CC BY
3УДК 821.161.3
МЕТАНАРАТЫУНА АКЦЭНТАВАНАЯ НАРАТЫУНАЯ СТРАТЭГ1Я У РАМАНЕ КУЗЬМЫ ЧОРНАГА «ПОШУК1 БУДУЧЫН1»
1.Ч. ЧАСНОК (Беларуст дзяржауны ушвератэт, Мтск) hm90@tut.by
Разглядаецца наратыуная стратэгiя у рамане «Пошую будучыт» Кузьмы Чорнага. Даследуецца роля наратара i спецыфка выяулення мастацкага часу, вылучаюцца катэгорыя nадзейнасцi i пункты гледжання у творы. Вызначаюцца таюя асаблiвасцi наратыунай будовы, яюя садзейнiчаюць стварэнню метанаратыунасщ: выступ наратара з «мы»-пазщьп; частае замяшчэнне выяуленчага iнфар-матыуным; пабудова гкторып на цкавым сnалучэннi падзейнасцi i псеудападзейнасцi; супадзенне пунк-тау гледжання станоучых персанажау з аутарстм.
Ключавыя словы: наратыуная стратэгiя, метанаратыунасць, наратар, гкторыя, мастацк час, падзейнасць, пункты гледжання.
Уводзты. «Пошуш будучыш» (1943-1944) - адзш з апошшх класчных раманау Кузьмы Чорнага, у яшм, на думку мнопх айчынных лггаратуразнауцау, шсьменнщш талент выяв1уся напоушцу. Ужо неаднаразова зауважалася, што у рамане выкарыстоуваюцца прыёмы 1 спосабы стварэння тэксту, напра-цаваныя Чорным у папярэдшх творах.
Нашу увагу прыцягнула наратыуная стратэпя (сукупнасць наратыуных працэдур, як1я вытрымл1ваюцца, або наратыуных сродкау, як1я выкарыстоуваюцца для дасягнення пэунай мэты у рэп-рэзентацып наратыву [1, с. 79]) у рамане. Менавгга ад стратэгп у мнопм залежыць наратыуная арга-шзацыя твора: выяуленне у 1м асноуных нараталапчных катэгорый, выкарыстанне пэуных прыёмау.
Метанаратыунасць. Кузьма Чорны працавау на стварэнне савецкага ваеннага метанаратыву (пад метанарацыяй маем на увазе феномен юнавання канцэпцый, як1я прэтэндуюць на ушверсальнасць, дамь наванне у культуры, «лептымуюць» пэуны лад мыслення [2, с. 459]). I гэтага ад яго патрабавау сам час. 1шла вайна. Трэба было падтрымл1ваць баявы дух людзей. Неабходна было верыць у бездакорную рацыю сва1х, каб перамагчы.
1мператывам часу 1 галоунай тэндэнцыяй усёй культурнай спуацын 1940-х гг., кал1 стварал1ся «Пошук1 будучыш», зрабшася метанаратыунае мастацкае мауленне: з штэнцыям1 агульнасщ, суполь-насщ, выразнай акцэнтаванасщ ус1х мастацк1х сэнсау.
Разам з тым метанаратыунасць у дадзеным выпадку не перашкодзша выяуленню нацыянальнага 1 агульнафшасофскага. Як зауважыла Л. Онькова, «у рамане "Пошуш будучыш" К. Чорны знайшоу так1 маштаб мастакоускага погляду на лёс беларуса, пры як1м канкрэтыка падсавецкага жыцця «згубшася» сярод найвялшшых, неабвержных трагедый ХХ стагоддзя, трагедый у лёсе тутэйшага чалавека» [3, с. 113].
Наратар / мастацт час. У спецыфщы хранатопу таксама трэба падкрэслщь маштабнасць, апе-рыраванне цэлым1 эпохам1 як прыкмету метанаратыунасщ, сродак падкрэсл1вання пэунай людской агульнасщ, паяднанасщ гэтым часам, прасторай, псторыяй (супольна перажытым1 падзеям1). У рамане К. Чорнага «Пошуш будучыш» наратар вызначаецца суб'ектнасцю. У тэксце апавядач (наратар ад першай асобы) давол1 часта падкрэсл1вае сваю прысутнасць 1 сваё «я» (часам «мы»). Тым не менш ён не бярэ прамога удзелу у асноуных падзеях, а застаецца своеасабл1вым сведкам-наз1ральшкам.
Аднак наратар самапрэзентуе сябе як аднавяскоуца Волечк Нявады. На яе пытанне, паводле тэксту, «адказалi мы усе хорам» [4, с. 29]. Апавядач у адным з этзодау быццам нясе рыдлёуш з шшым1 героям1 па просьбе Кастуся Лукашэв1ча 1 канстатуе, што яны, дзещ, был1 ужо гаспадарам1.
Сама псторыя, якая гучыць у творы, аддалена ад часу расповеду. Раман пачынаецца з наумыснага падкрэсл1вання часавай дыстанцын наратара 1 аповеду: «I дауно гэта было. Час быу таю, што нашы бацьк былi на вайне. 1шла вайна з немцамi 1914-1918 гадоу. Усе мы былi або малыя, або самыя зялёныя падростю. [...] Мы былi у полЬ> [4, с. 27].
Гэта веданне наратарам «наперад» садзейшчае таму, што у творы часам сустракаюцца праспекцьп -«апярэджванш» ланцужковага ходу падзей, падказк1 наконт будучага:
- Чаго глядзець, - сказала Волечка i рухава сабралася рушыць дадому. Я вельмi добра аж дагэтуль памятаю тыя яе словы: хгба яна магла тады падумаць, што гэта едзе на растрэсенай фур-манцы яе лёс? [4, с. 28] (вылучана нам1 - 1.Ч.);
«Яны абое належалi да таго пакалення, якое не ведала сапрауднага маленства. Але затое перад iмi стаяла ужо iхняя маладосць. А каб хто iм сказау, што другое пасля iх пакаленне ^х дзещ) ужо i маладосцi мець не будуць, што iх маладосць з 'есць чужы прышэлец?» [4, с. 62]
Разам з тым падобныя прыклады, выкладзеная наперад шфармацыя - хутчэй выключэнне у тэксце, а не правша. Наадварот, наратар iмкнецца заiнтрыгаваць чытача. Лдзiн з распаусюджаных прыёмау у творах Кузьмы Чорнага - убачыць «нейкага чалавека» i далей паступова яго разглядаць i раскрываць. Пазней жа «нейшя» людзi абавязкова распазнаюцца як свае або чужыя.
Часта наратар ведае думш герояу, але не заусёды: «Не ведаю, ц прыйшла немцу у галаву думка, што калi ён так жвава узяуся за паперу, а не ляжыць з паблеклым тварам, то ён перамог ужо сваю хва-робу» [4, с. 36]; «Можа ужо i многа часу прайшло, як Нявада сачыу за падарожнымЪ> [4, с. 100].
М. Тычына, вядомы даследчык творчасш К. Чорнага, тсау: «Пакуль ён асабкта апавядае аб тым, што асабюта вядома яму, яго асоба раствараецца сярод эпiчнага «мы», «нас» або прарываецца у лрычным «я» («Я вельмi добра аж дагэтуль памятаю...»), як ён только пераходзщь да апавядання аб тым, што створана у яго творчым уяулент, яго асоба знiкае па-за яшчэ больш этчным «яны», «людзi», «некаторыя»» [5, с. 106]. Вщавочна, што у гэтым выпадку ттаратуразнауца атаясамтвае «я» з асобай самаго шсьменшка. На наш погляд, гэта наратарскае выяуленне хутчэй сведчыць пра iмкненне падкрэсл1ць у творы агульнасць з людзьм^ калектыунасць мыслення. Але сустракаюцца i сказы, дзе «я» з «мы» стаяць побач.
Калектыунае наратарскае «мы» у тэксце сустракаецца не радзей за «я». Возьмем хоць бы самы пачатак: «кожны з нас» [4, с. 27], «наша мястэчка» [4, с. 28], «нам дзiуна было» [4, с. 28], «у нашых душах» [4, с. 28], «адказалi мы усе хорам» [4, с. 29]; «Добра было слухаць чужую каманду, але як яе адразу паслухаць? Мы ж былi гаспадары! Нашы ж бацьк былi на вайне! [...] Перашкаджаючы адзт аднаму, мы каnалi вялiкiм гуртам магшу невядомаму нам чалавеку. Пасля мы nатурбавалi немца. [...] Цяжка было нам апусцщь труну у яму, але нас быу вялт гурт. [...] Мы iшлi за возам. Хлапчук сказау да Волечю... » [4, с. 30].
Кал1 щзе гаворка пра Волечку Няваду, то i тут для наратара важна падкрэслщь характэрную для таго часу тэндэнцыю да агульнасщ людзей: «Усе бачылi, як Волечка стаяла тварам на захад. [...] Усе зауважылi[...] Неузабаве мы бачылi» [4, с. 28] (вылучана наш - I. Ч). Прыналежнасць антрапаморфнага наратара да калектывюцкай культуры выяуляецца i у зваротах да чытачоу: «Братю мае, што гэта быу за тон!» [4, с. 44]
Прыём абмежавання чытацкага ведання часта выкарыстоуваецца з мэтай стварэння штрып. На-прыклад, не ведае многага наратар тады, кал1 распавядаецца загадка пра Палiводскага.
Часта наратар ведае не больш за астатшх вяскоуцау з Сумл1ч, каб падкрэслщь агульнасць з iмi. Напрыклад, так гаворыцца пра Сымона Ракуцьку: «Падазравал^ што з iм нешта здарылася у жыццi непрыемнае i, можа, нават цяжкае. Можа на яго упала была якая цяжкая навала, i ён ратавауся, ба-ратуся, як мог, i, напэуна, усiмi спосабамi даводзху, што ён справядлiвы чалавек i што пакутаваць не павтен» [4, с. 78]. Пасля яшчэ раз пацвярджаецца выказаная наш думка пра пазщыянаванне наратара як сведку-аднавяскоуца: «Вось гэта гкторыя, як яе чулi i ведалi усе» [4, с. 79].
Суб'ектны наратар быццам зшкае i дае персанажам юнаваць самастойна у дыялогах, з экспль цытнага перыядычна становщца iмплiцытным. Аднак усё роуна у аповедзе яскрава выяуляюцца адно-сшы да герояу - напрыклад, шкадаванне да Волечк1: «Волечка, малая гаспадыня гэтай хаты» [4, с. 38]. Паводле В. Шмвда, наратар можа валодаць рысаш шдыввдуальнай асобы [6, с. 39]. Эмоцьп наратара выяуляюцца i у наступным прыкладзе: «Каб хто чуу, як пасля гэтага рагатала Волечка!» [4, с. 45] (калi Кастусь Лукашэвiч дапамагау ёй). Праз вобразы малой Волечш i Кастуся, згодна з Л. Адамовiчам, тсь-меннiк «апаэтызавау само званне чалавека» [7, с. 393]. Лггаратуразнауца слушна адзначыу, што у пэуныя моманты, апрача аутарскага сур'ёзнага роздуму, адчуваецца i цiхая аутарская усмешка [7, с. 393].
Зноу у тэксце спецыяльна падкрэслiваецца прысутнасць наратара падчас былых падзей у краше, ён выступае Удзельнiкам той эпохг «Тады не было яшчэ ш пагратчткау, ш пагратчных заставау i можа нават i цвёрда вызачанай дзяржаунымi планамi засылш штёнау. Хто ведае з нас, простых людзей... ^мкненне паказаць сябе часткай калектыунага цэлага - 1.Ч.) Можа тады аб гэтым тольк пачыналi думаць у мтктэрсюх кабтетах. А урэшце - за факты не паручуся, чаго не ведаю, таго не скажу» [4, с. 64].
Наратар у пэуны момант адкрыта гаворыць пра час цяперашш (калi непасрэдна разгортвауся аповед пра м^лыя падзеГ): «Скажу прасцей: ад год той, першай за нашу памяць вайны з немцамi i да дзён нашых, сённяшнiх, калi ужо вырысоуваецца як бы канец i Вялкай Айчыннай вайне, за усю гэту жорсткую эпоху, на мшьёнах дзщячых шбоу мы бачылi i бачым маршчыну старасцi» [4, с. 81]. Зноу адзначаем выступ ад «я» i адначасовае атаясамл1ванне сябе з астатшм^ з народам, з пакаленнем - «мы».
У тэксце ёсць i шшыя часавыя маркёры, асаблiва калi усё паказваецца у пстарычным зрэзе: «1х думк не пакiдалi аж да сямнаццатага верасня трыццаць дзявятага года» [4, с. 97]; «Канчауся ужо трэцi тыдзень вайны, калi Лiзавета падышла да бацькавай хаты» [4, с. 165].
Калi у пачатку твора наратар сам незауважна апярэджвау ход падзей i мог выпадкова пра-гаварыцца, што чакае чытача у тэксце далей, то пазней ташя прадчуванш ужо укладаюцца у думк1 пер-санажау. Напрыклад, падаецца прадчуванне новай вайны тады, калi Нявада сустракае на скрыжаванш невядомага чалавека: «Можа увесь свет так дзiкi, што чалавеку не можна гаварыць прауду i баяцца другога чалавека. I можа ужо скора пачнецца тая зноу навала? Можа ужо зноу тут бл1зка ходзщь той вялт злодзей, што украу у яго Волеччына маленства?»
У «Пошуках будучыш» наратар першасны; недыегетычны [6, с. 47], нягледзячы на аповед ад пер-шай асобы 1 пазщыянаванне сябе аднавяскоуцам Волечк1, наратар ф1гуруе у аповедзе, а у псторын няма шякай яго рол1. Асабовы наратар быццам сведка падзей. Такая форма выкарыстоуваецца хутчэй для до-казнасщ 1 пераканаучасщ тэксту. Абмежаваны храшкёр у творы чаргуецца з усёведаючым. Эксплщытны наратар чаргуецца з 1мплщытным, дыегетычны з недыегетычным. Вщавочна, што наратар асабовы, антрапаморфны.
Усе гэтыя характарыстык1 наратара 1 выступ апаведача з «мы»-пазщы1 з'яуляюцца прыёмамьсрод-кам1 метанаратыуна акцэнтаванай наратыунай стратэгп.
Збыткоунасць тфармацъп у рэплгках герояу. Спецыф1чны стыль Кузьмы Чорнага выяуляецца 1 у тым, што часта у рамане вял1кая колькасць шфармацын абрушваецца на чытача праз другаснага наратара-персанажа, як распавядае пэуную устауную мшьпсторыю. Напрыклад, пра немца многае мы даведваемся са слоу фельчара:
- Ага, - зразумеу нарэшце фельчар, - ты рад, ты шча^вы, што ачуняу i ужо здаровы? А ты думау, што памрэш, адзт сярод чужых людзей?... аж тыубачыу, што гэтыя людзi цябе ратавалi i пас-тавт на ногi? Ты кажаш, што у цябе ёсць дом, сын, якому цяпер ужо дзесяць год? Ён таксама, як i ты, завецца Густау Шрэдэр? Тое, што ён ёсць на свеце i што ты ачуняу, радуе цябе? Ага, ты хочаш чым-небудзь аддзякаваць насуах i найбольш гэтую малую? Ну дыкяна завецца Волька [4, с. 41].
Ташя доупя рэплш, у яшх змяшчаецца ужо 1 адказ таго, з шм гавораць, адносна сярэдне-статыстычнай нормы падаюцца празмерным1. Кал1 фельчар друп раз распавядае пра немца хворай Волечцы 1 Кастусю, яго рэплша займае каля трох старонак.
Пра лёс польскага афщэра Пал1водскага даведваемся ад персанажа, яш выступае у рол1 другаснага наратара, - ад карчмара. Щкава, што расповед не 1ндыв1дуал1заваны. Ён выконвае найперш шфар-матыуную функцыю, як 1 у выпадку з фельчарам, што распавядау псторыю жыцця немца Густава.
Са слоу Волечк1 даведваемся пра усё, што адбывалася у апошш час у Сумл1чах. Гэта празмерна для аднаго выказвання персанажа. Тут знаходз1м не аналиычныя развап, а менавгга шфармацыйны выклад, занадта грувастк1 для таго, каб персанаж выдавау яго запар.
Падаецца збыткоунай 1 рэпл1ка Гертруды, кал1 яна распавядае 1 пра тое, што Густау добраахвотна пайшоу першы раз на вайну, 1 пра дарма аддадзенае золата, пра праклёны Густава з-за душэунага пары-вання, пра змаганне сына за увесь свет для Германп.
Аднак падобная збыткоунасць шфармацып у рэпл1ках таксама з'яуляецца своеасабл1вым 1нды-катарам метанаратыуна акцэнтаванай стратэги. В1давочна, што на першым месцы у рамане ста1ць даня-сенне 1дэалаг1чнага зместу. Нездарма знауца творчасц1 К. Чорнага А. Адамов1ч адзначау, што п1сьменн1к у сва1х ваенных творах «нянав1сцю узбройвае чытача» [7, с. 388].
Падзейнасць / пункты гледжання. Згодна з тэорыяй В. Шмвда, паунавартасная падзейнасць (адна з асноуных катэгорый наратыву) вызначаецца рэлевантнасцю (значнасцю) у межах мастацкага свету, непрадказальнасцю, кансекутыунасцю (уплывае на далейшы ход), незваротнасцю (змены не павшны ану-лявацца), непаутаральнасцю [6, с. 12-13].
Унутраная (псеуда)падзея - прасвятленне, якое адбываецца з адмоуным персанажам-немцам -аказваецца зваротнай, а таму несапрауднай. Густаву, на вачах якога ляжала пячаць вял1кай прауды, па-давалася, што рэчы яго душаць. Ён аддау 1х малой выратавальнщы з думкай, што «усё золата, якое тольк ёсць на свеце, - нкчэмная драбяза i непатрэбшчына перад самiм жыццём» [4, с. 42].
Аднак 1 у пачатку рамана не ствараецца 1люз1я, што немец станоучы герой. Пасля сцэны яго душэунага парыву адразу ж фельчар канстатуе, што аддадзены скарб - рэчы, знятыя немцам з мёртвых або параненых аф1цэрау. Пры гэтым фельчар дае яскравую характарастыку ворагу 1 пасля прачытання яго л1ста да родных, кал1 прыехау лячыць хворую Волечку: «Вы чуеце, як яго ужо точыць чарвяк, што ён так iрванууся душой? От бо нямецкая душа! Шяюх там парывау, а усё павтна быць вылiчана: кольт аршын радасщ, кольк удзячнасщ, кольк сяброуства i кольк дабра другому, каб не перадаць лшне» [4, с. 56].
Падзеяй завершанай у творы становщца менав1та змена погляду Кастуся Лукашэв1ча, яш ужо ш пры яшх умовах не шкадуе больш ворага, гатовага пасля зробленага яму дабра зноу прыходзщь на чужую зямлю з мячом. Хоць у «Пошуках будучыш» 1 так з самага пачатку сустракаем словы хлопчыка: «Табе добра, у цябе немец, чорт яго бяры, яны з гармат смалл па нашай вёсцы i нас у свет выгналi, а у мяне хворы бацька учора памёр на дарозе, хворы i з дому выехау, i мацi памерла на тым тыднi, пры дарозе пахована, i сястра памерла» [4, с. 29]. А, напрыклад, у шшым рамане Кузьмы Чорнага «Млечны Шлях» амаль да фшалу не гучау адкрыты пункт гледжання з абвшавачваннем немцау.
У «Пошуках будучыш» у пачатку рамана мы даведваемся 1 пра тое, што немец абрабавау мёртвых савецшх афщэрау, таму меу золата. Нарабаваны Шрэдэрам скарб нават быццам душыць Кастуся -наратар гэтым падкрэсл1вае кантраст пам1ж беспрынцыпнасцю ворагау 1 прынцыповасцю сва1х.
У вусны Сымона Ракуцьк1, як1 выратавау Пал1водскага, укладзены словы - выяуленне аутарскай паз1цы1: - Як ты к чорту граф, калi ты у крыж i няшчасны. I князь, i цар, i мiнiстар, кожны той, хто камандуе людзьмi, хто мае права у руках, каб саджаць iх у турмы i там рабщь з iмi што сам захоча, кожны, хто стащь над людзьмi, тольк датуль граф, пакуль у яго з парэбрын кроу не iдзе [4, с. 68].
I часта падобнае Ha3ipaeM у шшых выпадках. Адразу бачна, чый пункт гледжання супадае з аутарсшм.
Так1м чынам, раман будуецца на псеудападзейнасщ i пaдзейнaсцi. Тое, што спачатку выглядала як падзея, аказваецца незавешаным або паутараецца (Нявада глядзiць на Лiзу i думае, што i яна такая не па гадах сталая; Волечка зноу пакутуе у хаце, у якой пaкутaвaлi у маленстве). Гэта важны прыём пабудовы сюжэту у «Пошуках будучыш».
З вуснау Люцыяна Акaловiчa гучыць асобны мш-наратыу - псторыя яго жыцця i жыцця яго сям'i; яго бацьк1, як1 марыу пра Польшчу ад мора да мора, смяяуся са слова «Беларусь» i ненаидзеу усё, што не з'яулялася польсюм. Распавядае персанаж i пра Пaлiводскaгa, як1 вербавау людзей служыць Германй i, тaкiм чынам, Польшчы. Мац яго спaлiлi, бацьку пaвесiлi, а сам персанаж як вораг сутыкнууся з Нявадам i быу пабпы на скрыжаванш дарог: «За плячымау мяне ганьба, а перад вачыма пустэча» [4, с. 139]. Тут мы бачым яскравы падзел герояу на добрых i дрэнных i празрысты аутарсю пункт гледжання. «Ужо няма Hi Чырвонай Армй, Hi Сталта, Hi улады, i ужо немцы id/уць i id/уць наперад», - агучвае адмоуны Акaловiч. У словы персанажа укладзены думш, як1я аутар аспрэчвае праз асуджэенне Акaловiчa шшыеш, станоучыш героямi.
Усе немцы паказваюцца у творы вельмi адназначна. Як тыя, хто па сваёй волi прыходзяць ваяваць з мэтай разбагацець. Так1я i Шрэдэры старэйшыя, i Шрэдэр малодшы. У дачыненш ж да свaiх наратар выкарыстоувае перaбольшвaннi пры адборы падзей. Лiзa Ракуцька непраудападобна перaкусiлa шыю немцу у танку, а таксама шнула гранату у другога ворага.
«Аптацыйная» публщыстычнасць у рамане часта узшкае там, дзе ёсць эшчнасць: «Горкая практыка паказала, што ваяунiчае геройства народа нараджаецца i выпрацоуваецца не ад замi-лаванасцi да рэк крbiei на полi вайны, а ад неабходнасц сцерцi з твару зямлi такую погань, якая у нашы дм у вобразе Гтлера заявша, што нармальны стан мужчыны вечна быць у вайне» [4, с. 64].
Заключэнне. Наратыуная будова «Пошукау будучыш» вызначаецца наступньЕШ aсaблiвaсцямi: наратар часта выступае з «мы»-пазщып, перыядычна выяуляецца у тэксце як эксплiцытны; у рамане шфарматыунае нярэдка замяшчае выяуленчае (шмат празмернага выкладу iнфaрмaцыi адным героем); асноуная псторыя будуецца на щкавым спaлучэннi пaдзейнaсцi i псеУдaпaдзейнaсцi; пункты гледжання станоучых персанажау супадаюць з аутарсшм. Усе перaлiчaныя прыёмы садзейшчаюць раскрыццю асноунай, метанаратыуна акцэнтаванай наратыунай стратэгй у творы.
Аднак, нягледзячы на апрауданыя ваенным часам аптацыйныя мэты, метанаратыу у творы забяспечвае найперш выяуленне беларускай нaцыi як асобнай, вельмi характэрнай i моцнай, са сваёй уласнай псторыяй. Метанаратыуная стрaтэгiя у дадзеным выпадку прывяла не да безумоунай адпа-веднасш савецкаму сaцрэaлiзму, а да стварэння сапрауднага нацыянальна-фшасофскага рамана.
Л1ТАРАТУРА
1. Ткачук, О.М. Наратолопчний словник / О.М. Ткачук. - Тернопшь : Астон, 2002. - 173 с.
2. Коротченко, Е.П. Метанаррация // Постмодернизм. Энциклопедия / под ред. А. А. Грицанова, М.А. Можейко. -Минск : Интерпрес Сервис, 2001. - С. 459-461.
3. Корань, Л. Кузьма Чорны / Л. Корань // Цукровы пеунж: лп\-крытыч. арт. - Мшск : Маст. тт., 1996. - С. 65-114.
4. Чорны, К. Пошую будучыш / К. Чорны // Выбраныя творы / уклад. i прадм. М. Тычыны ; камент. М. Тычына, Я. Янушкевiч. - Мшск : "Беллпфонд", 2000. - С. 27-178.
5. Тычына, М.А. Кузьма Чорны: Эвалюцыя мастацкага мыслення / М.А. Тычына ; навук. рэд. В.Ул. 1вашын. -Мшск : Бел. навука, 2004. - 168 с.
6. Шмид, В. Нарратология / В. Шмид. - М. : Языки славянской культуры, 2003. - 312 с.
7. Адaмовiч, А. Класж беларускай прозы / А. Адaмовiч // Кузьма Чорны. Чалавек - гэта цэлы свет : успамшы, эсэ, артыкулы, штэрв'ю, дакументы. - Мшск : Маст. тт., 2016. - С. 375-394.
Пастушу 13.01.2018
METANARRATIVELY ACCENTUATED DESCRIPTIVE STRATEGY IN KUZMA CHORNY'S NOVEL «THE SEARCH OF THE FUTURE»
I. CHASNOK
The article takes up the issue of narrative strategy in Kuzma Chorny's novel «The Search of the Future». It deals with the role of the narrator and the specificity of fictional time expression, picks out the category of eventness and points of view in the book. The article determines peculiarities of narrative structure contributing to the metanarrativity of the novel: narrator's appearence from «we»-position; frequent substitution of decorative by informative; arrangement of the plot on the curious combination of eventness and pseudo-eventness; coincidence of author's and protagonists' points of view.
Keywords: narratire strategy, metanarrative, narrator, history, fictional time, eventness, points of view.
