CC BY
6JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ
ОБЗОРНЫЕ СТАТЬИ/ABIYOTLAR sharhi/ review articles
Агабабян Ирина Рубеновна
к.м.н., доцент, заведующая кафедрой внутренних ФПДО Самаркандского государственного медицинского института
Самарканд, Узбекистан Журакулов Фазлиддин Норманович ассистент кафедры внутренних болезней Термезского филиала ТМА
Термиз, Узбекистан Исмоилова Юлдуз Абдувохидовна ассистент кафедры внутренних болезней ФПДО СамГосМИ Самарканд, Узбекистан
МЕСТО ФЕНОФИБРАТА В ЛЕЧЕНИИ БОЛЬНЫХ КОРОНАВИРУСОМ SARS-COV-2
For citation: I.R. Agababyan, Y.A. F.N.Juraqulov, Ismoilova Y.A. «THE ROLE OF FENOFIBRATE IN THE TREATMENT OF PATIENTS WITH SARS-COV-2 CORONAVIRUS» Journal of cardiorespiratory research. 2022, vol. 3, issue 1, pp.9-12
http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.6401008
АННОТАЦИЯ
Настоящая пандемия и тяжелый острый респираторный синдром (SARS-CoV-2) привели к значительному числу летальных исходов во всем мире. На сегодняшний день число смертельных случаев превышает 4.55.миллиона человек. Чтобы определить препараты для дополнительного эффективного лечения инфекции SARS-CoV-2, был создан экран для измерения димеризации ангиотензин превращающего фермента 2 (ACE2), основного рецептора входа вируса в клетку. Этот экран идентифицировал фенофибриновую кислоту, активный метаболит фенофибрата. Фенофибриновая кислота также дестабилизировала рецептор-связывающий домен (RBD) спайкового белка вируса и ингибировала связывание RBD с ACE2 в иммуноферментном анализе (ИФА). Фенофибрат и фенофибриновая кислота были протестированы двумя независимыми лабораториями в Великобритании. В обоих случаях при концентрациях препарата в клинических дозах фенофибрат и фенофибриновая кислота снижали вирусную инфекцию до 70% [15, 23]. Вместе с обширной историей клинического применения и относительно хорошим профилем безопасности это исследование определяет фенофибрат как потенциальное терапевтическое средство, требующее клинической оценки для лечения инфекции SARS-CoV-2 у коморбидных больных с артериальной гипертонией и высоким индексом массы тела, а также сахарным диабетом и ишемической болезнью сердца. Ключевые слова: фенофибрат, SARS-CoV-2, ACE2, рецептор-связывающий домен (RBD), ИФА.
Agababyan Irina Rubenovna
Ph.D., Associate Professor, Head of the Department of Internal Medicine, Faculty of Postgraduate Education, Samarkand State Medical Institute Samarkand, Uzbekistan Jurakulov Fazliddin Normanovich Department of Internal Medicine, Termez branch of the Tashkent Medical Academy Ismoilova Yulduz Abduvohidovna department assistant internal diseases FPGE SSMI Samarkand, Uzbekistan
THE ROLE OF FENOFIBRATE IN THE TREATMENT OF PATIENTS WITH SARS-COV-2 CORONAVIRUS
ANNOTATION
The present pandemic and severe acute respiratory syndrome (SARS-CoV-2) have resulted in a significant number of deaths worldwide. Today the number of deaths exceeds 4.55 million people. To identify drugs for additional effective treatment of SARS-CoV-2 infection, a screen was created to measure the dimerization of angiotensin converting enzyme 2 (ACE2), the main virus entry receptor into the cell. This screen identified
О
fenofibric acid, the active metabolite of fenofibrate. Fenofibric acid also destabilized the receptor-binding domain (RBD) of the viral spike protein and inhibited the binding of RBD to ACE2 in an enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA). Fenofibrate and fenofibric acid have been tested by two independent laboratories. In both cases, at concentrations of the drug in clinical doses, fenofibrate and fenofibric acid reduced viral infection by up to 70%Together with an extensive history of clinical use and a relatively good safety profile, this study identifies fenofibrate as a potential therapeutic agent requiring clinical evaluation for the treatment of SARS-CoV-2 infection in comorbid patients with hypertension and high body mass index.
Key words: fenofibrate, SARS-CoV-2, ACE2, receptor-binding domain (RBD), IFA.
Agababyan Irina Rubenovna
t.f.n., dotsent, Samarqand davlat tibbiyot instituti DKTF Ichki kasalliklar kafedra mudiri Samarkand, O'zbekistan Juraqulov Fazliddin Normanovich Toshkent tibbiyot akademiyasi Termiz filiali ichki kasalliklar kafedrasi assistenti Termiz, O'zbekistan Ismoilova Yulduz Abduvohidovna
Samarqand davlat tibbiyot instituti DKTF Ichki kasalliklar kafedrasi assistenti Samarkand, O'zbekistan
SARS-COV-2 KORONAVIRUS BO'LGAN BEMORLARNI DAVOLASHDA FENOFIBRATNING O'RNI
ANNOTATSIYA
Hozirgi pandemiya va o'tkir nafas olish sindromi (SARS-CoV-2) butun dunyo bo'ylab o'limga olib keldi. Bugungi kunda vafot etganlar soni 4,55 milliondan oshdi. SARS-CoV-2 infeksiyasini qo'shimcha samarali davolash uchun dori-darmonlarni aniqlash uchun hujayra asosiy virus kirish retseptorlari bo'lgan angiotenzin aylantiruvchi ferment 2 (ACE2) dimerizatsiyasini o'lchash uchun ekran yaratildi. Bu ekran fenofibratning faol metaboliti bo'lgan fenofibrik kislotani aniqladi. Fenofibrin kislota, shunigdek, virusli oqsilning retseptorlari bilan bog'lanish sohasini (RBD) beqarorlashtirdi va ferment bilan bog'liq immunoferment taxlilida RBD ning ACE2 ga bog'lanishi aniqlandi. Fenofibrat va fenofibrin kislota ikkita mustaqil laboratoriya tomonidan sinovdan o'tkazilgan. Ikkala holatda ham, preparatning klinik dozalarda konsentratsiyasida fenofibrat va fenofibrin kislota virusli infeksiyani 70% gacha kamaytirdi. Keng klinik anamnez va nisbatan yaxshi xavsizlik profiliga ega keng bo'lgan holda, ushbu tadqiqot fenofibratni gipertenziya va tana massasi indeksi yuqori bo'lgan bemorlarda SARS-CoV-2 infeksiyasini davolash uchun klinik baholashni talab qiladigan potensial terapevtik vosita sifatida aniqlaydi. Kalit so'zlar: fenofibrat, SARS-CoV-2, ACE2, retseptorlarni bog'lovchi domen (RBD), IFA.
Og'ir o'tkir respirator sindromli koronavirus (SARS-CoV-2) hozirgacha dunyo bo'ylab 4,55 milliondan ortiq odamning hayotiga zomin bo'lgan pandemiyaning sababidir. Yuqish tezligi yuqori bo'lgan viruslarning yangi variantlari paydo bo'lishi tufayli butun dunyoda infektsiya va o'lim ko'rsatkichlarining tez o'sishi kuzatilmoqda. Bir nechta vaktsinalar tezlashtirilgan tasdiqdan o'tdi va butun dunyo bo'ylab joriy qilinmoqda [16, 20]. Klinik ma'lumotlar juda istiqbolli bo'lsa-da, vaktsinalar barcha bemorlar populyatsiyasi uchun tavsiya etilmaydi yoki mos kelmaydi, masalan, giperimmun kasalliklari bo'lgan bolalar, immunosupressantlarni qo'llaydiganlar va Alpha-B kabi virusli variantlarning global tarqalishiga ega bo'lganlar shuningdek 1.1.7, Beta-B. 1.351, Gamma-P. 1 va Delta-B. 1.617.2, hozirgi vaktsinalar yangi shtammlar uchun yetarlicha himoyani ta'minlay oladimi yoki yo'qmi hozircha noma'lum [23, 25]. Bir qator mamlakatlarda emlash dasturlari tez sur'atlar bilan o'sib borayotgan bo'lsa-da, emlash bilan qamrab olish stavkalari farq qiladi va o'rtacha daromad darajasi past bo'lgan ko'pgina mamlakatlarda aholining muhim qismi 2022 yilgacha emlanishi mumkin emas. Bundan tashqari, emlash infektsiya tezligini va kasallikning og'irligini kamaytirishi ko'rsatilgan bo'lsa-da, javobning kuchi va davomiyligi hali aniq emas. Alomatlar paydo bo'lgan va/yoki kasalxonaga yotqizishni talab qiladigan COVID-19 bilan kasallangan bemorlarni davolash uchun terapiya hali ham zarur. Virus inson hujayralariga angiotensin-konvertatsiya qiluvchi ferment 2 (ACE2) bilan bog'langan virusli oqsilining retseptorlari bilan bog'lanish sohasi (RBD) orqali kiradi [1, 24]. Boshqa virusli retseptorlari aniqlangan bo'lsa-da [18, 26]. Virusning ACE2 bilan bog'lanishini bloklaydigan dorilar virusning so'rilishini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin, shu bilan faol infektsiyasi bo'lgan bemorlarda simptomlarni kamaytiradi/yumshatadi yoki virusni yuqtirmagan odamlarga yuqishini kamaytiradi [6, 13]. SARS-CoV-2 epidemiyasining tez sur'atlar bilan kuchayishi an'anaviy kanallar orqali yangi dori vositalarini ishlab chiqish uchun oz vaqt qoldiradi, ammo dori vositalarini qayta ishlatish tezlashtirilgan alternativani taklif qiladi. Qayta ishlatiladigan dorilar darhol klinik foydalanish uchun mavjud va ularning farmakokinetik va xavfsizlik profillari odatda yaxshi hujjatlashtirilgan. Bu allaqachon
isbotlangan, chunki deksametazon SARS-CoV-2 bilan kasallangan bemorlarning o'iimini kamaytiradi va remdesivir bemorlaming infektsiyadan tiklanish vaqtini qisqartiradi [2,17]. Bunday hollarda, garchi dori vositalari qayta ishlab chiqilgan bo'lsa-da, ulardan foydalanish hali ham dori ta'sirining asosiy mexanizmiga bog'liq. Qaysi dorilar yangi ta'sir mexanizmiga ega bo'lishi va SARS-CoV-2 bilan bog'lanishi va ACE2 vositachiligida hujayralarga kirishiga xalaqit berishi aniq emas. Shu maqsadda yaqinda RBD virusli adezyon oqsilining ACE2 ga ulanishini o'lchash uchun tahlil ishlab chiqildi [12, 21]. Strukturaviy tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ACE2 dimerdir va har bir ACE2 dimeri bilan o'zaro ta'sir qiluvchi bir nechta boshoqli RBD bo'lishi mumkin [22]. Molekulyar dinamikani modellashtirish ACE2-da sezilarli moslashuvchanlikni ko'rsatdi va bu bir nechta ACE2 dimerlarining har bir boshoqqa bog'lanishiga imkon berishi mumkin [8, 11]. Agar shunday bo'lsa, ACE2 dimerizatsiyasi har bir komissural umurtqa pog'onasi bilan bir nechta aloqalarni keltirib chiqaradi, bu esa bog'lanish faolligini oshiradi [1, 10].
Tajribalar shuni ko'rsatdiki, fenofibrik kislota, og'iz orqali qabul qilinadigan lipidlarni pasaytiradigan dori fenofibratining faol metaboliti, ACE2 dimerizatsiyasini qo'zg'atadi va RBD boshoqlarini ACE2 bilan bog'lanishini inhibe qilish orqali RBD boshoqlarini beqarorlashtiradi. Muhimi, kutilganidek, RBD-ACE2 o'zaro ta'sirida fenofibrat tomonidan qo'zg'atilgan o'zgarishlar jonli SARS-CoV-2 yordamida hujayra madaniyati modellarida infektsiyaning sezilarli darajada past darajasi (<60%) va virus tarqalishi bilan bog'liq edi. Ushbu ma'lumotlar, boshqa guruhlarning nashr etilmagan ma'lumotlari va fenofibrat haqidagi hozirgi klinik bilimlar bilan birgalikda uni SARS-CoV-2 infektsiyalarini davolash uchun kuchli nomzod qiladi [27].
Fenofibrat - bu COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda randomizatsiyalangan maxsus sinovda (RMS) tekshirilayotgan yagona fibrat. Kardiyovaskulyar kasalliklar bo'yicha RMS ma'lumotlariga asoslanib, muhim yon ta'sirlarni kuzatish kerak. Miyopatiya statinlarni qo'llashning eng keng tarqalgan yon ta'siri bo'lib, boshqa statin preparatlariga o'tish orqali boshqariladi. Mushaklarning og'ir asoratlari
(masalan, rabdomiyoliz) juda kam uchraydi. Jigar fermenti darajasining oshishi boshqa potentsial, ammo kam uchraydigan yon ta'sirdir. Fibratlar, shuningdek, miyopatiya va gepatotsitlarning shikastlanish xavfini oshirishi mumkin. Dori vositalarining o'zaro ta'siri ushbu ortib borayotgan xavfda muhim rol o'ynaydi va hozirgi COVID-19 RMSlarida ko'rib chiqilmoqda [3, 11]. Shuni ta'kidlash kerakki, ommaviy qon aylanishini tadqiq qilishda nojo'ya ta'sirlar bir necha oydan yillargacha davolanish natijasida paydo bo'ladi, hozirgi COVID-19 tadqiqotlari esa odatda ancha qisqaroq davolanishga ega.
In vitro tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, tolali kislota hosilasi bo'lgan fenofibrat SARS-CoV-2 spike oqsilining retseptorlari bilan bog'lanish sohasini beqarorlashtiradi va retseptorlarni bog'laydigan domenning ACE2 bilan bog'lanishini inhibe qiladi. Bu virusli infektsiyani 70% gacha kamaytirishi mumkin. COVID-19 kasallik holati pnevmoniyadan tizimli ko'p a'zoli kasallikka o'tib, tizimli yallig'lanish va tromboz asosiy xususiyat sifatida namoyon bo'ldi. Ushbu sharh o'tkir COVID-19 ni davolashda lipid modulyatsiya qiluvchi agentlarning rolini baholovchi 34 ta RMS, post-COVID sindromi bo'lgan bemorlarda 2 RMS va COVID-19 infektsiyasining oldini olish bo'yicha 4 RMS aniqladi. Ushbu sinovlar natijalari COVID-19 bilan kurashish uchun vositalar arsenalini kengaytirishi mumkin. COVID-19 bilan og'rigan bemorlarda antikoagulyantlarning dozasini oshirish bo'yicha yaqinda o'tkazilgan RMSlarning neytral natijalari og'ir COVID-19da noto'g'ri immunitet reaktsiyasining ahamiyatini ko'rsatishi mumkin. Aynan shu kontekstda pleiotropik lipid modulyatsiya qiluvchi vositalar mumkin bo'lgan terapevtik salohiyatga ega. Ushbu vositalarning o'rtacha immunomodulyatsion ta'siri boshqa yallig'lanishga qarshi vositalar bilan tez-tez uchraydigan haddan tashqari immunosupressiya va superinfektsiyani kamaytiradi. Immunitetni modulyatsiya qiluvchi terapiyalar orasida faqat steroidlar COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda barqaror samaradorlikni ko'rsatdi. Ivermektin va gidroksiklorokin bilan neytral natijalar, kolxitsin va tosilizumab bilan aralash natijalar bizga biologik aniqlik mazmunli davolanishga olib kelmasligini eslatadi. Shu sababli, lipid modulyatsiyasi bo'yicha hozirgi RMSlar alohida qiziqish uyg'otadi. CVD xavfini kamaytirishda kam qo'llanilishiga qaramay, fibratlar sulfatid darajasini oshirish va ACE2 retseptorlari bilan bog'lanish sohasini inhibe qilish orqali virusning kirib borishini va SARS-CoV-2 infektsiyasini kamaytirishi mumkin. Davom etayotgan fibrat tadqiqotlarining kuchli tomonlari so'nggi nuqtani tanlashni o'z ichiga oladi: o'lim, O'RDS(O'tkir respirator distress sindrom) bilan bog'liq natijalar, yallig'lanish belgilari va invaziv mexanik yordam asosiy natijadir. Fenofibratni buyurishda odatda dorilarning o'zaro ta'siri hisobga olinadi. COVID-19 tizimli yallig'lanish, endotelial faollashuv va ko'p a'zolarning namoyon bo'lishi bilan bog'liq. Lipid modulyatsiya qiluvchi vositalar COVID-19 bilan kasallangan bemorlarni davolashda foydali bo'lishi mumkin. Ular lipid tolalarini buzish orqali virusning kirib borishini inhibe qilishi yoki yallig'lanish reaktsiyasini va endotelial faollashuvni kamaytirishi mumkin. Bundan tashqari, pastroq yuqori zichlikdagi lipoprotein (ZPL) xolesterin va yuqori triglitseridli dislipidemiya COVID-19 bilan og'rigan bemorlarda yomonroq natijalarni ko'rsatadi. Tizimli qidiruv natijasida lipid modulyatsiya qiluvchi vositalar bilan 40 ta RMS aniqlandi, shu jumladan statinlarning 17 ta tadqiqoti, omega-3 yog 'kislotalarining 14 tasi, fibratlar bo'yicha 3 ta RMS, niatsinning 5 ta RMS va COVID-ning davolash yoki oldini olish uchun dalcetrapibning 1 ta RMS. 19.
Birmingem universiteti va Buyuk Britaniyaning Keele universiteti boshchiligidagi tadqiqot guruhi litsenziyalangan og'iz orqali qabul qilinadigan fenofibrat preparati va uning faol shakli fenofibrik kislota in
References / Список литературы /Iqtiboslar
vitro sharoitida inson hujayralarida SARS-CoV-2 infektsiyasini sezilarli darajada kamaytirishi mumkinligini aniqladi [14, 25]. Turli mamlakatlarda tasdiqlangan fenofibrat qondagi xolesterin va yog'li moddalarning ko'tarilishi kabi kasalliklarni davolash uchun ishlatiladi
[7].
Birmingem universiteti fenofibratning standart klinik dozasi bilan xavfsiz va erishish mumkin bo'lgan kontsentratsiyalarda Covid-19 infektsiyasini 70% gacha kamaytirishini ta'kidladi [4,9]. In vitro tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, tolali kislota fenofibrat SARS-CoV-2 spike oqsilining retseptorlari bilan bog'lanish sohasini beqarorlashtiradi va retseptorlarni bog'laydigan domenning ACE2 bilan bog'lanishini inhibe qiladi, bu esa virusli infektsiyani kamaytiradi [19, 28].
Shuningdek, COVID-19da lipid modulyatsiya qiluvchi vositalarning virusga qarshi, immunomodulyator va antitrombotik mexanizmlari va ularning yuzaga kelishi mumkin bo'lgan nojo'ya ta'sirlari aniqlangan. Alveolalar ichida SARS-CoV-2 ning pnevmositlarga dastlabki ulanishi tug'ma immun hujayralari (shu jumladan makrofaglar va T hujayralari) infiltratsiyasiga va keyinchalik sitokinlarning chiqarilishiga olib keladi. Statinlar va fibratlar yallig'lanish reaktsiyasining zo'ravonligini kamaytiradigan immunomodulyatsion xususiyatlarni namoyon qilishi mumkin. SARS-CoV-2 ACE2 ifodasini bostirishi va uning ko'plab to'qimalarda himoya reaktsiyalarini kamaytirishi mumkin. Ammo statinlar va fibratlar ACE2 ni faollashtirish va endotelial azot oksidi sintetaza faolligini oshirish orqali alveolyar epiteliya hujayralarining yaxlitligini saqlab turishi mumkin. Statinlar, shuningdek, transformatsiya qiluvchi o'sish omili beta-retseptor III ni faollashtirish orqali kollagen cho'kmasi va o'pka fibrozini kamaytirishi mumkin [1, 29].
Virusli oqsil RBDni beqarorlash va RBDning ACE2 ga ulanishini blok qilish orqali fibratlar virusning kirib kelishini oldini oladi. Statinlar, shuningdek, xolesterin sintezi yo'lini va membrana lipid raftlarini buzish orqali virusning kirib borishini inhibe qilishi mumkin [5, 14]. Shuningdek, statinlarning gepatit C virusi kabi o'ralgan viruslarga virusga qarshi to'g'ridan-to'g'ri antiviral ta'siri, virus konvertini oqish va yo'q qilish orqali ba'zi dalillar mavjud. Ular, shuningdek, replikatsiya yo'lidagi oqsillarga aralashish orqali virus replikatsiyasini bostirishi mumkin. Bundan tashqari, statinlar reaktiv kislorod turlarini blokirovka qilish orqali immunomodulyator ta'sirga ega bo'lishi mumkin. Tomir ichida lipid modulyatsiya qiluvchi vositalar immunitet reaktsiyasini modulyatsiya qilishi va sitokin bo'ronini bostirishi mumkin. Statinlar va fibratlar antitrombositar faolligiga ega bo'lishi mumkinligi haqida ba'zi dalillar ham mavjud. Bundan tashqari, statinlar to'qima faktorini, qon Villebrand omilini, V, XIII omillarni va plazminogen faollashtiruvchi inhibitorni inhibe qilish orqali qo'shimcha antitrombotik xususiyatlarga ega bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, TG va LDL xolesterinning yuqori darajalari yomonroq natijalar bilan bog'liq; Ammo triglitseridlar yoki past zichlikdagi lipoprotein xolesterin darajasini pasaytirish COVID-19 da terapevtik aralashuv sifatida ishlatilishi mumkinmi yoki yo'qmi, hali ham noma'lum.
Xulosalar. Lipid-modulyatsiya qiluvchi vositalar yallig'lanishga qarshi, virusga qarshi va pleiotropik ta'sirlar orqali COVID-19 bilan bog'liq ko'p a'zolarning shikastlanishini yumshata oladi. Hozirgi yaxshi o'tkazilgan va etarli darajada o'tkazilgan RMS natijalari bizga COVID-19 ning turli bosqichlarini oldini olish yoki davolashda staitnes, fenofibrik kislota kabi lipid modulyatsiya qiluvchi vositalarning mumkin bo'lgan samaradorligini baholashga imkon beradi va keyingi tadqiqotlar uchun yangi ufqlarni ochishi mumkin. klinik amaliyot. Bu, ayniqsa, arterial gipertenziya, metabolik sindrom, COVID-19 fonida 2-toifa qandli diabet bilan kasallangan bemorlar uchun to'g'ri keladi.
1. Agababyan I.R., Soleyeva S.Sh. Mesto statinov v kompleksnom lechenii SARS-CoV-2. Voprosi nauki i obrazovaniya №14 (139) 2021. s.70-80.
2. Karpov Yu.A. Effektivnost i bezopasnost terapii statinami// Atmosfera. Novosti kardiologii, 2019. № 1. S. 3-12.
3. Krugliy L.B., Karpov Yu.A. Uluchsheniye prognoza bolnix s serdechno-sosudistoy patologiyey na fone povishennogo urovnya S-reaktivnogo belka: novie dannie ob effektax atorvastatina i rozuvastatina. // Atmosfera. Novosti kardiologii, 2016. № 2. 33-40.
4. Mareyev V.Yu., Orlova Ya.A., Pavlikova Ye.P., Matskeplishvili S.T., Krasnova T.N., Malaxov P.S., Samoxodskaya L.M., Mershina Ye.A.Sinitsin V.Ye., Mareyev Yu.V., Kalinkin A.L., Begrambekova Yu.L., Kamalov A.A. Puls-terapiya steroidnimi gormonami bolnix s Koronavirusnoy pnevmoniyey (COVID-19), sistemnim vospaleniyem i riskom venoznix trombozov i tromboemboliy (issledovaniye
PUTNIK).Kardiologiya. 2020;60(6). DOI: 10.18087/cardio.2020.6.n1226. r.15-29.Anderson EJ, Rouphael NG, Widge AT, et al. Safety and immunogenicity of SARS-CoV-2 mRNA-1273 vaccine in older adults. N Engl J Med 2020; 383:2427-2438.
5. Arutiunov G.P., Tarlovskaya E.I., KoziolovaN.A., Boldina M.V., Batiushin M.M., Ametov A.S. etal. The agreed experts' position of the Eurasian Association of Therapists on tactics of management of patients with comorbid pathology infected with SARS-CoV-2. Therapeutic Archive. 2020; 92(9). DOI: 10.26442/00403660.2020.09.000703.
6. Cao Y, Wei J, Zou L, Jiang T, Wang G, Chen L et al. Ruxolitinib in treatment of severe coronavirus disease 2019 (COVID-19): A multicenter, single-blind, randomized controlled trial. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2020;S0091674920307387. [Epub ahead of print]. DOI: 10.1016/j.jaci.2020.05.019
7. Cao Y, Wei J, Zou L, Jiang T, Wang G, Chen L et al. Ruxolitinib in treatment of severe coronavirus disease 2019 (COVID-19): A multicenter, single-blind, randomized controlled trial. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2020;S0091674920307387. [Epub ahead of print]. DOI: 10.1016/j.jaci.2020.05.019.
8. Clore J, Thurby-Hay L. Glucocorticoid-Induced Hyperglycemia. Endocrine Practice. 2009;15(5):469-74.DOI: 10.4158/EP08331.RAR8. Shono A, Mori S, Nakamura K, Yatomi A, Takada H, Tanaka H et al. Glucocorticoid-sensitive Paroxysmal Atrial Fibrillation, Sick Sinus Syndrome, and Mitral Regurgitation in a Patient with Malignant Rheumatoid Vasculitis. Internal Medicine (Tokyo, Japan). 2019; 58(21):3093-8. DOI: 10.2169/internalmedicine.3090-19.
9. Darmon P, Dadoun F, Boullu-Ciocca S, Grino M, Alessi M-C, Dutour A. Insulin resistance induced by hydrocortisone is increased in patients with abdominal obesity. American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism. 2006;291(5):E995-1002. DOI: 10.1152/ajpendo.00654.2005.
10. European Societyof Cardiology. ESC Guidancefor the Diagnosis and Management of CV Disease during the COVID-19 Pandemic. Lastup dated on April 2020. Av. at:https://www.escardio.org/Education/COVID-19-and Cardiology/ESC-COVID-19-Guidance.
11. Folegatti PM, Ewer KJ, Aley PK, et al. Safety and immunogenicity of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine against SARS-CoV-2: a preliminary report of a phase 1/2, single-blind, randomised controlled trial.Lancet 2020;396:467-478.
12. Gorabi AM, KiaieN, Hajighasemi S, Banach M, Penson PE, Jamialahmadi T et al. Statin-Induced Nitric Oxide Signaling: Mechanisms and Therapeutic Implications. Journal of Clinical Medicine. 2019; 8(12):2051. DOI: 10.3390 / jcm 8122051.
13. Irina Rubenovna Agababyan, Sitora Shahobovna Soleeva, Muyassar Gafurjanovna Mukhemedova, Jamol Uzokov. Condition of coronary arteries and change of lipid profile in coronary heart disease. Journal of critical reviews 2020 August .p.4719-4723.
14. Lindsey R. Baden, M.D., Hana M. El Sahly, M.D., Brandon Essink, M.D., Karen Kotloff, M.D., Sharon Frey, M.D., Rick Novak, M.D., David Diemert, M.D., Stephen A. Spector, M.D., Nadine Rouphael, M.D., C. Buddy Creech, M.D., John McGettigan, M.D., Shishir Khetan, M.D., et al.Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-CoV-2 Vaccine. for the COVE Study Group. February 4, 2021N Engl J Med 2021; 384:403-416.DOI: 10.1056/NEJMoa2035389.
15. Ludovico Cantuti-Castelvetri, Ravi Ojha , Liliana d. Pedro, Minou Djannatian, Jonas Franz , Suvi Kuivanen, Franziska Van der Meer, Katri Kalliotugberk Kaya , Mikael Simons. Neuropilin-1 facilitates SARS-CoV-2 cell entry and infectivity. SCIENCES Nov 2020^Vol 370, Issue 6518^pp. 856-860^DOI: 10.1126/science.abd2985.
16. Madjid M, Safavi-Naeini P, Solomon SD, Vardeny O. Potential Effects of Coronaviruses on the Cardiovascular System: A Review. JAMA Cardiology. 2020; DOI: 10.1001/jamacardio.2020.1286.
17. Markus Hoffmann, Hannah Kleine Weber, Simon Schroeder, Nadine Kruger, Tanja Herrler, Sandra Erichsen, Tobias S.Schiergens, Georg Herrler, Nai-HueiWu, Andreas Nitsche, Marcel A. Müller, Christian Drosten, Stefan Pöhlmann, SARS-CoV-2 Cell Entry Depends on ACE2 and TMPRSS2 and Is Blocked by a Clinically Proven Protease Inhibitor.CellPress. Volume 181, Issue 2, 16 April 2020, Pages 271-280.e8.
18. Mehta P, McAuley DF, Brown M, Sanchez E, Tattersall RS, Manson JJ. COVID-19: consider cytokine storm syndromes and immunosuppression. The Lancet. 2020;395(10229):1033-4. DOI: 10.1016/S0140-6736(20)30628-0.
19. Merryn Voysey DPhil, Sue Ann Costa Clemens PhD, Shabir A Madhi PhD, Lily Y Weckx PhD, Pedro MFolegatti MD, Parvinder KAley PhD, Brian Angus MD, Vicky LBaillie PhD, Shaun LBarnabas PhD, Qasim EBhorat MSc, SagidaBibi PhD, Carmen Briner MBBCh, Paola Cicconi PhD, Andrea MCollins PhD, Rachel Colin-Jones MSc, Clare LCutland PhD, Thomas CDarton DPhil, Keertan Dheda FRCPCH, Peter Zuidewind. Safety and efficacy of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine (AZD1222) against SARS-CoV-2: an interim analysis of four randomised controlled trials in Brazil, South Africa, and the UK Volume 397, Issue 10269, 9-15 January 2021, Pages 99-111.
20. Ministry of Health of Russian Federation. Temporary methodical recommendations. Prevention, diagnosis and treatment of new coronavirus infection (COVID-2019). Version 7 (03.06.2020). Moscow.
Av.at:https://static0.rosminzdrav.ru/system/attachments/attaches/000/050/584/original/03062020_%D0%9CR_COVID-19_v7.pdf. 2020.
21. Renhong Yan , Yuanyuan Zhang , Yaning Li, Lu Xia , Yingying Guo , Qiang Zhou Structural basis for the recognition of SARS-CoV-2 by full-length human ACE22020 Mar 27; 367(6485): 1444-1448. doi: 10.1126/science.abb2762. Epub 2020 Mar 4.
22. S A Meo, I A Bukhari, J Akram, A S Meo, D C Klonoff. COVID-19 vaccines: comparison of biological, pharmacological characteristics and adverse effects of Pfizer/BioNTech and Moderna Vaccines. European review for medical and pharmacological sciences 2021 Feb; 25(3):1663-1669. doi: 10.26355/eurrev_202102_24877.
23. Schett G, Sticherling M, Neurath MF. COVID-19: risk for cytokine targeting in chronic inflammatory diseases? Nature Reviews Immunology. 2020;20(5):271-2. DOI: 10.1038/s41577-020-0312-7.
24. Shlyakho E.V., Konradi A.O., Arutyunov G.P., Arutyunov A.G., Bautin A.E., Boytsov S.A. et al. Guidelines for the diagnosis and treatment of circulatory diseases in the context of the COVID -19 pandemic. Russian Journal of Cardiology. 2020; 25(3):129-48. DOI: 10.15829/1560-4071-2020-3-3801.
25. Soleeva S.Sh., Djabbarova N.M. Yarasheva Z.X. «Clinical and functional condition of patients with stable angina pectoris on the background of long-term use of Atorvastatin» International scientific review of the problems and prospects of modern science and education, Boston. USA. December 25-26, 2019. P.113-115.
26. Soleeva S.Sh., Djabbarova N.M., Muradov Sh.B. The state of diastolic dysfunction of the left ventricle in patients with myocardial infaRMSion. Journal of cardiorespiratory research 2020 vol.3, issue 1, pp.78-81.DOI http://dx.doi.org./10.26739/2181-0974-2020-3-16.
27. Sun X, Wang T, Cai D, Hu Z, Chen J, Liao H et al. Cytokine storm intervention in the early stages of COVID-19 pneumonia. Cytokine & Growth Factor Reviews. 2020;53:38-42. DOI: 10.1016/j.cytogfr.2020.04.0022. World Health Organization. Clinical management of COVID-19. WHO Reference Number: WHO/2019-nCoV/clinical/2020.5. 2020. [Internet] 2020. Available at: https://www.who.int/publications-detail-redirect/clinical-management-of-covid-19.
28. Tang N, Li D, Wang X, Sun Z. Abnormal coagulation parameters are associated with poor prognosis in patients with novel coronavirus pneumonia. Journal of Thrombosis and Haemostasis. 2020;18(4):844-7. DOI: 10.1111/jth.14768.
