Денсаулық сақтау институттарын дамыту факторы ретінде медициналық персаналды мотивациялау Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

Редактор алган 28.08.2020 ж.

ЕТМАБ 76.75.29+76.01.79 ЭеЖ 331.1:331.21

ДЕНСАУЛЬЩ САЦТАУ ИНСТИТУТТАРЫН ДАМЫТУ ФАКТОРЫ РЕТ1НДЕ МЕДИЦИНАЛЬЩ ПЕРСАНАЛДЫ МОТИВАЦИЯЛАУ

Д. Берикулы, Т. А. Булегенов, Брузати Лука Джиованни Карло, Н. Б. Омаров

«Семей медицина университет!» КеАК, Семей к;., Казакстан Республикасы

Макалада медициналык кемектщ сапасын арттыру багыттары жэне енбек ресурстарын ти1мд1 пайдалану аркылы медициналык мекеменщ нэтижелер1 туралы айтылады. Мотивациялык жYЙе медициналык кызметкерлердщ нэтижелер1 мен жумыс сапасын жаксартудын непзп куралы болып саналады. Зерттеу нысаны репнде Семей каласыньщ Перинаталды орталыгы алынды, оньщ нег1з1нде енбек ресурстарын пайдалану тшмдшпнщ керсетк1штер1 багаланады. Зерттеу нэтижелер1 бойынша мекеме персоналы 20152016 жылдары тек 94,5% жэне 91,2% -бен толыктай жумыс жасамаганы аныкталды, ал эртурл1 санаттагы кызметкерлер уш1н толы; емес жумыс уакытынын жогары улей 1,4-тен 1,58-ге дешн езгердг

Жумыстыц мацсаты: Акушер-гинекологтардын медициналы;-элеуметт1к тшмдшгш багалау алгоритмш жасау жэне оны жогарылату тетжгерш непздеу.

Материалдар мен adicmep: Енбек ресурстарына талдау жасау Семей каласынын Перинаталды орталыгы непзщде журпз1дщ. Манызды индикаторлар катарында эртурл1 категориядагы кадрлармен камтамасыз ету денгеш, жумыс орындарынын уйлес1мд1л1г1 алынды. Медициналык персоналдын мотивациясы денсаулык сактау мекемелершщ даму факторы репнде жалакы жэне кызметкерлердщ кэйби денгеш зерттеддi.

Нэтижелер мен талцылау: К^азакстаннын денсаулык сактау саласында дэстYрлi турде медицина кадрларынын жетiспеуi байкалады (эсiресе ауылдык жерлерде), бул кептеген галымдар мен кэсiптiк медицина кызметкерлершшщ назарын жумыстар мен есептерге аударады.

2017-2018 жылдары Семей каласынын Перинаталды орталыгында кадрлык курамы 94,5% жэне 91,2% денгешнде. Бул калыпты мэселе. Муны жогары денгейдегi уйлеамдшк шешедi, бул эр тYрлi санаттагы дэртерлер Yшiн 1,4-тен 1,58-ге дешн езгеретiн комбинация коэффициентiнiн мэнiмен дэлелденедг

Царытынды: Семей каласынын Перинаталды орталыгында енбекп ынталандыру мен ынталандыруды зерттеу адами ресурстарды баскару дегенiмiз эр тYрлi принциптер, эдiстер мен тапсырмаларды камтитын кYрделi, жан-жакты процесс екендшн аныктауга мYмкiндiк бердi. Енбек ресурстарын баскарудын жаксы уйымдастырылган тетiгi денсаулык сактау мекемесiнiн жаксаруына ыкпал етедг

ТYЙiндi сездер: денсаулык сактау, медициналык кемек, медициналык персонал, кызметкерлер курамы, телем, енбек, ынталандыру, дамыту.

MOTIVATION OF MEDICAL PERSONNEL AS A FACTOR OF HEALTH DEVELOPMENT

D. Berikuly, T. Bulegenov, L.D. Brusati, N. Omarov

NcJC "Semey Medical University", Semey city, Republic of Kazakhstan

The article describes the directions of improving the quality of medical care and the results of the work of a medical institution through the efficient use of human resources. The motivation system is the main tool for improving the results and quality of work of medical workers. The object of the study was the perinatal center of Semey city, on the basis of which labor efficiency indicators are evaluated. According to the survey, in 2015-2016 only 94.5% and 91.2% of the institution's employees were not fully employed, and the high percentage of underemployment for different categories of workers ranged from 1.4 to 1.58.

The purpose of this study: Development of algorithms for assessing the medical and social effectiveness of obstetrician-gynecologists and justification of mechanisms for its improvement.

Materials and methods: Analysis of human resources was carried out on the basis of the Perinatal Center in the city of Semey. Important indicators include the level of staffing in various categories, the compatibility of jobs. We studied the motivation of medical personnel as a factor in the development of healthcare institutions, wages and professionalism of employees.

Results and discussion: Traditionally, the healthcare system of Kazakhstan lacks medical personnel (especially in rural areas), which attracts the attention of many scientists and healthcare professionals to their work and reports. In 2017-2018, the staff of the perinatal center in Semey was at the level of 94.5% and 91.2%. This is normal. Lack of

personnel is solved by a high level of part-time workers, as evidenced by the value of the combination coefficient, which varies from 1.4 to 1.58 for different categories of doctors.

Conclusion: The study of motivation and stimulation of labor in the Perinatal Center of Semey city made it possible to establish that personnel management is a complex, complex process that includes various principles, methods and tasks. A well-organized human resources management mechanism contributes to better health.

Key words: health, medical care, medical staff, remuneration, labor, stimulation, development.

МОТИВАЦИЯ МЕДИЦИНСКИХ КАДРОВ КАК ФАКТОР РАЗВИТИЯ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

Берикулы Д., Булегенов Т. А., Брузати Лука Джиованни Карло, Омаров Н. Б.

НАО «Медицинский университет города Семей»,Семей, Казахстан

В статье рассказывается о направлениях повышения качества медицинской помощи и результатах работы медицинского учреждения за счет эффективного использования человеческих ресурсов. Мотивационная система является основным инструментом для улучшения результатов и качества работы медицинских работников. Объектом исследования являлся перинатальный центр г. Семей, на основании которого оцениваются показатели эффективности труда. Согласно опросу, в 2015-2016 годах только 94,5% и 91,2% сотрудников учреждения не были полностью заняты, а высокий процент неполной занятости для разных категорий работников варьировался от 1,4 до 1,58.

Цель работы: Разработка алгоритмов оценки медицинской и социальной эффективности акушеров-гинекологов и обоснование механизмов ее совершенствования.

Материалы и методы: Анализ человеческих ресурсов проводился на базе Перинатального центра в городе Семей. К числу важных показателей относятся уровень кадрового обеспечения различных категорий, совместимость рабочих мест. Изучена мотивация медицинского персонала как фактор развития учреждений здравоохранения, заработной платы и профессионализма работников.

Результаты и обсуждение: В системе здравоохранения Казахстана традиционно не хватает медицинского персонала (особенно в сельской местности), что привлекает внимание многих ученых и специалистов здравоохранения к их работе и отчетам. В 2017-2018 годах штат перинатального центра в городе Семей был на уровне 94,5% и 91,2%. Это нормально, Нехватко кадров решается высоким уровнем совместителей, о чем свидетельствует значение коэффициента комбинации, который варьируется от 1,4 до 1,58 для разных категорий врачей.

Заключение: Изучение мотивации и стимуляции труда в Перинатальном Центре г. Семей позволило установить, что управление персоналом является сложным, комплексным процессом, включающим различные принципы, методы и задачи. Хорошо организованный механизм управления человеческими ресурсами способствует улучшению здравоохранения.

Ключевые слова: здоровье, медицинская помощь, медперсонал, оплата труда, труд, стимулирование, развитие.

Юркпе

Ецбек ресурстарын утымды пайдалану денсаулы; са;тау мекемелершщ тиiмдi жумыс ютеушщ непзп шарттарыныц бiрi болып табылады, бул тургындарды кажетп медициналы; кемекпен барынша камтамасыз етуге ыкпал етедь Дамыган медициналы; персоналдыц жеткшкп болуы ел азаматтарына сапалы жэне кол жетiмдi медициналы; кемек керсетудщ мацызды шарты болып табылады. Сонымен бiрге, персоналды баскару процесшде кажетп ;урал - бул олардыц медициналы; кызмет керсету сапасын жогарылатудыц кепш ретшде кэаби шеберлш децгешн жогарылату болып табылады. Ецбек эрекетш ынталандыру жэне ынталандыру кызметкердщ де, жалпы ;огамныц да элеуетш дамытуга экеледь Ецбект ынталандыру - мотивациялы; механизм юке асырылатын ^уралдардыц бiрi болып есептеледi [1-3]. Мшаз жагдайда уйымдардыц кызметкерлерi ездершщ кажеттiлiктерiн барынша ;анагаттандыруга ;ол жеткiзуi керек, бул бiздiц ;огамды одан эрi дамытады, адамдар ездерш дамытумен ;атар, олардыц уйым мYмкiндiктерiн кецейте бастайды. Медицина ;ызметкерлершщ жумысына ынталандыру денсаулы; са;тау жYЙесiнiц мацызды сипаттамасы жэне оныц тиiмдiлiгiн аны;тайтын негiзгi факторлар болып табылады. Элеуметпк багдарлама экономикада денсаулы; са;тау мацызды орын алады, ейткеш дэл осы жерде элеуметтiк тутынылатын тауарлар -медициналы; ;ызметтер ендiрiледi. Сонды;тан медицина кызметкерлерiнiц кэсiби ;ызметше деген ынталандыру мэселесi денсаулы; са;тау саласында ете езектi болып

табылады. Медицина ;ызметкерлершщ жумысын ынталандыру, олардыц ецбектершщ жогары нэтижелерiн камтамасыз ету мотивациялы; эдiстердi жэне персоналды баскарудыц барлы; жYЙесiн колдана отырып, уйым басшылыгымен орындалатын мацызды мiндеттердiц бiрi болып табылады [4,5].

Жумыстыц максат

Акушер-гинекологтардыц медициналык-элеуметтiк тиiмдiлiгiн багалау алгоритмш жасау жэне оны жогарылату тетштерш негiздеу.

Материалдар мен эдктер:

Ецбек ресурстарына талдау жасау Семей каласыныц Перинаталды орталыгы негiзiнде жYргiзiлдi. Мацызды индикаторлар катарында эртYрлi категориядагы кадрлармен камтамасыз ету децгеш, жумыс орындарыныц Yйлесiмдiлiгi алынды. Медициналы; персоналдыц мотивациясы денсаулы; сактау мекемелерiнiц даму факторы ретшде жалакы жэне кызметкерлердiц кэаби децгейi зерттелдi [6,7]. Медициналы; уйымныц ецбек ресурстарыныц сапасыныц негiзгi критерш ретiнде оныц кызметкерлерiнiц кэсiби децгеш ;олданылады, бул тэжiрибеге (жумыс етш), бiлiмiне, бiлiктiлiгiне жэне ;ызметкерлер санатына байланысты болды. Мундай багалау керсетюштердщ езгеруiнiц санды; жэне сапалы; сипаттамалары негiзiнде, сондай-а; кластерлiк талдау эдiсiнiц технологиясын ;олдану ар;ылы жYзеге асырылады [8]. Мекеме жумыс кYшiн жылжыту мен ынталандырудыц басым ;уралы жэне материалды; емес ;уралдарды тиiмдi пайдалану негiзi ретiнде ;ызметкерлер санаты бойынша жала;ы децгейiнiц динамикасына жеке талдау жасалады.

^ызметкерлерге мотивациялы; эсер беретш жэне олардыц жумысыныц енiмдiлiгi мен сапасын арттыратын факторларды зерттеуде сауалнама эдiсi ;олданылды, соган сэйкес эцпмелескен кызметкерлердiц пiкiрi талданады. Iрiктеу кездейсо;, ;айталанбайтын iрiктеу ;агидаттарына непзделген жэне iрiктеу мелшерi о;у кезецiндегi ;ызметкерлердщ орташа санынан 5% ;урады [9-11].

Нэтижелер жэне талкылау

^аза;станныц денсаулы; са;тау саласында дэстYрлi тYPде медицина кадрларыныц жетiспеуi бай;алады (эсiресе ауылды; жерлерде), бул кептеген галымдар мен кэагспк медицина кызметкерлерiнiнiц назарын жумыстар мен есептерге аударады. Мысалы Титова Е.Я. ез жумысында Ресей Федерациясыныц Денсаулы; са;тау Министрлiгiнiц мэлiметiнше, 148,2 мыц дэрiгер мен 800 мыцнан астам медбике жетiспейдi. Кадрлардыц аздыгы мен медициналы; кадрлардыц жетiспеушiлiгiнiц непзп себептершщ бiрi денсаулы; са;тау жYЙесiнде экономиканыц бас;а да салаларымен салыстырганда ецбека;ы телеудiц жеткiлiксiз децгейi болып табылады.

Оныц Y^i^, оныц есуi эрдайым жумыс iстеп турган жYктемелерге байланысты медициналы; кызметкерлердi ецбек ешмдшпн арттыруга мYмкiндiк бермейдi. Сонымен ;атар, «Ецбек жагдайларын арнайы багалау туралы» зацныц орындалуы терiс эсер етп, оган сэйкес демалыс кезецiнiц уза;тыгы ;ыс;арды; жумыс уа;ытыныц улгаюы; медициналы; ;ызметкерлер Yшiн зиянды ецбек жагдайлары Yшiн эр тYрлi Yстеме а;ылардыц темендеуi. Сондьщтан, 2017-2018 жылдары Семей ;аласыныц Перинаталды орталыгында кадрлы; ;урамы 94,5% жэне 91,2% децгейiнде. Бул ;алыпты мэселе. Муны жогары децгейдеп YЙлесiмдiлiк шешедi, бул эр тYрлi санаттагы дэрiгерлер Yшiн 1,4-тен 1,58-ге дейiн езгеретiн комбинация коэффициентiнiц мэшмен дэлелденедi (1-кесте). Бiр жагынан, жала;ыны кетеру мYмкiндiгi жумысшыларга ецбек ешмдшпн арттыруга ынталандырушы эсер жасайды.

Екiншi жагынан, уа;ытты жумсау нормасын гылыми непздеу жагдайында, кызметтiк мiндеттердiц мундай YЙлесуi медициналы; кемектiц немесе физикалы;, моральды; жэне психикалы; кYштердiц «шегiнде» жумыс жасаудыц темендеуiне экелуi мYмкiн.

Кесте 1 - 2017-2019 жылдардагы Семей цаласыныц Перинаталды орталыгыныц кадрлыц цурамы туралы ацпарат.

Кызметкерлер Бектлген Жеке Толы; Кызметкерлер Yйлесiмдер

санаты лауазымдардын саны тулгалармен жумыспен камтылган лауазымдар саны камтамасыз етiлген кызметкерлер саны саны,%

Дэртерлер 76,25 72 32 80 1,4

Медбикелер 125 125 95 100 -

Kimi 75 75 60 100 -

медициналык

персонал

Барлыгы 276.25 272 187 93,3 1,4

Медбикелердщ дэр1герлермен аракатынасы 1,79 курайды, ал дэр1герлердщ косымша аткаратын функцияларын болдырмау Yшiн кем дегенде 3 [5] катынасы кажет, бул олардын жумысынын сапасы мен тшмдшпнщ нашарлауына экеледь Кызметкерлер курамында енбек етшне байланысты артыкшылык 10 жылдан астам, б1рак 20 жылдан кем жумыс етш бар кызметкерлерге бершед1, бул 68,5% курайды. Бул кызметкерлердш жас курамы бойынша ете тэж1рибел1 жэне б1р текл деп сипатталады. Сонымен катар, енбек етш бойынша Yстеме, жалакыны кетерудщ манызды факторы болып табылады (кесте 2).

Кесте 2 - Жумыс етшне байланысты персонал саны мен цурылымы.

Керсетшштер 5 жылга дейiн 5-10 жылга дешн 10-15 жылга дешн 15-20 жылга дешн 20 жылдан жогары

Кызметкерлер 14 4 4 6 4

% керсетшш 43,75 12,5 12,5 18,75 12,5

Жол картасына сэйкес, 2017 жылдын аягында жогары медициналык (фармацевтикалык) немесе баска да жогары кэсштш бшм1 бар дэр1герлер мен медициналык уйымдардын баска кызметкерлершщ орташа жалакысынын Казакстанда орташа жалакысына катынасын 159,6% -га езгерту жоспарлануда.

Осы кезенде Семей каласынын Перинаталды орталыгында жалакы денгеш б1р кызметкерге орташа есеппен 111 000 тецгеш курады, бул Республика бойынша экономикалы; денгейден едэу1р темен. Сонымен катар, 2017 жылы барлык санаттагы кызметкерлердщ жалакысынын есу динамикасы токтады (кесте 3).

Кесте 3 - Цызметкерлердщ 2017-2019 жылдардагы орташа жалацысын талдау нэтижелерi.

Кызметкерлер санаты 2017 2018 2019 Ауытку есу каркыны,%

Дэртерлер 111 000 112 000 114 000 1000/3000 10/30

Орташа медицина кызметкерлерi 84 000 84 000 85 500 0/1500 0/12

Kirni медицина кызметкерлерi 32 000 32 000 32 000 0/0 0/0

Баска кызметкерлер 35000 35500 355000 500/0 12/0

^ызметкерлердщ жалакысына лауазымдык жалакы, етемакы жэне ынталандыру тeлемдерi кiредi. Зерттелетiн мекемеде жалакы телемдерi жалакы корыныц 36%, ынталандыру тeлемдерi - 14%, етемакы тeлемдерi - 14% курайды. Мундай курылым мекеме басшылыгы жалакыны мотивациялык курал ретiнде белсендi колданады, бiрак оныц децгей баска медициналык мекемелерге караганда тiптi темен екенiн керсетедь Ецбек жагдайлары мен жалакыга канагаттану децгей кызметкерлердщ iшiнен кездейсок тацдалган респонденттердщ сауалнамасы аркылы багаланады, олардьщ саны 60 (орташа 1 200 кызметкердщ 5% децгешндеп Yлгi). Сауалнамаларды колдану медицина кызметкерлершщ ецбек элеуетш iске асыруды баскарудыц дэлелденген жэне тиiмдi эдiсi болып табылады, ол бiркатар зерттеулерде колданылады. Сауалнаманыц бiркатар элементтерi бойынша нэтижелерi кейiнгi талдауды кезбен растау Yшiн 4 кестеде келт1ршген.

Кесте 4 - Цызметкерлердщ ецбекацыга цанагаттануы мен ынталандыруын элеуметтiк зерттеу нэтижелерi.

Зерттеу нэтижелер1 Жауаптар саны (абс. %)

1. С1з езщздщ жумысыцызда нет багалайсыз:

- «Ол маган 61лгендер1мд1 керсетуге ]мумшнд1к бередщ 7 11,7%

- мен ез1мд1 пайдалы жэне кажет сезшемш; - «Мен ез1ме жэне отбасыма ез ецбепммен лайыкты табыс таба аламын»; 13 29 21% 48,3%

- менщ жумысымда мен толыктай шебермш. 11 18,%

2. Оздщ жалакыцыз аз ушш неш б1лд1рет1н1н аныктап керщз?

- Жумыска жумсалган уакыт пен кушп телещз. - Бул, ец алдымен, менщ б1л1м1м, бшктшпм ушш теленетш телем. 19 20 31,7% 33,3%

- Маган кешлденд1р1лген табыс керек - бул кандай болса да, б1рак туракты непзде болса болды 21 35%

3. С1з каз1рп телем жYЙесiн эдш деп санайсыз ба? - Иэ. - Жок. - Жауап беруге киналамын. 25 18 17 41,7% 30% 28,3%

4. Оз eзiцiздiц жумыс жагдайыцызга канагаттанасыз ба?

- Иэ. - Жартылай канагаттандырылды. 14 23,3%

- Жок. 17 28,3%

- Жартылай канагаттанбадым. 9 15%

20 33,3%

5. С1з кандай жалакы алгыцыз келед1?

- Мен ез1мнщ жалакыма канагаттанамын. 17 28,3%

- «Менщ ойымша, маган улкен жалакы керек». 33 55%

- Мен элдекайда жогары жалакы алуга лайык деп 6 10%

санаймын

- Мен ушш жалакы мацызды емес.

4 6,7%

6. Оздщ ойыцызша жумыс орнында неш езгерту

керек (йзде 61рнеше болуы мумк1н) жауап

опциясы)?

- Жумыс орныныц техникалык жабдыкталуы.

- 9м1р суру жагдайлары. 15 25%

- Жумыс уакыты жэне жумыс кестей 17 28,3%

- Жалакы. 12 20%

- ¥жымдагы катынастар. 42 70%

- Басшылыкпен байланыс. 6 10%

2 3,3%

4-кестеде келтсршген респонденттердщ пiкiрiне CYЙене отырып, жалакыны кызметкерлердi ынталандыру факторы ретшде пайдаланудыц кец мYмкiндiктерi бар деген корытындыга келуге болады. Бул респонденттердщ жартысына жуыгы Yшiн медициналык мекемедеп ец мацызды ецбекакы, сонымен катар ецбек процесiнде басты рел (оны респонденттердщ 70% -ы аныктаган), оны жаксарту кажет. Сонымен бiрге, медициналык мекеме жумысындагы жалакыныц мацыздылыгы халыктыц кеп белшнщ киын каржылык жагдайымен жэне медицина саласындагы жалакыныц темендшмен аныкталатынын атап еткiмiз келедi. Осыган байланысты респонденттердiц 58,3% -ы казiргi сыйакы мелшерлемесiн эдiлетсiз деп санайды, ал 55% -ы оны кетеруге лайык деп санайды (жэне айтарлыктай есу кажет деп 10% артык). Бул материалдык фактордыц элеуметтiк пайдалы релден артыкшылыгын тYсiндiредi, оны респонденттердщ 35% -ы орныктылык факторы ретшде кепiлдендiрiлген табыстыц мацыздылыгын керсете отырып растайды. Сонымен катар, жалакыны жумысшылар ездерiнiц накты бiлiмi мен дагдылары Yшiн телем формасы ретiнде де тYсiнедi, сондыктан олардыц жогарылауын кепшшк жогары элеуметтiк мацызы бар жогары бшкп жумыс Yшiн жумысшылар Yшiн эдiлеттi сыйакы ретiнде кабылдайды.

Корытынды

Семей каласыныц Перинаталды орталыгында ецбект ынталандыру мен ынталандыруды зерттеу адами ресурстарды баскару деген1м1з эр тYрлi принциптер, эдштер мен тапсырмаларды камтитын кYPделi, жан-жакты процесс екендiгiн аныктауга мYмкiндiк бердi. Ецбек ресурстарын баскарудыц жаксы уйымдастырылган тетiгi денсаулык сактау мекемесiнiц жаксаруына ыкпал етедi. Медициналык уйымдардагы ецбектi ынталандыру жэне ынталандыру максатында

жYргiзiлген талдау негiзiнде iшкi жоспарлау тетштерш жэне баскарушылык шешiмдер кабылдаудыц дурыстыгын жаксартуга багытталган шаралар усынылады.

Ецбек институттарын ынталандыру мен ынталандыруды жаксарту бойынша кeрнекi шаралар 5-кестеде келиршген.

Кесте 5 - Цызметкерлер ецбеггн ынталандыру мен ынталандыруды жацсарту багъттары.

Аныкталган мэселелермен, элазджтер Мотивацияны жаксарту багыттары жэне ;ызметкерлерд1 ынталандыру

1. Кызметкерлердщ жепспеуг жогары децгей уйлес1м1, кадрлардыц аздыгы. Кызметкерлерд1 сапалы жалдау. Жумыс орындарын кыскартпай мекеменщ ецбек элеуетш арттыру

2. Кызметкерлерд1 ынталандыру жуйелершщ жоктыгы. Жаца мотивациялык эд1стерд1 эз1рлеу жэне оларды медициналык мекемелерге колдану

3. Жогары децгейде жумыс жагдайларын уйымдастырмау. Кызметкерлердщ жумысын жаксарту Ецбекп тшмд1 уйымдастыру

4. Жалакы есушщ темендеу1, токыраулар. Жыл сайын, барлык жумысшылардыц орташа жалакысын кетеру

5. Ецбекп ынталандыру жэне темен устем акы. Жаксартудыц эдюнамасын жасау мысалы KPI жуйесше уксас.

¥йымдагы ецбекп ынталандыру жэне Yстемелеу жYЙесiн жет1лд1ру тужырымдамасы жумысшылардыц жалакыны уйымдастыруга катынасын Yнемi нактылауды, элеуметтанулык зерттеулер (сауалнамалар) жYргiзу аркылы уйымдагы калыптаскан жагдайды езгертуге деген калаулар мен тiлектердi аныктауды; жалакыны кезец-кезещмен арттыру; косымша сыйакылар, бонустар енпзу; мансаптык мYмкiндiктерге жагдай жасау.

Цолданылган эдебиеттер:

1. Оценка удовлетворенности персонала научно-медицинской организации взаимоотношением с руководителем /Г.В. Артамонова, Д.В. Крючков, Я.В. Данильченко, Д.В. Карась//Комплексные проблемы сердечно-сосудистых заболеваний. - 2017. - Т. VI, № 2. - С. 56-64.

2. Васильченко Л.В. Многообразие методов мотивации персонала в медицинских учреждениях (на примере ОГАУЗ «Санаторий «Красиво»)// Современные образовательные технологии в мировом учебно -воспитательном пространстве. - 2017. - № 11. - С. 46-49.

3. Гаврилов Э.Л., Аслибекян Н.О., Шевченко Е.А. Оплата труда медицинских работников как метод управления персоналом в системе здравоохранения// Вестник Национального медико-хирургического центра им. Н.И. Пирогова. - 2017. - Т. 12, № 1. - С. 73-78.

4. Глебова И.С., Леонтьева Л.С., Халилова Т.В. Организация и мотивация медицинского персонала в условиях институциональной реорганизации//Журнал научных статей Здоровье и образование в XXI веке. -2016. - Т. 18, № 2. - С. 826-829.

5. Селезнева А.А., Савостьянова Я.В. Исследование результатов деятельности здравоохранения в Курской области//Региональный вестник. - 2016. - № 1. - С. 16-17.

6. Волнухин А.В. Анализ удовлетворенности медицинского персонала сети негосударственных поликлиник выполняемой работой //International Scientific Review. - 2017. - № 1 (32). - С. 89-91.

7. Панчук Е.Ю. К проблеме мотивации труда персонала медицинского учреждения //Известия Иркутского государственного университета. Серия: Психология. - 2017. - Т. 20. - С. 44-53.

8. Титова Е.Я. Кадровая политика в здравоохранении: риски и пути решения //Анализриска здоровью. - 2017. - № 1. - С. 125-131.

9. Обеспеченность населения врачами первичного звена здравоохранения: факты, тенденции и прогнозы / О.Г. Хурцилава, В.С. Лучкевич, М.В. Авдеева, Д.Л. Логунов // Вестник Северо-Западного государственного медицинского университета им. И.И. Мечникова. - 2015. - Т. 7, № 3. - С. 66-72.

10. Волков И.В., Афанасьева И.В., Горохов В.А. Факторы эффективного использования трудового потенциала //Вестник НГИЭИ. - 2016. - № 5 (60). - С. 18-25.

11. Черкасов С.Н., Костикова А.Ю. Удовлетворенность врачей государственных медицинских учреждений/Международный научно-исследовательский журнал. - 2017. - № 4-3 (58). - С. 198-200.

Корреспондент автор: Омаров Назарбек Бакытбекулы - медицина гылымдарыныц кандидаты, жогары санатты дэр1гер-хирург, «Семей Медицина Университет!» КеАК ауруханалы; хирургия кафедрасыныц доценп, тел. +7 (222) 531-395, электронды; пошта: omarov.n83@mail.ru