Научная статья на тему 'ЛЕЧЕНИЕ БОЛЬНЫХ С ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА ПОЖИЛОГО И СТАРЧЕСКОГО ВОЗРАСТА С ПОМОЩЬЮ ВЫСОКОТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ МЕТОДОВ'

ЛЕЧЕНИЕ БОЛЬНЫХ С ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА ПОЖИЛОГО И СТАРЧЕСКОГО ВОЗРАСТА С ПОМОЩЬЮ ВЫСОКОТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ МЕТОДОВ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
55
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
чрескожное коронарное вмешательство / стентирование / острый коронарный синдром / постинфарктный кардиосклероз. / percutaneous coronary intervention / stenting / acute coronary syndrome / postinfarction cardiosclerosis.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Ирина Рубеновна Агабабян, Максуд Арифович Саидов, Санжар Шухратович Жониев

Ведущей причиной смерти пожилых пациентов в настоящее время остается ишемическая болезнь сердца (ИБС). В последнее время, практически во всех областях нашей страны открываются центры по реваскуляризационной терапии. В частности, эффективная работа по ведению больных с ОКС и ПИКС для улучшения качества жизни проводятся чрескожные коронарные вмешательства (ЧКВ). Эти, так называемые эндоваскулярные вмешательства в настоящее время являются высокоэффективным методом лечения, позволяющим значительно улучшить состояние пациентов и повысить их толерантность к физической нагрузке, вернуть людей в нормальную повседневную жизнь. В данной статье был сделан ретроспективный анализ больных пожилого и старческого возраста, которым было проведено чрескожное коронарное вмешательство с различным типом стентирования. В ходе анализа было выявлено, что большинство больных были с диагнозом ОКС. Было проведено свыше 337 эндоваскулярных вмешательств у 163 больных.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Ирина Рубеновна Агабабян, Максуд Арифович Саидов, Санжар Шухратович Жониев

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TREATMENT OF PATIENTS WITH CHRONIC CORONARY HEART DISEASE OF THE ELDERLY AND SENILE AGE WITH THE HELP OF HIGH-TECH METHODS

The leading cause of death in elderly patients currently remains coronary heart disease (CHD). Recently, in almost all regions of our country, centers for revascularization therapy have been opened. Percutaneous coronary interventions (PCI) are carried out to improve the quality of life in the management of patients with ACS and PICS. These so-called endovascular interventions are currently a highly effective method of treatment that can significantly improve the condition of patients and increase their tolerance to physical activity, return people to normal daily life. In this article, a retrospective analysis of elderly and senile patients who underwent percutaneous coronary intervention with various types of stenting was made. During the analysis, it was revealed that most of the patients were diagnosed with ACS. More than 337 endovascular interventions were performed in 163 patients.

Текст научной работы на тему «ЛЕЧЕНИЕ БОЛЬНЫХ С ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА ПОЖИЛОГО И СТАРЧЕСКОГО ВОЗРАСТА С ПОМОЩЬЮ ВЫСОКОТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ МЕТОДОВ»

JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH

ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ

UDK 616.12-008.4

Ирина Рубеновна Агабабян

к.м.н., доцент, заведующая кафедры внутренных болезней, кардиологии и функционалной диагностики факультета после дипломного оброзования Самаркандского государственного медицинского университета Самарканд, Узбекистан Максуд Арифович Саидов к.м.н., главный врач Самаркандского областного регионального филиали Республиканского специализированого научно-практического медицинского центра Кардиологии Самарканд, Узбекистан Санжар Шухратович Жониев ассистент кафедры анестезиологии, реанимации и неотложной медицины Самаркандского государственного медицинского университета Самарканд, Узбекистан

ЛЕЧЕНИЕ БОЛЬНЫХ С ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА ПОЖИЛОГО И СТАРЧЕСКОГО ВОЗРАСТА С

ПОМОЩЬЮ ВЫСОКОТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ МЕТОДОВ

For citation: Agababyan I.R., Saidov M.A., Zhoniev S.Sh. TREATMENT OF PATIENTS WITH CHRONIC CORONARY HEART DISEASE OF THE ELDERLY AND SENILE AGE WITH THE HELP OF HIGH-TECH METHODS. Journal of cardiorespiratory research. 2022, vol 3, issue 4, pp.38-42

http://dx. doi.org/10.5281/zenodo. 7366150

АННОТАЦИЯ

Ведущей причиной смерти пожилых пациентов в настоящее время остается ишемическая болезнь сердца (ИБС). В последнее время, практически во всех областях нашей страны открываются центры по реваскуляризационной терапии. В частности, эффективная работа по ведению больных с ОКС и ПИКС для улучшения качества жизни проводятся чрескожные коронарные вмешательства (ЧКВ). Эти, так называемые эндоваскулярные вмешательства в настоящее время являются высокоэффективным методом лечения, позволяющим значительно улучшить состояние пациентов и повысить их толерантность к физической нагрузке, вернуть людей в нормальную повседневную жизнь. В данной статье был сделан ретроспективный анализ больных пожилого и старческого возраста, которым было проведено чрескожное коронарное вмешательство с различным типом стентирования. В ходе анализа было выявлено, что большинство больных были с диагнозом ОКС. Было проведено свыше 337 эндоваскулярных вмешательств у 163 больных.

Ключевые слова: чрескожное коронарное вмешательство, стентирование, острый коронарный синдром, постинфарктный кардиосклероз.

Irina Rubenovna Agababyan

Candidate of Medical Sciences, Associate Professor, Head of the Department of Internal Diseases, Cardiology and Functional Diagnostics of the Faculty after graduation of the Samarkand State Medical University

Samarkand, Uzbekistan Maksud Arifovich Saidov Candidate of Medical Sciences, Chief Physician of the Samarkand Regional branch of the Republican Specialized Scientific and Practical Medical Center of Cardiology Samarkand, Uzbekistan Sanjar Shukhratovich Joniev

О

Assistant of the Department of Anesthesiology, Resuscitation and Emergency Medicine of the Samarkand State Medical University Samarkand, Uzbekistan

TREATMENT OF PATIENTS WITH CHRONIC CORONARY HEART DISEASE OF THE ELDERLY AND SENILE AGE WITH

THE HELP OF HIGH-TECH METHODS

ANNOTATION

The leading cause of death in elderly patients currently remains coronary heart disease (CHD). Recently, in almost all regions of our country, centers for revascularization therapy have been opened. Percutaneous coronary interventions (PCI) are carried out to improve the quality of life in the management of patients with ACS and PICS. These so-called endovascular interventions are currently a highly effective method of treatment that can significantly improve the condition of patients and increase their tolerance to physical activity, return people to normal daily life. In this article, a retrospective analysis of elderly and senile patients who underwent percutaneous coronary intervention with various types of stenting was made. During the analysis, it was revealed that most of the patients were diagnosed with ACS. More than 337 endovascular interventions were performed in 163 patients.

Keywords: percutaneous coronary intervention, stenting, acute coronary syndrome, postinfarction cardiosclerosis.

Irina Rubenovna Agababyan

Samarqand Davlat tibbiyot universiteti, diplomdan keying ta'lim fakulteti ichki kasalliklar, kardiologiya va funktsional diagnostika kafedrasi mudiri, tibbiyot fanlari nomzodi, dotsent Samarqand, O'zbekiston Maqsud Arifivich Saidov Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy amaliy tibbiyot markazi Samarqand viloyat mitaqaviy filiali bosh vrachi, tibbiyot fanlari nomzodi Samarqand, O'zbekiston Sanjar Shuxratovich Joniyev Samarqand Davlat tibbiyot universiteti anesteziologiya, reanimatsiya va shoshilinch tibbiyot kafedrasi assistenti Samarqand, O'zbekiston

YURAK ISHEMIK KASALLIGI BO'LGAN KEKSA YOSHDAGI BEMORLARNI YUQORI TEXNOLOGIK USULLAR BILAN

DAVOLASH

ANNOTATSIYA

Hozirgi paytga kelib o'tkir koronar sindrom (O'KS) keksa bemorlarda o'limning asosiy sababi bo'lib qolmoqda. So'nggi paytlarda mamlakatimizning deyarli barcha hududlarida revaskulyarizatsiya terapiyasi markazlari ochildi. Xususan, hayot sifatini yaxshilash uchun O'KS (O'tkir koronar sindromlar) va IKKS (Infarktdan keyingi kardioskleroz) bilan og'rigan bemorlarni samarali davolash uchun teri orqali koronar aralashuvlar (TOKA) qo'llaniladi. Ushbu endovaskulyar operatsiyalar hozirgi vaqtda bemorlarning ahvolini sezilarli darajada yaxshilaydigan va jismoniy faollikka chidamliligini oshiradigan, odamlarni oddiy kundalik hayotga qaytarishi mumkin bo'lgan yuqori texnologik davolash usuli hisoblanadi. Ushbu maqolada har xil turdagi stentlash bilan teri orqali koronar aralashuv(operatsilar)ni o'tkazgan keksa va keksa yoshdagi bemorlarning retrospektiv tahlili o'tkazildi. Tahlil shuni ko'rsatdiki, 337 dan ortiq endovaskulyar aralashuvlar amalga oshirilgan 163 ta bemorlarning ko'p qismida O'KS tashxisi qo'yilgan.

Kalit so'zlar: teri orqali koronar aralashuv, stentlash, o'tkir koronar sindrom, infarktdan keyingi kardioskleroz.

Dolzarbligi. Yurakning ishemik kasalligi (YulK) muammosi ilmiy xalos qiladi, balki omon qolishni ham oshiradi. Shu munosabat bilan, tadqiqotlarning diqqat markazida bo'lib kelmoqda, chunki koronar mualliflarning ta'kidlashicha, katta yoshdagi bemorlar uchun tanlangan tomirlar aterosklerozining oqibatlari aholi o'limining deyarli yarmiga operatsiyalar endovaskulyar usullar bo'lib, ular minimal operatsiya to'g'ri keladi. So'nggi paytlarda ushbu guruhdagi bemorlarda miyokard xavfiga ega, shuningdek, operatsiyadan keyingi kechki davrda o'tkir revaskulyarizatsiyasi ko'rsatkichlari kengayib bormoqda, bu jismoniy miokard infarkti rivojlanish xavfini kamaytiradi. Keksa va keksa mashqlar bardoshliligini oshirishga, takroriy miyokard infarkti xavfini odamlarda koronar arteriya kasalligini aniqlash stenozli koronar sezilarli darajada kamaytirishga va uzoq muddatli yashash imkon aterosklerozning yuqori chastotasi bilan osonlashadi. Teri orqali beradi. Bemorning keksa yoshi ko'pincha ko'plab yondosh kasalliklar, koronar aralashuv o'limni kamaytirmaydi, lekin hayot sifatini shuningdek, yurak jarrohligining yuqori xavfi bilan bog'liq. Shu sababli yaxshilaydi, ayniqsa og'ir stenokardiyada. Zamonaviy aholining yosh guruhlarini tasniflash zarurati paydo bo'ldi. revaskulyarizatsiya texnologiyasi hatto 85 va undan katta yoshdagi

Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (JSST) Gerontologlar va bemorlarda ham samaradorlikni yo'qotmasdan va maqbul xavf bilan Geriatriya Kongressi tomonidan tasdiqlangan yosh guruhlari tasnifini aralashuvga imkon beradi. 75 yosh va undan katta bemorlarda, xuddi qabul qildi, 50 yoshdan oshgan barcha aholi to'rt yosh toifasiga yosh bemorlarda bo'lgani kabi, radial kirish qon ketish xavfini bo'lingan: 1) yetuk yosh - 45-59 yosh; 2) keksalik - 60-74 yosh; 3) kamaytiradi va qon tomirlariga kirish joyida asoratlarni kamaytiradi. qarilik yoshi - 75-90 yosh; 4) uzoq umr ko'ruvchilar - 90 yil va undan Turli xil modifikatsiyadagi stentlarning afzalliklari bo'yicha faol ortiq. Surunkali koronar yurak kasalligi(SKYK)ning og'ir shakllari munozaralar hali yakunlanmagan. RESEARCH va T-SEARCH bo'lgan keksa bemorlarda konservativ davolash usullari har doim ham registrlariga ko'ra, 80 yoshdan oshgan bemorlarda dori-darmonli kasallikning anginal belgilarini yetarli darajada nazorat qilish va stentlarni o'rnatish himoyalanmagan metall stentlarga nisbatan qon koronar hodisalar xavfini kamaytirishni ta'minlay olmaydi. Bunday tomir hodisalari xavfini 50% ga kamaytiradi. Stentlarni tanlashda hollarda koronar arteriya revaskulyarizatsiyasi bilan interventsion zamonaviy everolimus-elutiv polimer stentlari (Xience) yoki aralashuvlar muqobil bo'lmagan tanlov usullari hisoblanadi. Ular yurak zotarolimus (Rezolute) ning katta xavfsizligi haqidagi ma'lumotni ishemik kasalligi(SYIK)ning og'ir shakllari bo'lgan bemorlarni hisobga olish mumkin. davolashda "oltin" standart bo'lib, ularni nafaqat anginal simptomlardan

Shunday qilib, keksa va keksa bemorlarda koronar arteriya kasalligini tashxislash va davolash qarigan organizmning xususiyatlarini, qarilik davrida kasallikning namoyon bo'lish xususiyatlarini, davolanishning asoratlari xavfini oshirishni bilishni talab qiladi, bu esa amaliyotchilarga ushbu xavfli kasallikni yanada muvaffaqiyatli nazorat qilishga yordam berishi mumkin.

Maqsad. Surunkali koroner yurak kasalligi bilan og'rigan bemorlarni davolash usullaridan biri sifatida teri orqali koronar aralashuvni qo'llash imkoniyatini baholash.

Materiallar va metodlar. Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Samarqand viloyati

Bemorlarning aksariyatiga koronar arteriya kasalligi tashxisi qo'yilgan: postinfarkt kardioskleroz IKK - 31,9% (n=52), ST segmenti balandligi bilan o'tkir koronar sindrom (O'KS) tashxisi - 28,83% (n=47), o'tkir koronar tashxis qo'yilgan. ST segmenti balandligisiz

Tadqiqot davomida 130 nafar bemorda qon aylanishining to'g'ri turi 79,7 foizni, muvozanatli turi 22 nafarida - 13,6 foizni, chap qon aylanishi 11 nafarida - 6,7 foizni tashkil etdi. Endovaskulyar aralashuvi natijasi o'tkir koronar sindromning mavjudligini, shuningdek, 70% dan ortiq koronar arteriya stenozining angiografik mavjudligini ko'rsatdi. 163 bemorda jami 337 ta PKA o'tkazildi. 50 tasida (30,67%) koronar arteriya tiqilib qolishini rekanallashtirish, 69 tasida (42,33%) balonli angioplastika, 50 tasida (30,67%) sirkumfleks shoxchasini stentlash

hududiy filiali ma'lumotlariga asosan 2021-yil 1-yanvardan 1-noyabrgacha bo'lgan davrda birlamchi perkutan koronar aralashuv tekshiruvidan o'tgan keksa va keksa bemorlarning retrospektiv tahlili o'tkazildi. Radial yondashuv 96,32% (n = 157) va boshqa yondashuvlar 3,68% (n = 6) yordamida interventsion aralashuvni o'tkazgan jami 163 bemor tahlil qilindi. Erkaklar 68,1% (n=111), ayollar 31,9% (n=52) ni tashkil qildi.

O'rtacha yoshi 63,46 edi. Ularning o'rtacha yoshi (45-59) 28,83% (n=47), keksalar (60-74) - 63,8% (n=104) va keksalar (75-90) - 6,75% (n=16) ni tashkil etdi. Bemorlarning yoshi bo'yicha taqsimlanishi 1rasmdagi diagrammada ko'rsatilgan.

sindrom - 13,49% (n=22), miokard infarkti bilan 8,59% (n=14), YulK zo'riqish stenokardiyasi FS III tashxisi bilan: 17,79% (n=29). Bemorlarni tashxis bo'yicha taqsimlash 2-rasmdagi diagrammada ko'rsatilgan.

(SshS), 66 tasida (44,49%) o'ng koronar arteriyani stentlash (O'KAS), chap arteriyani stentlash amalga oshirildi (ChAS). Koronar arteriya - 4 (2,45%), oldingi interventrikulyar shoxchani stentlash - 93 (57,05%), diagonal filialni stentlash - 5 (3,07%) bemor. Zo'riqish stenokardiyasining yo'qligi va jismoniy mashqlar tolerantligining oshishi klinik jihatdan yaxshi natija hisoblanadi. Stentlash turlari №4 diagrammada keltirilgan.

Rasm №1. Bemorlarning yoshi bo'yicha taqsimlanishi.

Tashxis

40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00%

/| П я Ш я

¿g ш ш ш ш,

ПИКС ИБС. Ст3 ОКС cnST ОКС 6nST ИМ

Rasm № 2. Bemorlarni tashxis bo'yicha taqsimlash.

Rasm №3. Stentlash turlari

Ushbu kohort tadqiqotida barcha bemorlarga faqat koronar arteriyalarni stentlash amalga oshirildi, koronar arteriyani aylanib o'tish hisobga olinmadi. Statsionar sharoitda aralashuv paytida va undan keyin o'lim holatlari va jiddiy asoratlar kuzatilmadi.

Natijalar. Ushbu ko'rsatkichlarga ko'ra, bemorlarning ko'pchiligida o'tkir koronar sindrom 69 bemor (42,32%) tashxisi qo'yilganligini ko'rish mumkin. O'tkir koronar sindrom tashxisi bilan ST segmenti ko'tarilgan va bo'lmagan, koronar arteriyalarga stent qo'yilgan bemorlar va asosiy terapiyada kuzatilgan xuddi shunday tashxis bilan bemorlarning qiyosiy uzoq muddatli kuzatuvini o'rganish kerak. Koronar arteriyalarni stentlash bo'yicha ikkinchi o'rinni keksa va keksa

References/CnncoK .iHTepaTypbi/Iqtiboslar

yoshdagi postinfarkt kardiosklerozli bemorlar egalladi - 52 bemor (31,9%). Teri orqali koronar aralashishlar (TKA) dan oldin va keyin barcha bemorlarga statinlar, ikki yoki uch marta antikoagulyant terapiya buyurilgan.

Xulosa. Keksa va keksa odamlarda miokard infarkti va uning barcha og'ir asoratlarni oldini olish uchun O'KS bilan og'rigan bemorlarni stentlashning ahamiyati, ularda yuqori darajadagi qo'shma kasalliklar bo'lishi mumkinligi, shu bilan birga miokard kasalliklari bo'lgan bemorlarda stentlashning zarurati postinfarkt kardioskleroz bilan infarkt to'g'risida ko'p savollar yuzaga keltiradi.

1. Бокерия Л.А. Непосредственные и отдаленные результаты стентирования ствола левой коронарной артерии у больных ишемической болезнью сердца / Л.А. Бокерия [и др.] // Кардиология. - 2016. - N3. - С. 4-12.

2. Жониев С.Ш. Улучшение седативного компонента общей анестезии при стентировании коронарных артерий / С.Ш. Жониев и др.// IX Беломорский Симпозиум -2022. -2022. -С. 121-122.

3. Козлов, С.Г. Эндоваскулярная реваскуляризация миокарда у больных сахарным диабетом / С.Г. Козлов, К.Н. Петрова // Кардиология. - 2017. - № 9. - С.57-66.

4. Курбанов Р.Д. Современные возможности первичной профилактики внезапной коронарной смерти с позиции ранней коррекции активности нейрогуморальных систем у больных инфарктом миокардом / Р.Д. Курбанов и др.// Евразийский кардиологический журнал. - 2011. - №2. - С.47-53.

5. Лечение коронарного атеросклероза: влияние массового применения стентов на ближайшие и отдаленные результаты коронарной ангиопластики / A.M. Бубунашвили [и др.] // Кардиология. -2014. - № 5 - С. 23-29.

6. Diabetes and cardiovascular disease writing group VI: revascularization in diabetic patients / S.C. Smith [et al.] // Circulation. - 2012. -Vol. 105. - P. e165- el69.

7. Long-term follow-up of incomplete stent apposition in patients who received sirolimus-eluting stent for de novo coronary lesions / M. Degertekin [et al.] // Circulation. - 2013. - Vol. 108, № 22. - P. 2747.

8. Элламонов С. Н. и др. Факторы прогрессирования артериальной гипертензии у больных в коморбидности с сахарным диабетом 2 типа //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 2.

9. Ташкенбаева Э. Н. и др. АССОЦИИРОВАННЫЕ ФАКТОРЫ РИСКА КАРДИОВАСКУЛЯРНЫХ СОБЫТИЙ У ЖЕНЩИН В ПОСТМЕНОПАУЗАЛЬНОМ ПЕРИОДЕ //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2020. - Т. 1. - №. 3.

10. Мирзаев Р. З., Ташкенбаева Э. Н., Абдиева Г. А. ПРОГНОСТИЧЕСКИЕ КЛИНИЧЕСКИЕ МАРКЕРЫ ПОЧЕЧНОЙ НЕДОСТАТОЧНОСТИ ПРИ МЕТАБОЛИЧЕСКОМ СИНДРОМЕ //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2022. - №. SI-2.

11. Ташкенбаева Э. Н. и др. Механизмы кардиозащитных эффектов десфлурана и севофлурана во время реперфузии //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 2.

12. Кадирова Ф., Рахимова М., Ташкенбаева Э. ХРОНИЧЕСКАЯ СЕРДЕЧНАЯ НЕДОСТАТОЧНОСТЬ С СОХРАНЁННОЙ И ПРОМЕЖУТОЧНОЙ ФРАКЦИЕЙ ВЫБРОСА ЛЕВОГО ЖЕЛУДОЧКА, ПУТИ ЕЁ КОРРЕКЦИИ (ОБЗОР) //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2020. - Т. 1. - №. 2. - С. 28-34.

13. Ташкенбаева Э. и др. РАСПРОСТРАНЕННОСТЬ МЕТАБОЛИЧЕСКОГО СИНДРОМА У ПАЦИЕНТОВ С ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 85-88.

14. Насырова З. А. и др. Влияние гиперурикемии на клиническое течение и развитие осложнений ИБС //Наука и образование: проблемы и стратегии развития. - 2017. - Т. 2. - №. 1. - С. 34-37.

15. Ташкенбаева Э. Н. и др. Предикторы развития сердечно-сосудистых осложнений у больных с острым инфарктом миокарда с подъемом сегмента ST //Наука и общество в эпоху перемен. - 2018. - №. 1. - С. 12-15.

16. Шарапова Ю. Ш., Абдиева Г. А., Насырова З. А. Оптимизация антиаритмической терапии препаратом левокарнитин у больных с острым инфарктом миокарда //Научные исследования и открытия XXI века. - 2017. - С. 95-98.

17. Абдувакилов Ж., Ризаев Ж. Биохимические маркеры соединительной ткани у больных хроническим воспалительным пародонтитом на фоне метаболического синдрома //Stomatologiya. - 2018. - Т. 1. - №. 1 (70). - С. 11-14.

18. Ziyadullaev S. et al. The effect of budesonide on the quality of life in patients with bronchial asthma //European Journal of Molecular & Clinical Medicine. - 2020. - Т. 7. - №. 2. - С. 1760-1766.

19. Абдуллаев Д., Гадаев А., Ризаев Ж. Матриксные металлопротеиназы у больных с болезнями пародонта и хронической сердечной недостаточностью //Stomatologiya. - 2017. - Т. 1. - №. 2 (67). - С. 104-106.

20. Зиядуллаев Ш. Х. и др. Роль некоторых регуляторных цитокинов в иммунопатогенезе экзогенных аллергических альвеолитов //Здобутки юлтчно! i експериментально! медицини. - 2017. - №. 1. - С. 38-41.

21. Зиядуллаев С. и соавт. Влияние будесонида на качество жизни больных бронхиальной астмой //Европейский журнал молекулярной и клинической медицины. - 2020. - Т. 7. - №. 2. - С. 1760-1766 гг.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.