МЕКТЕП САБАКЛАРЫНДА АУТЕНТИК МАТЕРИАЛЛАР ТИЙКАРЫНДА ИНГЛИС ТИЛИНДЕ ЖАЗЫУ КОМПИТЕНЦИЯСЫН ЖЕТИЛИСТРИУ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

EURASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, PHILOSOPHY AND CULTURE

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.2 | SJIF = 8.165 www.in-academy.uz

IMPROVING WRITING SKILLS IN ENGLISH BASED ON AUTHENTIC MATERIALS IN SCHOOL LESSONS Zuhra Urazymbetova

Doctoral student of Karakalpak State University https://doi.org/10.5281/zenodo.12591100

EURASIAN I0URNAL OF SOCIAL SCIENCES

PHILOSOPHY AND CULTURE

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 23th June 2024 Accepted: 28th June 2024 Online: 29th June 2024

KEYWORDS Writing skills, authentic materials, native speakers, world view, innovative actions.

It has long been recognized that original materials are useful for learners in learning English as a foreign language. The reason is that they clearly do not experience real life in class. That is, in many definitions used by many teachers in selected teaching resources, authentic materials are described as "names of native speakers". The purpose of this article is to review the definition of authentic materials, meaning that authentic materials are not only "native speakers", but also the growing number of "native speakers" of English, whose often authentic words due to its use of zs. words in everyday life count. Also, authentic materials can be ideally used in secondary schools to develop authentic communication and English writing skills among English language users.

МЕКТЕП САБАКЛАРЫНДА АУТЕНТИК МАТЕРИАЛЛАР ТИИКАРЫНДА ИНГЛИС ТИЛИНДЕ ЖАЗЫУ КОМПИТЕНЦИЯСЫН ЖЕТИЛИСТРИУ

Уразымбетова Зухра

Каракалпак мамлекетлик университети таяныш докторанты https://doi.org/10.5281/zenodo.12591100

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 23th June 2024 Accepted: 28th June 2024 Online: 29th June 2024 KEYWORDS

Wa3biy компитентциRCbL, aymeHmuK MamepuaAAap, aHa muAUHde couAeymuAep, worldwide view, innovative actions.

Инглис тилин шет тили сыпатында уйрениуде, тынлаушылар ушын аутентик материаллары пайдалы екенлиги алдыннан мойынланган. Себеби, олар сабакта хакыйкый омир тажирийбесин анык корсетип береди. Деген менен, коплеген мугалимлер тарепинен танланган окытыу ресурсларында пайдаланып атырган копшилик аныкламаларда, аутентик материалларды «ана тилинде сойлеушилердин оними» сыпатында корсеткен.

Бул макаланын максети аутентик материаллар аныкламасын кайта корип шыгыу, ягный аутентик материаллар тек гана «ана тилинде сойлеушилердин оними» емес, ал Инглис тили «ана тили болмаган

EURASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, PHILOSOPHY AND CULTURE

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.2 | SJIF = 8.165 www.in-academy.uz

сойлеушилер» санынын артыуына байланыслы, олардын аутентик созлерден кунделикли турмыста коплеп пайдаланауы назерде тутылган. Сондай-ак, орта мектеплерде Инглис тилин пайдаланыушылар арасында хакыйкый карым-катнасты тамийинлеуде хам Инглис тилинде жазыу компитентциясын рауажландырыуда аутентик материаллардан идиал таризде пайдаланыу мумкин.

Тил уйрениу сабагында аутентик материлларын колланыу тилди уйрениушилер ушын хар тареплеме пайдалы. Иззертлеулерде аутентик материалларынан пайдаланыудын абзаллыкларына айрыкша итибар берилген болып унамлы натийжелерге ерисилген.

Хармердын (1994) айтыуынша, аутентик материаллар окыушыларга тилди менгериуде хам терен озлестириуде адеуир пайда берип, реал турмыста пайдаланыуга болган исенимин артырыуы мумкин. Буннан тыскары, Peacock (1997) тапсырманы орынлау уактында жасалма материалларга караганда аутентик материаллардан пайдаланыу аркалы окыушалардын итибарын, дыккатын хам катнасыу дарежесин арттырыуга болады деп малимлейди.

Макалада, 21-асрде инглис тилинде путкил дунья бойлап ана тили сыпатында сойлесиушилер хаккында пикир алмасыудан алдын, байлансластырылган коз-карасты усыныу аркалы бизлер аутентик материаллар бойынша бир неше аныкламаларды корип шыгамыз. Сонын менен бирге, аутентик материаллар тек гана инглис тилин ана тили сыпатында сойлеушилер тарепинен алынады деген исенимнин гонергенлигин хам окыу ресурсларын танлауда колланыуга болатугын айрым принциплерди усыныу ушын хазирги уакыттагы окытыу контексти менен уйгынластырган халда аныкламаларды толыктырыуга харекет етемиз.

Аутентик материаллардын дерлик барлык аспектлерин камрап алатугын аныклама елегешекм методологлар арасында тартысыулар бар (Rahman, 2014). Кеплеген иззертлеушилер хам практиклер езлеринин талим хам иззертлеу тажрийбесине тийкарланып "аутентик материаллар" деп классификацияланыуы мумкин болган хар кыйлы аныкламаларды берип откен.

Морроудын (1977) айтыуынша, «Аутентик текст - бул хакыйкый оратор ямаса жазыушынын хакыйкый аудитория ушын арналган анык бир хабарды жеткерип бериу ушын жаратылган хакыйкый тилдин бир болеги.» Кук (1981) оларды ана тилинде сойлеушилер тарепинен жаратылган хакыйкый мысаллар ретинде белгилейди. Хармер (1994), озинин белгили «The Practice of English Language Teaching» мийнетинде айрым материаллардын хакыйкыйлыгын, ягный аутентик материаллар - бул ана тилинде сойлешилер ушын хакыйкый бир максет пенен жазылган деп белгилейди. Сондай ак, Бэкон менен Финнеманда (1990) ана тилинде сойлеушилердин ондириси хам нийетине назер таслаган халда аныклама берип откен. Сандерсонда (1999) уксак коз-караста болып бундай материаллар, ягный Инглис тилинде ана тили сыпатында

EURASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, PHILOSOPHY AND CULTURE

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.2 | SJIF = 8.165 www.in-academy.uz

соилеушилер аудиториясы ушын жазылган газета макалалары классикалык мысал болатугынлыгын тастыИклаИды.

Килиская (2004) «кунделикли турмыс тилинде реал пайдаланалыуы» хам бул материаллардын ана тилинде сойлеушилер озлеринин максетлери ушын кунделикли турмыста калай пайдаланатугынлыгын белгилеп отеди.

Аутентик материаллар классификациясына келтирилген коз-караслардан материалларды бейимлестириуде бир катар педагогикалык максетлер калдырылгынын айкын тусниуимиз мумкин, ягный бул авторлар аутентик материалларды «ана тилинде сойлеушилердин оними» деген назерде арттырып корсекен. Бул коплеп келтирилген аныкламалар инглис тили мугалимлери арасында тек гана, ана тилинде сойлеушилер тарепинен ислеп шыгарылган материалларды, аутентик материал ретинде пайдаланыу канаатландырарлы сапада болыуы мумкин деген басым пикирлерди билдиреди. Хазирга уакыттагы инглис тилин окытыудын кескин озгериушенг контекстинде, бул коз-карас еледе талыкланыуы керек. Натийжеде, айрым иззертлеушилеримиз оз тажирийбесинде тек гана жергиликли ана тилинде сойлеушилер тарепинен ислеп шыгарылган материалларды корсететугын аныкламалардан пайдаланады. Мюррей (2015) озинин иззертлеуинде коз-карасы хам тусиниги тек гана ана тилинде сойлеушилер тарепинен шыгарылган аутентик материаллардан пайдаланыушы мугалимлердин берген аныкламаларын кабыл еткен. Акбари хам Разави(2016), Ирандагы тили сабакларында аутентик материаллардан калай пайдаланыушы мугалимлердин коз-карасларын иззерлей отырып, ана тилинде сойлеушилердин пайдаланган жазба материаллары деген аныкламаны кабыллыйды.

Мектеп о;ыушылары инглис тили талапларына жууап бериу хам тура;лы уйрениу ушын хакыйкый инглис жамийетинде узликсиз ;атысуы керек, бул жерде олар манисли, хакыйкый ;арым-к;атынас болып, тэжирийбе арттырады. Окыу орынларында видеозапислер, аудиозапислер, телевидение, интерактив компьютер дастурлери, журналлар хам бас;а да баспа материаллардан инглис тили сабакларында кеннен пайдаланыу методка айланып бармакта. Тилекке карсы, инглис тилинде жазба компетенцияны калиплестириуде бул аутентик материаллардан пайдаланыу ушын мектеплер норматив документлер хэм дэресликлер менен тэмийинбеген. Шет тилин о;ытыу тизиминиц алдына ;ойылган уазыйпаларын орынлау ушын методларымызды, материаллар менен корсетпеллерди езгертиу ар;алы о;ытыуга деген кез;арасымызды езгертиуимиз керек. Хазирги кунге шекем инглис тилин окытыуда алтернатив жандасыу хам усылларды уйрениу бойынша коплеп иззертлеулер алып барылды. Кейинги уакытта инглис тилин окытыудын ен натийжели хам пайдалы усылы сыпатында аутентик материаллардан паайдаланыу кабыл етилди. Коплеген окыушылар шет тилин аутентик емес материаллардан уйренгенликтен инглис тили ана тили болган адамлар менен сойлесиу процессинде бир неше машкала хам кыйыншылыклар менен ушрасады. Шет тилин окытыудын хазирги заманагой методлары ушын аутентик материалларды «дурыс» ресурслардан алып пайдаланыу шет тили билимин рауажландырыудын тийкаргы критериясы болып табылыды.

Аутентик материаллар - бул инглис тили сабакларында пайдаланылатугын материал болып, даслеп тек инглис тили aна тили сойлеушилер ушын жаратылган.

EURASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, PHILOSOPHY AND CULTURE

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.2 | SJIF = 8.165 www.in-academy.uz

Сабакта окыушылар ушын арнап жазылган материалларга Караганда, аутентик материаллардан пайдаланыуымыздын себеби сабактын кобирек ренбе-ренлигин хам хакыйкыйлыгын тамийинлеу болып есапланады. Сондайак, бул сабактын мазмунына, онын талап хам кызыгыушылыкларына аныгырак бейимлесиуге мумкиншилик жаратады. Аутентик материаллардан пайдаланыу излениуши хам рухландырыушы жокары дарежедеги сабаклыклар ушын тийкар болып табылады, бирак орта дарежеден томен болган сабаклыкларда сийрек пайдаланылады. Бунын бир неше себеплери бар, биринши наубетте талабанлардын коплеген таныс емес тил ямаса созлерден коркынышка тусиуи. Бирак, аутентик материаллардан пайдаланыу мугалимлер ушында, окыушылар ушында стимул бериуши хам пайдалы болыуы мумкин. Бизлерге малим болганындай, аутентик хам сабаклык материаллар арасындагы айырмашылык, бул кейингисинин анык бир структура догерегинде дузилген болып окыушыларга бериледи. Мысалы, егер берилген махал, айтайы;, «бткен махал» диалоглардагы хэрбир сейлеушиде ямаса студентлерге берилген тексттин озиде сол махалде болады. Ягный дуньяда баска махал жок сыя;лы. Шындада, мысалы, еткен махал туралы сейлескенде, ана тилинде сейлейтугынлар хэр турли махаллерди, айрым уакытлары хазирги махалдиде ;олдана алады.

Аутентик материаллар, керсинше, ма;сетли аудитория ретинде студенттер ушын емес, ана тилинде сейлейлеушилер ушын дузилген деген сезимди оятады. Ай;ын арты;машылыгы, элбетте, аутентик материалларды ;олланыу ар;ылы студенттерге ха;ыйк;ый емирде ;олланылатугын кунделикли тил менен таныстырыу. Бул материаллардыц тийкаргы кемшилиги, элбетте, олар айрым укытлары мугалим ушында тусиникли емес, жэне сиз ез сабагыцызда пайдаланы ушын керекли нэрсени тап;анша бирнеше саат о;ыуга ямаса видеоларды корип шыгып излениу керек болады. Сонын менен бирге, кеплеген жагдайларда толык бир контекстте ямаса уакыя жагдайында сиз студентлерге керекли бир гана мысалды таба аласыз. Егер сиз студентлерге улги сыптында бирнеше масал усынсацыз, буны жециуге болады, бира; ;айтадан иззертлеуге жэне уксас материалларды жыйнауга уа;ытыцыз болыуы керек. Егер уа;ытыныз болып, сиз бул иззертлеуге бираз уа;ыт ажыратсаныз, тез арада сабакгыныз ушын туура клетугун коплеген маглыумат бар екенин тусинесиз. Бирак, егер сизде уа;ыт шекденген болса, тилекке карсы, мугалимлердиц кепшилиги сия;лы, тецлестирилген жантасыу сиз ушын шешим болыуы мумкин.

Аутентик материаллар - о;ытыу ушын арнаулы жазылмаган материаллар. Мугалим саба;та оригинал такстлерди, видеоларды, косыкларды жэне т.б. корип шыгыуды жэне у;сас конструкцияларды табыуды маслахат ете алады. Айрам уакытлары еки тареплеме жантасыу ец жа;сысын табыуга мумкиншилик береди. Сабаклыкдар ушын не жа;сы болыуы мумкин екенин мугалим ози шешеди.

Жуумаклауга келсек, аутентик материаллардыц аны;ламасы Инглис тили мугалимлери, ез критерияларын иззертлей отырып аныкламанын ен жаксысын тацлауга ийтермелейди. Аныклама, 21 асирдеги тилди пайдаланыудын озгариушен орталыгын есапка алыган халда ийкемли болыуы керек. «Ана тилинде сейлеушилер» деген тусиникке болган коз-карасымызды озгериуимиз керек хам Инглис тилин хакыйкый коммуникция ретинде пайдаланыушылардын хаммеси Инглис тили

EURASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, PHILOSOPHY AND CULTURE

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.2 | SJIF = 8.165 www.in-academy.uz

caöaFbmga «ayTeHTHK» MaTepua^gapgu Hc^en muruy MyMKHHmuflHrHHe ufie 6o^MyM KepeK.

References:

1. Bacon, S. M. & Finnemann, M.D. (1990). A study of attitudes, motives, and strategies of university foreign language students and their disposition to authentic oral and written input. The Modern Language Journal, 74(4), 459-473.

2. Cook, V. (1981). Using authentic material in the language classroom. Modern English Teacher,9(14),3-7.

3. Harmer, J. (1994). The Practice of English Language Teaching. London: Longman. Retrieved

4. Kilickaya, F. (2004). Authentic materials and cultural content in EFL classrooms. The Internet TESL Journal, 10(7), 1-6.

5. Morrow, K. (1977). Authentic texts and ESP. In S. Holden (Ed.), English for Specific Purposes (pp. 13 17). London: Modern English Publications.

6. Peacock, M. (1997). The Effect of authentic material on the motivation of EFL learners. ELT Journal, 51(2), 144-156. http://dx.doi.org/10.1093/elt/51.2.144.

7. Rahman, R. (2014). A Case for Authentic Materials in Language Teaching. The Dialogue, 9(2), 205-215.