Нәтижеге бағытталған білім сапасы; ізденістер, мәселелер мен оларды шешу жолдары Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

Вестник «Орлеу^-kst

s

m о

<c л рз О

из О

и О

И

о

Е-

Ш

О ©

о о о

©

Рысбекова А.А.,

АК, «вряеу» БА¥О Костанай облысы бойынша ПК БЖИ ага оцытушысы

Неггзгг свздер: бшм сапасын жогарылату, бтм беру ортасын цалып-тастыру, мугал1мдердщ iс-эрекеттер1, дарынды оцушылармен жумыс.

Ключевые слова: повышение качества образования, создание среды для обучения, действия учителя, работа с одаренными детьми.

Keywords: еducation quality increases ways, professionalism of teachers, material base improvement, acts of teachers, talented work with students.

НЭТИЖЕГЕ БАГЫТТАЛГАН Б1Л1М САПАСЫ; 1ЗДЕН1СТЕР, МЭСЕЛЕЛЕР МЕН ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

Ацдатпа

Мектепте бшм сапасын жогарылатудыц непзп жолдары - окушылардыц бiлiм алуга ыцгайлы орта калыптастыру, со-нымен катар мугал1мнщ окытушылык, эвристикалык, шыгар-машылык,алгоритмдш багыттарды пайдалануы, дарынды окушылармен жумысты жолга кою.

Аннотация

Основные пути повышения качества образования - создание необходимой среды для обучения, использование учителем ученического, эвристического, творческого и алгоритмических направлений, организация работы с одаренными детьми.

Annotation

By the basic ways of upgrading of education - creation is necessary environment for educating, use by a teacher student's, heuristic, creative and algorithmic directions, organization of work with the gifted children.

«Халык пен халыкты тецеслретш-бшм»-деп казактыц абызы Мухтар Эуезов айткандай, бшм бэсекесше бешм шэмрт тэрбиелеу-бiздщ eмiрлiк максатымыз. Осы орайда КР «Бiлiм туралы»Зацында «Бiлiм беру жYЙесшщ басты мiндетi- улттык жэне азаматтык кун-дылыктар, гылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде жеке адамды калыптастыруга жэне кэсiби шыцдарга багытталган бшм алу Yшiн кажеттi жагдайлар жасау, окытудыц жаца технологияларын енгiзу, бшм берудi акпараттандыру, халыкаралык галамдык коммуника-циялык желшерге шыгу» деп бшм беру жYЙесiн одан эрi дамыту мiндеттерi кезделген.

Соцгы уакытта eмiр сапасы, бiлiм сапасы, элеуметтiк жепспк деген сез тiркестерiн естiп жатырмыз. Бiлiм сапасын кетеру-эр оку орныныц негiзгi мiндетi болып келедi.

Казiргi акпараттык агымныц кeптiгi мен бшм сапасы Yшiн кYресте eсiп жаткан жYктемелер жагдайында бiлiм сапасын багала-удыц жаца критерийлерi, эрдайым езгерш отыратын бiлiм ортасына сай келетш акпараттык жэне педагогикалык технологиялар кажет.

Мектеп окушылары, колледж бен жогары оку орындарыныц студенттершщ дайындык сапасыныц объективтi критерийi маман ретiнде олардыц кажет болуы.

Мектеп eздiгiнен туракты дамуга жэне жетiлуге дайын тулганы калыптастыруга жауапты орта болып табылады. Бiлiм беру ортасы элеуметтiк когамда тулганыц калыптасуына жэне даумына жагдайлар жасайды.

Бiлiм беру ортасын калыптастыру окушы тулгасын дамы-туга арналган жагдайларды жасау бойынша жYЙелi тобектелген шаралардыц орындалуын бiлдiредi. Сондыктан, ец алдымен бiлiм

Вестник «Oрлеу»-kst

ортасын калыптастыру окушыныц т^лгалык eрiсiнiц дYниетанымдык кезкарасын жэне кундылыкка- багдарлануын кецейтетш т^лга-лык-багдарланган максатты кeздейдi.

Бiлiм беру ортасын калыптастыру Yшiн окушы мшез-кулкыныц шю тэжiрибесiн тэртштщ жаца Yлгiлерiмен байыту кажет,яг-ни окушылардыц элеуметтiк толысуын арт-тыру, шешiм кабылдау шецберш дамыту, когам eмiрiне белсендi катысуды ынталан-дыру керек.

Ортаны калыптастыру процес шец-берiндегi мектеп эюмшшпнщ кызметi- бул мектептегi бiлiм беру кещстшн кандай да бiр калаган модельге сэйкестендiру процесi. Мектептщ осындай Yлгiдегi бейнесi, оныц калыптасуы ектептщ eзгерiстерге жалпы да-ярлыгымен, устаздардыц элеуметтiк ушкы-рлыгымен,мектеп эюмшшпшц алдагыны болжаумен аныкталады. Модельдер тYрлерi эртYрлi болатындыктан, оны немесе баска Yлгiнi жYзеге асыратын шаралардыц эмбе-бап жYЙесiн усыну аса кYPделi. ^ойылган мiндет мектептщ элеуметтiк кещстшндеп барлык субъектiлердi камтитындыктан, мы-надай елеуш уйымдастырушылык кезецдердi аныктуга болады:

- мектептеп жагдайды зерттеу жэне тал-

дау;

- жYЙедегi жагымсыз элементтердi табу жэне оны мэндi мэселе ретшде кетеру;

- мектептегi жагдайды езгертуге арналган мYмкiндiктердi аныктау;

- педагогикалык кадрларды окыту ягни кормен камтамасыз ету;

- карым-катынастардыц жаца жуйеа эле-мен,ттерiн тэжiрибеден етмзу;

- алдагы нэтижелердi талдау;

- алдын ала талдау негiзiнде жаца ортаны калыптастыру;

- болып жаткан eзгерiстер мониторингiсi;

- жалпы кызмет нэтижелерш талдау;

- алынган нэтиженi калаулы модель ул-гiсiмен салыстыру.

Бшм беру ортасын калыптастыру тубе-гейлi баска педагогикалык ^з^раст^ усына-ды. МуFалiм- окушылар санасында eзгерiстер енпзетш бiлiм технологияларын тасымалдаушы деп саналFан. Орта дара тулFаны калыптасты-руды кeздейтiндiктен, дэстурлi педагогикалык

^зкарас eзгерiстерге ушырайды. МуFалiмнiц бiлiм, бiлiк жэне даFдыны калыптастыратын функциясы оларды калыптастыратын жэне да-мытатын ортаны уйымдастырумен алмасады.

Бiлiм беру сапасыныц критерийi сырткы жэне iшкi талаптармен аныкталады. Сырткы талаптарFа ец алдымен оку баFдарламаларын KOFамдык жэне мемлекетпк аккредиттеу ^р-сеткiштерiнiц акпараттык жртес болып табы-лады. Бiлiм беру кызмеп сапасын баFалаудыц iшкi критеришн кураушыларFа мыналар жата-ды: бшм беру баFдарламаларыныц сапасы; оку процесш жобалау жэне оныц технологиялары; жаца инновациялык бiлiм технологияларын дай-ындау жэне оларды ендiру.

Сапалы бшм алу ортасында бала оку ма-териалын игерудi бастамас бурын оны мецгеру сапасы туралы алдын ала ойластыру кажет. Ол ушiн баланыц танымдык кабшеттшгш барын-ша максималды тYрде дамыту кажет.

Бiлiм сапасыныц диагностикасы оку мате-риалыныц мецгеру децгейiн аныктайды. Казiргi бiлiм берумен канаFаттанбау-букiл элемдi кау-сыра бастаFан жалпыFа бiрдей кубылыс.Бiлiм беру урдiсi жеке тулFаFа баFытталмаFан болмаса, эр баланыц дамуы ушiн жаFдайлар жасалмаса сапалы болуы мумкiн емес.

«Пэн муFалiмi ретшде окушыларымныц бiлiм сапасын кeтеру ушiн не iстеуiм керек?Окы-тудыц ец тиiмдi эдiс-тэсiлдерiн колданып жYр-мш бе? Бул бiлiм сапасыныц жоFарылауына эке-ледi ме?» деген сурактарFа эрбiреуiмiз ойланFан шыFар.

Кипплинг: «Бшм беру- жер бетшдеп ец жаксы игiлiк, егер оныц сапасы жоFары болса, керi жаFдайда ол мулдем пайдасыз»,деп жазFан.

Бiлiм сапасы- окушылардыц оку материа-лын мецгеру децгешн аныктайды. Оку матери-алын мецгеру децгешн 4 турге бeлуге болады:

1. Окушылык 2. Алгоритмдiк З.Эвристи-калык 4. ШыFярмяшыпык

АталFан баFыттар мен мэселелер оку урдiсiн курастыру мен белсендiрудiц жолдарын iздестiрудi тудырады.

Сонымен катар, Ел президентiнiц Кд-закстан халкына Жолдауында eткен Fасырдыц 30 - шы жылдарында сауатсыздык пен курес жургiзiлгендей, компьютерлiк сауаттану жeнiн-дегi аукымды iске азаматарды тарту кажеттiгi айтылFан жэне мемлекетпк кызметке жаца кы-зметкерлердi кабылдау кезшде компьютердi,

т

о

Рч РЗ

О

из О

и

О

§

О Е-

ш

о ©

о о о

©

Вестник «Oрлеу»-kst

т о

РЗ

О

из О

и О

И

о

Е-

Ш

О ©

о о о

©

интернета жэне электрондык поштаны колдана бшу даFдысы мiндеттi талап болуFа тшс екендiгi атап кeрсетiлген. ОсыFан байланысты ХХ1 Fасы-рда акпараттанFан коFам щжеттшгш канаFаттан-дыру Yшiн бшм беру саласында тeмендегiдей мiндеттердi шешу ^зделш отыр: компьютерлiк техниканы, интернета, компьютерлж желi-нi, электрондык жэне телекоммунациялык курал-дарды, электрондык окулыктарды оку урдiсiне тиiмдi пайдалану аркылы бшм сапасын ^теру.

Кутiлетiн нэтиженi корытынды максатка баFыт пен аFымды мшдеттер аныктайды:

1. бiлiм беру мен тэрбиелеудщ жоFары децгейi;

2. бшм алу урдiсiне жаFымды мотиваци-яны тудыру;

3. элеуметтiк икемделуге бешмдшп;

4. бiлiм мен кундылыктарды иемденуге кызыгеушылык бiлдiру.

Казакстан Республикасы мемлекеттшгшщ жэне демократиялык, нарыктык экономикасы бар кукыктык коFамды курудыц ^рд^ урдiсiн басынан кешiруде. Казакстан Республикасыныц президентi Н.Э.Назарбаевтiц халыкка жолда-уында елдiц 2030 жылFа дейiнгi стратегиялык басымдылыктары аныкталFан. Онда айтылFан-дай, алдаFы FасырFа экономикалык жэне элеу-меттiк eрлеудегi басты фактор «адамдардыц eз-дерi, олардыц ерiктерi, куш-куаты, табандылыFы жэне бшмдерЬ) болып табылады.

КойылFан мiндеттердi шешу ушiн респу-бликаныц интеллектуалды жэне шыFармашылык мYмкiндiктерiн дамыту жэне дарынды балалар-мен жастардыц дамуы Yшiн eркениеттi жаFдай-лар жасау кажет.

Казiргi кYнде ерекше кабiлеттi балалар-ды iрiктеп, олардыц эрi караЙFы дамуы жаFдайлар жасауы керек екендiгi анык. Себебi баланыц кабiлеттерi мен таланттарын толык ашу eзiне Fана емес, мемлекетке де кажет болып табылады. Жаца технологияларды практикаFа енп-зу жэне игертудегi сапалы кадамныц сандарынан KOFамныц стандартты емес ойлау кабшетше ие, eндiрiстiк жэне элеуметак eмiрге, жаца мазмун енгiзетiн, болашакка катысты жаца мiндеттердi койып, оларды шеше алатын мамандарFа деген кажеттшк eстi. Эрбiр коFамныц элеуметак-э-кономикалык даму децгейi, сол коFамдаFы жеке адамныц шыFармашылык потенциалына байланысты. Олай болса, егемендi елiмiз Казакстанда

дарынды баланы дамыту мен аныктаудыц ка-жеттiгi туындап отыр. Казiргi кезде коFамдаFы каркынды eзгерiстер жыл сайын жаца eмiр сал-тын куруда. ОсыFан орай, коFамныц жаца та-лап-тiлектерi мен элеуметтiк суранысын камта-масыз ету максатында шыгеармашылык турFыда ойлаушы, тэуелсiз жеке адамды дербес шешiм кабылдауFа бейiм урпакты тэрбиелеу - бугiнгi кYнде аса мацызды мэселе болып отыр. Казiр-гi тацда жалпы бiлiм беретш мектептердiц да-муында жаFымды eзгерiстер жэне окыту мен тэрбиелеу iсiнiц утымды жактары ашылып жатканымен, окушылардыц жеке басыныц ка-бiлеттiлiк жактарына терец ^ше бермеймiз.

Казiргi кезде мектептердеп бiлiмдер жрт-есiнен бiр даFдарыс кезецдерiн кeруге болады. Муныц мэнi - окыту эдiс-тэсiлдерiнiц жет-кiлiксiздiгi емес немесе мектеп eмiрiн баскаша уйымдастыру емес. БYгiнгi куннiц негiзгi тала-бы - бiлiмдi адамды элемнiц бутiндей бейнесiн кабылдай алатын, шыFармашылык таныммен ть келей катынас жасай алатын жацаша ойлай алатын шы^армашыл адамFа айналдыру.Балаларда элемнiц кeп бейнелi жактарын шыгеармашылык таным негiзiнде кабылдай алу кабшетш дамыту кажет. Осыныц негiзiнде интеллектуалды, креа-тивтi (шыFармашылык кабiлеттi), дарынды урпакты тэрбиелеп окыту, психология- педагогикалык мацызды мэселелершщ бiрi деп бiлемiз.

Сонымен,ел алдында турFан бiлiм сапасын жоFарылату мэселес бiлiм ортасын калыптастыру жэне кызметш ж^елеу^^ту урдiсiнде окытушылык, эвристикалык, шыгеар-машылык,алгоритмдiк баFыттарды жаца пе-дагогикалык технологиялармен ыкпалдастыра юке асыру жэне эр баланыц кабшетше карай интеллектуалдык дамуы жеке адамныц дарын-дылы^ын танытып, сапалы жумыс жасаудыц нэтижесiнде шешiледi.

ЭДЕБИЕТТЕР:

1.Ахметжанов А.И. Балалар дарын-дылыFыныц дамуыныц психологиялык ерек-шелiгi

2.Бурдина И.А. Сынып жетекшiсiнiц аныктамалыFы. №5 2012.

3.Назарбаев Н.А. Казакстан -2030. К.Р. бшм берудеп зацнамалары.

4.Кеналиева А.С. Акылбеков Ж.А. Мектеп-те дарынды балаларFа бiлiм берудi уйымдастыру