CC BY
0Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
УДК 614.2
МЕДИЦИНА ЦЫЗМЕТКЕРЛЕР1НЩ МОТИВАЦИЯСЫ - САПАЛЫ МЕДИЦИНАЛЬЩ
ЦЫЗМЕТ К0РСЕТУД1Ц КЕП1Л1 РЕТ1НДЕ
ЖАНАЛЫ ДАНИЯР М¥РАТ¥ЛЫ
«^ДСЖМ» К^азакстан медицина университетшщ магистранты,
Алматы, ^азакстан
ЖАНДЫБАЕВ АЛТЫНБЕК ЕСТАЙ¥ЛЫ
«^ДСЖМ» К^азакстан медицина университетшщ магистранты,
Алматы, ^азакстан
Аннотация. Бул мацалада авторлар медицина цызметкерлерт жумысца ынталандырушы факторлар мен оларды цалыптастырушы стратегияларды царастырады. Медицина цызметкерлерт ынталандыратын факторларды тYсiну жэне тану арцылы б1з оларга тиiмдiрек цолдау кврсете аламыз жэне олардыц денсаулыц сацтау саласындагы мацызды рвлтде мYмкiндiктерiн кецейте аламыз. Осы факторларды тYсiну жэне жою арцылы денсаулыц сацтау уйымдары медицина цызметкерлерiне вз мтдеттерт сэттi орындауга жэне жогары сапалы медициналыц квмек кврсетуге мYмкiндiк беретт цолайлы жэне ынталандыратын жумыс ортасын цура алады.
Кттсвздер: кадр, медициналыц квмек кврсету, денсаулыц сацтау, мотивация
Медицина кызметкерлершщ жумыска ынталануы пациенттерге сапалы медициналык кемек керсетуде шешушi рел аткарады. Мотивацияланган медицина мамандары ез жумысына кeбiрек ден кояды, жумыска канагаттанудыц жогары децгешн керсетедi жэне пациенттерге жаксы кYтiм мен оц ем нэтижелерiн камтамасыз етедь Алайда, казiргi тацда элемде медицина мамандары олардыц мотивация децгешне эсер етуi мYмкiн кептеген киындыктарга тап болуда. Дэр^ерлер мен орта медициналык кызметкерлер наукастарга ец жаксы медициналык кемек керсетуге шабыттандыратын кептеген ынталандырушы факторларга муктаж. Бул ынталандырушы факторлар олардыц ез кэабше деген адалдыгыныц негiзi болып табылады жэне оларга денсаулык сактау саласындагы киындыктарды жецуге кемектеседь
Медицина кызметкерлерiнiц мотивациясына эсер ететш негiзгi факторлардыц бiрi -ецбек жагдайы. Кептеген зерттеулер керсеткендей, медицина мамандары кебшесе ез жумысымен катар косымша жумыс iстейдi, стресстщ жогары децгейiн сезiнедi жэне киын жумыс жагдайларына тап болады. Бул факторлар эмоцианалды кYЙiнуге жэне жумыстан кажуга экеледi. Америка ^урама Штаттарындагы медицина кызметкерлерiнiц эмоционалды кYЙiну децгей 54,4%-ды кeрсетiп, эсiресе дэрiгерлер мен медбикелер жшрек зардап шегетiнi аныкталган. Бул денсаулык сактау уйымдарыныц осы мэселелердi шешiп, кызметкерлерiнiц ынтасы мен эл-аукатына ыкпал ететiн колайлы жумыс ортасын куру кажеттiлiгiн кeрсетедi.
Медицина кызметкерлершщ мотивациясына эсер ететш тагы бiр фактор - олардыц жумысын багалау децгейi. Зерттеулер керсеткендей, жумыс берушшердщ багалайтынын сезiнетiн медицина кызметкерлерi ез жумысына ынталы жэне белсене атсалысады. Бул медицина кызметкерлерiнiц коскан Yлесiн мойындаудыц жэне оларга кэаби даму мен есуге мYмкiндiк берудщ мацыздылыгын кeрсетедi.
Сонымен катар, денсаулык сактау жYЙесiнiц кYPделiлiгi, технологиялардыц дамуы мен денсаулык сактау саясатындагы жш eзгерiстерге байланысты медицина мамандары жаца тэжрибелер мен усыныстарга тез беймделе алу кажеттiлiгiн де ескерген жен. Бул жайттар да
САБРАЛИЕВА АСЕЛЬ БАКТЫБАЕВНА
«^ДСЖМ» К^азакстан медицина университетшщ магистранты,
Алматы, ^азакстан
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
дэр^ерлердщ жумыстан кажуы мен могивациясыньщ тeмендеуiне экелетiн кYPделi жэне басым процесс болуы мYмкiн. Америка курама штаттарыныц бiрлескен авторлары жYргiзген зерттеуде эмоционалды ^йнудщ жогары децгей туралы айтылган жэне медицина мамандары мотивация мен жумыска канагаттанудыц тeмендеуiн жиi бастан кешiретiнi аныкталган. Бул денсаулык сактау уйымдарыныц медицина кызметкерлерше осы eзгерiстерге дайын болуга жэне ез мiндегтерiн орындау кезшде кызыгушылыгын сактауга кемектесу Yшiн Yздiксiз бiлiм беру жэне колдау керсету кажеггiлiгiн кeрсетедi.
Медицина мамандары Yшiн негiзгi ынталандырушы факторлардыц бiрi -баска адамдардыц eмiрiне оц эсер етудi калау. А^Ш-тыц ¥лттык денсаулык сактау институты (№Н) жYргiзген зерттеулерге сэйкес, медицина мамандары альтруизм мен эмпатия сезiмiне непзделген, бул оларды муктаж адамдарга кeмектесуге жэне пациенттершщ денсаулыгы мен эл-аукатын жаксартуга шакырады. Баска адамдардыц eмiрiн жаксы жакка eзгертуге деген iшкi мотивация денсаулык сактау мамандары eз жумысынан алатын канагаттану мен eзiн-eзi жYзеге асырудыц непзп факторы ретiнде жиi айтылады.
Сонымен катар, муктаж адамдарга кeмек ^рсету кезiнде пайда болатын когам алдындагы мiндег сезiмi мен eзiн кэаби тYPде жетiлдiру медицина кызметкерлерi Yшiн тагы бiр ынталандырушы фактор болып табылады. ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымыныц (ДДС¥) баяндамасында айтылгандай, медицина мамандары eздерiнiц жалпыга ортак игiлiкке Yлес косатынын жэне пациенттершщ eмiрiн жаксы жакка eзгертетiнiн бiле отырып, eз жумысыныц мэнiн табады. Бул азаматтык борыш пен eз юшщ маманы болу сезiмi денсаулык сактау мамандары Yшiн козгаушы кYш ретiнде кызмет етедi, олар медициналык кeмекке жYгiнгендерге ец жаксы кYтiмдi камтамасыз ету Yшiн киындыктар мен кедергiлердi жецуге шабыттандырады.
Атап айтарлык нэрсе, денсаулык сактау саласында жеке жэне кэсiби eсу мYмкiндiгi медицина кызметкерлерi Yшiн мацызды ынталандырушы фактор болып табылады. Денсаулык сактау мамандары Yшiн Yздiксiз окыту мен бiлiктiлiктi арттыру eте мацызды, себебi олар пациенгтерiне жогары сапалы медициналык кeмек кeрсету Yшiн eз дагдылары мен бiлiмдерiн удайы жетiлдiрiп отыруы кажет. Денсаулык сактау саласында шгершеу жэне eсу мYмкiндiгi медицина кызметкерлерш одан эрi бiлiм алуга жэне кайта даярлауга ынталандырады, бул олардыц тэжiрибесiн кецейтуге жэне муктаж адамдарга тиiмдi медициналык кeмек шрсету кабiлетiн арттыруга мYмкiндiк бередi.
Медицина кызметкерлершщ ецбегiн ынталандыру жайлы Ресейшк галымдар Борисов К.Н., Субочева А.О., Закиева О. денсаулык сактау саласындагы персоналдыц тиiмдiлiгi мен канагаттануын арттыру Yшiн тиiстi eтемакы мен мотивациялык механизмдердiц мацыздылыгын кeрсетедi. Авторлар материалдык жэне материалдык емес ынталандырудыц эртYрлi эдiстерiн талдайды, сондай-ак осы факторлардыц медициналык кызметтердщ сапасына жэне кадрлар курамыныц турактылыгына эсерiн жогары санайды. Авторлар эртYрлi экономикалык жэне элеуметпк-психологиялык факторлардыц медицина кызметкерлерiнiц мотивациясына эсерш талдайды, сондай-ак олардыц жумыс тшмдшп мен медициналык кызметгердiц сапасын арттыру Yшiн мYмкiн болатын шараларды карастырады. Зерттеу нэтижелерiне CYЙенсек, материалдык сыйакыны арттыру эрдайым кызметкерлердiц мотивациясын жаксартуга экелмейтшше назар аударылады. Ецбек мотивациясыныц элеумегтiк-психологиялык аспектiлерi шешушi рeл аткарады жэне ецбек тиiмдiлiгiн арттыру Yшiн жаца тэсiлдердi кажет етедi. Нарыктык экономика жэне мiндегтi медициналык сактандыру жагдайындагы ецбекакы тeлеу саясатындагы eзгерiстер талданады. Медицина кызметкерлерi Yшiн кепiлдендiрiлген жалакы децгейiнiц кажегтiлiгi жэне косымша материалдык ынталандырудыц мацыздылыгы кeрсетiлген. Сондай-ак ресейшк денсаулык сактауды баскарудыц тшмаздЫ талкыланады жэне денсаулык сактау менеджерлершщ жаца буынын дайындау Yшiн мотивация мен ецбекп eтеу саласындагы шетелдш тэжiрибенi бейiмдеу усынылады. Авторлар медициналык кызметкерлердщ ецбекке деген ынтасын арттыру Yшiн накты шараларды усынады, мысалы, шетелдiк эдiстердi бейiмдеу, ецбек
Impact Factor: SJIF 2G21 - 5.S1 2G22 - 5.94
жагдайларын жаксарту жэне медициналык кемектщ сапасын жаксартуга багытталган ынталандыру жYЙесiн куру. Денсаулык сактау кызметтершщ турактылыгы мен жогары сапасын камтамасыз ету Yшiн денсаулык сактау саласындагы мотивация мен ецбекп етеудi баскарудыц жYЙелi тэсшнщ кажеттшп аса мацызды екенi керсетiледi.
Кершшес жаткан кыргыз зерттеушшердщ ецбегше CYЙенсек, ^ыргызстанда соцгы жылдары медицина кызметкерлершщ жалакысыньщ есуiне карамастан, телем децгей темен болып калуда, бул пациенттерден бейресми телемдердщ таралуына экелген. Соцгы жылдарда стационар дэрiгерлерiнiц жалакысы алдыцгы жылмен салыстырганда 3,9 есеге жуык ескен, бiрак бул элi де темен жалакы мэселесiн шешпейдiгi айтылады.
Темен ресми жалакы дэрiгерлердi пациенттерден бейресми телемдер аркылы косымша табыс iздеуге мэжбYP етедi, бул дэр^рлердщ имиджiне жэне пациенггердiц отбасылык бюджеттерше терiс эсер етедi.
^олданыстагы ецбекакы телеу жYЙесi орындалган жумыстыц келемi мен сапасын ескермейдi жэне бул кызметкерлердi ынталандырмайды. Мысалы, тэжiрибесi бiрдей екi дэрiгер эртYрлi жумыс саны мен сапасына карамастан бiрдей жалакы ала алады. Сонымен катар, жас мамандар жалакысы темен жэне болашагы жок болгандыктан мемлекегтiк емес мекемелерде жумыс iстегендi жен кередi немесе шетелге кетедi. Осы себептен ауылдык жерлерде бiлiктi медициналык кадрлардыц жетюпеушшп катты сезiледi.
Зерттеушiлердiц пiкiрiне сэйкес, ецбекакыны жумыс нэтижелерiмен жэне медициналык кемектщ сапасымен байланыстыруга мYмкiндiк беретш экономикалык ынталандыру тетiктерiн енпзу мацызды. Медицина кызметкерлерш ез бiлiктiлiгi мен жумыс тшмдшгш арттыруга ынталандыру Yшiн материалдык жэне материалдык емес ынталандырудыц туракты жYЙесiн куру кажет. Медициналык кызметтердщ сапасын арттыру жэне денсаулык сактау жагдайын жаксарту Yшiн медицина кызметкерлерш ынталандыру мен ецбекакы телеуге жYЙелi кезкарастыц мацыздылыгын ете жогары.
^орытындылай келе, казiргi тацда медицина кызметкерлершщ мотивация децгешне кептеген факторлар, соныц шшде ецбек жагдайлары, денсаулык сактау жYЙесiнiц танылуы мен ^рделшп эсер ететiнiн атап еткен жен. Денсаулык сактау уйымдары Yшiн бул мэселелердi шешу жэне олардыц кызметкерлершщ ынтасы мен эл-аукатына ыкпал ететш колайлы жумыс ортасын куру мацызды. Мотивацияны арттыратын стратегияларды енгiзу аркылы денсаулык сактау уйымдары олардыц медицина кызметкерлершщ катысуын, канагаттануын жэне пациенттерше жогары сапалы медициналык кемек керсете алуын камтамасыз ете алады.
1. Shanafelt, T. D., Hasan, O., Dyrbye, L. N., et al. (2015). Changes in burnout and satisfaction with work-life balance in physicians and the general US working population between 2011 and 2014. Mayo Clinic Proceedings, 90(12), 1600-1613.
2. Hayes, B., Bonner, A., & Pryor, J. (2012). Factors contributing to nurse job satisfaction in the acute hospital setting: a review of recent literature. Journal of Nursing Management, 20(6), 804-
3. Dyrbye, L. N., Shanafelt, T. D., Sinsky, C. A., et al. (2017). Burnout among health care professionals: A call to explore and address this underrecognized threat to safe, high-quality care. National Academy of Medicine, 94(12), 1826-1832.
4. Борисов К. Н., Субочева А. О., Засиева О. З. Мотивация и оплата труда в системе здравоохранения // МИР (Модернизация. Инновации. Развитие). 2015. № 1(21). С. 122-125.
5. Джапарова Дамира Мотивация труда медицинских работников в Кыргызстане - путь повышения качества медицинских услуг // Economics. 2016. №9 (18).
ЦОЛДAНЫЛFAН ЭДЕБИЕТТЕР TI3IMI:
814.
