хужум, карши хужум, хужумларни олдини олиш ва тусик куйиш, хавфли холатларни жорий килиш, хавфли холатларни бартараф этиш, эришилган ютукларни саклаш каби. 2-3 та самарали техник ва тактик усулни танлаш ва ривожлантириш миллий ва белбоFли курашчиларнинг харакат фаолиятлари, харакат актларини такомиллаштиради. 8-10 кун давомида тузилган микроциклларда мусобака фаолиятига чикканда ракобат яъни курашувчанлик холати янада ортиб боради.

8-10 кун давомида тузилган микроциклларнинг олиб боришда асосан мусобака жараёнига курашчини тайёрлашдан иборат булади. МашFулот микроцикли давомида назарий, умумий, махсус, техник ва тактика тайёргарлиги, психологик, организмнинг функционал тайёргарлигини ривожлантириш буйича машFулотлар олиб борилади. Бу тайёргарликлар оркали курашчиларнинг мусобака жараёнида узининг ижобий холатини курсатади. Назарий тайёргарлик оркали курашчиларнинг мазкур спорт тури буйича етарли даражадаги билим куникмаларга эга булиши максад килиб олинади [4]. Умумий жисмоний тайёргарликда курашчининг жисмоний кобилиятлари хамда жисмоний сифатлари (куч, эгилувчанлик, чидамлилик, тезкорлик, чакконлик) бирданига ривожланади. Яъни тезкорлик-кучини ривожлантиришда анъанавий ёки махсус машклардан фойдаланиш катта ижобий таъсир курсатади. Махсус жисмоний тайёргарлик ёрдамида курашчиларнинг 1 ёки 2 та жисмоний (харакат сифатлари ривожланади). Мисол учун асосий максад килиб берилган бирон-бир машк учун куч, тезлик жисмоний сифатлари юкори уринни эгаллаб туради. Техник ва тактика тайёргарлиги курашчиларнинг махсус машклар ёрдамида машFулотларни олиб боришлари яъни бу машклар машFулот ва мусобака жараёнида техникавий ёки тактикавий усул булиб хизмат килади. Психологик тайёргарлик курашчининг хар кандай кдйин вазиятлардан чикиб кета олишларида асосий уринни эгаллайди. Спорт курашида мусобака жараёнида курашчи ракибини гавда холатини,

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1113-1118

мушакларининг катталигини, юзидаги холатларни куриб рухий холати пасайиб кетиши мумкин булади. Рухий холатни пасайиши оркали бошка жисмоний тайёргарликларнинг даражаси хам камайиб боради. Курашчининг организмини функционал холатини тайёрлаш оркали унинг организмини ташки ва ички томонлари ривожлана боради. Яъни гавда мушаклари ташки томондан сезиларли ривожланиши, ички томондан юрак-кон томир тизими тезланиши, упканинг тириклик сиFимининг ортиб бориши, таянч апарати уз функциясини ривожлантириши, марказий нерв системасининг баркарорлашуви курашчининг организмида кузатилади.

НАТИЖАЛАР ВА МУ^ОКАМА

"Жисмоний маданият" йуналиши курашчи 15 нафар талабаларидан умумий педагогик тадкикотлар олинди. Тадкикотлар математик-статистик, педагогик кузатиш ва суровномадан фойдаланиш методларидан фойдаланилди. Куйидаги 1-2-расмда курашчи талабаларнинг канчалик жисмоний тайёргарликка эгалиги берилган. 1-2-расмда миллий ва белбоFли курашчилардан олинган тадкикотлар назорат ва тажриба гурухлари буйича утказилди. Бу тадкикотлардан максад килиб курашчиларнинг жисмоний тайёргарлик йулларини очиш ва дунё рейтингида миллий ва белбоFли курашни канчалик инсон организмига ижобий таъсир курсатиши хакида маълумотлар беришдан иборат булди.

1-расм

Назорат гуру^и курашчиларнинг тайёргарлик курсаткичларининг

куринишлари

Изох: назорат гурухи курашчиларга 8-10 кун мобайнида одатдагидек машFулотлардан фойдаланиб микроцикл буйича амалий ишлар олиб борилди.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1113-1118

Изо^: тажриба гуру^ига ноодатий машFулотлар микроциклда берилди.

Тажриба гурухдда 15 нафар курашчидан олинган тадкикотларимиз шуни курсатдики, назарий тайёргарлик 45 % ни, умумий жисмоний тайёргарлик 61 % ни коникарли, махсус жисмоний тайёргарлик 48 % ни ташкил этди. Махсус жисмоний тайёргарлик буйича курашгчилар маълум бир ноодатий машгулотлар билан узининг жисмоий тайёргарликларини ривожлантиришлари кераклиги аникланди. Техник ва тактик тайёргарликлар 66 % ни курсатди, психологик тайёргарлик 39 % ни, организмнинг функционал тайёргарлиги 35 % ни ташкил этди. Техник ва тактик, психологик, организмнинг функционал тайёргарликлари буйича курашчиларга малакали тренер томонидан махсус ишлаб чикилган машкларни микроциклга мослаб, амалда жорий килиш керакдир. Агарда микроциклда машгулотларни олиб боришда режа асосида юкламалар берилмаса спортчининг организмида узгариш сезилмайди. Кураш спорт турида машгулотлар даврийлик асосида олиб бориш мухцм ахдмият касб этади.

Хулоса кцлиб шуни айтиш мумкинки машFулот микроциклида миллий ва белбоFли кураш спорт турини ривожлантиришда асосан машFулотларнинг вактини, юкламанинг меъёрини, дам олиш ораликларини хисобга олиш керакдир. Юкламаларнинг туFри чизикли, тулкцнсимон, зинама-зина турлари билан машFулотларни даврий олиб бориш, курашчиларнинг умумий ва махсус жисмоний тайёргарликларини ривожлантиришга олиб келади.

2-расм

Тажриба гурухи курашчиларнинг тайёргарлик курсаткичларининг куринишлари

ХУЛОСА

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1113-1118

REFERENCES

1. Ulugbek Zokirov. Individual Features Of Development Of Information And Communicative Competence In Masters Of Higher Pedagogical Education. The American Journal of Social Science and Education Innovations. № 3 (3), 486-491. (2021). https://usajournalshub.com/index.php/tajssei/article/view/2423/2314

2. Nurmatov Farkhod, Jumaev Adilkhakim, Mamatkulov Ravshanjon, Sultanov Alisher. GENDER EQUALITY IN SPORT: STAGES OF WOMEN'S SPORT DEVELOPMENT IN UZBEKISTAN PJAEE, PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology. №18 (08). 1733-1746. (2021).

3. Зокиров У.М. "Эркин курашчиларнинг умумий ва махсус жисмоний тайёргарликларини такомиллаштириш усуллари". The journal of academic research in educational sciences. № 1 (2), 306-314. (2020).

4. Султонов А.И. Узбекские национальные виды спорта физические игры. Liv International scientifik and praktikal conference. № F00778 76-77. 2019.

5. Зокиров У.М. "Совершенствование тренировочного процесса студентов факультета физической культуры специализирующихся в спортивной борьбе" маг. Диссертация ФерГУ 2020 г. 25,26,27,28.

6. Султонов А.И. Мактабгача ёшдаги болаларни жисмоний тарбиялаш мазмун ва воситалари. Баркарор ривожланишда узлуксиз тальм: « Муаммо ва ечимлар халкаро илмий-амалий анжуман илмий ишлар туплами» 326-327.

7. Zokirov Ulugbek Murodjon ogli. Scientific and Theoretical Bases of Didactic Principles of Development of Information - Communicative Competence in Masters of Higher Pedagogical Education of the Republic of Uzbekistan. Annals of the Romanian Society for Cell Biology. № 25 (4), 2021. 8896-8903. http :// annalsofrscb.ro/index.php/j ournal/article/ view/3612

8. Султонов А.И. Жимоний-маданий тадбирларни ташкил этишнинг услуб ва воситалари. Таълим, фан ва ишлаб чикариш интеграциясида интеллектуал сало^иятли ёшлар -мамлакат тараккиётининг мухдм омили. 84-85. 2018.

9. Зокиров У., Жураев Ш. Умумий урта таълим мактабларида жисмоний маданият буйича синфдан ташкари ишларни мониторингини ташкил этиш. The Journal Of Academic Research In Educational Sciences. №1 (3), 1115-1121 (2020).

10. У.М.Зокиров. Олий педагогик таълим магистрларида ахборот - коммуникатив компетентликни ривожлантиришнинг дидактика тамойилларини илмий - назарий асослари. "УзМУ ХАБАРЛАРИ" Мирзо УлуFбек номидаги Узбекистан миллий университети илмий журнали. № 1/4/1, 74-77. (2021).

11. U.M.Zokirov. Umumiy o'rta ta'lim maktablarida jismoniy tarbiyada sinfdan tashqari ishlarni tashkil etishning shakllari. "Xalq ta'limi" O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligining ilmiy-metodik jurnali. № 5, 38-41. (2021).

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1113-1118

12. Sultonov A.I. Novateur publications physical qualities and their essence. JournalNX-A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal. № volume 7, issue 1, 131-138. 2021.

13. U.M.Zokirov. Oliy pedagogik ta'lim magistrlarida axborot - kommunikativ kompetentlikni rivojlantirish usullari. "Xalq ta'limi" O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligining ilmiy-metodik jurnali. № 5, 97-100. (2021).

14. Sultonov A.I. Значение кластерного метода в развитии физической культуры детей школьного возраста. "Xalq ta'limi" O'zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligining ilmiy-metodik jurnali. 5-son. 118-120. 2021.

15. Зокиров У.М. Умумий урта таълим мактабининиг 5-6 синф укувчиларини баскетбол спорт уйини оркали жисмоний тайёргарликларини ривожлантириш. Наманган давлат университета илмий ахборотномаси. № 6, 544-549. (2021).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.