Научная статья на тему 'Мейірбике ісіндегі биомедициналық этика аспектілері'

Мейірбике ісіндегі биомедициналық этика аспектілері Текст научной статьи по специальности «Социологические науки»

CC BY
528
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
биомедициналық этика / медперсонал-пациент ӛзара қатынасы / нормативтік-құқықтық актілер. / biomedical ethics / medical staff-patient relationships / regulations.

Аннотация научной статьи по социологическим наукам, автор научной работы — А.А.Айтманбетова, А.Н.Нурбақыт, М.П.Кусенова

Зерттеу кӛрсеткендей, мейірбике персоналы да, ол кӛмек кӛрсететін пациенттер де олардың арақатынасындағы этикалық-құқықтық аспектілерде және ол арақатынасты реттейтін заңдылық-нормативных актілер бойынша жеткіліксіз білікті. Сондықтан ұйымдастырылған зерттеу жұмысы орта медициналық қызметкерлердің кәсіби жұмысындағы биомедициналық этика аспектілерін айқындап бекіту және персонал мен пациент ӛзара қатынасын реттейтін нормативтік-құқықтық актілерді меңгеру деңгейін жоғарылатуды кӛздейді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ASPECTS BIOMEDICAL ETHICS IN NURSING

The study showed that as the patient and the nursing staff were not sufficiently qualify in ethical and legal interrelation aspects, and their legal and statutory regulations. Therefore, the main objective of this work to strengthen and confirm the importance of aspects of biomedical ethics in the professional activities of nurses and increase the level of legal acts governing the relationship with the patient staff.

Текст научной работы на тему «Мейірбике ісіндегі биомедициналық этика аспектілері»

Вестник КазНМУ, №2(2)- 2014

мамандыгыныц элеуметпк статусын ынталандыру бойынша тулганыц маманды^тагы Y^riciH ^алпына кел^ру, екiншiден,

кeшeндi эрекет mYSeciH уйымдастыру ^ажеттт, 6ip^^eH, ^огам кeзiндeгi мамандьщ беделш арттырудыц кепл

А.А.АЙТМАНБЕТОВА, Ж.А.КОЖЕКЕНОВА, А.К.САРЫБАЕВ

ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ СТАТУС УЧАСТКОВОЙ МЕДСЕСТРЫ В ПЕРИОД СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО КРИЗИСА

Резюме: Изучение статуса профессии участковой медсестры, последовательно, научное обоснование комплекса мероприятий по социально-экономической поддержке профессии и повышения ее статуса являются одними из актуальных вопросов в период социально-экономических прообразований в современном обществе. Организованное одномоментное исследование методом случайной выборки респондентов позволило установить критерий оценки статуса данной профессии.

Необходимость разработки мероприятий по стимулированию социального статуса участковой медсестры, претерпывающий кризис в социалном, экономическом, профессиональном плане, поможет восстановить образ профессиональной личности и придать должный авторитет в общественном мнении.

Ключевые слова: медсестра, профессиональный статус, социально-экономический кризис, мотивация.

A.A. AITMANBETOVA, ZH.A. KOZHEKENOVA, A.K. SARYBAEV

PROFESSIONAL STATUS OF COMMUNITY NURSES DURING THE SOCIO-ECONOMIC CRISIS

Resume: Study status of the profession health nurse, consistently, scientific substantiation of complex measures on socio- economic support to the profession and enhance its status are some of the pressing issues in the period of social and economic reform in modern society. Organized cross-sectional study a random sample of respondents allowed to establish a criterion for assessing the status of the profession .

The need to develop measures to stimulate the social status of health nurse, feel sotsial, economically, professionally crisis, to help restore the image of professional identity and give authority credibility in public opinion. Keywords: nurse, occupational status, socio-economic crisis, motivation.

ЭОЖ 614.253.5(038)(075.8)

А.А.АЙТМАНБЕТОВА, А.Н.НУРБАКЫТ, М.П.КУСЕНОВА

С.ЖАсфендияров атындагы ;аза; ултты; медицина университетi

МЕЙ1РБИКЕ 1С1НДЕГ1 БИОМЕДИЦИНАЛЫК ЭТИКА АСПЕКТ1ЛЕР1

Зерттеу кврсеткендей, мешрбике персоналы да, ол квмек кврсетет1н пациенттер де олардыц арацатынасындагы этикалыц-цуцыцтыц аспектлерде жэне ол арацатынасты реттейт1н зацдылыц-нормативных актлер бойынша жетшл'шаз б1л1кт1. Сондыцтан уйымдастырылган зерттеу жумысы орта медициналыц цызметкерлерд1ц кэс1би жумысындагы биомедициналыц этика аспект1лер1н айцындап бек1ту жэне персонал мен пациент взара цатынасын реттейтн нормативт1к-цуцыцтыц акт\лерд\ мецгеру децгей1н жогарылатуды квздейд¡.

ТYйiндi свздер: биомедициналыцэтика, медперсонал-пациент взара цатынасы, нормативт1к-цуцыцтыц актлер.

Медициналыц этика жэне деонтология мацызы денсаулыц сацтауга ™елей эсер ететш элеуметпк-экономикалыц цатынастардыц eзгерiстерiмен, нарыцтыц, маркетинг™ удер^ердН енпз^мен, медициналыц кемек сферасыныц коммерциализациялануына байланысты арта туседк Оныц успне медициналыц цызметкерлер де, пациенттер де этикалыц-цуцыцтыц езара арацатынастар сурацтарында жэне бул арацатынастарды регламенттеп реттейтЫ зацдылыц-норматив™ актшер мен басца цужаттар бойынша жеткттаз бЫкт [1, 2]. Осы орайда мешрбикелт кемек керсетудеп орта медперсоналдыц биомедициналыц этика непздерЫ ныгайту мацсатында медико-элеуметпк зерттеу уйымдастырылды. 2012 жылы Алматы цаласыныц цалалыц №7 клиникалыц ауруханасыныц емханасы жэне №18 емхана мешрбикелершщ пациенттермен езара цатынасындагы биомедициналыц этика аспектiлерi жешндеп пiкiрлерi анонимдi сауалнамалыц сурау арцылы зерттелген.

Зерттеу жургiзуде цолданылган социологиялыц, статистикалыц, сараптамалыц зерттеу эдiстерi негiзiнде 30 мешрбике персоналы жэне сол мекемелерден кемек алган 110 пациент мэлiметтерi г ылыми-статистикал ыц ецделдк Пациент-респонденттердщ негiзгi бeлiгi соцгы жылдарда медициналыц мекемелердегi кемек керсету сапасыныц артцанын пациенттерге уцыпты турде цурметпен цараумен (58,2%), медициналыц персоналдыц кэапцойлыгыныц артцандыгымен (62,3%), сонымен цатар медициналыц кемек керсетудеп медициналыц цызметкерлердН жауапкершштшц, эдептшИнщ (70 %) улгайгандыгымен тусiндiредi. Алайда,

медициналыц персоналдыц бiлiктiлiгi мен кэапцойлыгындагы олцылыцтарды 3,7% пациенттер керсеткен. Жалпы алганда, пациенттердщ 43%-ы мейiрбике жумысымен толыц цанагаттанган, 37% - ездерше кемек керсеткен мейiрбикенi ете уцыпты да мейiрiмдi деп багалаган, келес «мешрбике эрдайым асыгып, дурыс назар аудармайды» -12% , «мешрбике пациентке цатысты eзiн бурыс, дeрекi устады» -8% жауап белгiлеген.

Медперсоналды жеке марапаттау практикасына цатысты мэселеде пациенттердщ басым бeлiгi (70,3%) - шынайы алгыс деп санаса, цалгандары - керсеткен кемепнщ ацысы ретiнде гонорар (13,5%) жэне ашыц турде «пара» (16,2%) деген. Материалдыц телемдер жэне марапаттаулардан кейiн пациенттердН 1/3-i кемек керсету сапасыныц артатынына (34,2%), 13,6% - медперсоналдыц ерекше назар аударатына, 20% - достыц сезiмдер цалыптасатынына, калган - сондай эрекеттен соц нэтиженщ оцтайлы жагына езгеретЫне сенiмдi. Медперсоналдардыц 80%-ы болса пациенттер тарапынан марапаттау практикасын - шынайы алгыс деп тусiнедi. Дегенмен, 1/3- материалдыц марапаттаудыц кемек сапасын оцтайлы езгертуге эсерi барын, 64,4% мешрбикелер пiкiрi бойынша, пациентке деген уцыпты да достыц цатынас цалыптасатынын жасырмайды.

1^уцы жэне мораль медперсоналдан кэаби борышын сэйкес децгейде орындауды, пациент™ жеке тулгага, оныц туыстарына, эрттестерше деген цурметп талап ететiн мацызды нормативтi жуйелер болып табылады (А.Н.Савицкая, 1982).

Вестник КазНМУ, №2(2)- 2014

ЖYрriзiлген зерттеу нэтижесiнде мешрбикелер пациенттер мен медициналы^ ^ызметкерлердщ ^ы^тары мен мiндеттерiн аны^тайтын зацдылы^ актшерде бЫказ екендiктерi аны^талды. Медициалыщ ортада «Мешрбикенщ этикалыщ кодека» сия^ты ^ужаттыц бар екендiгiн, небары, 28,8% мешрбике бiлсе, оныц

мазмунымен 11,1%-ы Гана таныс. 60% медперсонал пациенттердН негiзгi ^у^ы^тары жeнiнен хабардар. Маманды^тыц эсерiне байланысты кемек кeрсетушi медперсонал пациентке ец жа^ын адам, оныц «сенетш тулгасына» айналады. Аналогияльщ пiкiрдi барлыщ суралган респонденттер ^олдайды (кесте 1).

Кесте 1 - Мешрбикенщ пациентпен езара ^атынасын аны^тайтын параметрлер

Параметрлер Мамандар жауаптары %

Пациентпен ара^атынаста ^андай ^иынды^тар сезтеаз? пациентпен сейлесу барысында 30

дэр^ер тагайындаган емдi орындау барысында 32,2

^иынды^ сезшбеймЫ 47,8

Барлыгы 100

Медперсонал жэне пациент ара^атынасына не эсер етедi? Пациенттщ жасы, жынысы 28,7

Пациент мшез-^л^ыДарым ^атынас мэдениет 40,2

Барлыгы медперсоналга байланысты 31,1

Барлыгы 100

Соцгы кездерi жумысыцызда пациентпен шиелешс о^игалары орын алды ма? Иэ 37,7

жо^ 62,3

Барлыгы 100

Зерттеу нэтижелерiн ^орытындылай келе, мешрбикелт персоналдыц медициналы^ ^у^ы жэне биомедициналы^ этика аспектiнде дайындыгын ^шейту шараларын ынталандыру мацызды. Осы непзде эд^емелт-практикалы^ ^уралдар, дайынды^ курстары, 1^абтетЫ шыцдау орталы^тарын

жабды^тау ма^сат^а орай. Республикалы^ мацызга ие «Мешрбикенщ Этикалы^ Кодексiн» ецдеп, функционалды^ мазмунын эрбiр медперсоналдан тэжiрибе жYзiнде талап ету зерттеу нэтижелерi керсеткен ол^ылы^тардыц орнын толтыруга мYмкiндiк берерi сeзсiз.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Отношение населения к своему здоровью и системе здравоохранения: Результаты социолог. Исслед // / [Под ред. Г. Нокиной, В. Гуревич]. - Алматы: [Фонд XXI век], 2002. - С 15-41.

2 Биомедицинская этика, учебное пособие/под ред. Мишаткиной Т.В., С.Д. Денисова, Я.С. Яскевич. - Минск.: ТетраСистемс, 2003. -С.136-166.

А.А. АЙТМАНБЕТОВА, А.Н. НУРБАКЫТ, М.П. КУСЕНОВА

АСПЕКТЫ БИОМЕДИЦИНСКОЙ ЭТИКИ В СЕСТРИНСКОМ ДЕЛЕ

Резюме: Исследование показало, что как и пациент, так и сестринский персонал оказались недостаточно квалифициорованными в этико-правовом аспекте взаимотношений, и их регламентирующих законодательно-нормативных актах. Поэтому главная цель проведенной работы - укрепить и утвердить значимость аспектов биомедицинской этики в профессиональной деятельности среднего медицинского работника и повысить уровень владения нормативно-правовыми актами, регулирующих взаимоотношения персонала с пациентом. Ключевые слова: биомедицинская этика, взаимотношение медперсонал-пациент, нормативно-правовые акты.

A.A. AITMANBETOVA, A.N. NURBAKYT, M.P. KUSENOVA

ASPECTS BIOMEDICAL ETHICS IN NURSING

Resume: The study showed that as the patient and the nursing staff were not sufficiently qualify in ethical and legal interrelation aspects, and their legal and statutory regulations. Therefore, the main objective of this work - to strengthen and confirm the importance of aspects of biomedical ethics in the professional activities of nurses and increase the level of legal acts governing the relationship with the patient staff. Keywords: biomedical ethics, medical staff-patient relationships, regulations.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.