Научная статья на тему 'Медициналық университетте онлайн оқыту: артықшылықтары және кемшіліктері'

Медициналық университетте онлайн оқыту: артықшылықтары және кемшіліктері Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
65
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
онлайн-оқыту / студенттер үлгерімі / медициналық білім беру / оқу үрдісіндегі жаңа технологиялар / онлайн-обучение / успеваемость студентов / медицинское образование / новые технологии в учебном процессе

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Салтанат Мендибай, Ляйля Сексенова, Бибигуль Кошкарбаева, Ольга Дедова, Найля Ахметова

Зерттеудің мақсаты. Студенттердің үлгерімі бойынша медициналық университетте онлайн режимдегі оқытуды бағалау. Зерттеу әдістері мен материалдары. Алға қойылған мақсатқа жету үшін Қарағанды медициналық университетінің ішкі аурулар кафедрасында студенттердің 2018-2019 (оқыту дәстүрлі форматта жүргізілді) және 2020-2021 (оқыту тек онлайн – тәртіпте жүргізілді) оқу жылдарындағы емтихандар сессиясы нәтижелері талданды. Білім алушылардың үлгерімін бағалаудың рейтингтік жүйесі әдістемесі пайдаланылды. Көшіру баллы GPA – үлгерімнің орташа баллы (Grade Point Average) – білім алушының бір оқу жылында таңдап алынған бағдарлама бойынша оқу жетістіктері деңгейінің орташа есептелген бағасы. Үлгерімнің көшіру баллы GPA есептеу негізінде анықталады және 2,67 4.0. 2020-2021 оқу жылында 854 студент анонимді сауалнама әдісімен сұралды. 2020-2021 оқу жылында онлайн-форматта оқыту үшін Қарағанды медициналық университетінің құрастырған әдістемесі болып саналатын Session бағдарламасында жазбаша емтихандар жүргізілді. Бұл бағдарламаға емтихан материалдарын оқытушылар қашықтан енгізеді. Емтихандық жұмыстар қос кездейсоқ әдіспен бағаланады: емтихан сұрақтарын кездейсоқ таңдау және студенттер мәліметтерін автоматты түрде таңдау, осының нәтижесінде емтихан алушы қай студенттің жүмысын тексергенін білмейді. Session бағдарламасы автоматты түрде емтихан тапсырушының жауаптарын антиплагиат Turnitin жүйесіне жібереді, бұл емтихан алушыларға білім алушылардың жұмысын тиесілі индекс іспеттес есептерімен алуға мүмкіндік береді. Статистикалық талдау Statistica 10.0. бағдарламасын қолдана отырып, жүргізілді. Нәтижелер. Онлайн тәртіпте жүргізілген 2020-2021 оқу жылындағы студенттердің емтихандар сессиясы нәтижелері бойынша үлгерімі 99,9% (СИ=99,5:100) құрайды. Емтихандар сессиясы нәтижелерін дәстүрлі жүйе бойынша бағалағанда орташа балл 4,0 құрады. 2018-2019 жылындағы студенттердің емтихандар сессиясы нәтижелері бойынша үлгерімі (оқытудың дәстүрлі форматында жүргізілген) 99,7% (СИ=99,4:99,9) құрайды. Емтихандар сессиясы нәтижелерін дәстүрлі жүйе бойынша бағалағанда орташа балл 4,0 құрады. Сонымен, жүргізілген талдау негізінде, осы екі кезеңдегі емтихандар сессиясының нәтижелері бойынша оқыту формасы оқу сапасына әсерін тигізген жоқ деп айтуға болады. Пандемиялық төтенше жағдайда кафедраның оқытушылық құрамы да, білім алушылары да дәстүрлі оқыту формасы мен психологиялық сәттерге байланысты стереотиптік ойлауды жеңе білді. Сауалнама сұрақтары бойынша студенттердің дайындығы дәрежесін зерттеу нәтижелері 854 (100%) білім алушылардың барлығы қашықтан оқытудың жаңа талаптарына жақсы және өте жақсы бейімделгендіктерін көрсетті. Қорытынды. Сонымен, медицина университетінің оқу үрдісіне төтенше жағдайда онлайн-оқытудың енгізілуі сөзсіз тиімді екендігін көрсетті және оқу сапасын төмендетпейді, бірақ ол дәстүрлі оқыту жүйесін толық және студенттер мен оқытушылардың шынайы қарым-қатынасын алмастыра алмайды. Және де бірегей әдістемелік тәсілдердің (дәлме-дәл критерийлер, бірегей талаптар, жүргізу формалары) жоқ екендігі білінеді. Профессорлық-оқытушылар құрамы заманауи IT-технологияларды қолдана отырып сабақ жүргізудің дағдыларын жетік меңгермеген, бұл олардың «компъютерлік сауаттылықтарын» арттырулары қажет екендігін көрсетеді. Сонымен бірге, техникалық және технологиялық сипаттағы мәселелер туындайды, адами және психологиялық факторлар қиындай түседі.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Салтанат Мендибай, Ляйля Сексенова, Бибигуль Кошкарбаева, Ольга Дедова, Найля Ахметова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Онлайн обучение в медицинском университете: плюсы и минусы

Цель: оценить обучение в онлайн-режиме в медицинском университете по успеваемости студентов. Материал и методы. На кафедре внутренних болезней медицинского университета Караганды проанализированы результаты экзаменационных сессий студентов за 2018-2019 (обучение проводилось в традиционном формате) и 2020-2021 (обучение проходило исключительно в онлайн-режиме) учебные годы. Использована методика рейтинговой системы оценки успеваемости обучающихся по переводному баллу (средний балл успеваемости (Grade Point Average). Переводной балл успеваемости определяется на основе подсчета GPA и составляет 2,67 4.0. Методом анонимного анкетирования в 2020-2021 учебном году было опрошено 854 студентов. Для этих же студентов были проведены письменные экзамены в программе Session, которая является разработкой медицинского университета Караганды. Экзаменационный материал в программу загружается преподавателями удаленно. Оценивается экзаменационная работа двойным слепым методом: случайный выбор экзаменационных вопросов и автоматическое кодирование данных студента, благодаря чему экзаменатор не знает, чью работу он проверяет. Программа Session автоматически передает ответы экзаменуемого в систему антиплагиат Turnitin, что позволяет экзаменаторам получать работы обучающихся с отчетами индекса подобия. Статистический анализ проводился с использованием программы Statistica 10.0. Результаты. Успеваемость студентов, обучавшихся в онлайн-режиме в 2020-2021 учебном году, по результатам сессии составила 99,9% (ДИ=99,5:100) При оценивании результатов экзаменационной сессии по традиционной системе средний балл составил 4,0. Успеваемость студентов по результатам сессии за 2018-2019 учебный год (обучение проводилось в традиционном формате) составила 99,7% (ДИ=99,4:99,9). Средний бал также был равен 4.0 по традиционной оценке. Анализ результатов экзаменационных сессий за эти два периода, показал, что форма обучения не повлияла на качество обучения. В экстремальных условиях как преподавательский состав, так и обучающиеся сумели преодолеть стереотипы мышления, психологические моменты, перестроили свою работу. Анализ анкетного опроса обучающихся показал, что все 854 (100%) студента хорошо адаптируются к новым условиям и готовы обучаться в онлайн-режиме. Заключение. Внедрение онлайн-обучения в образовательный процесс в медицинском университете в экстремальных условиях имеет, несомненно, положительные стороны, не снижает качества обучения, но не является полноценной заменой традиционному обучению, не восполняет очное общение студентов и преподавателей. При этом отсутствие единых методологических подходов (точных критериев, единых требований, форм проведения) становится очевидным. Профессорско-преподавательский состав не владеет достаточными навыками по ведению занятий с использованием современных IT-технологий, что неизбежно требует повышения их «компьютерной грамотности». Кроме этого, появляются проблемы технического и технологического характера, усугубляются человеческий и психологический факторы.

Текст научной работы на тему «Медициналық университетте онлайн оқыту: артықшылықтары және кемшіліктері»

FTAMA 76.75.33 ЭОК 61:378

МЕДИЦИНАЛЬЩ УНИВЕРСИТЕТТЕ ОНЛАЙН ОЦЫТУ: АРТЬЩШЫЛЬЩТАРЫ ЖЭНЕ КЕМШ1Л1КТЕР1

Л.Ш. Сексенова, Б.С. Кошкарбаева, С.Т. Мендибай, О.Ю. Дедова, Н.Ш. Ахметова, М.Р. Измайлович

Коммерцияльщ емес Акционерл1к Когам «Караганды медицина университет», Казахстан, 10008, Караганды к., Гоголь кеш., 40

Сексенова Ляйля Шариповна - м.г.к., доцент, ассоциирленген профессор, КеАК «Караганды Медицина Университета»; Seksenova@mail.ru; ЗЖКЖИ: http://orcid.org/0000-0002-8090-7352

^ошкарбаева Бибигуль Сабиткызы - окытушы, КеАК «Караганды Медицина Университета»; Koshkarbaeva@qmu.kz; ЗЖКЖИ: https://orcid.org/0000-0001-5509-1040

Мендибай Салтанат Танашкызы - окытушы, КеАК «Караганды Медицина Университета»; Mendibay@qmu.kz; ЗЖКЖИ: https://orcid.org/0000-0001-9013-873X

Дедова Ольга Юрьевна - окытушы, КеАК «Караганды Медицина Университета»; Dedova@qmu.kz; ЗЖКЖИ: https://orcid.org/0000-0002-5041-969X

Ахметова Найля Шамильевна - м.г.к., доцент, профессор, КеАК «Караганды Медицина Университета»; AhmetovaN@qmu./kz; ЗЖКЖИ: http://orcid.org/0000-0002-0611-1831

Измайлович Марина Рашидовна - гылыми кемекш, КеАК «Караганды Медицина Университета»; Izmailovich@mail.ru; ЗЖКЖИ: http://orcid.org/0000-0001-8128-4356

Зерттеудщ максаты: студенттердщ Yлгерiмi бойынша медициналык университетте онлайн режимдеп окытуды багалау.

Зерттеу эдiстерi мен материалдары. Алга койылган максатка жету Yшiн Караганды медициналык университетанщ iшкi аурулар кафедрасында студенттердiц 2018-2019 (окыту дэстурлi форматта жYргiзiлдi) жэне 2020-2021 (окыту тек онлайн - тэртште жYргiзiлдi) оку жылдарындагы емтихандар сессиясы нэтижелерi талданды. Бiлiм алушылардыц Yлгерiмiн багалаудыц рейтингтак жYЙесi эдiстемесi пайдаланылды. Кешiру баллы GPA - Yлгерiмнiц орташа баллы (Grade Point Average) - бшм алушыныц бiр оку жылында тацдап алынган багдарлама бойынша оку жетiстiктерi децгейiнiц орташа есептелген багасы. Yлгерiмнiц кешiру баллы GPA есептеу негiзiнде аныкталады жэне 2,67 - 4.0.

2020-2021 оку жылында 854 студент анонимдi сауалнама эдiсiмен суралды. 2020-2021 оку жылында онлайн-форматта окыту Yшiн Караганды медициналык университетiнiц курастырган эдютемеа болып саналатын Session багдарламасында жазбаша емтихандар жYргiзiлдi. Бул багдарламага емтихан материалдарын окытушылар кашыктан енгiзедi. Емтихандык жумыстар кос кездейсок эдiспен багаланады: емтихан сурактарын кездейсок тацдау жэне студенттер мэлiметтерiн автоматты тYPде тандау, осыныц нэтижесiнде емтихан алушы кай студенттiц жумысын тексергенiн бiлмейдi. Session багдарламасы автоматты тYPде емтихан тапсырушыныц жауаптарын антиплагиат Turnitin жYЙесiне шберед^ бул емтихан алушыларга бiлiм алушылардыц жумысын тиесiлi индекс iспеттес есеш^мен алуга мYмкiндiк бередi. Статистикалык талдау Statistica 10.0. багдарламасын колдана отырып, жYргiзiлдi.

Нэтижелер. Онлайн тэртiпте жYргiзiлген 2020-2021 оку жылындагы студенттердiц емтихандар сессиясы нэтижелерi бойынша Yлгерiмi 99,9% (СИ=99,5:100) курайды. Емтихандар сессиясы нэтижелерш дэстYрлi жуйе бойынша багалаганда орташа балл 4,0 курады. 2018-2019 жылындагы студенттердiц емтихандар сессиясы нэтижелерi бойынша Yлгерiмi (окытудыц дэстурлi форматында жургiзiлген) 99,7% (СИ=99,4:99,9) курайды. Емтихандар сессиясы нэтижелерш дэстYрлi жуйе бойынша багалаганда орташа балл 4,0 курады. Сонымен, жургiзiлген талдау негiзiнде, осы еш кезендегi емтихандар сессиясыныц нэтижелерi бойынша окыту формасы оку сапасына эсерш тигiзген жок деп айтуга болады. Пандемиялык тетенше жагдайда кафедраныц окытушылык курамы да, бiлiм алушылары да дэстYрлi окыту формасы мен психологиялык сэттерге байланысты стереотиптiк ойлауды жеце бшдг Сауалнама сурактары бойынша студенттердщ дайындыгы дэрежесiн зерттеу нэтижелерi 854 (100%) бшм алушылардыц барлыгы кашыктан окытудыц жаца талаптарына жаксы жэне ете жаксы бейiмделгендiктерiн керсеттi.

^орытынды. Сонымен, медицина университетiнiц оку Yрдiсiне тетенше жагдайда онлайн-окытудыц енгiзiлуi сезаз тиiмдi екендiгiн керсеттi жэне оку сапасын темендетпейдi, бiрак ол дэстYрлi окыту жуйесiн толык жэне студенттер мен окытушылардыц шынайы карым-катынасын алмастыра алмайды. Жэне де бiрегей эдютемелш тэсiлдердiц (дэлме-дэл критерийлер, бiрегей талаптар, жургiзу формалары) жок екендiгi бшнеда. Профессорлык-окытушылар курамы заманауи IT-технологияларды колдана отырып сабак жургiзудiц дагдыларын жетак мецгермеген, бул олардыц «компъютерлiк сауаттылыктарын» арттырулары кажет екендiгiн

керсетедг Сонымен 6ipre, техникалык жэне технологияльщ сипаттагы мэселелер туындайды, адами жэне психологиялык факторлар киындай TYceAi.

Кштт сездер: онлайн--окыту, студенттер Yлгeрiмi, медициналык бiлiм беру, оку YPAiciHAeri жана технологиялар.

ONLINE LEARNING IN MEDICAL SCHOOL: PROS AND CONS

L. Seksenova, B. Coshkarbaeva, S. Mendibay, О. Dedova, N. Akhmetova, М. Izmaylovich

Non-profit joint-stock company «Karaganda Medical University», Kazakhstan, 10008, Karagandy city, 40 Gogol St.

Lyailya Seksenova - Candidate of medical sciences, docent, associate professor, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», Seksenova@mail.ru; ORCID: http://orcid.org/0000-0002-8090-7352

Bibigul Koshkarbaуеva - teacher, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», Koshkarbaeva@qmu.kz; ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5509-1040

Saltanat Mendibay - teacher, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», Mendibay@qmu.kz; ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9013-873X

Olga Dedova - teacher, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», Dedova@qmu.kz; ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5041-969X

Nailya Akhmetova - candidate of medical sciences, docent, professor, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», AhmetovaN@qmu./kz; ORCID: http://orcid.org/0000-0002-0611-1831

Marina Izmaylovich - research assistant, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», Izmaylovich@mail.ru; ORCID: http://orcid.org/0000-0001-8128-4356

Purpose: to evaluate online learning in a medical university on student performance.

Material and methods. At the Department of Internal Medicine of the Medical University of Karaganda the results of examination sessions of students for 2018-2019 (training was conducted in the traditional format) and 20202021 (training was conducted exclusively in the online mode) academic years were analyzed. The methodology of the rating system for assessing the progress of students by the transfer score (Grade Point Average) was used. The transfer grade point average is based on the calculation of the GPA and is 2.67 - 4.0.

A total of 854 students were surveyed using the anonymous questionnaire method for the 2020-2021 academic year. For the same students were conducted written exams in the Session program, which is a development of the Medical University of Karaganda. Exam material in the program is downloaded by teachers remotely. The examination work is assessed by double-blind method: random selection of examination questions and automatic coding of student data, thanks to which the examiner does not know whose work he is checking. Session program automatically transmits examiner's answers to Turnitin anti-plagiarism system, which allows examiners to receive students' papers with similarity index reports.

Statistical analysis was performed using Statistica 10.0 software.

Results. The success rate of students who studied online in 2020-2021 academic year, according to the results of the session was 99.9% (CI=99.5:100) When evaluating the results of the examination session according to the traditional system, the average score was 4.0. Student achievement in the session for the 2018-2019 academic year (taught in the traditional format) was 99.7% (CI=99.4:99.9). The average score was also 4.0 on the traditional assessment. Analysis of the results of the examination sessions for these two periods, showed that the form of teaching did not affect the quality of learning. Under extreme conditions, both teaching staff and trainees were able to overcome stereotypical thinking, psychological moments, and restructured their work. The analysis of questionnaire survey of students showed that all 854 (100%) students adapted well to the new conditions and were ready to learn online.

Conclusion. The introduction of online learning in the educational process at a medical university in extreme conditions has undoubtedly positive aspects, does not reduce the quality of learning, but is not a full replacement for traditional teaching, does not make up for face-to-face communication between students and teachers. At the same time the absence of unified methodological approaches (exact criteria, unified requirements, forms of conducting) becomes obvious. Teaching staff do not have sufficient skills to conduct classes using modern IT-technologies, which inevitably requires improving their "computer literacy". In addition, there are problems of technical and technological nature, human and psychological factors are exacerbated.

Key words: online learning, student performance, medical education, new technologies in the educational process.

ОНЛАЙН ОБУЧЕНИЕ В МЕДИЦИНСКОМ УНИВЕРСИТЕТЕ: ПЛЮСЫ И МИНУСЫ

Л.Ш. Сексенова, Б.С. Кошкарбаева, С.Т. Мендибай, О.Ю. Дедова, Н.Ш. Ахметова, М.Р. Измайлович

НАО «Медицинский университет Караганды», Казахстан, 100008, г. Караганда, ул. Гоголя 40

Сексенова Ляйля Шариповна - кандидат медицинских наук, доцент, ассоциированный профессор, НАО «Медицинский университет Караганды»; Seksenova@mail.ru; ОИИИУ: 0000-0002-8090-7352

Кошкарбаева Бибигуль Сабиткызы - преподаватель, НАО «Медицинский университет Караганды»; Koshkarbaeva@qmu.kz; ОИИИУ: https://orcid.org/0000-0001-5509-1040

Мендибай Салтанат Танашкызы - преподаватель, НАО «Медицинский университет Караганды»; Mendibay@qmu.kz; ОИИИУ: https://orcid.org/0000-0001-9013-873X

Дедова Ольга Юрьевна - ассистент, НАО «Медицинский университет Караганды»; Dedova@qmu.kz; ОИИИУ: https://orcid.org/0000-0002-5041-969X

Ахметова Найля Шамильевна - кандидат медицинских наук, профессор, НАО «Медицинский университет Караганды»; AhmetovaN@qmu./kz; ОИИИУ: https://orcid.org/0000-0002-0611-1831

Измайлович Марина Рашидовна - ассистент-исследователь, НАО «Медицинский университет Караганды»; Izmaylovich@mail.ru; ОИИИУ: https://orcid.org/0000-0001-8128-4356

Цель: оценить обучение в онлайн-режиме в медицинском университете по успеваемости студентов.

Материал и методы. На кафедре внутренних болезней медицинского университета Караганды проанализированы результаты экзаменационных сессий студентов за 2018-2019 (обучение проводилось в традиционном формате) и 2020-2021 (обучение проходило исключительно в онлайн-режиме) учебные годы. Использована методика рейтинговой системы оценки успеваемости обучающихся по переводному баллу (средний балл успеваемости (Grade Point Average). Переводной балл успеваемости определяется на основе подсчета GPA и составляет 2,67 - 4.0.

Методом анонимного анкетирования в 2020-2021 учебном году было опрошено 854 студентов. Для этих же студентов были проведены письменные экзамены в программе Session, которая является разработкой медицинского университета Караганды. Экзаменационный материал в программу загружается преподавателями удаленно. Оценивается экзаменационная работа двойным слепым методом: случайный выбор экзаменационных вопросов и автоматическое кодирование данных студента, благодаря чему экзаменатор не знает, чью работу он проверяет. Программа Session автоматически передает ответы экзаменуемого в систему антиплагиат Turnitin, что позволяет экзаменаторам получать работы обучающихся с отчетами индекса подобия.

Статистический анализ проводился с использованием программы Statistica 10.0.

Результаты. Успеваемость студентов, обучавшихся в онлайн-режиме в 2020-2021 учебном году, по результатам сессии составила 99,9% (ДИ=99,5:100) При оценивании результатов экзаменационной сессии по традиционной системе средний балл составил 4,0. Успеваемость студентов по результатам сессии за 2018-2019 учебный год (обучение проводилось в традиционном формате) составила 99,7% (ДИ=99,4:99,9). Средний бал также был равен 4.0 по традиционной оценке. Анализ результатов экзаменационных сессий за эти два периода, показал, что форма обучения не повлияла на качество обучения. В экстремальных условиях как преподавательский состав, так и обучающиеся сумели преодолеть стереотипы мышления, психологические моменты, перестроили свою работу. Анализ анкетного опроса обучающихся показал, что все 854 (100%) студента хорошо адаптируются к новым условиям и готовы обучаться в онлайн-режиме.

Заключение. Внедрение онлайн-обучения в образовательный процесс в медицинском университете в экстремальных условиях имеет, несомненно, положительные стороны, не снижает качества обучения, но не является полноценной заменой традиционному обучению, не восполняет очное общение студентов и преподавателей. При этом отсутствие единых методологических подходов (точных критериев, единых требований, форм проведения) становится очевидным. Профессорско-преподавательский состав не владеет достаточными навыками по ведению занятий с использованием современных IT-технологий, что неизбежно требует повышения их «компьютерной грамотности». Кроме этого, появляются проблемы технического и технологического характера, усугубляются человеческий и психологический факторы.

Ключевые слова: онлайн-обучение, успеваемость студентов, медицинское образование, новые технологии в учебном процессе.

The Author for correspondence: Lyailya Seksenova - Candidate of medical sciences, docent, associate professor, N-CJ-SC «Karaganda Medical University», Seksenova@mail.ru; ORCID: http://orcid.org/0000-0002-8090-7352

Received: 02.03.2022

Accepted: 19.05.2022

Bibliographic reference: Медицинальщ университетте онлайн окыту: артьщшыльщтары жэне кемшшктер1 / Л.Ш. Сексенова, Б.С. Кошкарбаева, С.Т. Мендибай и др. // Астана медициналык журналы. - 2022. - Т. 112, № 2. - С.

ДYние жYзiнде бшм беру саласыныц максаты болып когамныц к;аз1рп кездеп кажеттшгше сэйкес келетiн сапалы бiлiм берудщ колжетiмдiлiгiн арттыру саналады [1]. Бул мэселеден ^азакстандагы бiлiм беру де тыс калмайды. 2020 - 2025 жылдарга арналган ^азакстан Республикасыныц бшм берудi жэне гылымды дамытуга багытталган Мемлекеттiк багдарламасыныц басты максаты - бул жалпы адами кундылыктар непзшде тулгага казакстандык бiлiм берудщ тэрбиелеудщ жэне окытудыц орасан бэсекеге кабшеттшгш арттыру. Сапалы бiлiм алу мYмкiндiriнiц болуы тутас алганда, отандык бшм беру жYЙесiнiц, нактырак алганда медициналык бшм берудщ езект мэселесi болып табылады [2]. Короновирус эпидемиясыныц эсерi жогары бiлiм берудiц, оныц шшде медициналык бiлiм берудiц кашыктан окытылуына ыкпал еттi. Д.А. Штыхно, Л.В. Константинова, Н.Н. Гагиев пiкiрлерi бойынша, «пандемия жагдайында шугыл ауысу кашыктан окыту технологиясы гана калыптаскан ахуалда колдануга болатын жалгыз мYмкiндiк екендшн керсетп» [3]. ^ашыктан окыту жYЙесi нускаларыныц бiрi болып онлайн-окытуды айта аламыз, ол оку YPДiсiне жаца технологияларды енгiзудi кездейдi [4].

^алыптаскан жагдайда медициналык бiлiм беру жYЙесiндегi онлайн-окытудыц студенттер Yлгерiмiне эсер етуш зерттеу езектi мэселе болуда.

Зерттеудщ максаты: студенттердщ Yлгерiмi бойынша медициналык университетте онлайн режимдеп окытуды багалау.

Зерттеу эд1стер1 мен материалдары

Алга койылган максатка жету Yшiн Караганды медициналык университетiнiц iшкi аурулар кафедрасында студенттердiц 2018-2019 (окыту дэстYрлi форматта жYргiзiлдi) жэне 2020-2021 (окыту тек онлайн - тэртште жYргiзiлдi) оку жылдарындагы емтихандар сессиясы нэтижелерi талданды.

Салыстырмалы талдауды шынайы жYргiзу Yшiн екi зерттелетiн кезецдегi студенттердiц бастапкы дайындык децгейлерi аныкталды. Бiз ^МУ КеАК Еылыми кецесi 22.10.2018 жылы бекiткен кешiру баллы бойынша бшм алушылардыц Yлгерiмiн багалаудыц рейтингтiк жYЙесi эдiстемесiн пайдаландык. Кешiру баллы GPA - Yлгерiмнiц орташа баллы (Grade Point Average) - бшм алушыныц бiр оку жылында тацдап алынган багдарлама бойынша оку жетiстiктерi децгешнщ орташа есептелген багасы (оку жылындагы керсетшген жумыс тYрлерi бойынша кредиттердщ жалпы келемiне оку жумысыныц барлык тYрлерi бойынша корытынды багаларыныц баллдык сандык эквивалентiнiц кредиттер косындысы келемше байланысы). Yлгерiмнiц кешiру баллы GPA есептеу непзшде аныкталады жэне 2,67 курайды. Максимальды балл 4.0 тец.

Окыту форматына канагаттануы дэрежесiн, непзп киындыктар мен мэселелердi жэне оларды шешу жолдарын аныктау Yшiн анонимдi сауалнама эдiсiмен iшкi аурулар кафедрасында 2020-2021 оку жылында «Жалпы медицина», «Биомедицина», «Стоматология» оку багдарламалары бойынша онлайн-тэртште окыган 854 студент суралды.

Саулнамага мынадай 7 сурак енгiзiлдi:

1. Сiз онлайн-окытудыц жаца жагдайларына калай бейiмделдiцiз?

2. Оз онлайн-тэртiпте окыту YPдiсiне канагаттанасыз ба?

3. Озде онлайн-окыту барысында кандай киындыктар туындады?

4. Онлайн-окытудыц тиiмдi жактарын керсетщз:

5. Оздщ онлайн-оку YPДiсщiзде кандай тэсшдер колданылады? Нускаларын керсетщз

6. Ci3 орындалган жумыстарыцызды кандай окыту порталына жiбересiз?

7. Емтихандар сессиясы нэтижелерше жэне онлайн-окытудагы Session багдарламасына Оздщ кезкарасыцыз?

2020-2021 оку жылында онлайн-форматта окыту Yшiн Караганды медициналык университетшщ курастырган эдiстемесi болып саналатын Session багдарламасында жазбаша емтихандар жYргiзiлдi. Бул багдарламага емтихан материалдарын окытушылар кашыктан енгiзедi. Багдарламада бiлiм алушылар туралы жэне олардыц бiлiм алу нэтижелерi туралы мэлiметтер базасы жYргiзiледi, емтихан ведомост жасалады. Емтихандык жумыстар кос кездейсок эдiспен багаланады: емтихан сурактарын кездейсок тацдау жэне студенттер мэлiметтерiн автоматты тYPде тацдау, осыныц нэтижесшде емтихан алушы кай студенттщ жYмысын тексергенiн бiлмейдi.

^ажет болганда емтихан алушы студент жауабына пiкiр бiлдiре алады. Емтихан тапсыру кезiнде жауаптар автоматты тYPде сакталады, интернетке косылу киындык тугызганда багдарламадагы орын алатын акауларга байланысты барлык болып калуы мYмкiн кYтпеген жагдайлар ескерiлген. Багдарламага автопрокторинг жYЙесi енгiзiлген: багдарлама бшм алушылардыц iс-эрекетiн талдайды, жауаптарга арналган туска акпарат кiргiзуге жэне жауаптардыц кeшiрмесiн жасауга мYмкiндiк бермейдi, емтихан тапсырушыныц емтихан парагынан шыкканын бакылайды, тэртiп бузушылыкты тiркейдi жэне есеп берудi жYзеге асырады.

Session багдарламасы автоматты тYPде емтихан тапсырушыныц жауаптарын антиплагиат Turnitin жYЙесiне жiбередi, бул емтихан алушыларга бiлiм алушылардыц жумысын тиесш индекс iспеттес есептерiмен алуга мYмкiндiк бередi. Емтихан тапсыруга 100 минут бершедь Оку YPДiсiнде мынадай платформалар пайдаланылды: Microsoft Teams, Webex Cisco (Training), ^МУ КеАК электронды бшм беру (Moodle.kgmu.kz).

Статистикалык талдау Statistica 10.0. багдарламасын колдана отырып, жYргiзiлдi.

Нэтижелер жэне талдау

Студенттердiц Yлгерiмiне жYргiзiлген талдау, 2020-2021 оку жылында онлайн тэртште окыган 854 студенттердщ (100%) емтиханга жiберiлгенiн кeрсеттi. Емтихан корытындысында 150 (17,6%, СИ=16,7:19,2) емтихан тапсырушы 90-нан 100-ге дейiн балл жинады, бул дэстYрлi жYЙеде «ете жаксы» деген багага сэйкес келедь 159 (70,1%, СИ=68,6:72,1) студент 70-тен 89-га дейiн балл жинады немесе «жаксы» деген бага алды. 105 (12,2%, СИ=11,5:14,1) студент емтиханды «канагаттанарлык» багага тапсырды, бул 50-69 балл децгешне сэйкес келедi. Сессия нэтижелерi бойынша Yлгерiм 99,9% (СИ=99,5:100) курады. Емтихандар сессиясы нэтижелерiн дэстYрлi жYЙе бойынша багалаганда орташа балл 4,0 курады. Муныц алдында студенттер дайындыгыныц бастапкы децгейi Yлгерiмнiц орташа баллы бойынша (Grade Point Average) талдау жYргiзер сэтшде 3,33 балл шегшде болатын.

2018-2019 оку жылындагы (окыту дэстYрлi форматта жYргiзiлдi) сессия нэтижелерi бойынша студенттер Yлгерiмiн зерттеу корытындылары мынадай: 761 студенттiц 758-i (99,6%, СИ=99,2:99,8) емтиханга жiберiлген. Емтихан корытындысында 70 (9,1%, СИ=8,2:10,8) емтихан тапсырушы 90-нан 100-ге дешн балл жинады, бул дэстYрлi жYЙеде «ете жаксы» деген багага сэйкес келедь 611 (80,1%, СИ=78,4:83,7) студент 70-тен 89-га дейiн балл жинады немесе «жаксы» деген бага алды жэне 80 (10,5%, СИ=9,4:11,6)) студент емтиханды «канагаттанарлык» багага тапсырды, бул 50-69 балл децгешне сэйкес келедь Сессия нэтижелерi бойынша бшм алушылардыц Yлгерiмi 99,7% (СИ=99,3:99,9) курады. Емтихандар сессиясы нэтижелерш дэстYрлi жYЙе бойынша багалаганда мунда да орташа балл 4,0 курады. Бул топта студенттер дайындыгыныц бастапкы децгей Yлгерiмнiц орташа баллы бойынша (Grade Point Average) талдау жYргiзер сэтшде 3,35 балл шегшде болатын.

Сонымен, жYргiзiлген талдау непзшде, осы ею кезецдеп емтихандар сессиясыныц нэтижелерi бойынша окыту формасы оку сапасына эсерш тигiзген жок деп айтуга болады.

Эзге авторлардыц [3,4] тужырымдарымен келiсемiз, ягни, пандемиялык тетенше жагдайда онлайн окыту кашыктыктан окыту жYЙесiнiц бiр нускасы болып табылады жэне оку Yрдiсiне жаца технологияларды ецгiзудi багамдайды. Кафедраныц окытушылык курамы да, бшм алушылары да дэстYрлi окыту формасы мен психологиялык сэттерге байланысты стереотиптш ойлауды мYмкiн жеце бiлдi. Дэрютер мен тэжiрибелiк сабактарга дайындык уакытыныц артуына, студенттердiц сурагына тэулiк шшде жауап беру кажеттiлiгiне карамастан, кафедраныц профессорлар-окытушылар курамы кыска мерзiм шшде жаца технологияны YЙренуге талпынды, онлайн-форматта окытудыц оку YPДiсi сапасына керi эсер етпеуi Yшiн ез жумысын соган орай жасауды ойластырып, курастыра бiлдi.

Сауалнама сурактары бойынша студенттердщ дайындыгы дэрежесiн зерттеу нэтижелерi 854 (100%) бшм алушылардыц барлыгы кашыктан окытудыц жаца талаптарына жаксы жэне ете жаксы бешмделгендштерш керсеттi.

Сауалнаманыц екiншi «Сiз кашыктан окыту режимi YPДiсiне канагаттанасыз ба?» сурагына 229 (26,8%, СИ=25,4:27,6) респондент «Иэ» деп жауап берген. Калган 625 студент (73,2%, СИ=70,4:74,6) кашыктан окыту режимi YPДiсiне канагаттанбайтындыгын керсеткен. Эздерiнiц пшрлершде олар окытушылармен жэне курстастарымен карым-катынастыц жетпейтiндiгiн керсеткен. Негурлым терец талдау нэтижелерi осы топтагы 625 студенттщ 129 (20,6%, СИ=19,3:22,6) респондентi акылы негiзде окитындыгын жэне оку сапасыныц темендегендiгiн керсеттi.

Сауалнаманыц «Сiзде кашыктан окыту кезшде кандай киыншылыктар туындады?» деген Yшiншi сурагына суралгандардыц 100% интернет жылдамдыгыныц темен екендiгiн керсеткен. Электр энергиясыныц жиi ешiп калатындыгын суралгандардыц 195-i (22,8%, СИ=21,1:24,5) керсеткен. Мунан езге 373 (43,7%, СИ=42,4:45,5) студент тапсырмалардыц келемiнiц Yлкендiгiн жэне 854 респонденттщ 24-i (2,8%, СИ=1,9:3,4) тэжiрибелiк тапсырмаларды орындаудыц окытушылар кецесшаз кYPделi екендiгiн айткан. Лектордыц баяндаган материалын слайдтарда накты тYсiндiрмегендiктен лекцияларды кабылдау киындыгына бiлiм алушылардыц 308-i (36,06%, СИ=34,9:37,6) керсеткен. Олар непзшен лекторга сурак койып, бiрден жауап алуды калайды. Студенттердiц 100%-ы курстастарымен бiрге окып, студенттiк емiрдi бiрге еткiзудi калайды.

Кашыктан окытудыц тиiмдi жактары: экономиялыгы, колжетiмдiлiгi (уакыттык жэне географиялык орналасуына тэуелсiз), колайлы график, уткырлык, технологиялылык туралы сауалнаманыц тертiншi сурагына суралушылардыц 854 -i (100%) келюкен.

Окыту YPДiсiнде колданылатын кашыктан окыту куралдары жайлы сауалнаманыц бесiншi сурагына усынылган барлык нускаларына: Microsoft Teams, Webex Cisco (Training), КМУ КеАК электронды бiлiм беру (Moodle.kgmu.kz) 100% колдау бiлдiрген.

Сауалнаманыц алтыншы «Сiз орындалган жумыстарыцызды кандай окыту порталына жiбересiз?» деген сурагына усынылган нускаларга сенiмдi тYPде мынадай жауаптар алынды: КМУ КеАК электронды бшм беру (Moodle.kgmu.kz) - 100% (бул порталды СЭЖ тапсыру Yшiн окушылардыц барлыгы мiндеттi тYPде колданады); Microsoft Teams, Webex Cisco (Training) - 100%; окытушыныц электронды поштасы - 197 (38,6%, СИ=37,3:39,9), себебi интернет жылдамдыгыныц нашарлыгында, тэжiрибелiк сабактар кезшде электр энергиясыныц сенш калуында, ауырып калганда пайдаланады; WhatsApp жэне баска мессенджерлер кемегш - 2 (0,2%, СИ=0,07:0,5) студент пайдаланган.

Сауалнаманыц жетiншi «Кашыктан окытудагы Session багдарламасына жэне емтихандар сессиясы нэтижелерше Сiздiц кезкарасыцыз?» деген суракка суралушылардыц 817-i (95,6%, СИ=94,2:96,8) кашыктан окытудагы Session багдарламасына жэне емтихандар сессиясы нэтижелерше канагаттанарлыктарын бiлдiрген. Сонымен бiрге, талдау нэтижелерi респонденттердiц 37-i (4,4%, СИ=3,5:5,8) емтихандар сессиясы нэтижелерше

канагаттанбайтындыктарын, бiрак Session багдарламасына ешкандай карсылыктары жок екендiгiн керсеткен.

Мынадай тужырымды айта кету керек: бiлiм алушылардыц сауалнама сурактарына талдау нэтижелерi студенттердщ жаца оку жагдайларына жаксы бешмделетшдштерш жэне онлайн-тэртiпте окуга дайын екендштерш кeрсеттi. Бiлiм алушыларга окытудыц бул тYрiнiц экономиялыгы, колжетiмдiлiгi (уакыттык жэне географиялык орналасуына тэуелсiз), колайлы график, уткырлыгы, технологиялылыгы унайды. Бiрак дэрютер мен тэжiрибелiк сабактарды жYргiзгенде студенттер окытушылармен жэне курстастарымен интернет аркылы араласканды каламайды, олар туындаган сурактарына жауапты дэрiсханада ауызша алгылары келедь

Сонымен бiрге, онлайн - тэртште жYргiзiлген 2020-2021 оку жылындагы студенттердщ емтихандар сессиясы нэтижелерi бойынша Yлгерiмi окытудыц дэстYрлi форматында жYргiзiлген 2018-2019 оку жылындагы студенттердщ емтихандар сессиясы нэтижелерi децгешне сэйкес келедi жэне тиесшше 99,9% (СИ=99,5:100) жэне 99,7% (СИ=99,4:99,9) курайды.

Корытынды

Сонымен, медицина университетшщ оку YPДiсiне тeтенше жагдайда онлайн-окытудыц енгiзiлуi сeзсiз тиiмдi екендшн кeрсеттi жэне оку сапасын тeмендетпейдi, бiрак ол дэстYрлi окыту жYЙесiн толык жэне студенттер мен окытушылардыц шынайы карым-катынасын алмастыра алмайды. Жэне де бiрегей эдiстемелiк тэсiлдердiц (дэлме-дэл критерийлер, бiрегей талаптар, жYргiзу формалары) жок екендiгi бiлiнедi. Профессорлык-окытушылар курамы заманауи IT-технологияларды колдана отырып сабак жYргiзудiц дагдыларын жетiк мецгермеген, бул олардыц «компъютерлш сауаттылыктарын» арттырулары кажет екендiгiн кeрсетедi. Сонымен бiрге, техникалык жэне технологиялык сипаттагы мэселелер туындайды, адами жэне психологиялык факторлар киындай тYседi.

Пайдаланылган эдебиеттер

1. Блоховцова Г.Г., Волохатых А.С. Перспективы развития дистанционного образования. Преимущества и недостатки // Символ науки. - 2016. - № 10 (2). - С. 119-121. [Электронный ресурс]. URL:"https://socionet.ru/publication.xml?h= spz:cyberleninka: 32509:16914937" (дата обращения: 25.02.2022)[ Blokhovtsova G G Volokhatykh A S Perspektivy razvitiia distantsionnogo obrazovaniia Preimushchestva i nedostatki Simvol nauki - 2016 - 10 2 - S 119-121 [Elektronnyi resurs] URL https socionet ru publication xml h spz cyberleninka 32509 16914937 data obrashcheniia 25 02 2022].

2. К,азацстан Республикасында бшм беруд1 жэне гылымды дамытудыц 2020 - 2025 жылдарга арналган Мемлекеттгк багдарламасы. Казацстан Республикасы Yкiметiнiц 2019 жылзы 27 желтоцсандагы № 988 цаулысы [Электронды ресурс]. URL:"https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1900000988" (цолдануга бершген KYнi: 21.02.2022)[Kazakhstan Respublikasynda bilim berudi zhune gylymdy damytudyn 2020 - 2025 zhyldarga arnalgan Memlekettik bagdarlamasy. Kazakhstan Respublikasy Ukimetin 2019 zhylgy 27 zheltoksandagy N 988 kaulysy [Elektrondy resurs] URL https adilet zan kz rus docs P1900000988 koldanuga berilgen kuny 21 02 2022].

3. Штыхно Д.А., Константинова Л.В., Гагиев Н.Н. Переход вузов в дистанционный режим в период пандемии: проблемы и возможные риски. Открытое образование. 2020;24(5):72-81. [Электронный ресурс]. URL: "https://doi.org/10.21686/1818-4243-2020-5-72-81 " \t " blank" (дата обращения: 25.02.2022)[ SHtykhno D A Konstantinova L V Gagiev N N Perekhod vuzov v distantsionnyi rezhim v period pandemii problemy i vozmozhnye riski Otkrytoe obrazovanie 2020 24 5 72-81 [Elektronnyi resurs] URL https doi org 10 21686 1818-4243-2020-5-72-81 \t

blank data obrashcheniia 25 02 2022].

4. Рогачёва П.С., Семергей С.В. Проблемы дистанционного образования в период пандемии // Вестник Майкопского государственного технологического университета. 2020. Том 12, № 4. С. 85-93. [Электронный ресурс]. URL:"https://doi.org/10.47370/2078-1024-2020-12-4-85-93" (дата обращения: 25.02.2022[Rogacheva P S Semergei S V Problemy distantsionnogo obrazovaniia v period pandemii Vestnik Maikopskogo gosudarstvennogo tekhnologicheskogo universiteta 2020 Tom 12 4 S 85-93 [Elektronnyi resurs] URL https doi org 10 4 7370 2078-10242020-12-4-85-93 data obrashcheniia 25 02 2022].

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.