Научная статья на тему 'МЕСТО "ЮСУФ И ЗУЛЕЙХО" В КОММЕНТАРИИ "НУКРАКОР" (НА ТАДЖ.)'

МЕСТО "ЮСУФ И ЗУЛЕЙХО" В КОММЕНТАРИИ "НУКРАКОР" (НА ТАДЖ.) Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
36
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КОРАН / ИСТОЧНИК / ЛИТЕРАТУРНОЕ КОММЕНТАРИИ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Элбоев Вафо

Комментарии «Нукракор» (Серебристий) Мавлави Мухаммад Муинуддин Воиз является совсем неизученным комментарием в персидско-таджикской литературоведением, который полностью посвящена 12-й суры Корана «Юсуф», и автор статьи подробно сделал литературный анализ данной комментарии. Актуальность статьи заключается в том, что в истории персидско-таджикской литературы литературных комментарий имеет важное место, иизучением подобных источников является нужним и целесообразным.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МЕСТО "ЮСУФ И ЗУЛЕЙХО" В КОММЕНТАРИИ "НУКРАКОР" (НА ТАДЖ.)»

худро биёмузанд, ба иштибох ба бероха рафт ва ба завол ва гушанишинй ва канорагирии занон аз чомеъа аночомид.

Вале бонуи эронй, ин аст бовари ман, аз зан ва ин аст дарки ман аз танхо демукросии мутлак ва шоистаи Эронзамин, чунонки пештар ворисони бархакки он будем ва харгиз ба хурмат ва начобат ва бузургии зан хадшае ворид накард.

Бо сипос аз устоди бузургворам, Мучтабо Муншизода, ки бо тадрии некуи хеш ва дониши арзишмандашон, ки дар ихтиёри шогирдони худ карор медихад, шавки маро дар донистан ва хондани дубораи ин эзади бузург барангехт.

Адабиёт:

1. Омузгор, Жола ва Тафаззулй, Ахмад. Устураи зиндагии Зартушт. Техрон: Нашри Чашма. 1382. 200 сафха

2. Омузгор, Жола. Таърихи асотири Эрон. Техрон: Самт, 1383.

3. Рошид Мухассил, Мухаммадтакй. Вазидагихои зодспрам. Техрон: Самт, 1385.

4. Бахор, Мехрдод (мутарчим). Бандхаш. Техрон: Тус, 1380.

5. Пурдовуд, Иброхим. Яштхо. Техрон: Интишороти Асотир, 1377.

6. Reichelt, H. (1909). Awestisches Elemetarbuch, Heidelberg.

РОЛЬ ЖЕНЩИН В ИРАНСКОЙ РЕЛИГИОЗНОЙ МИФОЛОГИИ

Элико Бакои

Автор этой статьи пытается раскрыть взгляд зороастризма на женщин посредством рассказа из зорострийской мифологии для того, чтобы открыть путь для новых исследований этой проблемы.

Ключевые слова: Сипандармаз, Бундахишн, Джахи, Ахриман, Аши, Митра.

A LOOK TO THE WOMEN'S ROLE IN IRANIAN RELIGIOUS MYTHOLOGY

Elika Baghai

This paper attempts to discover a view of Zoroastrianism to women through a story from Zoroastrian mythology in order to open a way for further research of this matter.

Key words: Sipandarmaz, Bundahishn, Jahi, Ahuramazda, Ahriman, Ashi, Mitra.

Сведения об авторе: Элико Бакои - старший преподаватель кафедры таджикского языка Таджикского государственного педагогического университета им. Садриддина Айни, Тел: (+992) 90 1200852, e-mail: elika.b.herbst@gmail.com

Information about the author: Eliko Baqoi, senior lecturer, Chair of Tajik language, Tajik State Pedagogical university named after Sadrididn Aini, Те1: (+992) 90 1200852, e-mail: elika.b.herbst@gmail.com

ЧОЙГО^И «ЮСУФ ВА ЗУЛАЙХО» ДАР ТАФСИРИ «НУЦРАКОР»

Элбоев Вафо

Донишгоуи давлатии омузгорииТоцикистон ба номи Садриддин Айни

«Тафсири Нукракор»-и Мавлавй Мухаммад Муъинуддини Воиз аз тафсирхои дигарест, ки танхо ба сураи «Юсуф» (сураи 12-и ^уръон) бахшида шудааст. Аслан номи тафсир «Тафсири сураи Юсуф алмусаммо ба«Нукракор» мебошад, ки дар охири асри ХУ нигошта шудааст.

Муъинуддини Воиз, соли таваллуд ва вафоташ номаълум, аз шоирон ва фозилони замони худ буда, дар Х,ирот зиндагиву эчод кардааст. Доир ба рузгору осори Муъинуддини Воиз дар тазкираи Алишери Навой «Мачолис-ун-нафоис» (1, 420) ва «Осори Дирот»-и Халилуллохи Халилй (6, 239-240) маълумот омадааст. Доир ба

Муъинуддини Воиз даp тазкиpаx,ои баъд аз асpи ХУ нигошта шyда ва саpчашмаx,ои адабй маводи оваpдаи Aлишеpи Навой такpоp шудаанд.

МуъинуддиниВоиз аслан аз Фаpоx, буда, бо тахаллуси «Фаpоx,й» низ шеъp гуфтааст. Бо Aлишеpи Навой дуста ва ж^обат доштааст. Aлишеpи Навой даp боpаи Муъинуддини Воиз чунин мегуяд: «Ин фозили мyx,таpам даp x#p чо, ки мавъиза мефаpмyд, он кадаp мyассиp меафтод, ки чандин нафаp аз зиёдати pиккат ва таъсиp бех,уш мешуданд» (1, 421).

Даp «Осоpи Диpот»-и Халилуллохд Халилй омадааст, ки: «Aслан аз Фаpоx, мебошанд. Номи падаpашон Дочй Мухдммад Фаpоx,й аст. Бо Навой мyосиp буда. Тазкиpанависони Диpот Мавлоно Мyъинyддинpо ба илму такво, ба фасохдту таъсиpи баён ба них,ояти эх^^ом меситоянд» (6, 239).

Aз Муъинуддини Воиз таълифоти зиёд то pyзгоpи мо pасидаанд, аз чумла:

1. Меъpочyннyбyват

2. Тафсиpи фотихдтулкитоб

3. ^иссаи Юсуф алайхдссалом

4. Aнисyлвоъизин

5. Мазомини Fаppо

6. Маънавияти чомеъ

7. Ибоpоти мусаччаъ ва мукаффо

Муъинуддини Воиз ашъоpи хуб низ гуфтааст, ки аз Fазалy китъа ва pyбоиёт ибоpатанд.

«Мазомини Fаppо», «Маънавияти чомеъ» ва «Ибоpоти мусаччаъ ва мукаффо» аз асаpx,ои хypди мансypи y мебошанд, ки доpои ахдмияти хуби бадей мебошанд, ки Халилуллохд Халилй оид ба вижагии ин осоp чунин фаpмyдааст: ««Мазомини Fаppо», «Маънавияти чомеъ», «Ибоpоти мусаччаъ ва мукаффо»-и Дазpати Мавлоно даp тамоми муаллифоташон бехд^ин мавкееpо даp олами адабиёт, хусусан даp насpнависй э^оз намудааст» (6, 239-240).

Даp саpчашмаx,о номи ин тафсиp зеpи унвони «Киссаи Юсуф алайхдссалом» омадааст, ки соли 1320 (1902 м.) даp матбааи Нувал Кишypи Лакхдав чоп

шудааст. Даp сахдфаи аввали китоб чунин навиштачот омадааст: <^з тасонифи макбули фозили бемисл ва олими боамал Мавлоно Муъинуддини Сох,иби Воиз pаx,матyллоx,и алайх,и. Тафсиpи сypаи Юсуф алмусаммо ба «Нyкpакоp». Ба фаpмоиши x,очyлx,аpамайни шаpифайн Сиддикхочаи Хyчандй-точиpи кутуб даp матбааи муншй Нувал Кишypи вокеъи Лакхдав табъ шуд» (5, 1).

«Тафсиpи Нyкpакоp» бо хати зебои настаълик чопи сангй шуда, аз 400 сах,ифа ибоpат аст.

Ин нусхаи чопй чопи дуввуми «Тафсиpи Нyкpакоp» аст, чунки даp сахдфаи охиpи ин китоб, ки «Хотиматултабъ аз чониби коpпаpдозони матбаъ» унвон доpад, омадааст, ки: «Таснифи муниф ва таpсифи pасифи x,азpати боазамат, pаx,намои манозили тасдик, хизpи таpоики тахдик, мухдддиси бокамол, мyфассиpи бемисол, кyтбyлвилоятyлиpшод, Fафсyлоpифин вал автод, мизонул маъкул вал манкул, мyнаккаx,yлфypyъ вал усул, зубдатулмухдккикин ла Мавлоно Мавлавй Мухдммад Муъинуддини Воъиз, ки собик аз ин хдсби исpоpи аpбоби завк ва истибдоpи асх,оби шавк даp матбааи «Гyлзоpи Мух,аммадй»-и вокеъи Лох^ чоп шуда буд, айдун ба фаpмоиши Дазpати Сиддикхочаи Хyчандй-точиpи кутуб даp матбааи номй ва гиpомии Муншй Нувал Кишyp, вокеъи Лакхдав ба саpпаpастии саpхайли точиpони амсоp чаноби Бpогзойн сохдбмолики матбаъи мавсуф ба мох,и чулойи санаи 1902 мелодй, мутобики мох,и pаббиyлаввали санаи 1320 x,^pï аз колаби табъ баpомада, тамимаи бозуи шоикон ва хдмоили гулуи муштокон гаpдид» (5, 400).

«Тафсиpи Нyкpакоp» даp адабиётшиносии фоpсии точикй хднуз тахдик нагаpдидааст ва танх,о маколаи pокими ин сyтyp бо унвони «Apзишx,ои адабии «Тафсиpи Нyкpакоp»» (ApмyF0н.-Дyшанбе:Сyбxи дониш, 2011,са^.24-30) (3) ба чоп pасидааст, ки даp омузиши ин тафсиpи боpазиш коpи кам аст.

Ин тафсиp аз вижагихое баpхypдоp аст, ки мyфассиpони мокабл ин шеваpо даp осоpи худ истифода доштанд ва шеваест пазиpyфта, ки Муъинуддини Воиз низ аз он истифода бypдааст.

Даp мукаддимаи «Тафсиpи Нyкpакоp» мyфассиp аз кайфияти шеваи коpи худ хаpф мезанад, ки кадом омилхо муъчиби ба ин амал даст задани y гаpдидаанд ва тадpичан даp боби нузули сypаи «Юсуф» ва вижагихои он андешаpонй каpда, ба тафсиpи сypа паpдохтааст.

Муъинуддини Воиз даp мукаддимаи тафсиp баъд аз салавоту дypyд фиpистодан ба даpгохи Дак ва паёмбаp Мухаммад чй гуна ба коpи тафсиp OFOЗ каpдани хyдpо чунин баён каpдааст: «Дамегуяд бандаи заъифулмискин Муъинулмискин, ки муддатест мадид ва ахдест баъид, ки тасвиди сypаи «Юсуф» алайхиссалом ба халли алфоз ва маъониву тафсиpи калимот ва мабонии он бо тахкикоти аpбоби тахкик ва латоифу ишоpати асхоби тадкик, ки даp он сypаи каpима ба назаpи факиpи хакиp pасида буд ва баp тибки мачолиси тазкиp ба аpкоми килки баён гашта, хамвоpа хотиpи мутаваччех ба он мебуд»

(5, 2).

Баъд мyфассиp ишоpа мекунад, ки y каблан ба тафсиpи сypахои «Фотиха», «Бакаpа» ва «Оли Имpон» машFyлй дошта, ин амалpо анчом додааст ва: «гypyхе аз дУстони pаббонй, ки моил ва матолеъи кисаси К^ъон буданд, ба ин факиp алтоф намуда, ишоpати такдими сypаи «Юсуф» алайхиссалом фаpмyданд» (5, 2).

Чун мyфассиp ба коpи тафсиpи сypаи «Юсуф» шypyъ намудааст, ба шеваи яке аз тафсиpхои машхypи К^ъон «Кашф-yл-асpоp» -и Абулфазли Майбудй пайpавй каpдааст.

Баъд сухане чанд даp баёни нузули сypа, мохияти он, сабаби нузули он, шеваи баёни он, вачхи бехтаpин кисса номида шудани он ва f. хаpф зада, бевосита ба тафсиpи он мепаpдозад. Даp тафсиp 111 ояти сypа бо махоpати баланди мyфассиp бозгуй шудаанд, ки саpшавии хаp кисмат бо ифодахои «уламои касас ва таъpих чунин фаpмyдаанд», «уламои тафсиppо ахволест» шypyъ мешаванд.

Мyфассиp хангоми тафсиpи сypаи «Юсуф» аз афкоpи мyфассиpонy донишмандони олами ислом Ч,унайди БаFдодй, Имом ^yшайpй, Шайх Шиблй, Ибни Ато, Калбй, Шайхи Румй, Вахб ибни Мунаббех, Шайх Яхё Муъози Розй, Имом Fазолй, Имом Саълабй ва дигаpон баpои бозгуии андешахои худ ва мудаллал намудани тафсиp истифода бypдааст. Ба назаp меpасад, ки даp сабки нигоpиш бештаp ба «Тафсиpи Табаpй» ва «Кашф-yл-асpоp»-и Майбудй таваччух доштааст.

Даp лобалои аксоми гуногуни тафсиp аз ашъоpи шоиpони оpиф Саноии Fазнавй, Чдлолиддини Балхй, Фаpидyддини Аттоp, Ахмади Ч,омй, Неъматуллохи Валй, Авхадии МаpоFай ва дигаpон даp ташpехy тафсиpи масъалахои иpфонй бахpабаpдоpй каpдааст. Ин яке аз вижагихои коpи мyфассиp аст, ки номи шоиpонpо меоpад ва ин нукта даp бисёp тафсиpхо ба назаp намеpасад. Микдоpе аз байтхои даp «Тафсиpи Нyкpакоp» омада, аз худи Муъинуддин Воиз мебошад.

Даp тафсиpи 111 ояти сypаи «Юсуф» Муъинуддини Воиз 533 байт ашъоpи гуногун, 43 pyбой, 11 китъа, 51 Fазал, ки Fазалхо аз 7 то 20 байтpо ташкил медиханд, 38 латифа, 17 хикоят, 3 мавзиъа ва 42 мисpаъ шеъpи аpабиpо оваpдааст, ки даp якчоягй манзаpаи адабии киссаpо нишон медиханд. Истифодаи ин микдоp анвои адабй бадеияти ин тафсиppо, ки бештаp чанбаи иpфонй доpад, бамаpотиб афзудааст. Ашъоpи аpабии истифодашуда ба фоpсии точикй маънидод каpда шудааст.

Даp «Тафсиpи Нyкpакоp» хама сахнахои киссаи «Юсуф» пайдаpпай, бо оваpдани ояте, далелу бypхоне аз кавли мyфассиpонy донишмандони пешин бо сабки хоси илмй баён ёфтаанд.

Забони баёни мyфассиp pавонy салис ва дyp аз такаллуфоту маснуият аст ва тафсиp бо насpи мавзуни хоси асpи ХУ иншо гаpдидааст.

«Тафсиpи Нyкpакоp» аз намунахои боаpзиши тафсиpнигоpии фоpсии точикй даp асpи ХУ буда, бо фаpогиpии кулли мавзуи киссаи «Юсуф» шеваи баён, тафсиpy ташpехи иpфонивy адабй ва таъpихивy лyFавй яке аз асаpхои аpзишманд аст, ки даp илми тафсиpнигоpии фоpсии точикй чойгоху макоми хоса доpад.

Дар илми тафсирнигории форсии точикй то кунун тафсирхои зиёд бар диссаи «Юсуф» навишта шудаанд, ки метавон микдори онхоро беш аз 60 адад донист, ки иддае аз онхо бар ахли тахдид маълуманд ва номи баъзе аз ин кутуб дар доиратулмаорифхо ва фехристхо омадаву матнашон хануз дастрас нест. Пайдо кардан ва тахдиду ба хонанда пешниход кардани ин гуна кутуби боарзиш аз вазоифи ояндаи пажухишгарон аст.

Пайнавишт:

1. Алишери Навой. Мачолис-ун-нафоис.Тарчумаи Фахрии Х,иротй ва Мухаммадшохи ^азвинй. Бо эхтимоми Алй Асгари Дикмат.-Техрон, 1492 м.

2. Библия. Навиштаи мудаддас. Ахди дадим ва Ахди чадид. Институти тарчумаи Библия. Мутарчим Мордехай бен Диё Бачаев.-Стокголм, 1992.

3. В.Элбоев. Арзишхои адабии «Тафсири Нудракор»//Армугон.-Душанбе:Субхи дониш, 2011.

4. ^уръон.Матни асл ва тарчумаи маънохои он ба забони точикй. Тарчума ва тавзехоти М.Умаров.-Душанбе:Ирфон, 2007.

5. Мавлавй Мухаммад Муъинуддини Воъиз. Тафсири сураи Юсуф алмусаммо ба Нудракор.-Лакхнав:Нувал Кишур, 1902 м.

6. Халилуллохи Халилй. Осори Х,ирот.Чопи дувум.Бо эхтимоми Мухаммад Иброхими Шариатии Афгонистонй.-Техрон, 1382 х.

МЕСТО «ЮСУФ И ЗУЛЕЙХО» В КОММЕНТАРИИ «НУКРАКОР»

Элбоев Вафо

Комментарии «Нукракор» (Серебристий) Мавлави Мухаммад Муинуддин Воиз является совсем неизученным комментарием в персидско-таджикской литературоведением, который полностью посвящена 12-й суры Корана «Юсуф», и автор статьи подробно сделал литературный анализ данной комментарии. Актуальность статьи заключается в том, что в истории персидско-таджикской литературы литературных комментарий имеет важное место, иизучением подобных источников является нужним и целесообразным.

Ключевые слова: комментария, сура, Коран, источник, анализ, литературное комментарии.

THE PLACE OF "YUSUF AND ZULAIHO"IN THE COMMENTS OF "NUKRAKOR"

Elboev Vafo

Comments of "Nukrakor" of Mavlavi Muhammad Muinuddin Vois is unstudyied comment in the Tajik and Persian literature which dedicated to the 12th verse of Koran "Yusuf", and the author of the article in detail made literary analyses of the comment. The topicality of the article is that the literature commenty plays an important role in the history of Tajik and Persian Literature and the study of the sources is neccesary as well.

Key words: comments, verse, Koran, source, analyse, literary comment

Сведения об авторе: Вафо Элбоев - доцент кафедры таджикской литературы Таджикского государственного педагогического университета им. Садриддина Айни, Тел: (992) 93-531-44-08.

Information about the author: Vafo Elboev, docent of Tajik Lietarature chair, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, Те!.: (992) 93-531-44-08.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.