Научная статья на тему 'МЕВАЛИ БОҒЛАРДА ҚАЛҚОНДОРЛАР ҚАРШИ КИМЁВИЙ ПРЕПАРАТЛАРНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ'

МЕВАЛИ БОҒЛАРДА ҚАЛҚОНДОРЛАР ҚАРШИ КИМЁВИЙ ПРЕПАРАТЛАРНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

497
48
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Олма / гилос / олхўри / шафтоли / турон сохта қалқондори / бинафша рангли қалқондор / вергулсимон қалқондорлар / вариантлар / биологик самарадорлик. / Apple / cherry / plum / peach / turon fake shield / purple shield / comma shield / options / biological efficiency

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — А. М. Худойқулов, Ш. А. Маҳмудова, Н. Иргашева

Ушбу мақолада мевали боғлардаги қалқондорларнинг зарари, ва уларга қарши кимѐвий препаратлардан Адмирал 10% эм.к. ва Фуфанон 57% эм.к. препаратларининг биологик самарадорлигини аниқлаш мақсадида, Cамарқанд вилояти Самарқанд тумани “Оҳаклик олтин боғлари меваси” МЧЖ га қарашли интинсев мевали боғларида олиб борилган. Олинган натижалар асосида хулоса ва таклифлар берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — А. М. Худойқулов, Ш. А. Маҳмудова, Н. Иргашева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BIOLOGICAL EFFICIENCY OF CHEMICAL PRODUCTS AGAINST SHIELDS IN ORCHARDS

In this article, the damage of orchards in orchards, and the chemicals against them Admiral 10% em.k. and Fufanon 57% em.k. In order to determine the biological effectiveness of the drug, it was carried out in the orchards of Intinsev belonging to LLC "Fruit of the Golden Gardens of Lime" Samarkand district of Camarkand region. Based on the results obtained, conclusions and recommendations are given

Текст научной работы на тему «МЕВАЛИ БОҒЛАРДА ҚАЛҚОНДОРЛАР ҚАРШИ КИМЁВИЙ ПРЕПАРАТЛАРНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ»

МЕВАЛИ БОГЛАРДА ^АЛ^ОНДОРЛАР ^АРШИ КИМЁВИЙ ПРЕПАРАТЛАРНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ

А. М. Худойкулов

Тошкент давлат аграр университета

Ш. А. Махмудова

Тошкент давлат аграр университета

Н. Иргашева

Тошкент давлат аграр университета

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада мевали боглардаги цалцондорларнинг зарари, ва уларга царши кимёвий препаратлардан Адмирал 10% эм.к. ва Фуфанон 57% эм.к. препаратларининг биологик самарадорлигини аницлаш мацсадида, Самарцанд вилояти Самарцанд тумани "Охдклик олтин боглари меваси" МЧЖ га царашли интинсев мевали богларида олиб борилган. Олинган натижалар асосида хулоса ва таклифлар берилган.

Калит сузлар: Олма, гилос, олхури, шафтоли, турон сохта цалцондори, бинафша рангли цалцондор, вергулсимон цалцондорлар, вариантлар, биологик самарадорлик.

BIOLOGICAL EFFICIENCY OF CHEMICAL PRODUCTS AGAINST SHIELDS IN

ORCHARDS

A. M. Khudoykulov

Tashkent State Agrarian University

Sh. A. Mahmudova

Tashkent State Agrarian University

N. Irgasheva

Tashkent State Agrarian University

ABSTRACT

In this article, the damage of orchards in orchards, and the chemicals against them Admiral 10% em.k. and Fufanon 57% em.k. In order to determine the biological effectiveness of the drug, it was carried out in the orchards of Intinsev belonging to LLC

"Fruit of the Golden Gardens of Lime" Samarkand district of Camarkand region. Based on the results obtained, conclusions and recommendations are given.

Keywords: Apple, cherry, plum, peach, turon fake shield, purple shield, comma shield, options, biological efficiency.

КИРИШ

Бугунги кунда республикамиз ахолисини озик-овкат махсулотлари билан узлуксиз таъминлаш максадида махсулот етиштириш хажми ва турларини купайтириш шунингдек, кишлок ахолисини даромадлари ва турмуш даражасини юксалтиришга алохида эътибор каратилмокда. Айникса 2017-2021 йилларда Узбекистан республикасини ривожлантириш максадида бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегиясида бир карор, фармонлар кабул килинди.

Кейинги йилларда республикамизнинг тогли ва тог олди туманларида интенсив мевали боглар майдонлари кенгайиб бориши билан бирга, сурувчи зараркунандаларининг зарарли таъсири туфайли хар йили 15-20% хосил нобуд булмокда [5;].

Мевали богларнинг хосилдорлигини оширишнинг асосий омилларидан бири - уларни зараркунанда ва касалликлардан химоя килишдир. Юртимиз богларида уруг мевали дарахтлардан олма, нок ва бехига усимлик битлари (ширалар), кон бити, калкондорлар, мевахурлар ва ургимчаккана, данак мевали дарархтларга эса усимлик битлари (ширалар), калкондорлар, мевахурлар, баргхурлар жиддий зарар етказади. Бу зараркунандалар биоэкологиясини яхши билиб, кураш тадбирларини уларнинг энг заиф даврида утказиш яхши самара беради. Усимлик битлари (ширалар) тушган олма, нок, шафтоли, урик, олхури, бодом каби мевали дарахтлар барглари бужмайиб колади, баъзан эса тукилиб кетади. Ёш кучатлар, жумладан, шафтоли нихолларига ширалар, айникса, катта зарар етказади: мева ширасини суриб, сифатини пасайтиради. Нимжон булиб колган дарахтларга иккиламчи зараркунанда - пустлок ости кунгизлари тушиб зарарлайди, дарахтлар куриб колади. Бахор охирларида шираларнинг куп турлари мевали дарахтлардан бошка усимликлар ёки сабзавотларга утади. Купгина йирткич ва паразитлар - хонкизи, сирфид пашшаси, олтинкуз, яйдокчи каби фойдали хашаротлар ширалар билан озикланиб уларнинг микдорини камайтиради.

Калкондорлар мевали дарахтлар, резавор мева, буталар ва манзарали усимликларга зарар етказади. Калифорния калкондори мевали дарахтларнинг шохи, новда, барг, дарахт пустлоги ва мевасини зарарлайди. Натижада

дарахтлар кам хосил беради, кучли зарарланганда куриб колиши мумкин. Сохта калкондор личинкаси калифорния калкондоридан каттарок булади, бахорда тез купаяди ва узидан шира ажратади.

Асосий зарари калкондорларнинг озикланиши натижасида вужудга келади: мева ва барг юзасида дог хосил килади. Бундай меваларнинг сифати паст, узок муддат саклаш кийин. Сохта калкондорлар купайганда дарахт усишини сусайтиради. Бинафшаранг калкондор олма дарахтининг энг хавфли зараркунандаларидан бири. У дарахтнинг танаси, шохи, новдаси ва хосилини зарарлайди. Дарахтнинг кучли зарарланган кисми куриб колади. Дарахт танаси ва шохида купгина дарз ва ёриклар пайдо булади. Дарахтлар усишдан тухтайди, танаси деярли йугонлашмайди, шох ва новдалари курийди. Бинафшаранг калкондор тушган ёш дарахтлар 2-3 йилда нобуд булади [5.].

Ушбу калкондорлардан турон сохта калкондори энг юкори уринни эгаллайди, яъни 34,4% ни, бинафшарангли 11,4% ни, Урта Осиё вергулсимон калкондори эса 10,9% ни, колган турлари 7% ни ташкил килади [2;283-290 б.].

Мевали дарахтларнинг калкондорлар билан зарарланиши биринчи уринни шафтоли (12,8%) эгаллаб, олхури, урик, олчани калкондорлар 10,1-10,9 % зарарлаб гилос энг кам даражада калкондорлар билан зарарланган 8,6% ва уртача бали 1,7 га тенг [1;200-212 б.].

Ушбу калкондорлар личинкаларига карши инсектицидларни куллаш ва биолгик самарадорлигини аниклаш максадида тадкикотлар олиб борилди.

МЕТОДОЛОГИЯ

Тадкикотлар Самарканд вилояти Самарканд тумани "Охаклик олТин боглари меваси" МЧЖ га карашли интинсев мевали богларида олиб борилди.

Тажриба учун танлаб олинган олма дарахтларининг новдалари кузатилиб, зарарланиш фоизлари аниклангач, хар бир вариантда 4 тадан дарахт танлаб олинди. Тажрибадаги танлаб олинган олма дарахтлардаги калкондорларга карши Адмирал 10% эм.к. препарати ва андоза сифатида эса Фуфанон 57% эм.к препаратлари кулланилди. Олинган натижалар эса умум кабул килинган услублар асосида тахлил килинди [3;47-49-б.].

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Олиб борилган тадкикот натижаларига кура калкондорларга карши Адмирал 10% эм.к. препарати 0,5 л/га, кулланилган вариантда, препарат куллашдан олдин зараркунанда сони 5,9 донани ташкил килган булса, кейинги

3 кун биологик самарадорлик 28,2% ни ташкил этган булса, 5 кунга келиб, 68,3%, кузатувларимизни 7 кунига келиб эса самарадорлик энг юкори булди, яъни 90,4% биологик самарадорликка эришилган булса, 14 кунга келиб эса самарадорлик бир оз пасайишга оли келди, яъни 80,4% ни ташкил килди.

Кейинги вариантда яъни, Фуфанон 57% эм.к. препаратининг 2,0 л/га, сарф меъёрида кулланилган вариантда хам самарадорлик кузатувларимизнинг 7 кунига келиб, юкори булди, яъни 84,8% ни ташкил килди. Ушбу вариантда препарат кулланилгандан кейинги 14 кунга келиб, эса самарадорлик 80,5% ни ташкил килди.

ХУЛОСА

Олиб борилган тадкикот натижаларига кура, калкондорларга карши кураш олиб боришда, кузги ва бахорги агротехник тадбирларни уз вактида ва самарали килиб утказиш улар сонини бошкаришда мухим омил булиб хисобланади.

Ушбу калкондорларга карши Адмирал 10% эм.к. препаратини гектарига

0.5.л/га хисобида уз вактида куллаш оркали юкори биологик самарадорликка эришиш мумкин.

REFERENCES

1. Кимсанбоев Х.Х. ва бошкалар. Умумий ва кишлок хужалиги энтомологияси. Тошкент."Укитувчи" 2002 й. 200-212 бет.

2. Хужаев Ш.Т. Усимликларни зараркунандалардан уйгунлашган химоя килиш, хамда агротоксикология асослари - Тошкент: «Навруз», 2014. 283 - 290 бет.

3. Хужаев Ш.Т. Инсектицид, акарицид, биологик фаол моддалар ва фунгицидларни синаш буйича услубий курсатма - Тошкент: «Кухи-нур» МЧЖ, 2004. 47-49 бет.

4. Узбекистон Республикаси кишлок хужалигида ишлатиш учун рухсат берилган пестицидлар ва агрохимикатлар руйхати, - Тошкент. 2016 й.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.