CC BY
22- Вестник «Oрлеу»-kst МАТЕМАТИКА ПЭН1НЕН ;¥зыреттшЖТ1 ЦАЛЫПТАСТЫРУДА К1Р1КТ1Р1ЛГЕН о;ыту ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ
Казахстан Республикасыныц «Бшм ту-ралы» Зацында «Бшм беру жртесшщ басты мiндетi - улттык жэне жалпы адамзаттык кун-дылыктар, гылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде жеке адамды калыптастыруга, дамы-туга жэне кэсштш шыцдауга багытталган сапа-лы бшм Yшiн кажеттi жагдайлар жасау; жеке адамныц шыгармашылык, рухани жэне кYш-ку-ат мYмкiндiктерiн дамыту, адамгершiлiк пен са-лауатты eмiр салтыныц берж негiздерiн калып-тастыру, даралыкты дамыту Yшiн жагдай жасау аркылы ой-eрiсiн байыту» деп атап кeрсетiлген.
Елбасымыз Н. Назарбаев «Болашакта ецбек етш, eмiр CYретiндер-бYгiнгi мектеп окушылары, муFалiм оларды калай тэрбиелесе Казахстан сол децгейде болады. Сондыктан ус-тазFа жYктелетiн мiндет ауыр» деген болатын. Казiргi заманFы Fылыми - техникалык урдiстщ каркыны, бiлiм беру жYЙесiнщ алдына жаца мiндеттер койып отыр. Ец бастысы - ез жумыс орнына жэне бYкiл техникалык избекте техно-логияныц Yздiксiз eзгерiстерiне бешмделе ала-тын орындаушыныц тулFасын калыптастыру мiндетi. Бiлiмiне, бiлiктiлiгiне, парасатына пай-ымы сай устаз бYгiнгi тацда жас урпакка бiлiм беру жYЙесiнде болып жаткан оц eзгерiстер-ге байыппен карап, оныц заман талабына сай мэн-мацызын тYсiнедi. Элемдегi озык, бэсеке-лестiкке кдбшетл 50 елдщ катарына енiп, eрке-ниеттi елдермен иык тiресе туру мiндетi, сайып келгенде, елiмiздiц ертецгi азаматтарыныц ко-лында.
Сапалы бiлiм алFан, танымдылыFы жоFа-ры, кузыретл, бэсекелестiктiц кайсыбiр мыкты тегеурiнiне тeтеп бере алатын окушылар Fана болашактыц кiлтiн аша алады. Елiмiздiц жаhан-дык ДYниеде даралануы бiлiмдi, жiгерлi, улттык санасы рухани бай жас урпак аркылы юке аса-ды.
БYгiнгi тацда жалпы орта бшм берудi жетiлдiрудiц негiзiнде кузыретттшк тэсiлдi алу усынылып жYр. Кдзакстан Республикасы 2015
А.К. Искакова,
М.Хэюмжанова атындагы №20 орта мектебтщ 2 децгей бойынша сертификатталган математика пэшнщ мугал1м1, Костанай цаласы
жылFа дешнп бшм берудi дамыту тужырымда-масында да бiлiмге баFытталFан мазмунды ку-зыретттiлiк, яFни нэтижеге баFдарланFан бшм мазмунына алмастыру кажеттшп кeрсетiлген.
Кузыреттшк уFымы «бшм», «бшк» жэне «даFды» (ББД) сиякты уFымдарды камти-ды. Бiрак; бул ББД-ныц жацаша жай Fана жиынтыFы емес. К¥зыреттiлiк окыту нэтиже-сiн (бiлiм жэне бшк) Fана емес, сонымен бiр-ге ол окушылырдыц шы^армашылык; iс-эрекет тэжiрибесi мен кундылык баFдарларыныц жYЙ-есш де кeрсетедi. Ол, ец эуелi мектептегi окыту Yрдiсiнде калыптасады. Сонымен, ок;ытудаFы кузыреттшк тэсiл бiлiм беру нэтижес ретiндегi окыту сапасын камтамасыз етедi, ал ол eз кезе-гiнде кешендi эдiс-тэсiлдердi жYзеге асыруды, мектептегi окыту сапасын баFалаудыц бiртутас жYЙесiн куруды талап етедi. Демек «кузырет» жэне «кузыреттшк» уFымдарын мектептеп педагогикалык тэрибеге енгiзу бiлiм берудщ мазмуны мен эдiстерiн eзгертудi, ю-эрекет тур-лерiн нактылауды талап етед1
Кузыреттiлiк тэсiл бiрiншi орынFа окушы-ныц хабардарлыFын емес, накты кубылыстарды танып бiлу мен тусiндiруде; казiргi заманFы техника мен технологияны игеруде; практикалык eмiрде; мамандык тацдау кезшде eзiнiц кэсiби бiлiм алуFа дайындыFын баFалауда; ецбек на-рь^ын баFдарлау кажет болFанда; eмiрден eз орнын анык;тауFа; eмiр салтын, кикiлжiцдердi шешу тэсiлдерiн тацдауFа байланысты мэселе-лердi шешу кажет болFанда туындайтын eмiр-лiк мэнi бар мэселелердi шешу бiлiктiлiгiн шыFарады. @
«Кузырлылык», «кузыр» уFымдарыныц KOлданыстаFы бiлiм, бiлiк, даFдыдан айырмасы Н тeмендегiдей ажыратылады: ,
а) бшмнен айырмасы - кызмет жeнiндегi ^ акпараттык сипатта емес, eнiмдi кызмет форма- Д сы турiнде байкалады. ^
э) даFдыдан айырмасы - окы^ан материал- ^ ды топтастыра, кубылыстарды, зацдылыктарды В
Вестник «Oрлеу»-kst
го
а
^
н и
Н
И =
Рч
и
н =
2
шыгармашылы^пен паидалана отырып езгерте алатын саналы кызмет.
б) бiлiктiлiктен айырмасы - дагдыга ав-томатты тYPде жету немесе алмастыру емес, керiсiнше бiрнеше пэн дагдыларын кiрiктiру, жалпы кызмет негiздерiн сезiну.
Казiрri кездеп бiлiм берудегi муFалiмнщ максаты бшм мазмунын игеруге жэне оны езшщ жеке бiлiмдiк капиталына енгiзуге ар-налган акпараттык ортадагы берiлген мYм-кiндiктердi колдану болып саналады. Мына заманда бiздщ окушылардыц алдына койыла-тын талаптар да кYннен-кYнге, жылдан-жылга есуде. Заман талабы окушылардыц бойында тYИiндi кузыреттiлiктердi калыптастыру болып табылады.
Эрбiр пэн окушыга кажет бiлiм, бшк, даг-ды калыптастырса да, окушы жеке т^лга ретш-де езiн-езi танытуда. ез максатына жету жо-лында жалпы емiр тэжiрибесiнде жинакталган эмбебап бiлiм, бiлiк пен дагдыга CYЙенедi. Бул жалпы кузыреттшкке алып келедi.
Пэнаралык байланыс пен окушы бойында жалпы кузыреттшкл калыптастыруда тшелей байланыс бар. Оку багдарламаларында эр пэн-нщ калыптастыратын бiлiм, бшк, дагды мел-шерi жеке аныкталса да, т^лганыц емiр CYPУ ай-магында олар езара байланысты кузыреттшкке ие болады. Эйткеш окушы емiрлiк мэселелер-мен кездескенде, эрбiр пэннен алган бiлiмiн са-ралап жатпай, бойындагы интегративтi бшмнщ кец, жалпы элует мен дагдысын пайдаланады.
¥лы Абайдыц «Еслген нэрсенi умытпа-стыкка терт тYрлi себеп бар: эуелi - кекiрегi байлаулы берiк болуы керек; екiншi сол нэр-сеш естiгенде я кергенде гибрэтлэну ^лп) керек, кецшденш, тушынып, ынтамен угу керек; тертiншi оИ-кеселдi нэрселерден кашык болу керек» деген шмршде окушыныц жалпы кузы-реттiлiгiн калыптастыру мэселес жатыр.
Ягни окушы акыл (таным) аркылы гылымды игередi. Еылымды игеру Yшiн ол тек кабылдаушы гана емес, езшщ танымдык кы-зметiн ретке келтiрушi, танымдык урдютщ ен бойында жэне оныц нэтижесшде рефлексия жа-саушы дэрежесiне кетершед^
Кiрiктiру - ХХ1 гасыр талабы. К^рп са-бактарда акпараттык технология мен мржирщ-ген окыту технологиясын байланыстыра ету ете тиiмдi нэтиже береди Акпараттык технологияда бiз устазды акцарат берушi, багыт - багдар кер-сетушi деп тYсiнемiз. Белгш бiр такырып бой-
ынша мэлiмет, эдебиеттер жэне т. б. берiледi. Ал шршлршген инновациялык технологияда такы-рыпка байланысты мэлiмет, акцараттыц бар-лыгыныц жан-жакты пэн муFалiмдермен тYсiн-дiрiлуi, дэлелденуi жэне жеткiзiлуi оныц басты артыкшылыFы болып тур. ¥стаз эркез iзденушi бола бiлсе, езi Yшiн бiлiм жинактайды, окушы ушш сабакты кызыкты ете алады.
Окытудыц технологияларын бiрiктiру, оларды тиiмдi пайдалану жумысы Yшiн кеп-теген iзденiс жумыстарын жYргiзу алынар асу, таFы бiр белес екенiн есте сактаFанымыз жен. Ал, сол белестердi баFындыру жолында Yлкен жумыстар аткару - эрбiр устаздыц азаматтык парызы. Эйткеш, бшм негiзi мектепте калана-ды.
Пэн аралык байланыстыц басты мш-детi-окушылардыц бiр пэннен мецгерген бiлiмiн, даFдыларын екiншi бiр пэндерде орын-ды колдана бiлуi. Тэуелсiз ел тiрегi - бiлiмдi ур-пак десек, жаца дэуiрдiц кYн тэртiбiнде турFан мэселе - бшм беру, Fылымды дамыту. Эркени-ет бiткеннiц езегi, таFылым, тэрбие екендiгiне ешкiмнiц таласы жок. Осы орайда бiлiм ордасы - мектеп, ал мектептщ жаны - муFалiмдердiц басты мiндетi - ез ултыныц тарихын, мэдени-етiн, тшн кастерлей жэне оны жалпы азаматтык децгейдеп рухани кундылыктарFа ушта-стыра бiлетiн тулFа тэрбиелеу.
Эр кYнi езгерiске толы бYгiнгi жауапты кезецде замана кешiнен калып коймай уакыт талабына сай ертецгi болашак жас урпакты бiлiмдi етiп тэрбиелеу устаздарFа зор жауапкер-шiлiктi жYктейдi. Сол талапка сай болу бiздiц мiндетiмiз.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Казакстан Республикасыныц «Бшм ту-ралы» Зацы. Алматы-2008
2. Казакстан Республикасыныц 2015 жылFа деИiнгi бiлiм берудi дамыту тужырымда-масы.
3. Б.А. ТурFанбекова «МуFалiмнщ шышар-машылык элеуетiн бiлiктiлiктi арттыру жаFдаИ-ында дамыту: теория жэне тэжiрибе» Алма-ты-2005
4. К.Кудайбергенова «Кузырлылык - тулFа дамуыныц сапалык критериш» ^ылыми-прак-тикалык конференция материалдары) Алма-ты-2008
5. «Казакстан мектебi» журналдары, 2010
жыл.
